Önemli Çarkıfelek Zararlıları

Kök ur ve kist nematodları

Kökleri istila eden nematodlar Passiflora türleri üzerinde en yaygın zararlılardır. Nematodlar ve 2 mantar türü (Phytophthora ve Fusarium) kuruyan ve zara gören bitkilerin köklerinde bulunmuştur. Sarı çarkıfelek asması zararlı toprak organizmalarına karşı mor çeşitten daha dayanıklıdır ancak tam anlamıyla bağışık değildir. En önemli zararlılardan biri köklerin aşırı kalınlaşmasına neden olan kök-ur nematodu Meloidogyne javanica'dır. Diğerleri spiral nematod ve lezyon nematoddur. Meloidogyne spp, köklere bazı toksik maddeler enjekte ederek bitkilere saldırarak kök urları ve kistlerin oluşmasına neden olur. Nematod istilasını etkili bir şekilde yönetmek için alınabilecek bazı önlemler arasında sağlıklı fidelerin kullanılması, nematodlar için uygun konukçu olmayan bitkilerle ürün rotasyonunun uygulanması, solarizasyon tekniklerinin kullanılması, arazinin nadasa bırakılması ve nematisitlerin kullanılması yer almaktadır. Bu stratejiler tarımsal sistemlerdeki nematod popülasyonlarını kontrol etmeyi ve azaltmayı amaçlamaktadır.

Kök-urnematodu, Meloidogyne javanica (Joy ve ark., 2012)

Birincil Zararlılar

Akarlar

Yassı akar (Brevipalpus phoenicis) ve kırmızıörümceklerin (Tetranychus mexicanus ve T. desertorum B.) çarkıfelek bitkilerini sıklıklla istila ettiği bilinmektedir. Yassı akar (Brevipalpus phoenicis) istilası sıcak mevsimlerdeki kuru havalarda ortaya çıkar, asmaların genç yapraklarını döker ancak uç kısımlarını etkilemez ve meyvelerde kahverengi lekeler oluşturarak kalitenin düşmesine neden olur. Akarlar; meyve yüzeyinde, gövde ucuna yakın yerlerde, yaprak orta damarında kırmızımsı lekeler halinde dağılmış olarak görülebilir. Brevipalpus phoenicis 'in varlığı yapraklarda genel bir renk değişikliğine yol açar ve buna nekroz eşlik ederek sonunda yaprak dökülmesine neden olur. Etkilenen genç gövdeler uçlardan başlayarak kurur ve tabana doğru ilerleyerek bitkiyi öldürür. İstila daha şiddetli ve uzun süreli hale geldikçe, bitkiye kötü bir görüntü veren yaprak dökülmelerinde artış görülür. Aynı zamanda gelişmekte olan meyveler küçülmeye ve erkenden düşmeye başlayabilir. Kontrol edilmezse, kırmızı örümcekler bitkiyi rahatlıkla öldürebilir. Yoğun kırmızı örümcek popülasyonları yaprakları kaplayan ağlar oluşturur ve şiddetli istilalar yaprak kaybına ve bitki gücünün (vigor) azalmasına neden olur. Popülasyonlarını kontrol etmek için, istilayı erken aşamalarda tespit etmek amacıyla meyve bahçesini ve çevresindeki mahsulleri periyodik olarak incelemeniz gerekir. Ayrıca, yaprağın alt yüzeyine %1 oranında neem veya Pongamia sabunu püskürtebilirsiniz.

Doğal akar avcıları Anthocorid avcı böcekleri, Miridae Miroidea , avcı galsineği, altıngözlü böcekler, kırmızıörümcek avcısı (Stethorus sp.), Lasioptera sp. v .(Joy ver ark., 2013)

Lepidopterler

Dione juno juno, Agraulis vanillae vanillae ve Eueides isabella huebneri (Nymphalidae), çarkıfelek -yapraklarını istila eden ve beslenen en yaygın lepidopterlerdir. Dione juno juno bitkide ciddi hasara neden olabilir. Bu böcekler yaprak alanını azaltarak dolaylı olarak verimi düşürürler. Yaprakların yanı sıra tomurcuklar ve çiçeklerle de beslenebilirler. Popülasyonlarını kontrol etmek için çiftçiler ve çarkıfelek bitkilerini korumak için, zararlıların ilk ortaya çıkışından başlayarak hasada kadar düzenli aralıklarla yaprak spreyleri uygulayabilirler. Tozlaşmayı sağlayan böcekleri korumak için tozlaştırıcıların tarlada bulunmadığı zamanlarda insektisit uygulamalarının zamanlamasını yapmak çok önemlidir çünkü bu faydalı organizmalar tarımsal ekosistemde değerli bir rol oynamaktadır (Joy ve ark., 2013).

