Çarkıfelek Meyvesi Ne Zaman ve Nasıl Hasat Edilir?
Olgunlaşma: Gelişmekte olan çarkıfelek meyvesi tam olgunluğa ulaşana kadar yeşil kalır. Birkaç gün içinde hızlı bir renk değişimine uğrar. Sarı ve mor çarkıfelek meyveleri olgunlaştığında doğal olarak dökülür, ancak bu kalın kabuklarına zarar vermez. Çarkıfelek meyvesi yere düştüğünde, hem mor hem de sarı çeşitler nem kaybetmeye başlar ve sıcak ve kuru koşullara maruz kalırsa hızla buruşabilir. Bu meyvelerin içindeki meyve suyu sağlıklı kalırken, çekici olmayan görünümleri onları pazar için uygunsuz hale getirir. Bununla birlikte, temiz ve hasarsız meyveler polietilen torbalarda 10°C (50°F) sıcaklıkta üç haftaya kadar önemli bir kalite kaybı olmadan saklanabilir.
Çarkıfelek meyvesinin toplanma olgunluğu
Çarkıfelek meyvesinin olgunluğu, meyvenin tamamen geliştiği ve tüketime veya hasada hazır olduğu aşamayı ifade eder. Meyvenin tadını, dokusunu ve kalitesini belirlemede önemli bir faktördür. Çarkıfelek meyvesinin olgunluğu çeşitli göstergeler aracılığıyla tanımlanabilir:
- Renk: Çarkıfelek meyvesi olgunlaştıkça renk değiştirir. Tam renk çeşide bağlıdır, ancak yaygın renkler arasında yeşil, sarı ve mor bulunur. Meyve, karakteristik rengini elde ettiğinde en yüksek olgunluğa ulaşır. Kabuk yeşilden ≥%75 sarı veya mora dönüşmüş olmalıdır
- Doku: Olgun bir çarkıfelek meyvesi hafifçe sıkıldığında sert ancak hafif esnek bir dokuya sahip olmalıdır.
- Ağırlık: Meyve olgunlaştıkça, meyve suyu içeriğindeki artış nedeniyle daha ağır olma eğilimindedir. Sarı çarkıfelek meyvesinin ağırlığı 50 ila 150 g (1,8 ila 5,3 oz) arasında değişebilir. Mor meyve için ağırlık 25 ila 50 g (1 ila 2 oz) arasında değişir.
- Kırışıklık: Bazı durumlarda, çarkıfelek meyvesi olgunluğa ulaştığında dış kabuğunda hafif kırışıklıklar veya ince çizgiler gelişir.
- Aroma: Meyve olgunlaştıkça aromanın yoğunluğu artar.
- Nem İçeriği: Meyve normalde yaklaşık %80 veya daha az nem içeriğine sahip olduğunda toplanmaya hazırdır.
Kesin olgunluk belirtileri çarkıfelek meyvesinin çeşidine bağlı olarak değişebilir. Deneyimli yetiştiriciler hasat için en uygun zamanı belirlemek için genellikle bu göstergelerin bir kombinasyonuna güvenirler. Çarkıfelek meyvesi, dikim sırasındaki bitkilerin büyüklüğüne bağlı olarak genellikle dikimden yaklaşık 12 ila 18 ay sonra meyve vermeye başlar. Bir başka gösterge de meyvenin çiçeklenmeden yaklaşık 70-75 gün sonra olgunlaşmasıdır (Robert et Ching, 2014).
Olgunluğu belirlemek için aşağıdaki prosedür uygulanabilir:
- İlgili çeşit için ortalama olgun meyve büyüklüğüne ulaşmış olan temsili bir meyve örneği seçin. Meyveyi olgunlaşana kadar oda sıcaklığında bekletin. Toplama olgunluğunun belirlenmesinde deneyim önemli bir faktördür. Herhangi bir şüphe varsa, beklemek erken hasat etmekten daha iyidir.
