Τα κερασιά είναι μια πολύτιμη καλλιέργεια παγκοσμίως, αλλά δυστυχώς είναι ευάλωτη σε διάφορα παράσιτα και ασθένειες που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την απόδοση και την ποιότητα των καρπών. Μια αποτελεσματική στρατηγική διαχείρισης και ελέγχου είναι απαραίτητη για τη διατήρηση υγιών οπωρώνων και τη διασφάλιση καλής παραγωγής. Οι καλλιεργητές επίσης θα πρέπει επιλέγουν βιώσιμες πρακτικές και μέτρα διαχείρισής τους. Ορισμένοι από τους πιο κοινούς και οικονομικά σημαντικούς εχθρούς και ασθένειες της κερασιάς αναφέρονται παρακάτω.
Κοινά παράσιτα της κερασιάς
- Δυτική και ευρωπαϊκή μύγα της κερασιάς - Ραγολέτιδα (Rhagoletis cingulata και R. cerasi)
Θεωρούνται δύο από τους πιο καταστροφικούς και κοινούς εχθρούς της κερασιάς, ιδίως στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Τα ενήλικα μπορούν εύκολα να διακριθούν από το χαρακτηριστικό μοτίβο ραβδώσεων στα φτερά. Οι ενήλικες μύγες γεννούν τα αυγά τους ακριβώς κάτω από τη φλούδα κερασιών που ωριμάζουν. Οι εκκολαπτόμενες λευκές προνύμφες (σκουλήκια) τρέφονται με τη σάρκα του καρπού, προκαλώντας τη σήψη και την πρόωρη πτώση του. Καμία ζημιά από το παράσιτο στους καρπούς δεν είναι εμπορικά αποδεκτή και οι παραγωγοί πρέπει να λάβουν όλα τα δυνατά προληπτικά μέτρα ώστε να αποφύγουν οποιαδήποτε ζημιά.
Στρατηγικές διαχείρισης
Οι παραγωγοί μπορούν να χρησιμοποιούν κίτρινες κολλητικές παγίδες με φερομόνες προσέλκυσης για την παρακολούθηση και τη μείωση των πληθυσμών των ενήλικων. Επιπλέον, η απομάκρυνση των προσβεβλημένων καρπών από το έδαφος του οπωρώνα μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των μελλοντικών πληθυσμών με την εξάλειψη των εστιών αναπαραγωγής. Σε οπωρώνες με γνωστό ιστορικό παρασίτων και μεγάλους πληθυσμούς, μπορεί να χρειαστεί ψεκασμός με εντομοκτόνα για να ελένξουν τα ενήλικα πριν ωοτοκίσουν. Είναι απαραίτητη η τήρηση των οδηγιών της ετικέτας και η χρήση προϊόντων εγκεκριμένων για τα κεράσια για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την απόρριψη του προϊόντος στην αγορά.
- Μαύρη αφίδα κερασιάς (Myzus cerasi)
Η μαύρη αφίδα της κερασιάς είναι ένα κοινό παράσιτο των κερασιών, ιδίως στις εύκρατες περιοχές. Αυτά τα μικρά, μαύρα έντομα απομυζούν χυμούς από τα φύλλα και τους βλαστούς, προκαλώντας ένα κυρτωμένο και παραμορφωμένο φύλλωμα. Σοβαρές προσβολές μπορούν να καθυστερήσουν την ανάπτυξη των δέντρων (μείωση της φωτοσυνθετικής ικανότητας) και να μειώσουν την ποιότητα των καρπών.
Στρατηγικές διαχείρισης
Η ενίσχυση των πληθυσμών των φυσικών εχθρών (π.χ. πασχαλίτσες και χρυσωπίδες) μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση των πληθυσμών των αφίδων υπό έλεγχο. Το κλάδεμα και η αφαίρεση των προσβεβλημένων βλαστών μπορεί να συμβάλει στη μείωση των πληθυσμών των αφίδων και να αποτρέψει την εξάπλωση της προσβολής. Απολυμαίνετε πάντα τα εργαλεία κλαδέματος όταν μετακινείστε από το ένα δέντρο στο άλλο. Η χημική καταπολέμηση (διασυστημικά εντομοκτόνα) πρέπει να είναι η τελευταία λύση, καθώς οι αφίδες μπορούν εύκολα να αναπτύξουν ανθεκτικότητα στα φυτοφάρμακα. Τα εντομοκτόνα σαπούνια και έλαια μπορεί να είναι αποτελεσματικά, ιδίως όταν εφαρμόζονται νωρίς στην προσβολή. Συνιστάται στους παραγωγούς να αποφεύγουν τους ψεκασμούς κατά τη διάρκεια της ημέρας, και ιδίως κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, για την προστασία των μελισσών.
