Kiraz Ağacı Zararlıları ve Hastalıkları

Wikifarmer

Editör ekibi

7 dakikalık okuma
Kiraz Ağacı Zararlıları ve Hastalıkları

Kiraz ağaçları dünya çapında değerli bir üründür, ancak ne yazık ki meyve verimini ve kalitesini önemli ölçüde etkileyebilecek çeşitli zararlılara ve hastalıklara karşı hassastırlar. Etkili yönetim ve kontrol stratejileri, meyve bahçelerini korumak ve iyi bir üretim sağlamak için çok önemlidir.

Yetiştiriciler bunlarla mücadele etmek için çevre dostu bir yaklaşım planlamalıdır. Bu planlama sırasında yerel uzmanlardan tavsiye alınması şiddetle tavsiye edilir. Kiraz ağaçlarının en yaygın ve ekonomik açıdan önemli bazı zararlıları ve hastalıkları aşağıda belirtilmiştir. 

Kiraz Ağaçlarının Yaygın Zararlıları

Kiraz Meyve Sineği ve Kiraz Sineği (Rhagoletis cingulata ve R. cerasi)

Özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika'da kiraz ağacının en yıkıcı ve yaygın zararlılarından ikisi olarak kabul edilirler. Ergin bireyler, kanatlarındaki karakteristik bant deseni sayesinde kolayca ayırt edilebilir. Yetişkin sinekler yumurtalarını olgunlaşmakta olan kirazların içine bırakır. Yumurtadan çıkan beyaz larvalar (kurtçuklar) meyvenin etiyle beslenerek çürümesine ve erken dökülmesine neden olur. Meyvelere verdikleri zarar ticari olarak kabul edilemez ve yetiştiriciler herhangi bir verim kaybını önlemek için mümkün olan tüm önleyici tedbirleri almalıdır. 

Yönetim Stratejileri

Çiftçiler, yetişkin sinek popülasyonlarını izlemek ve azaltmak için feromon içeren sarı yapışkan tuzaklar kullanabilir. Buna ek olarak istila edilmiş meyveleri meyve bahçesinden kaldırmak, üreme alanlarını ortadan kaldırarak gelecekteki popülasyonları azaltmaya yardımcı olabilir. Zararlı geçmişi bilinen ve büyük popülasyonlara sahip meyve bahçelerinde, yetişkin sinekleri yumurtlamadan önce hedef almak için böcek ilacı püskürtmek gerekebilir. Üreticinin talimatlarına uymak ve kirazlar için onaylanmış ürünleri kullanmak, çevresel etkiyi ve pazar için ürün reddini en aza indirmek için çok önemlidir.

Kiraz Siyah Yaprakbiti (Myzus cerasi)

Kiraz siyah yaprakbiti, özellikle ılıman bölgelerde kiraz ağaçlarının yaygın bir zararlısıdır. Bu küçük, siyah böcekler yapraklardan ve sürgünlerden özsu emerek yaprakların kıvrılmasına ve deforme olmasına neden olur. Şiddetli istilalar ağaç büyümesini engelleyebilir (fotosentetik kapasiteyi azaltır) ve meyve kalitesini düşürebilir.

Yönetim Stratejileri

Doğal avcıların (örneğin uğur böceğı) teşvik edilmesi yaprak biti popülasyonlarının kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir. İstila edilmiş sürgünlerin budanması ve uzaklaştırılması yaprak biti popülasyonlarının azaltılmasına ve istilanın yayılmasının önlenmesine yardımcı olabilir. Bir ağaçtan diğerine geçerken budama aletlerini daima dezenfekte edin. Kimyasal kontrol (sistemik insektisitler), yaprak bitleri pestisitlere karşı kolayca direnç geliştirebildiğinden son çare olmalıdır. Böcek öldürücü sabunlar ve yağlar, özellikle istilanın erken dönemlerinde uygulandığında etkili olabilir. Çiftçilere, arıları korumak için gün içinde özellikle çiçeklenme sırasında ilaçlama yapmaktan kaçınmaları şiddetle tavsiye edilir.

Doğu Meyve Güvesi (Grapholita molesta)

Doğu meyve güvesi, kirazlar da dahil olmak üzere sert çekirdekli meyvelerin önemli bir zararlısıdır. Larvalar sürgünlere ve meyvelere girerek solgunluğa ve erken meyve dökümüne neden olur. İstila edilmiş meyveler pazarlanamaz ve ağır istilalar önemli verim kayıplarına neden olabilir.

