Σημαντικότεροι εχθροί και ασθένειες του κρεμμυδιού και πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης

Πλήρης οδηγός για τη διαχείριση παρασίτων και ασθενειών του κρεμμυδιού

Παρόλο που το κρεμμύδι αντιμετωπίζει λιγότερα προβλήματα λόγω εχθρών και ασθενειών σε σύγκριση με άλλα λαχανικά, είναι ζωτικής σημασίας οι αγρότες να σχεδιάζουν και να επενδύουν σε ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης για να μειώσουν τον κίνδυνο απωλειών αποδόσης και υποβάθμισης της ποιότητας των κρεμμυδιών, καθώς και να προστατεύσουν τον πληθυσμό των ωφέλιμων οργανισμών στον αγρό τους.

Σημαντικότεροι εχθροί του κρεμμυδιού και η διαχείρισή τους

Μύγα του κρεμμυδιου (ή υλέμυια του κρεμμυδιού) - Hylemya antiqua

Θεωρείται ο πιο καταστροφικός και κοινός εχθρός στις καλλιέργειες κρεμμυδιού. Η κύρια ζημιά προκαλείται από την διατροφική δραστηριότητα της λάρβας (μικρό σκουλίκι), λευκοκρέμ χρώματος που που μπορεί να εισέλθει στο στέλεχος και τις ρίζες, δημιουργώντας χαρακτηριστικές στοές. Τα φύλλα αρχίζουν να κιτρινίζουν και τα φυτά σταδιακά ξεραίνονται. Σε βαριές προσβολές μπορεί να σημειωθεί ακόμη και θάνατος ολόκληρου του φυτού. Το πρόβλημα είναι πιο εκτεταμένο στα νεαρά φυτάρια κρεμμυδιού. Οι βολβοί κρεμμυδιού χάνουν την εμπορική τους αξία, ενώ οι τραυματισμοί των ιστών που προκαλούνται μπορούν να λειτουργήσουν ως σημείο εισόδου για παθογόνα (δευτερογενείς μολύνσεις).

Ο αγρότης πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση καθ' όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, καθώς το έντομο έχει 3 γενιές. Εάν το έντομο εντοπιστεί να προσβάλλει τα φυτά κρεμμυδιού, είναι ήδη πολύ αργά, καθώς δεν υπάρχει αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης. Κατά συνέπεια, οι καλλιεργητές πρέπει να επενδύσουν σε προληπτικά μέτρα. Η αμειψισπορά και η ισορροπημένη λίπανση (χωρίς υπερβολική οργανική ουσία) μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο προσβολής και αύξησης των πληθυσμών του εντόμου. Επιπλέον, ο παραγωγός θα πρέπει να αποφεύγει να αφήνει υπολείμματα της καλλιέργειας στον αγρό. Σε αγρό με γνωστό ιστορικό προσβολών από την μύγα του κρεμμυδιού μπορεί να χρειαστεί μια εφαρμογή πριν από τη φύτευση με κατάλληλα εντομοκτόνα, ενώ χρήσιμη μπορεί να είναι και η εφαρμοφή μιας εδαφοκατεργασίας κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου (για τη θανάτωση των σταδίων διαχείμασης). Τέλος, είναι απαραίτητη η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών κρεμμυδιού από τα χωράφια για να περιοριστεί η εξάπλωση του προβλήματος.

Κρεμμυδοφάγος - Gryllotalpa vulgaris ή Neoscapteriscus spp.

