Çarkıfelek Bitkilerinin Çoğaltılması ve Çardaklanması

James Mwangi Ndiritu

Çevresel Yönetişim ve Yönetim, Tarım ticareti danışmanı

4 dakikalık okuma
16/01/2025
Çarkıfelek Bitkilerinin Çoğaltılması ve Çardaklanması

Çarkıfelek Bitkileri Nasıl Çoğaltılır

Genel olarak çarkıfelek bitkisi tohum, çelikleme, aşılama ve havai daldırma ile çoğaltılabilir. Her durumda, hastalıksız dikim malzemelerinin kullanılması esastır.

Çarkıfelek Meyvesinin Tohumla Çoğaltılması

Tohumla çoğaltma, çarkıfelek bitkisini süs bitkisi olarak ve ticari yetiştiricilik için çoğaltmanın en popüler ve yaygın kullanılan yollarından biridir. Genel olarak, çarkıfelek meyvesi tohumları nispeten düşük bir yayılma oranına sahiptir. Mümkün olan en iyi çimlenme oranına (%70-85'e kadar) sahip olmak için, olgun meyvelerden taze tohumların (meyve hasadından hemen sonra veya 3-6 aylık tohumlar) kullanılması esastır. İdeal olarak, yetiştiricilerin gölge bir yerde (veya olgun meyvenin içinde) nemli ortamda tutulan tohumları mümkün olduğunca hızlı kullanmaları ve 1 cm (0,4 inç) derinliğe ekmeleri tavsiye edilir. Çarkıfelek çeşidine bağlı olarak, tohum çimlenmesi ekimden 1-2 hafta sonra ile 3 ay sonrasına kadar gerçekleşebilir. 30 oC sıcaklık çimlenme sürecini hızlandırabilir.

Ayrıca, tohumların yıkanarak posasının çıkarılması ve oda sıcaklığında hafifçe kurutulması çimlenme oranını arttıracaktır. Bazı durumlarda çiftçiler tohum kabuğunu kazıyabilir, tohumun kenarını bir bıçakla çentikleyebilir ve çimlenmeyi artırmak için tohumları gece boyunca suda bekletebilirler. Çimlenmeden sonra fideler ayrı saksılarda ve gölgede tutulmalı. Ardından yavaş yavaş doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmalıdır. Genç çarkıfelek bitkileri 25-40 cm (10-16 inç) olduklarında (çimlenmeden 3 ay sonra) açık araziye nakledilebilir.

 

Passiflora coerulea - Çarkıfelek tohumlar.png

Çarkıfelek meyvesinin vejetatif çoğaltımı

Çarkıfelek Meyvesinin Aşılama İle Çoğaltılması

Çarkıfelek asmalarını çoğaltmanın basit bir yolu aşılamadır. Bu yöntemden elde edilen avantaj, ağacın erken meyve vermesi ve bitkinin hangi çeşidi vereceğinin kesin olarak bilinmesidir. Ana bitkilerin arzu edilen özelliklerini ve meyvenin en iyi niteliklerini sürdürmenin en garanti yoludur.

Aşılamanın Avantajları

  • Aşılı ağaçlar, aşısız olanlara göre daha erken meyve verir.
  • Aşılı çarkıfelek asmaları, dik büyüme eğiliminde olan fidelerden elde edilenlere kıyasla yelpaze gibi yayılma eğilimindedir.
  • Aşılı çarkıfelek asmaları daha kısa olma eğilimindedir ve bu nedenle hasat, ilaçlama ve diğer faaliyetlerin gerçekleştirilmesi daha kolaydır.
  • Aşılı çarkıfelek asmaları, meyve kalitesi gibi aşılanan bitkinin arzu edilen özelliklerini korur.

Genellikle, üstün meyve kalitesine ve iyi kuraklık toleransına sahip ve kök sistemini etkileyen nematod ve çeşitli hastalıklara dirençli bir bitki elde etmek için mor çarkıfelek meyvesi sarı bir çarkıfelek meyvesi anacı üzerine aşılanır.

Hem anaç hem de aşı yaklaşık 45 cm olmalı ve aşılandığında yaklaşık bir kurşun kalem kadar gövde çapına sahip olmalıdır. Aşılar yaklaşık 8-10 cm (3-4 inç) uzunluğunda olmalı ve en az 2 boğum içermelidir. Anaç toprak yüzeyinin 25-30 cm (10-12 inç) üzerinden kesilmelidir.

Kakma aşı, yan aşı, T göz aşısı ve dilcikli aşıyı içeren çeşitli aşılama stilleri mevcuttur. Aşağıda kakma aşılamaya bir örnek verilmiştir

Çarkıfelek bitkisinin aşılamasında gerekenler:

  • Bir yaşında çarkıfelek fidesi.
  • Belirgin tomurcuklu aşı.
  • Aşı ve anacı kesmek için keskin bıçak.
  • Çapı 5 inç olan delikli siyah plastik poşet.
  • Aşının fidana bağlantısını sarmak için aşılama bandı.

