Φακή: Πώς να την καλλιεργήσετε στο κήπο σας

Οι φακές είναι ένα θρεπτικό όσπριο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά διαφορετικά πιάτα. Η καλλιέργεια της φακής στον κήπο που είναι όχι μόνο οικονομικά αποδοτικό, αλλά παράλληλα μπορείτε να είστε σίγουροι για την ποιότητα του προϊόντος που καταναλώνετε. Επιπλέον, καθώς η αστική γεωργία ενισχύει τη βιωσιμότητα των αστικών κέντρων, καλλιεργώντας φακές στον κήπο σας, μπορείτε να στηρίξετε ενεργά το σύστημα εφοδιασμού τροφίμων. Οι φακές θεωρούνται γενικά μια χειμερινή καλλιέργεια, που ευδοκιμεί σε διάφορες κλιματικές συνθήκες και απαιτεί ελάχιστη φροντίδα. Με καλό προγραμματισμό και λίγη υπομονή, μπορείτε να καλλιεργήσετε με επιτυχία τις δικές σας φακές και να τις απολαύσετε σε διάφορα γεύματα.

Γενικές πληροφορίες για τις φακές

Η επιστημονική τους ονομασία είναι Lens culinaris, και καλλιεργούνται κυρίως για τους βρώσιμους σπόρους τους. Διατίθενται σε διάφορες ποικιλίες, όπως οι πράσινες και οι κόκκινες φακές. Ένας λόγος που οι φακές είναι τόσο δημοφιλείς είναι η υψηλή περιεκτικότητά τους σε πρωτεΐνες. Είναι μια εξαιρετική πηγή φυτικής πρωτεΐνης, πράγμα που τις καθιστά εξαιρετική επιλογή για χορτοφάγους και vegans. Σύμφωνα με το USDA, 100 γραμμάρια ωμής φακής περιέχουν περίπου 24 γραμμάρια πρωτεΐνης, ενώ οι βρασμένες φακές περιέχουν περίπου 18 γραμμάρια (σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Rochester).

Ανάλογα με το κλίμα της περιοχής σας και τον τύπου του εδάφους που διαθέτετε, θα πρέπει να κάνετε την κατάλληλη επιλογή ποικιλίας. Οι πράσινες φακές ευδοκιμούν σε περιοχές με ήπια καλοκαίρια και κρύους χειμώνες, ενώ οι κόκκινες φακές προτιμούν θερμότερα κλίματα. Επιπλέον, ως αζοτοδεσμευτική καλλιέργεια, συμβάλλει και στον εμπλουτισμό του εδάφους με θρεπτικά. Αυτό σημαίνει ότι δεσμεύουν το ατμοσφαιρικό άζωτο και το μετατρέπουν σε μορφές που μπορούν να αξιοποιήσουν τα φυτά, βελτιώνοντας έτσι τη γονιμότητα του εδάφους και μειώνοντας την ανάγκη για συνθετικά λιπάσματα.

Επιλογή του κατάλληλου χώρου - Επιλογή τοποθεσία για να φυτέψετε φακές

Η καλλιέργεια φακής μπορεί να είναι μια ευχάριστη εμπειρία, αλλά είναι σημαντικό να επιλέξετε το σωστό περιβάλλον για βέλτιστη ανάπτυξη. Οι φακές μπορούν να καλλιεργηθούν είτε στον κήπο σας είτε σε φυτοδοχεία, ανάλογα με τον διαθέσιμο χώρο. Εάν έχετε κήπο, μπορείτε να τις φυτέψετε απευθείας στο έδαφος. Ωστόσο, αν δεν έχετε αρκετό χώρο, οι φακές μπορούν να αναπτυχθούν και σε φυτοδοχεία με βάθος τουλάχιστον 25 cm και τρύπες για την αποστράγγιση του νερού. Χρειάζονται αρκετή έκθεση στον ήλιο, τουλάχιστον 6-8 ώρες άμεσου ηλιακού φωτός καθημερινά. Όταν τις φυτεύετε σε κήπο, συνιστάται να επιλέγετε ένα σημείο με νότιο ή ανατολικό προσανατολισμό για να μεγιστοποιήσετε την έκθεση στον ήλιο. Οι φακές ευδοκιμούν καλύτερα σε δροσερά κλίματα, ιδανικά σε θερμοκρασίες μεταξύ 15°C και 25°C. Εάν ζείτε σε μία περιοχή με θερμότερο κλίμα, μπορεί να χρειαστεί να παρέχετε σκιά τις ώρες της ημέρας με την υψηλότερη θερμοκρασία (η έντονη ηλιακή ακτινοβολία ενέχει υψηλός κίνδυνο για ηλιακά εγκαύματα στα φυτά).