Yönetim Stratejileri

Feromon tuzakları, yetişkin güve popülasyonlarını izlemek ve böcek ilacı uygulamalarının zamanlamasını belirlemek için kullanılabilir. Larvaları hedef alan insektisitler, güvelerin yaşam döngüsünün hassas aşamalarında uygulanabilir. Farklı böcek ilacı sınıflarının dönüşümlü olarak kullanılması direnç gelişimini önlemeye yardımcı olabilir ve kimyasal kontrolün en iyi ve en uzun süreli verimliliğini sağlayabilir. Son olarak, hasarlı sürgünleri ve istila edilmiş meyveleri çıkarmak için düzenli budama, güve popülasyonlarını azaltmaya ve meyve bahçesinde daha fazla hasarı önlemeye yardımcı olabilir.

Kanadı Noktalı Sirke Sineği (Drosophila suzukii)

Genellikle kanadı noktalı sirke sineği olarak bilinen Drosophila suzukii, kiraz ağaçlarının nispeten yeni ve oldukça yıkıcı bir zararlısıdır. Kuzey Yunanistan ve diğer ülkelerdeki geleneksel kiraz üretim bölgelerinde başlıca zararlı problemi haline gelmiş, çiftçiler etkin bir şekilde kontrol etmekte zorlanmış ve ürünlerinin önemli bir kısmını kaybetmişlerdir. Meyve olgunlaşması sırasında yağışlı hava ve yüksek nem, zararlının istila etmesi ve çoğalması için özellikle faydalıdır. Diğer meyve sineklerinden farklı olarak, bu zararlı tırtıklı yumurta bırakma organları sayesinde olgunlaşmamış meyvelere yumurta bırakabilir ve önemli ürün kayıplarına yol açar. Larvalar meyvede beslenerek yumuşamaya, renk değişikliğine ve sonunda çürümeye neden olur. Oluşan hasar meyveyi pazarlanamaz hale getirir ve hasarlı meyvelerde genellikle mantar ve bakteriler tarafından ikincil enfeksiyonlar meydana gelir. Zararlı meyvenin içinde ve hasat edildiyse, depolama sırasında bile meyveye zarar vermeye devam edebilir ve bir diğer meyvelere bulaşarak hasat sonrası önemli kayıplara neden olabilir. Bu nedenle alıcılar meyve satın alırken çok dikkatli davranmakta ve birkaç meyvede bile D. suzukii tespit etmeleri halinde tüm kiraz meyvelerini dalında kurutabilmektedir.

Yönetim Stratejileri

Yem tuzakları ile düzenli izleme, yetişkin sineklerin varlığının erken tespit edilmesine yardımcı olur. Bu bilgi, kontrol önlemlerinin etkili bir şekilde zamanlanması için kritik öneme sahiptir. İstila edilmiş meyvelerin sökülmesi ve imha edilmesi zararlı popülasyonunun azaltılmasına yardımcı olabilir. Ancak özellikle büyük kiraz bahçelerinde bu nadiren mümkündür. Çoğu kiraz üreticisi, kayıpları önlemek için meyveleri olgunlaşır olgunlaşmaz hasat etmeyi tercih etmektedir. Benzer şekilde, tüm meyvelerin ağaçlardan ve meyve bahçesinden uzaklaştırılması, popülasyonu ve takip edebilecek istila riskini azaltmak için gereklidir. Hiçbir zararlı istilası ticari olarak kabul edilebilir olmadığından ve meyveler ticari değerini kaybedebileceği için çiftçiler, genellikle kimyasal mücadele uygulamayı seçerler. İnsektisit spreyleri etkili olsa da, bağışıklık oluşmasını engellemek için ilaçlamanın dikkatlice zamanlanması ve rotasyona tabi tutulması gerekir. Spinosad ve piretroid bazlı insektisitler D. suzukii'ye karşı yaygın olarak kullanılmaktadır. Uygulamalar genellikle kiraz meyvesi yeşilimsi renkten pembe-kırmızıya dönmeye başladığında başlar. Bazı çiftçiler, zararlının büyük popülasyonlar halinde bulunduğu bölgelerde 5 defaya kadar sprey uygulamanın gerekebileceğini söylemektedir. Herhangi bir kimyasal ürünü uygulamadan önce her zaman yerel lisanslı tarım uzmanınıza danışmalısınız. 

Diğer kiraz “düşmanları”:

Kuşlar ve Kemirgenler (örneğin sincaplar): Kuşlar, meyvelerle beslendikleri için özellikle kiraz bahçelerinde büyük bir sorun olabilir. Öte yandan, sincaplar veya köstebekler ağacın tepesinden ve köklerinden beslenerek kiraz ağaçlarını yaralayabilir, hatta öldürebilir.