Ο κρεμμυδοφάγος είναι καταστροφικός εχθρός της καλλιέργειας κρεμμυδιού που συναντάται κυρίως σε ελαφρά εδάφη με πλούσια οργανική ουσία. Αυτά τα έντομα είναι προσαρμοσμένα να σκάβουν, με μεγάλα μπροστινά άκρα που τους επιτρέπουν να ανοίγουν στοές μέσα στο έδαφος, διαταράσσοντας το ριζικό σύστημα των φυτών. Παράλληλα, αυτή τους η δραστηριότητα αυξάνει της απώλειες εδαφικής υγρασίας, τα εδάφη ξεραίνονται και τα φυτά στρεσσάρονται ακόμα πιο πολύ. Τα φυτά σταδιακά αποδυναμώνονται και μαραίνονται. Οι προσβεβλημένες καλλιέργειες εμφανίζουν συχνά σημάδια όπως ανομοιόμορφη ανάπτυξη των φυτών, κιτρίνισμα ή μαρασμό, καθώς οι ρίζες διαταράσσονται και καταστρέφονται από τα λαγούμια που δημιουργούν οι κρεμμυδοφάγοι.

Ο έγκαιρος έλεγχος και η πρόληψη μπορεί να είναι δύσκολη υπόθεση, καθώς οι κρεμμυδοφάγοι είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Η παρακολούθηση της υγρασίας του εδάφους και των συνθηκών της καλλιέργειας μπορεί να βοηθήσει στην διάγνωση του προβλήματος. Οι στρατηγικές διαχείρισης περιλαμβάνουν μέτρα βιολογικού ελέγχου, όπως οι χρήση νηματώδω του είδους Steinernema, οι οποίοι επιτίθενται στους κρεμμυδοφάγους στο έδαφος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και δολώματα με φυτοφάρμακα, αν και αυτό το μλετρο θα πρέπει να εφαρμόζεται με σύνεση για να μην ζημιωθούν οι ωφέλιμοι οργανισμοί του εδάφους. Ο αερισμός του εδάφους, οι εφαρμογή βέλτιατων πρακτικών άρδευσης και η παρακολούθηση των πληθυσμών του εντόμου μέσω ιδικών παγίδω ήχου ή οπτικών παρατηρήσεων μπορούν να βοηθήσουν στην αποτελεσματική πρόληψη σοβαρών προσβολών που επηρεάζουν τις αποδόσεις των κρεμμυδιών.

Θρίπες - Thrips tabaci

Οι θρίπες είναι μικροσκοπικά έντομα (μήκους 0,5-2 mm) που προσβάλλουν ένα ευρύ φάσμα φυτικών ειδών παγκοσμίως και αποτελούν σημαντικό εχθρό του κρεμμυδιού και άλλων φυτών του γένους Allium, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στην απόδοση. Η καταστροφική τους δραστηριότητα μπορεί να είναι είτε άμεση, με την απομύζηση χυμών του φυτού, είτε έμμεση με την μετάδοση επικίνδυνων ιών, όπως ο IYSV, στα προσβεβλημένα φυτά. Οι θρίπες βρίσκονται συνήθως στην κάτω πλευρά των φύλλων, προστατευμένοι από τον ήλιο, κοντά στο σημείο σύνδεσης με του φύλου με το στέλεχος. Εκτός από την άμεση ανίχνευση του εντόμου, ο παραγωγός μπορεί επίσης να παρατηρήσει κοινά συμπτώματα, όπως ο υπόλευκος-ασημί αποχρωματισμός (σε κηλίδες) και τη συστροφή και μάρανση των φύλλων. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες, μπορεί να υπάρχουν 3-5 επικαλυπτόμενες γενεές εντόμων ανά καλλιεργητική περίοδο.

Υπάρχουν μέτρα πρόληψης και καταπολέμησης. Ορισμένα χρήσιμα προληπτικά μέτρα είναι τα εξής:

Παρακολούθηση του πληθυσμού (θα πρέπει να εντατικοποιείται κατά τη διάρκεια της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για το έντομο)
Παγίδες φερομόνης
Κίτρινες κολλητικές παγίδες (12 παγίδες ανά εκτάριο ή 1-2 ανά στρέμμα)
Απομάκρυνση ζιζανίων και υπολειμμάτων καλλιεργειών (οι θρίπες διαχειμάζουν σε είδη όπως η μηδική, το τριφύλλι και τα μικρά σιτηρά)
Φυτικά εμπόδια (ορισμένοι αγρότες φυτεύουν 2 σειρές αραβόσιτου ή 1 σειρά αραβόσιτου και 1 σειρά σιταριού γύρω από το χωράφι 30 ημέρες πριν από τη φύτευση των κρεμμυδιών για να εμποδίσουν τη μετακίνηση των θριπών στην καλλιέργεια)