Προετοιμασία του εδάφους

Η προετοιμασία του εδάφους είναι ένα θεμελιώδες βήμα για την επιτυχή καλλιέργεια φακής. Οι φακές ευδοκιμούν σε καλά στραγγιζόμενο, πλούσιο σε οργανική ουσία έδαφος. Μπορείτε να βελτιώσετε την δομή του εδάφους σας, ενσωματώνοντας κομπόστ. Τα αργιλώδη εδάφη συγκρατούν αρκετό νερό, σε σχέση με τα αμμώδη εδάφη που στραγγίζουν καλύτερα και πιο γρήγορα. Εάν ο κήπος σας έχει βαρύ αργιλώδες έδαφος, η ανάμειξη άμμου ή άλλων βελτιωτικών ουσιών μπορεί να βελτιώσει την αποστράγγιση για μια επιτυχή καλλιέργεια.

Μπορείτε να ξεκινήσετε την προετοιμασία του εδάφους καθαρίζοντας την περιοχή από ζιζάνια και άλλα υπολείμματα (πέτρες κ.λπ). Καλό είναι να σκαλίσετε το έδαφος το έδαφος σε βάθος τουλάχιστον 15 cm και μπορείτε να ενσωματώσετε κομπότ ή καλά χωνεμένη κοπριά για να ενισχύσεται τη γονιμότητά του. Μπορείτε επίσης να ελέγξετε το pH του εδάφους σας (το βέλτιστο για την καλλιέργεια φακής είναι μεταξύ 6,0 και 7,5). Εάν το έδαφός σας είναι πολύ όξινο, μπορείτε να προσθέσετε γεωργικό ασβέστη για να αυξήσετε το pH. Αντίθετα, αν είναι πολύ αλκαλικό, είναι προτιμότερο να ενσωματώσετε θείο για να το μειώσετε. Τέλος, μπορείτε να δημιουργήσετε μια λεία επιφάνεια με μία τσουγκράνα, καθώς έτσι ενθαρρύνετε τη βλάστηση των σπόρων.

Φύτευση φακής - Πότε και πώς να φυτέψετε τις φακές

Αφού προετοιμάσετε το έδαφος, μπορείτε να ξεκινήσετε τη φύτευση της φακής. Για να εξασφαλίσετε τα καλύτερα αποτελέσματα, ξεκινήστε επιλέγοντας σπόρους υψηλής ποιότητας. Η σπορά μπορεί να γίνει είτε το φθινόπωρο σε περιοχές με ήπιους χειμώνες, είτε την άνοιξη με τους τελευταίους παγετούς σε περιοχές με πιο κρύους χειμώνες. Η σπορά θα πρέπει να γίνεται όταν η θερμοκρασία του εδάφους υπερβαίνει τους 5°C.

Για τη φύτευση, συνιστάται να σπέρνετε τους σπόρους φακής σε βάθος 2-3 cm, με απόσταση μεταξύ τους περίπου 5 cm σε σειρές που απέχουν μεταξύ τους 30-45 cm. Μετά τη φύτευση, μπορείτε να ποτίσετε καλά το έδαφος και να διατηρείτε την υγρασία σε σταθερά επίπεδα αποφεύγοντας να πλημμυρίζει το έδαφος , καθώς αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μυκητολογικές ασθένειες. Οι φακές προτιμούν δροσερές συνθήκες, σταθερής υγρασίας, επομένως πιθανόν να χρειάζονται επιπλέον πότισμα σε περιόδους καύσωνα για την αποφυγή της υδατικής καταπόνησης του φυτού.

Ανεπτικότητα στις χαμηλές θερμοκρασίες και ανάγκες σε ηλιακό φως

Τα φυτά φακής μπορούν να ανεχθούν ελαφρύ παγετό, αλλά δεν είναι ανθεκτικά σε ισχυρούς παγετούς. Εάν κατοικείτε σε ψυχρότερες περιοχές, συνιστάται να φυτέψετε τις φακές την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού και να τις καλύψετε με ειδικά προστατευτικά υφάσματα εάν αναμένεται παγετός. Θα πρέπει να διασφαλίσετε ότι υπάρχει επαρκής έκθεση σε ηλιακό φως για τουλάχιστον 6-8 ώρες την ημέρα. Εάν κατοικείται σε θερμότερες περιοχές, που η θερμοκρασίες εντός της ημέρας είναι αρκετά υψηλές, μπορεί να χρειαστεί να παρέχετε επιπλέον σκίαση στις φακές.