(A) Agraulis van illae vanillae yumurtaları, (B) Larvalar (C) Yetişkin Agraulis vanillae vanillae (Joy ve ark., 2013)

Gövde kurdu

Philonis spp. böceklerinin larvaları gövdenin içinde beslenerek bitkinin büyümesini ve gelişmesini engelleyen, uzunlamasına tüneller oluşturur. İstila edilmiş gövdeler, dışkı ve talaş varlığıyla kolayca tespit edilebilir. Larvalar büyüdükçe gövdeler zayıflar, kırılganlaşır ve en sonunda ölür. Bu istila aynı zamanda meyvelerin olgunluğa ulaşmadan ve erkenden dökülmesine neden olur. Meyve kurtlarının kontrolü birkaç önemli önlemi içerir. Aşırı olgunlaşmış meyveleri uzaklaştırmak çok önemlidir, çünkü bunlar bu kurtlar için üreme alanıdır ve beslenmeleri için yetişkin kurtları çeker. Çarkıfelek fideleri kahve tarlalarından uzağa dikilmeli ve çarkıfelek fidelerinin yakınında yetişen yabani konakçı bitkiler uzaklaştırılmalıdır.

Böcekler

Çarkıfelek asma böceği Diactor bilineatus çiçeklerden başlayarak genç ve yeşil meyvelerle beslenir. Kahverengi kokarca böceği de bitki ve meyveler için benzer, ancak daha az tehdit oluşturmaktadır. Hem genç hem de olgun böcekler; gövdeleri, yaprakları, meyveleri ve çiçek tomurcuklarından beslenerek ve özsuyunu tüketerek çarkıfelek bitkisine zarar verir. Bununla birlikte, yarı ergin bireyler çiçekli tomurcukları ve genç meyveleri hedef alma eğilimindedir ve önemli seviyede meyve dökülmesine yol açar. Yetişkin böcekler ek olarak yapraklara, gövdelere ve olgunlaşmanın çeşitli aşamasındaki meyvelere saldırabilir. Daha büyük meyvelerle beslendiği zaman, solmalara ve meyve yüzeyinde buruşmalara neden olurlar. (Joy ve ark., 2013)

Diactor bilineatus nimf © Sergio Monteiro, Noah Projesi

Sinekler

Meyve sineği Bactrocera dorsalis ve kavun sineği Bactrocera cucurbitae'nin çarkıfelek bitkilerine saldırdığı bilinmektedir. Bununla birlikte bölgeye bağlı olarak Anastrepha sp. veya Lonchaea sp. gibi diğer türlerin de genç ve yumuşak meyvelere yumurta bıraktığını gözlemleyebiliriz. Çeşitli türlere ait sinekler çarkıfelek meyveleri ve çiçekli tomurcukları ile beslenir. Meyve sinekleri yumurtalarını yeşil meyvelere bırakarak meyve yüzeyinde deformasyonlara neden olur. Larvalar daha sonra meyve özü ile beslenerek bakteri ve mantarların bulaşmasına ve erken meyve dökülmesine neden olur. Kavun ve akdeniz meyve sinekleri, meyve kabuğu yumuşakken meyveyi deler. Meyve büyüdükçe deliğin etrafında odunsu bir alan oluşur. Meyve küçük ve gelişmemişse bu hasar meyvenin solmasına ve düşmesine neden olabilir. Ancak meyve biraz büyükse olgunlaşmaya devam edebilir. Olgunlaşma sırasında delikte, meyvenin görünümünü etkileyen ancak posa kalitesini etkilemeyen küçük odunsu bir krater oluşur. Olgunlaşan meyvelerde yumurtlama izleri olsa da, genellikle canlı larva içermezler. Larvalar olgun meyvelere kıyasla olgunlaşmamış meyvelerde bulunma ve daha iyi gelişme eğilimindedir.