Οι συμβατικοί αγρότες μπορούν επίσης να εφαρμόζουν χημικά φυτοφάρμακα, πάντα αφού συμβουλευτούνε έναν τοπικό πιστοποιημένο γεωπόνο. Σε αυτή την περίπτωση, ο ψεκασμός με κατάλληλο εγκεκριμένο προϊόν πρέπει να γίνεται όταν καταμετρηθούν 20-30 ενήλικα άτομα ανά φυτό ή κατά μέσο όρο 1 θρίπας ανά φύλλο (ελέγξτε 50-100 φυτά τυχαία). Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν εντομοκτόνα σαπούνια. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αποφεύγεται η συνεχής και υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων (ιδίως με τον ίδιο τρόπο δράσης), καθώς οι θρίπες μπορούν εύκολα να αναπτύξουν ανθεκτικότητα σε αυτά.

Να θυμάστε ότι τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα μέτρα μπορούν επίσης να είναι αποτελεσματικά και για άλλα παράσιτα του κρεμμυδιού. Σε γενικές γραμμές, ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης των επιβλαβών οργανισμών αναμένεται να είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από την εφαρμογή ενός μεμονωμένου μέτρου καταπολέμησης (ιδίως μακροπρόθεσμα).

Κοινές ασθένειες του κρεμμυδιού και πρακτικές διαχείρισης

Τεφρά Σήψη (σήψη λαιμού) - Botrytis aclada ή B. allii

Πρόκειται για μια σημαντική μετασυλλεκτική ασθένεια των αποθηκευμένων κρεμμυδιών (ξερά κρεμμύδια και πράσινα κρεμμυδάκια) που έχει αναφερθεί παγκοσμίως σε όλες τις περιοχές παραγωγής κρεμμυδιών. Εάν δεν τηρηθούν οι οδηγίες/βέλτιστες πρακτικές καλλιέργειας, ο μύκητας μπορεί να προκαλέσει απώλειες απόδοσης άνω του 30% στα αποθηκευμένα κρεμμύδια. Ενώ η μόλυνση ξεκινά στον αγρό, τα συμπτώματα γίνονται εμφανή μετά τη συγκομιδή. Τα πρώτα προειδοποιητικά συμπτώματα είναι η υδαρής εμφάνιση των εξωτερικών χιτώνων/φύλλων του κρεμμυδιού στο λαιμό που τελικά γίνονται καφέ και καλύπτονται από το γκρίζο μυκήλιο του μύκητα. Οι βολβοί αρχίζουν να σαπίζουν 4-10 εβδομάδες μετά τη συγκομιδή, ιδίως όταν δεν έχουν υποστεί σωστή μεθωρίμανση (αποξήρανση).

Ο παραγωγός μπορεί να εφαρμόσει τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα για να αποφύγει τις απώλειες απόδοσης λόγω του βοτρύτη. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ανθεκτικές ποικιλίες κρεμμυδιών, αλλά επειδή η τεφρά σήψη μπορεί να είναι ασθένεια που μεταφέρετε με τον σπόρο, είναι ζωτικής σημασίας να χρησιμοποιείται μόνο πιστοποιημένο και υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό. Υπάρχουν επίσης σπόροι και σετ που έχουν υποστεί επεξεργασία με μυκητοκτόνα. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στη συγκομιδή μόνο ώριμων κρεμμυδιών και στη σωστή ξήρανση (μεθωρίμανση) πριν από την αποθήκευσή τους. Σε υγρές καιρικές συνθήκες, συνιστάται η τεχνητή ξήρανση με τη χρήση θερμού αέρα. Αργότερα, οι βολβοί κρεμμυδιού πρέπει να αποθηκεύονται σε βέλτιστες συνθήκες (0οC και 70-75% σχετική υγρασία). Εάν υπάρχει γνωστό ιστορικό της αθένειας στον αγρό μας, μπορούμε να εφαρμόσουμε μια 3-4ετή αμειψισπορά για να μειώσουμε το βορτίο στο έδαφος και να απομακρύνουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας.