- Καρπόκαψα της ροδακινιάς (Grapholita molesta)
Η καρπόκαψα της ροδακινιάς είναι σημαντικό παράσιτο των πυρηνόκαρπων , συμπεριλαμβανομένων των κερασιών. Οι προνύμφες τρυπούν τους βλαστούς και τους καρπούς, προκαλώντας μάρανση και πρόωρη πτώση των καρπών. Οι προσβεβλημένοι καρποί είναι μη εμπορεύσιμοι και οι βαριές προσβολές μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές στην απόδοση.
Στρατηγικές διαχείρισης
Οι φερομονικές παγίδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση των πληθυσμών των ενηλίκων και τον προσδιορισμό του χρόνου εφαρμογής εντομοκτόνων. Εντομοκτόνα που στοχεύουν στις προνύμφες μπορούν να εφαρμοστούν κατά τη διάρκεια των ευάλωτων σταδίων του κύκλου ζωής του εντόμου. Η εναλλαγή διαφορετικών κατηγοριών εντομοκτόνων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανάπτυξης ανθεκτικότητας και να εξασφαλίσει την καλύτερη και μακροβιότερη αποτελεσματικότητα της χημικής καταπολέμησης. Τέλος, το τακτικό κλάδεμα για την απομάκρυνση των κατεστραμμένων βλαστών και των προσβεβλημένων καρπών μπορεί να συμβάλει στη μείωση των πληθυσμών της καρπόκαψας και στην πρόληψη περαιτέρω καταστροφής στον οπωρώνα.
- Κηλιδόπτερη δροσόφιλα (Drosophila suzukii)
Η Drosophila suzukii, κοινώς γνωστή ως κηλιδόπτερη δροσόφιλα, είναι ένα σχετικά νέο και εξαιρετικά καταστροφικό παράσιτο των κερασιών. Έχει εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα στις παραδοσιακές κερασοπαραγωγικές περιοχές της βόρειας Ελλάδας και άλλων χωρών, με τους αγρότες να δυσκολεύονται να το ελέγξουν αποτελεσματικά και να χάνουν σημαντικό μέρος της παραγωγής τους. Ο υγρός καιρός κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των καρπών είναι ιδιαίτερα ευνοϊκά για την προσβολή και τον πολλαπλασιασμό του παρασίτου. Σε αντίθεση με άλλες μύγες φρούτων, το παράσιτο αυτό μπορεί να ωοτοκεί σε άγουρους καρπούς λόγω του οδοντωτού ωοθέτη του, οδηγώντας σε σημαντικές απώλειες της καλλιέργειας. Οι προνύμφες τρέφονται με τον καρπό, προκαλώντας μαλάκωμα, αποχρωματισμό και τελικά πτώση. Η προσβολή καθιστά τους καρπούς μη εμπορεύσιμους, ενώ σε κατεστραμμένους καρπούς εμφανίζονται συχνά δευτερογενείς μολύνσεις από μύκητες και βακτήρια. Εάν το παράσιτο υπάρχει μέσα στον καρπό και αυτός συγκομίζεται, μπορεί να συνεχίσει να βλάπτει τον καρπό ακόμη και στη μονάδα αποθήκευσης και να προχωρήσει στον επόμενο, προκαλώντας σημαντικές απώλειες και μετά τη συγκομιδή. Για το λόγο αυτό, οι αγοραστές είναι πολύ προσεκτικοί όταν αγοράζουν φρούτα και μπορεί να απορρίψουν ολόκληρη παρτίδα κερασιών αν βρουν D. suzukii, ακόμη και σε λίγους καρπούς.