Aşılama için, aşı tabanından uzunluğunun yaklaşık yarısı boyunca 1 taraftan diğer tarafa doğru uzun, eğimli bir kesim yapılır ve benzer bir kesim anacın gövdesi boyunca yapılır. Kabuk aşı, kakma aşı veya yan aşı yapılabilir. Kesilen 2 yüzey daha sonra bir araya getirilir, tomurcuklanma bandı ile sıkıca bağlanır ve birleşme tamamlanana kadar iyi nem ve sıcaklığı korumak için küçük bir plastik torba ile sarılır. Aşılanmış bitkide yeterli yaprak göründüğünde, aşılama bandını gevşetebilir ve aşı birleşme noktasının altında gelişen tüm sürgünleri çıkarabilirsiniz. Yeni bitki, sürgünlerin yaprakları olgunlaştığında dikilebilir.

Çarkıfelek Bitkisinin Çelikleme İle Çoğaltılması

Çarkıfelek meyvesi, sağlıklı ve üretken ana bitkilerden elde edilen çelikler kullanılarak da çoğaltılabilir. Çelikler asma aktif olarak büyürken ve 2 ila 4 düğüme sahipken alınmalı ve üst yapraklar hariç diğer yapraklar çıkarılmalıdır. Çeliğin alttan 5-10 cm’lik ucuna köklendirme hormonu uygulayabilir ve kesimin alttan 2/3'ünü uygun bir yetiştirme ortamına yerleştirebilirsiniz. Köklendirme ortamı olarak gözenekli toprak, siyah veya plaj kumu, talaş, vermikülit ve odun talaşı kullanılabilir. Çelikler köklenene kadar yüksek nemli ve sıcak bir yerde tutulmalıdır. Köklenen çelikler 15-16 cm (6 inç) boylandıklarında tarlaya nakledilebilir. Çarkıfelek bitkisini çelikle çoğaltma mümkün olmasına rağmen çeliklerden gelen bitkilerin aşılama veya fide ile üretilenlere göre daha güçsüz (düşük vigor) olması nedeniyle ticari olarak yetiştirilen bitkiler için çok popüler değildir.

Çarkıfelek Bitkilerinin Çoğaltılması.jpg

Çarkıfelek Bitkisinin Kafeslenmesi - Çarkıfelek Bitkileri Nasıl Desteklenir

İdeal olarak, asmaların güneşten faydalanmalarını en üst düzeye çıkarmak için kafesin yönü kuzey-güney olmalıdır. Kuvvetli rüzgarların sorun olduğu bölgelerde, kafesin rüzgar yönüne paralel olarak düzenlenmesi önemlidir. 

Çarkıfelek asmalarını desteklemek için kullanılabilecek birçok farklı tipte kafes sistemi vardır. Ancak en yaygın olanı, bir çapraz sürgünlere ve her bir direğin tepesinde 2-4 yatay tele sahip T-tipidir.

Yüksek vejetasyon ve yüksek meyve üretiminin olduğu yıllarda güçlü rüzgarlar altında bile asmaların ağırlığına dayanabilecek direkler ve teller (9 veya 10 numara galvanizli çelik) kullanmak önemlidir. Ek olarak, direkler asmaların yeterince büyümesine izin verecek şekilde 7 m'ye kadar uzun olmalıdır. Direğin 45-75 cm'ye kadar olan kısmı toprağın içinde olmalı ve ahşaptan yapılmışsa termit istilasını azaltmak ve direğin ömrünü uzatmak için ahşap koruyucu ile işlemden geçirilmelidir. Homojenlik ve üretimi en üst düzeye çıkarmak için çarkıfelek bitkilerinin aralıkları kafesin direklerinin aralıklarıyla doğrudan ilişkili olmalıdır. Genellikle 2 direk arasındaki boşlukta (0,6-2 m veya 2-6,5 fit mesafe) iki bitki yetişir. Üretimin çok yüksek olduğu yıllarda çiftçi kanopiyi desteklemek için ekstra direkler ve iki direk arasında teller kullanabilir.

Çarkıfelek meyvesi yetiştiriciliği hakkında daha fazla bilgi edinin

Çarkıfelek Meyvesi (Passion Fruit): Tarihçesi, Kullanım Alanları ve Besin Değeri

Çarkıfelek Meyvesinin Türleri-Çeşitleri ve Bitki Özellikleri

Çarkıfelek Meyvesi: Toprak ve İklim Gereksinimleri, Arazi Hazırlığı ve Dikim

Çarkıfelek Bitkisinin Budanması ve Terbiyesi

Çarkıfelek Bitkisinin Bakımı: Çarkıfelek Meyvesinin Sulanması ve Gübrelenmesi

Önemli Çarkıfelek Zararlıları

Önemli Çarkıfelek Bitkisi Hastalıkları

Çarkıfelek Meyvesi: Hasat, Verim ve Depolama

Referanslar

James Mwangi Ndiritu
Çevresel Yönetişim ve Yönetim, Tarım ticareti danışmanı

James Mwangi Ndiritu adlı yazardan daha fazla makale

8 dakikalık okuma  ·  Oca 16, 2025
2 dakikalık okuma  ·  Oca 16, 2025
4 dakikalık okuma  ·  Oca 16, 2025
4 dakikalık okuma  ·  Oca 16, 2025
Daha fazla makale görüntüle