Λευκή σήψη ή Σκληρωτίαση κρεμμυδιού - Sclerotium cepivorum

Η λευκή σήψη είναι μια μυκητολογική, εδαφογενής ασθένεια και μπορεί να προσβάλει τα φυτά κρεμμυδιού (και άλλα είδη Allium) καθ' όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Η ασθένεια προκαλείται από τον μύκητα Sclerotium cepivorum, ο οποίος επιβιώνει στο έδαφος. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν χλώρωση των φύλλων, μάρανση και τελικά θάνατο των φυτών. Συνήθως, ο παραγωγός μπορεί να παρατηρήσει την ανάπτυξη μιας υπόλευκης, βαμβακώδους ανάπτυξης του μύκητα στο τμήμα του στελέχους κάτω από το έδαφος, με ανάπτυξη σκληροτινίων (μικρά, στρογγυλά πορτοκαλοκάστανα). Λόγω των ευνοϊκών συνθηκών, ο μύκητας είναι πιο καταστροφικός νωρίς την άνοιξη και το φθινόπωρο. Σε έναν αγρό που έχει προσβληθεί από τον μύκητα, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε ομάδες φυτών (κηλίδες) και όχι σε μεμονωμένα φυτά.

Ο έλεγχος της ασθένειας αρχίζει με κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Σε αυτά περιλαμβάνονται η καταπολέμηση των ζιζανίων, η απομάκρυνση των υπολειμμάτων της καλλιέργειας, οι ασφαλείς αποστάσεις μεταξύ των φυτών για καλύτερο αερισμό και η βελτίωση της αποστράγγισης του εδάφους. Επιπλέον, η διατήρηση της καλή υγείας και ευρωστίας των φυτών μπορεί να ενισχύσει την αντοχή τους στο παθογόνο. Αποφύγετε την επανεγκατάσταση μιας καλλιέργειας αλλίου εάν υπήρχαν συμπτώματα της ασθένειας στο έδαφος τα προηγούμενα έτη. Επιπλέον, η αμειψισπορά με καλλιέργειες όπως το μαρούλι, τα καρότα ή οι πατάτες μπορεί να είναι μόνο εν μέρει ευεργετική, καθώς ο μύκητας μπορεί να επιβιώσει στο έδαφος για πάνω από 10-15 χρόνια με την μοφή σκληροτινίων. Η ηλιαπολύμανση του εδάφους θεωρείται σχετικά αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης. Η χημική καταπολέμηση χρησιμοποιείται μόνο εάν το πρόβλημα είναι σοβαρό και πάντα υπό την επίβλεψη τοπικού πιστοποιημένου γεωπόνου. Τέλος, όλος ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείτε στην καλλιέργεια πρέπει να απολυμαίνεται σωστά πριν μεταφερθεί/χρησιμοποιηθεί σε άλλο χωράφι για να αποφευχθεί η μετακίνηση του παθογόνου.

