Γρήγορες ενέργειες

Εάν δεν έχετε λογαριασμό

Πληροφορίες για τη φακή και επιλογή κατάλληλης ποικιλίας

Wikifarmer

Συντακτική Ομάδα

5' χρόνος ανάγνωσης
16/01/2025
Πληροφορίες για τη φακή και επιλογή κατάλληλης ποικιλίας

Εισαγωγή & γενικές πληροφορίες για τις φακές

Η φακή (Lens culinaris ή Vicia lens), μέλος της οικογένειας Fabaceae, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα ψυχανθή, είναι ένα ετήσιο φυτό που καλλιεργείται ευρέως, κυρίως για τους θρεπτικούς σπόρους του. Το γένος Lens περιλαμβάνει πολλά άγρια είδη, συγγενείς της καλλιεργούμενης φακής. Το είδος Lens culinaris subsp. orientalis, θεωρείται ότι είναι ο πρόγονος της σημερινής καλλιεργούμενης φακής. 

Η φακή είναι ένα είδος που καλλιεργείται ευρέως, σε πάνω από 50 χώρες. Η φακή είναι το τρίτο σημαντικότερο χειμερινό όσπριο στον κόσμο μετά τα ρεβίθια και τον αρακά. Το 2022, ο Καναδάς, η Ινδία, η Αυστραλία, η Τουρκία και η Ρωσία ήταν οι μεγαλύτεροι παραγωγοί. Οι φακές βλαστάνουν υπόγεια και έτσι προσαρμόζονται καλά σε διάφορες περιβαλλοντικές συνθήκες. Κατά τη βλάστηση, οι κοτυληδόνες παραμένουν στο υπέδαφος, γεγονός που βοηθά το φυτό να αντέξει τον παγετό, ενώ προστατεύεται παράλληλα από δυνατούς ανέμους και έντομα.

Βοτανικά χαρακτηριστικά της φακής

Το φυτό φτάνει συνήθως σε ύψος από 30 έως 76 εκατοστά και έχει λεπτό στέλεχος με όρθια, έρπουσα ή ενδιάμεση ανάπτυξη. Το φυτό μπορεί να έχει είτε ένα μόνο στέλεχος είτε μια πιο διακλαδισμένη, θαμνώδη μορφή. 

Τα φύλλα της είναι πτεροειδή και αποτελούνται από εώς και 14 ωοειδή ή λογχοειδή φυλλάρια. Το καθένα από αυτά έχει μήκος περίπου 1,27 - 3,81 cm. Στη βάση κάθε φύλλου υπάρχουν μικρά παράφυλλα και πολλά φύλλα καταλήγουν σε έλικες. 

Άνθη και επικονίαση

Οι φακές παράγουν μικρά άνθη, συνήθως μικρότερα από 1,2 cm, τα οποία μπορεί να είναι λευκά και ανοιχτό ή σκούρο μωβ. Αυτά τα άνθη βρίσκονται συνήθως σε ομάδες των δύο έως τεσσάρων και η ανθοφορία γίνεται διαδοχικά από τα κατώτερα κλαδιά προς τα πάνω.  

Η διαδικασία ανθοφορίας διαρκεί περίπου δύο εβδομάδες και τα άνθη του φυτού γενικά γονιμοποιούνται πριν ανοίξουν πλήρως. Το φυτό είναι γενικά αυτογονιμοποιούμενο, αν και σπάνια μπορεί να συμβεί σταυρογονιμοποίηση μέσω εντόμων. Μόλις επικονιαστούν, τα άνθη μαραίνονται μέσα σε τρεις ημέρες και οι λοβοί σπόρων αρχίζουν να αναπτύσσονται συνληθως τρεις έως τέσσερις ημέρες αργότερα.

Σπόροι φακής

Οι λοβοί της φακής είναι επίπεδοι και λείοι, μήκους περίπου 1,27 - 1,90 cm. Κάθε λοβός περιέχει συνήθως έναν ή δύο σπόρους. Οι σπόροι ανάλογα με την ποικιλία έχουν διάφορα χρώματα, όπως πράσινο, ανοιχτό καφέ, καφέ και μαύρο, ενώ ορισμένες ποικιλίες μπορεί να παρουσιάζουν κηλιδώσεις. Οι φακές χωρίζονται γενικά σε δύο κύριες κατηγορίες: 

  • πλατύσπερμες (μεγαλόκαρπες). 
  • λεπτόσπερμες (μικρόκαρπες/ψιλές). 