Çarkıfelek Meyvesi Nasıl Hasat Edilir
Hasat: Meyveyi doğrudan asmadan toplamak mümkün olsa da, meyvenin iç kısmının tamamen olgunlaştığından emin olmak zor olabilir. Bu nedenle, hasat sonrası kalitesini korumak için dökülen meyvelerin düzenli olarak toplanması tavsiye edilir. Olgun çarkıfelek meyvesi yere düşünce sağlam kalır, ancak kabuğundan su kaybettiği için zamanla kırışmaya başlar.
Asmadan olgunlaşmamış meyve toplamak hoş olmayan "kekremsi" bir tada neden olduğundan, en iyi tadı sağlamak için meyvenin dökülmeden hemen önce veya hemen sonra hasat edilmesi önerilir. Meyveler kolayca çürüyüp çizilebileceğinden, hasat ve paketleme sırasında meyveleri her zaman dikkatli bir şekilde tutun. Meyve toplayıcıları, tırnaklarının meyveleri çizmemesini sağlamak için meyveleri toplarken eldiven giymelidir. Meyveler kesilmeli ve ağaçlardan koparılmamalıdır. Uygun ekipmanların kullanılması meyvelerin gereksiz yere zarar görmesini önleyecek, işçilikten tasarruf sağlayacak ve işçiler için daha güvenli bir çalışma ortamı olacaktır.
İhracat pazarına yönelik meyveler kendiliğinde düşmeden önce haftada iki kez hasat edilmelidir. Taze pazara yönelik meyvelerin, özellikle de ihracata yönelikse, yere düşmesine izin verilmemelidir. Elle hasat durumunda, çiftçinin meyveyi asmadan kesmesi gerekir. Su kaybını önlemek için her meyve sapı keskin bir bıçak veya makasla 4 ila 6 cm uzunluğunda kesilmelidir. Çarkıfelek meyvesi asla yaşken hasat edilmemelidir, çünkü bu hastalığın yayılmasına yardımcı olacaktır.
Taşıma: Sağlıklı meyveler toplama torbalarında taşınmalıdır. Sıkışmayı önlemek için, torba başına 15 kg'a kadar meyve koymanız gerekir. Torbaların içi temiz olmalıdır. Böyle bir toplama torbasında bir seferde çok fazla meyve taşımayın. Ağaçtaki yüksek meyvelere bir merdivenle ulaşılabilir. Meyveler toplama torbasından teker teker elle alınmalı ve tepsilere/kartonlara yerleştirilmelidir. Meyveleri paketleme deposuna taşırken özel dikkat gösterin. Meyve içeren ve nakliyeyi bekleyen meyve kasaları ağaçların altında gölgede tutulmalıdır. Yeterli gölge yoksa, meyvelerin üstü örtülmelidir.
Havalandırmayı azaltacağı ve altındaki sıcaklığın yükselmesine neden olacağı için tepsilerin üzerine branda sermeyin. Hasat edilen meyveler mümkün olan en kısa sürede bahçeden çıkarılmalıdır. Meyvenin hasat edildiği gün paketlenmesi ve pazara gönderilmesi veya soğuk hava deposuna yerleştirilmesi önemlidir. Her meyve sapı keskin bir bıçakla 6 ila 12 mm uzunluğunda kesilmelidir.
Olgunlaşmış çarkıfelek meyvesinin kendiliğinden dökülmesi
Fotoğraf: Ali Sarkhosh, UF/IFAS
Çarkıfelek Meyvesinin Pazar için Hazırlanması
Gereksiz hasarı en aza indirmek için çarkıfelek meyvesine mümkün olduğunca az dokunulması tavsiye edilir. Çarkıfelek meyvesini pazar için hazırlarken birkaç adım izlenmelidir:
- Temizlik: Çarkıfelek meyvesi dış yüzeyindeki kir, döküntü veya kalıntıları gidermek için temizlenmelidir. Bu meyveyi suyla hafifçe durulayarak yapılabilir.