Περονόσπορο - Peronospora destructor

Ο περονόσπορος είναι μια καταστροφική μυκητολογική ασθένεια που προκαλείται από τον μύκητα Peronospora destructor. Τα υψηλά επίπεδα υγρασίας ευνοούν τη προσβολή και εξάπλωση. Ορισμένα κοινά συμπτώματα της ασθένειας περιλαμβάνουν λευκοκίτρινους αποχρωματισμούς των φύλλων (ωοειδείς κηλίδες). Συνήθως, υπό βέλτιστες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, οι κηλίδες αυτές καλύπτονται από την υπόλευκη ανάπτυξη του μύκητα. Λάβετε υπόψη ότι τα ωοσπόρια του μύκητα μπορούν να επιβιώσουν στο έδαφος για πολλά χρόνια, χρησιμεύοντας ως νέα πηγή μόλυνσης. Τα νεαρά φυτά μπορεί να καταστραφούν και να πεθάνουν, ενώ τα παλαιότερα παραμένουν υποανάπτυκτα. Ομοίως, οι μολυσμένοι βολβοί κρεμμυδιού, τόσο στον αγρό αλλά και στην αποθήκη, μπορεί να καταστραφούν, να συρρικνωθούν και να σαπίσουν.

Ο έλεγχος των ασθενειών αρχίζει με κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Σε περιοχές με υψηλά επίπεδα υγρασίας, συνιστάται στους καλλιεργητές να χρησιμοποιούν μεγαλύτερες αποστάσεις φύτευσης και να ευθυγραμμίζουν τις σειρές των φυτών με την κατεύθυνση των επικρατούντων ανέμων για να διευκολύνουν τον αερισμό. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγεται η άρδευση με καταιονισμό. Άλλα προληπτικά μέτρα που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορούν επίσης να προστατεύσουν το φυτό του κρεμμυδιού από την ασθένεια. Ωστόσο, πολλοί αγρότες εφαρμόζουν μια σειρά τακτικών και προληπτικών ψεκασμών με μυκητοκτόνα. Είναι ζωτικής σημασίας, ωστόσο, να χρησιμοποιούνται μόνο εγκεκριμένα και κατάλληλα προϊόντα με διαφορετικούς τρόπους δράσης (για να αποφευχθεί η ανάπτυξη ανθεκτικότητας) και μόνο μετά την σύσταση τοπικών φορέων και γεωπόνων.

Σκωρίαση στο κρεμμύδι - Puccinia allii

Οι ήπιες θερμοκρασίες σε συνδυασμό με παρατεταμένες περιόδους υψηλής υγρασίας περιβάλλοντος και εδάφους είναι ευνοϊκές για την ασθένεια. Τα κύρια συμπτώματα της μόλυνσης περιλαμβάνουν το σχηματισμό πορτοκαλί κηλίδων (σαν φλύκταινες), κυρίως στην κάτω πλευρά των φύλλων και περιοδικά και στις δύο πλευρές των φύλλων. Πάνω στις πορτοκαλί κηλίδες, μπορεί να παρατηρήσουμε το σχηματισμό κονιοειδιοσπόριων του μύκητα που τελικά παίρνουν ένα καφέ-σκούρο χρώμα.

Η διαχείριση της ασθένειας περιλαμβάνει όλα τα μέτρα καταπολέμησης που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Ωστόσο, η χημική καταπολέμηση δεν αποτελεί συχνά εφαρμοζόμενο μέτρο καταπολέμησης. Από την άλλη πλευρά, οι κρεμμυδοπαραγωγοί γνωρίζουν από εμπειρία ότι η έγκαιρη και όχι πολύ πρώιμη φύτευση μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης.

Συμπέρασμα

Η αντιμετώπιση τόσο των παρασίτων όσο και των ασθενειών στις καλλιέργειες κρεμμυδιού είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας των φυτών και τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων. Με την εφαρμογή προληπτικών μέτρων, την πρακτική της αμειψισποράς και την υιοθέτηση τεχνικών ολοκληρωμένης διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών και ασθενειών, οι παραγωγοί μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις ζημιές στις καλλιέργειές τους, να ελαχιστοποιήσουν την ανάγκη για χημικές επεμβάσεις και να ενισχύσουν τη βιωσιμότητα της καλλιέργειας του κρεμμυδιού.

Πηγές