Kiraz ağaçlarını ilgilendiren diğer zararlılar şunlardır: yaprak kurdu, örümcek akarları (kırmızı akarlar), Pasifik Chrysobothris, yazıcı böcekler (Scolytus rugulosus), nematodlar, kiraz tripsleri ve kiraz sümüklü böcekleri.

Kiraz Ağaçlarında Sık Görülen Hastalıklar

Monilya Hastalığı (Monilinia spp.)

Monilya hastalığı kiraz ağaçlarının çiçeklerini, sürgünlerini ve meyvelerini etkileyen oldukça zararlı bir mantar hastalığıdır. En yaygın olanı M. fructicola olmak üzere çeşitli Monilinia türlerinden kaynaklanır. Enfekte çiçekler solup ölürken, enfekte meyvelerde gri-kahverengi sporlarla kaplı kahverengi, çökük lezyonlar gelişir. Şiddetli M. fructicola vakalarında %80 veya daha fazla verim kaybına neden olabilir.

Yönetim Stratejileri

Hastalığa dayanıklı kiraz çeşitlerinin ekilmesi kahverengi çürüklük enfeksiyonu riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak bu önlem genellikle yetersizdir ve çiftçiler entegre bir yaklaşım benimsemelidir. Enfeksiyona karşı koruma sağlamak için çiçeklenme ve hasat öncesi dönemlerde fungisitler uygulanabilir. Uygulamaların belirtiler ortaya çıkmadan önce yapılması gerektiğinden zamanlama kritik önem taşır. Arı dostu ürünler kullanmak ve arıların meyve bahçesinde aktif olmadığı sabahın çok erken saatlerinde veya gece boyunca (gün batımından sonra) püskürtmek önemlidir. Arılar, özellikle kendine döllenen çeşitlerin yetiştirilmediği bahçelerde kiraz ağaçlarının tozlaşması için gereklidir. Son olarak, hava sirkülasyonunu iyileştirmek, enfekte olmuş bitki materyalini uzaklaştırmak ve enfeksiyonları azaltmak için budama yapılmalıdır. Ayrıca ağır enfekte olmuş meyvelerin ve döküntülerinin meyve bahçesinden uzaklaştırılması mantarın yayılmasını sınırlandırabilir.

Yaprak Lekesi (Blumeriella jaapii)

Kiraz da yaprak lekesi, öncelikle yaprakları etkileyen ancak meyve ve sapları da enfekte edebilen bir mantar hastalığıdır. Belirtiler arasında yapraklarda küçük, mor lekeler bulunur ve bunlar zamanla kahverengiye dönerek dökülür ve delik delik bir görünüm bırakır. Şiddetli enfeksiyonlar erken yaprak dökümüne yol açarak ağacın canlılığını ve meyve üretimini azaltabilir.

Yönetim Stratejileri

Fungisitler, enfeksiyona karşı koruma sağlamak için taç yaprağı dökülmesinden başlayarak düzenli aralıklarla uygulanabilir. Direnci önlemek için farklı etkilere sahip fungisitlerin rotasyonu önemlidir.

Meyve bahçesi zemininden dökülen yaprakların tırmıklanması ve uzaklaştırılması, kışı geçiren inokulumun azaltılmasına yardımcı olabilir. Son olarak yetiştiriciler, dayanıklı kiraz çeşitleri dikerek ve hava sirkülasyonunu iyileştirmek için uygun budama yaparak hastalığın şiddetini ve riskini daha da azaltabilirler.

Bakteriyel Benek (Pseudomonas syringae)

Bakteriyel benek, Pseudomonas syringae bakterisinin neden olduğu kiraz ağaçlarının önemli ve yıkıcı bir hastalığıdır. Öncelikle genç ağaçları etkiler ve tomurcuklarda, çiçeklerde, yapraklarda ve meyvelerde önemli hasara neden olabilir. Belirtiler arasında dallarda ve gövdelerde çökme, çürükler ve uçtan başlayan kuruma yer alır.

Yönetim Stratejileri

Budama sadece kuru havalarda yapılmalıdır. Ayrıca, enfekte olmuş bitki materyalinin uzaklaştırılması, bakteri popülasyonlarının azaltılmasına yardımcı olurken yayılmayı veya kışı geçirmeyi önleyebilir. Bakterilerin bir ağaçtan diğerine bulaşma riskini azaltmak için budama aletlerini her zaman dezenfekte edilmelidir. Bakır bazlı bakterisitler, bakteri popülasyonlarını azaltmaya ve enfeksiyona karşı korumaya yardımcı olmak için uyku ve çiçeklenme dönemlerinde uygulanabilir. Son olarak, hastalığın etkisini azaltmaya yardımcı olabilecek ve yukarıda belirtilen önlemlerle birlikte kayıpları azaltabilecek bakteriyel benek hastalığına dirençli bazı kiraz çeşitleri vardır.