İkincil Zararlılar

Unlubit (Planococcus citri)

Turunçgil unlubiti, P. citri, çarkıfelek bitkisini de emerek beslenen küçük, oval şekilli bir böcektir. Kuru havalarda etkisini daha fazla gösteren bir zararlı olup, yapraklarda küf oluşumunu teşvik eden salgıları nedeniyle küllenme oluşumuna da neden olabilir. Şiddetli bir istilada, güç kaybı (vigor), yaprak dökümü ve meyve malformasyonu gözlemleriz. Unlubitinin doğal düşmanları Cryptolaemus montrouzieri, Chrysoperla rufilabris larvaları, Coccophagus sp., Anagyrus coccidivorus, Leptomatrix dactylopii'dir.

Yaprak bitleri

Yaprak bitleri yapraklardaki şekil bozukluklarından ve çeşitli hastalıkların bulaşmasından sorumludur. Yaprak bitleri (Aphis gossypii ve Myzus Persicae) meyvelerin aşırı sertleşmesine neden olan bir virüs bulaştırır. Ayrıca, M. persicae ve M. solanifolii "çarkıfelek meyve odunlaşmasına" neden olan virüsün vektörleridir. Yaprak bitini kontrol etmek için yüksek azot seviyelerinden kaçının ve Chrysoperla zastrowii sillemi gibi doğal yaprak biti avcılarının kapısını çalın.

Thripsler

Thripsler genç fidelere zarar verir ve bodurlaşmaya neden olur. Kuru havalarda yapraklar ve meyvelerle beslenirler ve bu da yaprakların bozulmasına, buruşmasına ve erken dökülmesine neden olur.

Tütün beyazsineğinden (Bemisia tabaci) kaynaklanan yaralanma, yapraklarda lekelere yol açabilir.

Koşniller

Çarkıfelek zararlılarından yumuşak kahverengi koşnil (Coccus hesperidum) yaprakları ve gövdeleri istila eder ve kırmızı koşnil (Aonidiella aurantii) yaşlı asmalarda yaygındır. Koşniller bitki özsuyunu emerek çarkıfelek meyvelerine zarar verir. Bazen yaprakları, dalları ve meyveleri de istila edebilirler. İstilanın çok şiddetli olması durumunda bitkiyi öldürebilir. Şiddetli istila durumunda beyaz yağ spreyleri kullanın. Gerekirse tüm yıl boyunca parafin yağı püskürtebilirsiniz. Ayrıca Aphytis spp. popülasyonlarını muhafaza edin veya kontrollü olarak tarlaya bırakın.

Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Stratejileri

Etmeni belirlemek ve uygun önleyici tedbirleri doğru bir şekilde uygulamak çok önemlidir. Koruma, meyve zararlılarını ve hastalıklarını yönetmenin anahtarıdır.

Fideliklerde Yönetim

Fidelikler diğer arazilerden ve ağaçlardan izole edilmiş bir yerde olmalıdır. Mümkünse fideliğin rotasyona tabi tutulması ya da en azından fideliğin meyve fidesi yetiştirilen bölümünün her yıl değiştirilmesi tercih edilir (öncelikle fidelikte bulunan eski meyve fidelerin yok edilmesine dikkat edilmelidir). Tohumlar önce yataklara ve daha sonra saksılara/diğer yataklara nakledilirse, tohumları sıralardan 1 cm ve sıralar arasında 10 cm aralık olacak şekilde yerleştirmek önemlidir. Daha yakın aralıklar hastalık gelişmesini ve yayılmasını sağlayabilir. Fideler gelişip 2 yaprağa sahip olduktan sonra, tercihen plastik torbalara/saksılara dikilmelidir. Fidanlık her gün dikkatle incelenmeli ve herhangi bir hastalık veya zararlı istilası belirtisi gösteren tüm fideler sökülüp imha edilmelidir.