- Mumlama (isteğe bağlı): Bazı yetiştiriciler veya distribütörler meyveye ince bir mum tabakası uygulayabilir. Bu, meyvenin görünümünü iyileştirmeye ve koruyucu bir kaplama sağlamaya yardımcı olabilir. Ancak, mumlama her zaman gerekli değildir ve pazar tercihlerine ve gereksinimlerine bağlıdır.
- Ayıklama/derecelendirme: Çarkıfelek meyvesi boyut, renk ve genel kalite gibi faktörlere göre sınıflandırılmalı veya derecelendirilmelidir. Bu nihai üründe tutarlılık ve tekdüzelik sağlar. Ayıklama manuel olarak veya otomatik makineler kullanılarak yapılabilir.
- Paketleme: Ayıklanan ve sınıflandırılan çarkıfelek meyvesi daha sonra uygun kaplara veya ambalaj malzemelerine paketlenir. Yaygın seçenekler arasında kutular, kasalar veya tepsiler bulunur. Ambalaj, nem birikimini önlemek ve meyve kalitesini korumak için uygun havalandırmayı sağlamalıdır.
Çarkıfelek meyvesinin hasat sonrası bakımı
Ürün hasadı bittiğinde, çiftçinin işi henüz bitmemiştir. Zedelenmiş veya kesilmiş ürünler, zarar görmemiş dokulara göre daha hızlı bozulabilir veya çürüyebilir, bu nedenle önce bunlar ayrılmalı, pazarlanmalı veya yenmelidir. Hastalıklı organların hastalıklı olmayanlardan izole edilmesi çürümenin yayılmasını azaltmak için faydalıdır. Meyvelerin ıslak veya çiyli olmadıkları ve sıcaklıkların yüksek olmadığı zamanlarda hasat edilmesi bozulmayı azaltır.
Çarkıfelek Meyvesinin Beklenen Verimi?
Bir yaşındaki bir çarkıfelek asması tipik olarak bitki başına 5 ila 15 kilo arasında meyve üretir. Bir dönümlük arazide toplam çarkıfelek meyvesi verimi 2.200 ila 4.400 pound (1000-2000 kg) arasında değişebilir, bu da yaklaşık 18.000 ila 35.000 meyve anlamına gelir.
Sınıflandırma ve paketleme;
Mor meyve 5 ila 8 cm (2 ila 3 inç) ve sarı 6 ila 8 cm (2,5 ila 3 inç) çapında olmalıdır. Çürümeye karşı önlem almak önemlidir. Meyveyi tutan kişiler eldiven giymelidir. Meyvenin yerleştirildiği yerler temiz ve pürüzsüz olmalıdır. İhracat için meyveleri görünümlerine göre sınıflandırınız. Meyve neredeyse hiç lekesiz ve düzenli bir şekle sahipse ihracata uygundur. İhracata uygun meyveler farklı bir alana aktarılır. Meyve artık hasat sonrası uygun bir mantar ilacı ile muamele edilebilir ve mumlandıktan sonra uygun bir kutuda paketlenebilir.
Çarkıfelek Meyvesinin Taşınması
Mor çarkıfelek meyvesi açık mor aşamadayken uzun mesafeli taşımacılık için daha uygundur.
Çarkıfelek Meyvesinin Saklanması - Çarkıfelek Meyvesi Nasıl Saklanır
Olgun sarı meyveler 7 ila 10°C'de (45-50°F) ve %85 ila 90 bağıl nemde olgunlaştırılabilir ve depolanabilir. Olgunlaşma 20 ila 30º C'de çok hızlıdır. Bu sıcaklıklarda 2 haftalık bir depolama ömrüne sahiptirler. Olgun meyveler 2.22º-7.22º C'de bir hafta saklanabilir. Mor çarkıfelek meyveleri daha toleranslıdır ve 3 ila 5°C'de (37 ila 41°F) 3 ila 5 hafta saklanabilir.