Ανάγκες λίπανσης

Για την καλλιέργεια φακής, είναι σημαντική η προσθήκη κομπόστ στο έδαφος πριν από τη φύτευση. Επιπλέον, προκειμένου να διατηρήσετε υγιή τα φυτά σας, συνίσταται να τους παρέχετε ένα ισορροπημένο λίπασμα μία φορά το μήνα κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Είναι καλύτερο να απομακρύνετε τυχόν ζιζάνια που ανταγωνίζονται για θρεπτικά συστατικά και νερό και να παρακολουθείτε τακτικά την καλλιέργεια σας για προσβολές από παράσιτα και ασθένειες, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε πρόβλημα.

Πώς να ελένξετε τα επιζήμια έντομα στα φυτά φακής

Για μία επιτυχημένη καλλιέργεια, είναι σημαντική η έγκαιρη αναγνώριση πιθανών προσβολών και η λήψη προληπτικών μέτρων. Οι συνήθεις εχθροί περιλαμβάνουν:

Αφίδες: Είναι μικρά έντομα που απομυζούν τους χυμούς των φυτών. Μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε χρησιμοποιώντας φυσικά εντομοκτόνα σαπούνια ή με φυσικούς θηρευτές όπως οι πασχαλίτσες.
Βρούχος: Από τα σημαντικότερα έντομα για την καλλιέργεια της φακής στην Ελλάδα. Διαχειμάζει ως ενήλικο και εμφανίζεται την άνοιξη. Τρέφεται με γυρεόκοκκους και νέκταρ. Εναποθέτουν τα αυγά τους στους λοβούς της φακής και οι προνύμφες τρέφονται με το σπόρο. Για την αντιμετώπιση του μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πρώιμες ποικιλίες.
Θρίπες: Είναι μικρά έντομα που προκαλούν καχεκτική και μειωμένη ανάπτυξη. Συνιστάται η καταπολέμησή τους με εντομοκτόνα σαπούνια και με την απομάκρυνση των ζιζανίων που μπορεί να αποτελούν ξενιστές.
Ρύκτης των λοβών (Etiella zinckenella): Ανήκει στα λεπιδόπτερα. Εναποθέτουν τα αυγά τους στους λοβούς και οι προνύμφες τρέφονται με τους σπόρους. Τα συμπτώματα της προσβολής είναι παρόμοια με αυτά του Βρούχου.

Συγκομιδή φακής

Οι φακές είναι συνήθως έτοιμες για συγκομιδή περίπου 100 ημέρες μετά τη φύτευση, όταν οι λοβοί γίνονται καφέ. Πριν από τη συγκομιδή, θεωρείται βέλτιστη πρακτική να μειώσετε το πότισμα για να προωθήσετε την ξήρανση των λοβών. Μετά τη συγκομιδή, μπορείτε να απλώσετε τα φυτά στο έδαφος σε ένα ηλιόλουστο σημείο για να ξεκινήσει η αποξήρανση τους. Μόλις αποξηρανθούν πλήρως, μπορείτε να ανοίξετε τους λοβούς για να αφαιρέσετε τις φακές και να τις αποθηκεύσετε σε δροσερό, ξηρό μέρος.

Πώς να καλλιεργήσετε φύτρες φακής;

Μπορείτε επίσης να καλλιεργήσετε φακές ως φύτρες ή βλαστάρια (microgreens), τα οποία είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διάφορα πιάτα, όπως σαλάτες. Μπορείτε να μουλιάσετε τους σπόρους φακής σε νερό για 12 ώρες, να τους στραγγίξετε και στη συνέχεια να τους τοποθετήσετε σε ένα κλειστό βάζο για άλλες 12 ώρες . Θα πρέπει να συνεχίσετε να τις ξεπλένετε και να τις στραγγίζετε κάθε 12 ώρες μέχρι να ξεκινήσουν να βλαστάνουν. Μπορείτε να τις μεταφέρεται σε ένα δίσκο ή σε ένα δοχείο μέχρι να φτάσουν το επιθυμητό μέγεθος, προσέχοντας να διατηρείτε την απαραίτητη υγρασία. Σε 3-4 μέρες συνήθως έχουν φτάσει το επιθυμητό μέγεθος. Μόλις φτάσουν το επιθυμητό μέγεθος, μπορείτε να τις διατηρήσετε στο ψυγείο εώς μία εβδομάδα και να τις καταναλώσετε ως φύτρες ή να τις μεταφυτεύσεται στον κήπος σας.