Hastalık ve böceklerden kaçınmak için şunlar tavsiye edilir:

Dayanıklı çeşitler kullanın
Toprakaltı böceklerin/patojenlerin evrelerini tespit etmek için yazın tarlayı derinden sürün
Fazla suyu uzaklaştırmak için uygun bir drenaj sistemine sahip olun
Sadece kaynağı bilinen tohumlar kullanılın
Yaprak biti yönetimi için uzun tuzak bitkileri yetiştirin
Hastalıkların yayılmasını önlemek için enfekte olmuş bitkileri kökünden sökün ve yakın

Dikim Sırasında Hastalık Yönetimi

Dikim yapılacak çukura ekimden en az 4 hafta önce 40 ila 50 cm derinliğe kadar toprak ve kompost karıştırılmalıdır

Yabancı ot yönetimi için

Mevcut yabani otları temizleyin
Yabani otlardan arındırılmış dikim malzemesi kullanın
Ara ürün olarak mevsim sebzeleri kullanın (örn. biber, soya fasulyesi, hardal, zencefil, zerdeçal)

Büyüme Sırasında Hastalık Yönetimi

Tarlalar haftada en az bir kez kontrol edilmelidir
Hastalık belirtileri gösteren bitkiler sökülmeli ve imha edilmelidir
Kopan/düşen tüm bitki materyalleri (meyveler, yapraklar) düzenli olarak toplanmalı ve tarladan uzaklaştırılmalıdır
Bitkiyi sadece kritik aşamalarda sulayın
1-2 adet parazit larva gözlemlendiğinde kimyasal spreylerden kaçınıp biyolojik kontrollere yönelin
Çürümüş meyveleri, dalları ve yaprakları düzenli olarak toplayın. Fungus belirtileri olan yapraklar/meyveler/sürgünler koparılıp imha edilmelidir
Budama işlemi asmaların uykuda olduğu kış aylarında ve bitkinin alt gövdesi ile sınırlandırılmalıdır
Yaprak bitleri ve beyaz sinekler için sarı yapışkan feromon tuzakları ve tripsler için mavi yapışkan feromon tuzakları kullanın
Zararlıların doğal düşmanlarını koruyun
Yabancı ot kontrolünü bitkilere zarar vermeden dikkatli bir şekilde yapın
Hastalık ve böceklerin rüzgarla dağılmasını olabildiğince engellemek için sesbanya gibi türlerin rüzgâr-kıran bitkilerin dikilmesi tavsiye edilir
Yağışlı koşullarda hasattan kaçının
Budama makası ve bıçak gibi aletler farklı araziler arasında sterilize edilmelidir
Aletler ve işçiler bir tarlada çalıştıktan sonra diğerine geçmeden önce temizlenmelidir
İşçiler çalışmaya her zaman en genç tarlalardan başlamalı ve giderek yaşlı olanlara geçmelidir. Bu sayede hastalıkların/zararlıların daha yaşlı (ve enfekte olma olasılığı daha yüksek) tarlalardan daha genç (ve daha hassas) tarlalara taşınma olasılığı azalacaktır

Çarkıfelek Bitkisinde Meyve Üretimi Aşamasında Hastalık Yönetimi

Yabani otları dikkatle temizleyin
Her türlü bitki kalıntılarını yok edin
1-2 parazit larva gözlendiğinde kimyasal spreylerden kaçınarak biyolojik kontrol kullanın
Çürümüş meyveleri, dalları ve yaprakları toplayın ve imha edin
Sineklerin beslenmesi ve üremesi için uygun bir ortam sağlayan olgunlaşmış meyveleri uzaklaştırın
Meyve sineklerini izlemek için en az 10 tuzak/ha kurun
Şişe tuzakları kullanın