Sarı çarkıfelek meyvesi, depolama sırasında meyvenin etrafında kontrollü gaz bileşimleri oluşturmayı içeren modifiye atmosferler paketleme (MAP) ile test edilmiştir. Meyve kalitesini korumak için depolamadan önce fungisit uygulaması yapılması tavsiye edilir. Meyveler 6 ila 10°C (43 ila 50°F) sıcaklıklarda 3 ila 4 hafta süreyle depolandığında, MAP kullanılmayan depolama koşullarına kıyasla daha az buruşma göstermiştir. Ayrıca, film torbalama ve çeşitli kaplamaların kullanımının hem sarı hem de mor çarkıfelek meyvesinde su kaybını azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. Bu teknikler meyvenin nem içeriğinin korunmasına yardımcı olur ve depolama sırasında aşırı dehidrasyonu önler. Genel olarak, plastik torbalarda 5-10º C'de (41°F-54°F) saklanan meyveler iki veya daha fazla hafta boyunca iyi durumda kalır. Parafin ile silme ve 5º ila 7º C'de ve %85 ila 90 bağıl nemde saklama, kırışmayı önleyebilir ve kaliteyi 30 gün boyunca koruyabilir.
Sarı çarkıfelek meyvesinde soğuk hasarı, kabuk renginde değişiklikler, minik çukur oluşumu, ıslak bölgeler, düzensiz olgunlaşma ve çürümede artış gibi çeşitli semptomlarla kendini gösterir.
Çarkıfelek Meyvesinin Hasat Sonrası Patolojisi ve Bozuklukları
Çarkıfelek meyvesini etkileyen en yaygın hasat sonrası hastalık, Alternaria passiflorae patojeninin neden olduğu kahverengi lekedir. Bu hastalık olgunlaşan meyvelerde dairesel ve açık kahverengi lekelerin varlığı ile karakterize edilir. Kahverengi leke, tarlada sıcak ve ıslak dönemlerden sonra daha şiddetli olma eğilimindedir. Septoria lekesi (Septoria passiflorae'nin neden olduğu) olarak bilinen başka bir hastalık, meyveyi tarlada enfekte eder ve kabuğun düzensiz olgunlaşmasına neden olur. Phytophthora meyve çürüklüğü (Phytophthora spp.'nin neden olduğu) meyve üzerinde ıslak-koyu yeşil lekelere neden olur ve bu lekeler kabuk üzerinde kurur. Bu hastalıkların etkisini en aza indirmek için meyve bahçesi temizliğini sürdürmek, gölgelik açmak için budama yaparak yüksek nemi azaltmak ve fungisit uygulamak gibi çeşitli önlemler alınabilir. Bu uygulamaların hayata geçirilmesi, çarkıfelek meyvesi yetiştiriciliğinde bu hastalıkların yayılmasını ve şiddetini kontrol etmeye yardımcı olur.
Çarkıfelek meyvesi, meyve düşük sıcaklıklara maruz kaldığında ortaya çıkan düşük sıcaklık hasarına (CI) karşı hassastır. Sarı çarkıfelek meyvesi çeşitlerinde CI, 7°C'nin (45°F) altında oluşabilirken, mor çarkıfelek meyvesi çeşitlerinde 4°C'nin (39°F) altında oluşabilir. CI belirtileri arasında meyve yüzeyinde çukurlar ve lezyonlar oluşması, kabuğun düzensiz renklenmesi, iç kısımdaki posanın koyulaşması, kötü tat gelişmesi ve çürümeye yatkınlığın artması yer alır. CI'nin şiddeti sıcaklığa ve maruz kalma süresine bağlıdır. Daha düşük sıcaklıklar ve daha uzun maruz kalma süreleri, meyvede daha önemli hasarlara neden olur. Düşük sıcaklık hasarını önlemek veya en aza indirmek için çarkıfelek meyvesini belirtilen eşiklerin altındaki sıcaklıklara uzun süre maruz bırakmaktan kaçınmak önemlidir.