Στρατηγικές διαχείρισης
Η τακτική παρακολούθηση με δολωματικές παγίδες βοηθά στην έγκαιρη ανίχνευση της παρουσίας ενήλικων. Οι πληροφορίες αυτές είναι ζωτικής σημασίας για τον αποτελεσματικό συγχρονισμό των μέτρων ελέγχου. Η αφαίρεση και η καταστροφή των προσβεβλημένων καρπών μπορεί να συμβάλει στη μείωση του πληθυσμού του παρασίτου. Ωστόσο, αυτό είναι σπάνια εφικτό, ιδίως σε μεγαλύτερους οπωρώνες κερασιάς. Οι περισσότεροι παραγωγοί κερασιών επιλέγουν να συγκομίζουν τους καρπούς μόλις ωριμάσουν για να αποφύγουν τις απώλειες. Ομοίως, η απομάκρυνση όλων των καρπών από τα δέντρα και το έδαφος του οπωρώνα είναι απαραίτητη για τη μείωση του πληθυσμού και του κινδύνου προσβολών την επόμενη περίοδο. Οι αγρότες συνήθως επιλέγουν την εφαρμογή χημικής καταπολέμησης, δεδομένου ότι καμία ζημιά/μόλυνση δεν είναι εμπορικά αποδεκτή και οι καρποί μπορεί να χάσουν την εμπορική τους αξία, . Παρόλο που οι ψεκασμοί με εντομοκτόνα μπορεί να είναι αποτελεσματικοί, η εφαρμογή τους πρέπει να είναι προσεκτικά προγραμματισμένη και να εναλλάσσεται ώστε να αποφεύγεται η εμφάνιση ανθεκτικότητας. Τα εντομοκτόνα με βάση το spinosad και τα πυρεθροειδή χρησιμοποιούνται συνήθως κατά του D. suzukii. Οι εφαρμογές ξεκινούν συνήθως όταν οι καρποί της κερασιάς αρχίζουν να αλλάζουν χρώμα από πρασινωπό σε ροζ-κόκκινο. Ορισμένοι αγρότες λένε ότι μπορεί να χρειαστεί να εφαρμόσουν έως και 5 ψεκασμούς σε περιοχές όπου το παράσιτο υπάρχει σε μεγάλους πληθυσμούς. Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε τον τοπικό εγκεκριμένο γεωπόνο πριν από την εφαρμογή οποιουδήποτε χημικού προϊόντος.
- Άλλοι «εχθροί» της κερασιάς:
Πουλιά και Τρωκτικά (π.χ., γεώμυς ο θυλακοφόρος, pocket gopher): Τα πουλιά μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό πρόβλημα, ιδίως σε οπωρώνες κερασιών, καθώς τρέφονται με τους καρπούς. Από την άλλη πλευρά, τα pocket gophers ή οι τυφλοπόντικες μπορούν να τραυματίσουν (ακόμη και μη αναστρέψιμα) τις κερασιές, αφού τρέφονται τόσο από την κόμη όσο και από τις ρίζες του δέντρου.
Άλλα παράσιτα ενδιαφέροντος για τα δέντρα κερασιάς είναι τα εξής: οι φυλλορύκτες, ο τετράνυχος, το Chrysobothris mali, ο σκολύτης της κερασιάς (Scolytus rugulosus), νηματώδεις, θρίπες κερασιάς και το γλοιώδες σκουλήκι της κερασιάς.
Κοινές ασθένειες των δέντρων κερασιάς
- Φαιά σήψη ή Μονίλια (Monilinia spp.)
Η φαιά σήψη είναι μια εξαιρετικά επιζήμια μυκητολογική ασθένεια που προσβάλλει τα άνθη, τους βλαστούς και τους καρπούς των δέντρων κερασιάς. Προκαλείται από διάφορα είδη Monilinia, με το M. fructicola να είναι το πιο κοινό. Τα μολυσμένα άνθη μαραίνονται και πεθαίνουν, ενώ οι μολυσμένοι καρποί αναπτύσσουν καφέ βαθιές ουλές που καλύπτονται από γκριζοκάστανα σπόρια. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το M. fructicola μπορεί να προκαλέσει απώλειες απόδοσης έως και 80% ή και περισσότερο στους οπωρώνες κερασιάς.
Στρατηγικές διαχείρισης
Η φύτευση ανθεκτικών ποικιλιών κερασιάς μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου μόλυνσης από φαιά σήψη. Ωστόσο, το μέτρο αυτό είναι συνήθως ανεπαρκές και οι αγρότες πρέπει να υιοθετήσουν μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση. Μυκητοκτόνα μπορούν να εφαρμοστούν κατά τη διάρκεια της άνθησης και πριν από τη συγκομιδή για την προστασία της καλλιέργειας. Ο κατάλληλος προγραμματισμός είναι καθοριστικός, καθώς οι εφαρμογές πρέπει να γίνονται πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται προϊόντα φιλικά προς τις μέλισσες και να ψεκάζονται μόνο πολύ νωρίς το πρωί ή κατά τη διάρκεια της νύχτας (μετά τη δύση του ηλίου), ώστε οι μέλισσες να μην είναι ενεργές στον οπωρώνα. Οι μέλισσες είναι απαραίτητες για την επικονίαση των κερασιών, ιδίως σε οπωρώνες όπου δεν καλλιεργούνται αυτογονιμοποιούμενες ποικιλίες. Τέλος, το κλάδεμα μπορεί να εφαρμοστεί για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αέρα, την απομάκρυνση του μολυσμένου φυτικού υλικού και τη μείωση των μολύνσεων. Επιπλέον, η απομάκρυνση μουμιοποιημένων καρπών και πεσμένων υπολειμμάτων από το έδαφος του οπωρώνα μπορεί να περιορίσει την εξάπλωση του μύκητα και να συμβάλλει στη διαχείμασή του.