Kök Uru (Agrobacterium tumefaciens)

Kök uru, kiraz ağaçlarını etkileyen önemli bir bakteriyel hastalıktır. Toprak kaynaklı bu bakteri, kiraz ağaçlarına köklerde veya gövdede genellikle mekanik yaralanma, aşılama veya böceklerden kaynaklanan yaralar yoluyla girer. Bakteri içeri girdikten sonra DNA'sının bir kısmını konukçu bitkinin hücrelerine entegre ederek gal olarak bilinen tümör benzeri yapıların oluşmasına neden olur. Bu gallar bitkinin vasküler sistemini bozarak su ve besin maddelerinin köklerden kanopiye akışını engeller. Sonuç olarak etkilenen ağaçlarda bodur büyüme, azalan canlılık, daha küçük yapraklar ve zayıf verimlilik görülür. Genç ağaçlar, özellikle yeni plantasyonlarda veya fidanlıklarda bulunanlar, hastalığa karşı daha hassastır ve enfeksiyon şiddetli ise önemli hasara ve hatta ölüme maruz kalabilir.

Yönetim Stratejileri

Hastalık için etkili bir kimyasal tedavi bulunmadığından hastalığın yönetimi öncelik olarak önleyici tedbirleri içerir. Ağaçların zarar görmesini önlemek, hastalıksız dikim materyali kullanmak ve kirlenmiş topraklara duyarlı anaçların dikilmesinden kaçınmak temel stratejilerdir. Patojeni alt etmek için patojenik olmayan Agrobacterium suşlarının (örneğin, Agrobacterium radiobacter strain K84) kullanılması gibi biyolojik kontrol yöntemleri, hastalığın görülme sıklığını azaltmada umut vaat etmektedir. Ayrıca uygun sanitasyonun sürdürülmesi ve enfekte olmuş bitkilerin derhal sökülüp imha edilmesi bu yıkıcı hastalığın yayılmasını sınırlandırmaya yardımcı olabilir.

Entegre Zararlı ve Hastalık Yönetimi

Kiraz bahçelerindeki zararlıların ve hastalıkların etkili yönetimi, hasarı en aza indirmek ve verimi en üst düzeye çıkarmak için birden fazla stratejiyi birleştiren entegre bir yaklaşım gerektirir. Çiftçi, haşere ve hastalık sorunlarını erken tespit etmek için kiraz bahçelerini düzenli olarak izlemeli ve keşif yapmalıdır. Ağaç sağlığını tehdit eden haşere ve hastalık baskısını azaltan kültürel uygulamaların hayata geçirilmesi de çok önemlidir. Çiftçilere ürün zararlılarının doğal düşmanlarının popülasyonunu korumaları, artırmaları ve kimyasal mücadeleyi (pestisitler ve fungisitler) yalnızca kesinlikle gerekli olduğunda ve lisanslı bir tarım uzmanına danıştıktan sonra (uygun ürünü, miktarı ve uygulama zamanını belirledikten sonra) kullanmaları tavsiye edilir. 

Kiraz yeti̇şti̇ri̇ci̇li̇ği̇ hakkinda daha fazla bi̇lgi̇ edi̇ni̇n

En iyi kiraz çeşidi nasıl seçilir

Ki̇raz hasadi ve hektar başina veri̇mi̇ – ki̇razlari sapli mi yoksa sapsiz mi toplarsiniz?

Ki̇razla i̇lgi̇li̇ bi̇lgi̇ler ki̇razin besi̇n değeri̇ ve sağliğa yararlariI

Ki̇raz bi̇tki̇si̇ hakkinda bi̇lgi̇ler

Ki̇razlar hakkinda daha önce bi̇lmedi̇ği̇ni̇z 10 i̇lgi̇nç şey

Kâr amaçli ki̇raz ağaci yeti̇şti̇rmek

Kiraz ağacinin toprak gereksi̇ni̇mleri̇ hazirlanmasi ve eki̇lmesi̇

Ki̇raz ağacinin su i̇hti̇yaci

Ki̇raz ağacinin yayilmasi ve tozlaşmasi

Ki̇raz ağaçlarinin budanmasi ve meyveleri̇ni̇n seyrelti̇lmesi̇

Ki̇raz ağacinin gübrelenmesi̇

Referanslar

https://anrcatalog.ucanr.edu/pdf/2951e.pdf

https://www2.ipm.ucanr.edu/agriculture/cherry/Crown-gall/

https://extension.usu.edu/pests/research/backyard-cherry-pests

https://u.osu.edu/cfaescapstone/tree-fruits/cherries/pests/