Çarkıfelek Yetiştiriciliğinin 1 Dönümlük Tahmini Gelir Gider Tablosu
Ürün / Faaliyet |
Maliyet Birimi |
Maliyet (ABD Doları) |
Miktar |
Toplam (ABD Doları) |
Toprak Analizi |
Topraktan Örnek Almak |
10 |
1 |
10.00 |
Arazi Hazırlığı / Dikimi |
İşgünleri |
1.50 |
15 |
22.500 |
Ekim Çukurlarının Kazılması |
İşgünleri |
1.50 |
18 |
27.00 |
Gübre |
14 tonnes |
12 |
12 |
144.00 |
Fideler |
Fideler |
0.75 |
750 |
562.50 |
Gübre / T.S.P |
Kg |
0.35 |
75 |
26.00 |
Transplantasyon |
İşgünleri |
1.50 |
10 |
15.00 |
807.25 |
||||
Yabani Ot Ayıklama |
İşgünleri |
1.50 |
6 |
9.00 |
Bitki Kafesi Ve Budama Şekli |
İşgünleri |
1.50 |
6 |
9.00 |
Kazıklar/Direkler |
Direkler |
2.00 |
200 |
400.00 |
Tel/ Halat |
Metre |
15 |
2000 |
300.00 |
Başlıca Ürün |
Kg |
1.10 |
10 |
11.00 |
Direkler Için Çukur Kazma |
İşgünleri |
1.50 |
9 |
13.50 |
Eğitim Işçiliği |
İşgünleri |
1.50 |
5 |
7.50 |
Üst Gübre |
Kg |
0.35 |
100 |
35.00 |
Üst Gübreleme Işçiliği |
İşgünleri |
1.50 |
6 |
9.00 |
Böcek İlaçları |
Litres |
20 |
4 |
80.00 |
Mantar Ilaçları |
kgs |
15 |
4 |
60.00 |
Hasat |
İşgünleri |
1.50 |
20 |
30.00 |
Derecelendirme |
İşgünleri |
1.50 |
10 |
15.00 |
Soğutma |
Güç |
15 |
3 |
450.00 |
Toplam Değişken Maliyet |
1,016.00 |
|||
İşletme Sermayesi Faizi |
10 % |
106.00 |
||
Ek Yıllar Için Maliyet |
Çeşitli Operasyon Giderleri |
900.00 |
||
Toplam Değişken Maliyetler |
2,200.00 |
|||
Sabit Maliyetler |
||||
Alet & Edavat |
Araçlar & Ekipmanlar |
50 |
1 |
50.00 |
Arazi Ücreti |
Yıllık Oran |
40 |
4 yrs |
160.00 |
Toplam Sabit Maliyetler |
210.00 |
|||
Toplam Sabit Ve Değişken Maliyetler |
2,410.00 |
|||
Yönetim Maliyetleri |
7 % |
70 |
4 yrs |
280.00 |
Toplam Maliyetler |
2,690.00 |
|||
Makbuzlar/Hasat Meyveler |
||||
1. yıl |
Fruits |
0.40 |
8000 kg |
3,200.00 |
2. yıl |
Fruits |
0.40 |
10,000 kg |
4,000.00 |
3. yıl |
Fruits |
0.40 |
15,000 kg |
6,000.00 |
4. yıl |
Fruits |
0.40 |
8,500kg |
3,400.00 |
Total receipts / yields |
8,300 kg |
16,600.00 |
||
Toplam Maliyetler |
2,690.00 |
|||
Net Gelir |
1,3910.00 |
Çarkıfelek meyvesi yetiştiriciliği hakkında daha fazla bilgi edinin
Çarkıfelek Meyvesi (Passion Fruit): Tarihçesi, Kullanım Alanları ve Besin Değeri
Çarkıfelek Meyvesinin Türleri-Çeşitleri ve Bitki Özellikleri
Çarkıfelek Meyvesi: Toprak ve İklim Gereksinimleri, Arazi Hazırlığı ve Dikim
Çarkıfelek Bitkisinin Budanması ve Terbiyesi
Çarkıfelek Bitkilerinin Çoğaltılması ve Çardaklanması
Çarkıfelek Bitkisinin Bakımı: Çarkıfelek Meyvesinin Sulanması ve Gübrelenmesi
Önemli Çarkıfelek Bitkisi Hastalıkları
Referanslar