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Birçok üretici çürüdüklerinde gübre kaynağı olacağına inandıkları bitki materyallerini tarlada bırakma eğilimindedir. Ama bu potansiyel olarak enfekte olmuş materyalin, diğer bitkilerin istila edilmesine yol açabileceği için tüm ölü bitki materyallerini araziden uzaklaştırmak en iyi seçenektir. Budama her durumda tavsiye edilse bile, hastalığın yayılmasını önlemek için budama aletleri farklı bitkiler arasında temizlenmelidir.
Meyve bitkileri arasında geniş bir aralık bırakın ve mümkünse birlikte ekim yapın. Daha geniş aralıklar hem hastalık bulaşma olasılığını azaltmak hem de arazide aşırı nemi önlemek için tavsiye edilir.
Viral hastalıkların ve diğer hastalıkların, tek tür ekilen/dikilen meyve tarlalarında, özellikle diğer bitkilerin yakınına ekildiğinde/dikildiğinde ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Birlikte ekim, üreticilerin sınırlı araziyi boşa harcamadan daha geniş bir arazi kullanmasına olanak tanır ve bitki çeşitliliğindeki artış da hastalık ve/veya böcek istilası riskinin azalmasını sağlayabilir.
Toprağı malç gibi kalın bir organik madde tabakasıyla kaplı tutun. Bu sayede kurak mevsim boyunca toprak neminin korunmasına yardımcı olur, şiddetli yağmurlar sırasında toprak kaynaklı hastalıkların bitkiye bulaşma ihtimalini azaltır ve toprakta pupa formunda olan thrips gibi zararlıların ortaya çıkmasını azaltır.
Toprağın bileşimi haşere popülasyonunu etkileyecektir. Nematodlar kumlu topraklarda gelişir. Kil, bazı tarla kurtlarının kalıcı yuva kurmasını mümkün kılar. Sık sık kompost ilavesiyle iyi durumda tutulan tınlı bir toprak daha iyi bir alternatiftir. Zengin ve organik bir toprak, birçok canlı organizma formuna sahip olduğu için herhangi bir zararlının birikmesini veya baskın olmasını engeller. Genellikle kendi başına bir koruma yöntemidir. Toprağın sürülmesi bazen haşere kontrolünde faydalı olabilir. Böcek yumurtaları ve pupaları genellikle bu işlemden büyük zarar görür. Nematod popülasyonu açık hava ve güneşe maruz bırakılarak (solarizasyon) azaltılır.
Sümüklü böcek ve salyangozlar için en basit tuzak toprak yüzeyine bırakılan birkaç tahtadan ibarettir. Bu zararlılar bu tahtanın altına saklanır ve orada birikirler. Ardından onları isterseniz tavuklarınıza yem edin, isterseniz zehirleyerek imha edin.

Çarkıfelek meyvesi yetiştiriciliği hakkında daha fazla bilgi edinin

Çarkıfelek Meyvesi (Passion Fruit): Tarihçesi, Kullanım Alanları ve Besin Değeri

Çarkıfelek Meyvesinin Türleri-Çeşitleri ve Bitki Özellikleri

Çarkıfelek Meyvesi: Toprak ve İklim Gereksinimleri, Arazi Hazırlığı ve Dikim

Çarkıfelek Bitkisinin Budanması ve Terbiyesi

Çarkıfelek Bitkilerinin Çoğaltılması ve Çardaklanması

Çarkıfelek Bitkisinin Bakımı: Çarkıfelek Meyvesinin Sulanması ve Gübrelenmesi

Önemli Çarkıfelek Bitkisi Hastalıkları

Çarkıfelek Meyvesi: Hasat, Verim ve Depolama

Referanslar

Kashyap PL, Kumar S, Srivastava AK (2017) Nano diagnostics for plant pathogens. Environ Chem Lett 15:7– 13.
Joy P. P. & Sherin C.G. 2012. Pineapple Research Station (Kerala Agricultural University), Vazhakulam-686 670, Muvattupuzha, Ernakulam, Kerala, India. Tel. & Fax: 0485-2260832, Email: [email protected], [email protected], Web: www.kau.edu/prsvkm
Joy P. P. & Sherin C.G. 2013. Pineapple Research Station (Kerala Agricultural University), Vazhakulam-686 670, Muvattupuzha, Ernakulam, Kerala, India. Tel. & Fax: 0485-2260832, Email: [email protected], [email protected], Web: www.kau.edu/prsvkm
Diseases fro Passionfruit, 2023 NZ Passionfruit Growers Association
Passion Fruit - Crop Stage Wise IPM, Vikaspedia, Ministry of Electronics & Information Technology