- Κυλινδροσπορίωση ή κοκκομύκωση της κερασιάς (Blumeriella jaapii)
Η κυλινδροσπορίωση της κερασιάς είναι μια μυκητολογική ασθένεια που προσβάλλει κυρίως τα φύλλα, αλλά μπορεί επίσης να μολύνει τους καρπούς και τους βλαστούς. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μικρές, μωβ κηλίδες στα φύλλα που τελικά γίνονται καφέ και πέφτουν, αφήνοντας μια όψη τρύπας. Οι σοβαρές μολύνσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρη πτώση των φύλλων, μειώνοντας τη ζωηρότητα του δέντρου και την παραγωγή καρπών.
Στρατηγικές διαχείρισης
Τα μυκητοκτόνα μπορούν να εφαρμόζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ξεκινώντας από την πτώση των πετάλων, για την προστασία από τη μόλυνση. Η εναλλαγή μυκητοκτόνων με διαφορετικούς τρόπους δράσης είναι σημαντική για την πρόληψη της ανθεκτικότητας.
Το τσουγκράνισμα και η απομάκρυνση των πεσμένων φύλλων από το δάπεδο του οπωρώνα μπορεί να συμβάλει στη μείωση του διαχειμάζοντος πληθυσμού. Τέλος, οι παραγωγοί μπορούν να μειώσουν περαιτέρω τη σοβαρότητα και τον κίνδυνο της ασθένειας φυτεύοντας ανθεκτικές ποικιλίες κερασιάς και εφαρμόζοντας το κατάλληλο κλάδεμα για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αέρα.
- Βακτηριακό έλκος (Pseudomonas syringae)
Το βακτηριακό έλκος είναι μια σημαντική και καταστροφική ασθένεια της κερασιάς που προκαλείται από το βακτήριο Pseudomonas syringae. Προσβάλλει κυρίως τα νεαρά δέντρα και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ζημιές στα μπουμπούκια, τα άνθη, τα φύλλα και τους καρπούς. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έλκη στα κλαδιά και τους βλαστούς, γόμωση (έκκριση κόμμεος) και νέκρωση των βλαστών.
Στρατηγικές διαχείρισης
Το κλάδεμα πρέπει να πραγματοποιείται μόνο κατά τη διάρκεια ξηρού καιρού. Επιπλέον, η απομάκρυνση του μολυσμένου φυτικού υλικού μπορεί να συμβάλει στη μείωση των βακτηριακών πληθυσμών και στην πρόληψη της εξάπλωσης ή της διαχείμασης. Για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης των βακτηρίων από το ένα δέντρο στο άλλο, οι καλλιεργητές πρέπει πάντα να απολυμαίνουν τα εργαλεία κλαδέματος. Τα βακτηριοκτόνα με βάση το χαλκό μπορούν να εφαρμοστούν κατά τη διάρκεια των περιόδων λήθαργου και άνθησης για να βοηθήσουν στη μείωση των βακτηριακών πληθυσμών και στην προστασία από τη μόλυνση. Τέλος, υπάρχουν ορισμένες ποικιλίες κερασιάς ανθεκτικές στο βακτηριακό έλκος που μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των επιπτώσεων της ασθένειας και, σε συνδυασμό με τα μέτρα που αναφέρθηκαν παραπάνω, να μειώσουν τις απώλειες.
Κορωνοτός κάλλος ή Καρκίνος των ριζών (Agrobacterium tumefaciens)
Ο κορωνοτός κάλλος είναι μια σημαντική βακτηριακή ασθένεια που προσβάλλει τα δέντρα κερασιάς. Αυτό το βακτήριο που μεταδίδεται από το έδαφος εισέρχεται στα δέντρα κερασιάς μέσω πληγών στις ρίζες ή στον κορμό, που συχνά προκύπτουν από μηχανικό τραυματισμό, εμβολιασμό ή ζημία από έντομα. Μόλις εισέλθει, το βακτήριο ενσωματώνει ένα τμήμα του DNA του στα κύτταρα του φυτού ξενιστή, οδηγώντας στο σχηματισμό δομών που μοιάζουν με όγκο και είναι γνωστές ως όζοι/κάλλοι. Αυτά τα εξογκώματα διαταράσσουν το αγγειακό σύστημα του φυτού, παρεμποδίζοντας τη ροή νερού και θρεπτικών συστατικών από τις ρίζες προς την κόμη. Κατά συνέπεια, τα προσβεβλημένα δέντρα παρουσιάζουν καχεκτική ανάπτυξη, μειωμένη ζωηρότητα, μικρότερα φύλλα και χαμηλή παραγωγικότητα. Τα νεαρά δέντρα, ιδίως εκείνα που βρίσκονται σε νέες φυτείες ή φυτώρια, είναι πιο ευάλωτα στην ασθένεια και μπορεί να υποστούν σημαντικές ζημιές ή ακόμη και θάνατο εάν η μόλυνση είναι σοβαρή.