- Robert E. Paull and Ching Cheng Chen, 2014, Passion Fruit: Postharvest Quality-Maintenance Guidelines, Department of Tropical Plant and Soil Sciences, University of Hawaiʻi
- Mark Bailey, Ali Sarkhosh, Amir Rezazadeh, Joshua Anderson, Alan Chambers, and Jonathan Crane, 202, THE PASSION FRUIT IN FLORIDA, University of Florida
- PASSION FRUIT, Postharvest Care and Market Preparation, 2004 Ministry of Fisheries, Crops and Livestock New Guyana Marketing Corporation National Agricultural Research Institute
- Diseases fro Passionfruit, 2023 NZ Passionfruit Growers Association
- Dhalaria, R.; Verma, R.; Kumar, D.; Puri, S.; Tapwal, A.; Kumar, V.; Kuca, K. Bioactive Compounds of Edible Fruits with Their Anti-Aging Properties: A Comprehensive Review to Prolong Human Life. Antioxidants 2020, 9, 1123.
- Darnhofer, I., Fairweather, J. and Moller, H. (2010) ‘Assessing a farm’s sustainability: insights from resilience thinking’, International Journal of Agricultural Sustainability, Vol. 8, No. 3,pp.186–198.
- De Lauwere, C.C. (2009) ‘Agricultural entrepreneurship and sustainability – is it a good or bad fit?’, in Millar, K., West, P.H. and Nerlich, B. (Eds.): Ethical Futures: Bioscience and FoodHorizons, pp.211–216, Wageningen Academic Publishers.
- De Roest, K., Ferrari, P. and Knickel, K. (2018) ‘Specialization and economies of scale or diversification and economies of scope? Assessing different agricultural development pathways’, Journal of Rural Studies, Vol. 59, pp.222–231.
- Ip RHL, Ang L-M, Seng KP et al (2018) Big data and machine learning for crop protection. Comput Electron Agric 151:376–383.
- Jacott CN, Murray JD, Ridout CJ (2017) Trade-offs in arbuscular mycorrhizal symbiosis: disease resistance, growth responses and perspectives for crop breeding. Agronomy 7:75
- Jamali SH, Cockram J, Hickey LT (2020) Is plant variety registration keeping pace with speed breeding techniques? Euphytica 216:131.
- Johnson PTJ, Ostfeld RS, Keesing F (2015) Frontiers in research on biodiversity and disease. Ecol Lett 18:1119–1133.
- Kashyap PL, Kumar S, Srivastava AK (2017) Nano diagnostics for plant pathogens. Environ Chem Lett 15:7– 13.
- Joy P. P. & Sherin C.G. 2012. Pineapple Research Station (Kerala Agricultural University), Vazhakulam-686 670, Muvattupuzha, Ernakulam, Kerala, India. Tel. & Fax: 0485-2260832, Email: [email protected], [email protected], Web: www.kau.edu/prsvkm
- Joy P. P. & Sherin C.G. 2013. Pineapple Research Station (Kerala Agricultural University), Vazhakulam-686 670, Muvattupuzha, Ernakulam, Kerala, India. Tel. & Fax: 0485-2260832, Email: [email protected], [email protected], Web: www.kau.edu/prsvkm