Στρατηγικές διαχείρισης
Η διαχείριση της ασθένειας του κορωνοτού κάλλου περιλαμβάνει κυρίως προληπτικά μέτρα, καθώς δεν υπάρχουν αποτελεσματικές χημικές θεραπείες για την ασθένεια. Η πρόληψη των τραυματισμών των δέντρων, η χρήση φυτικού υλικού απαλλαγμένου από την ασθένεια και η αποφυγή φύτευσης ευαίσθητων υποκειμένων σε μολυσμένα εδάφη αποτελούν βασικές στρατηγικές. Μέθοδοι βιολογικής καταπολέμησης, όπως η χρήση μη παθογόνων στελεχών του Agrobacterium (π.χ. το στέλεχος Agrobacterium radiobacter K84) για τον ανταγωνισμό του παθογόνου, έχουν φανεί πολλά υποσχόμενες για τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης της ασθένειας. Επιπλέον, η διατήρηση της κατάλληλης υγιεινής και η άμεση απομάκρυνση και καταστροφή των μολυσμένων φυτών μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό της εξάπλωσης αυτής της καταστροφικής ασθένειας.
Ολοκληρωμένη διαχείριση παρασίτων και ασθενειών
Η αποτελεσματική διαχείριση των παρασίτων και των ασθενειών στους οπωρώνες κερασιάς απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει πολλαπλές στρατηγικές για την ελαχιστοποίηση των ζημιών και τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων. Ο αγρότης πρέπει να παρακολουθεί και να ελέγχει τακτικά τους οπωρώνες κερασιάς, ώστε να εντοπίζει έγκαιρα τα προβλήματα παρασίτων και ασθενειών. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας η εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών που προάγουν την υγεία των δέντρων και μειώνουν την πίεση των παρασίτων και των ασθενειών. Συνιστάται στους αγρότες να προστατεύουν και να ενισχύουν τον πληθυσμό των φυσικών εχθρών των παρασίτων των καλλιεργειών και να χρησιμοποιούν χημική καταπολέμηση (φυτοφάρμακα και μυκητοκτόνα) μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο και αφού συμβουλευτούν έναν εγκεκριμένο γεωπόνο (για τον καθορισμό του κατάλληλου προϊόντος, της ποσότητας και του χρόνου εφαρμογής).
Βιβλιογραφία:
- https://anrcatalog.ucanr.edu/pdf/2951e.pdf
- https://www2.ipm.ucanr.edu/agriculture/cherry/Crown-gall/
- https://extension.usu.edu/pests/research/backyard-cherry-pests
- https://u.osu.edu/cfaescapstone/tree-fruits/cherries/pests/
- https://www.pubs.ext.vt.edu/422/422-018/422-018.html
- https://www.bartlett.com/resources/monilia-laxa.pdf
- https://www.canr.msu.edu/news/horticultural-practices-to-combat-american-brown-rot-in-sweet-cherry-orchard-systems
- https://www.dpi.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0011/1489700/Blossom-blight-and-brown-rot.pdf
- https://fruitsandnuts.ucdavis.edu/cherry-diseases-disorders
Διαβάστε επίσης:
Κεράσια: Πληροφορίες, Διατροφική Αξία & Οφέλη για την Υγεία
10 Ενδιαφέρουσες Πληροφορίες για τα Κεράσια που πιθανόν δεν γνωρίζετε
Επαγγελματική Καλλιέργεια Κερασιάς
Απαιτήσεις Εδάφους, Προετοιμασία Εδάφους και Φύτευση Κερασιών
Απαιτήσεις Άρδευσης στην Καλλιέργεια Κερασιάς
Πολλαπλασιασμός και Επικονίαση των Δέντρων Κερασιάς
Κλάδεμα διαμόρφωσης, Κλάδεμα καρποφορίας και Αραίωμα στην Καλλιέργεια Κερασιάς
Λίπανση στην Καλλιέργεια Κερασιάς
Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Κερασιάς