Οι πλατύσπερμες φακές έχουν σπόρους διαμέτρου έως 1,27 cm, με κίτρινες κοτυληδόνες και ελάχιστο χρωματισμό στα άνθη. 

Αντίθετα, οι λεπτόσπερμες φακές έχουν σπόρους διαμέτρου έως 0,63 cm, με κόκκινες, πορτοκαλί ή κίτρινες κοτυληδόνες και συνήθως εμφανίζουν περισσότερους χρωματισμούς στα άνθη.

Επιλογή ποικιλίας φακής

Κατά την διαδικασία επιλογής της ποικιλίας φακής, είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη τόσο οι απαιτήσεις της αγοράς όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που επικρατούν στην περιοψή όπου θα καλλιεργηθούν. Όπως αναφέραμε παραπάνω υπάρχουν 2 κύριες κατηγορίες φακής οι πλατύσπερμες και οι λεπτόσπερμες. Ενώ οι φακές καλλιεργούνται κατά κύριο λόγο για ανθρώπινη κατανάλωση, μια μικρή ποσότητα χρησιμοποιείται επίσης ως ζωοτροφή. Οι δύο κύριοι τύποι φακής που κυκλοφορούν στην αγορά είναι οι πράσινες και οι κόκκινες φακές. Οι πράσινες φακές συνήθως διατίθενται στην αγορά ολόκληρες (με το φλοιό), ενώ οι κόκκινες φακές μπορούν να πωληθούν τόσο ολόκληρες όσο και αποφλοιωμένες. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι κόκκινες φακές είναι αυτές που καλλιεργούνται περισσότερο. 

Κόκκινες φακές

Οι κόκκινες φακές έχουν κόκκινες κοτυληδόνες και γκρίζο περίβλημα σπόρων (περισπέρμιο). Συνήθως διατίθενται και καταναλώνονται αποφλοιωμένες καθώς με την αποφλοίωση βελτιώνεται η γεύση, αν και μπορούν επίσης να πωληθούν ως ολόκληροι σπόροι. Οι κόκκινες φακές χωρίζονται σε μεγάλες, μικρές και πολύ μικρές κατηγορίες.Οι μικρές κόκκινες φακές ωριμάζουν γενικά νωρίτερα και έχουν μικρότερο ύψος από τις αντίστοιχες πράσινες. Παραδείγματα δημοφιλών ποικιλιών κόκκινης φακής είναι η CDC Maxim και η CDC Redberry. Η CDC Maxim είναι μια μικρή κόκκινη ποικιλία γνωστή για την πρώιμη ωρίμανση και το μικρό ύψος της (30-35 cm ή 11-14 ίντσες). Η CDC Redberry είναι μια μκρού μεγέθους κόκκινη φακή με πρώιμη έως μέση ωρίμανση και μερική ανθεκτικότητα στις ασθένειες, ιδίως στην Ανθράκνωση και την Ασκοχύτωση.

Πράσινες φακές

Οι πράσινες φακές ξεχωρίζουν από τις κίτρινες κοτυληδόνες τους και το πράσινο περίβλημα των σπόρων τους. Ανάλογα με το μέγεθος των σπόρων ταξινομούνται σε 3 κατηγορίες: μεγάλες, μεσαίες ή μικρές. 

Περίπου το 7% των πράσινων φακών είναι μεγάλου μεγέθους, ενώ το 25% είναι μικρού μεγέθους. Οι πράσινες φακές καταναλώνονται γενικά ολόκληρες. Oι μεγαλύτερες ποικιλίες απαιτούν γενικά πρώιμη σπορά. Οι μεγάλες πράσινες ποικιλίες είναι επίσης επιρρεπείς στο πλάγιασμα και ευαίσθητες σε ασθένειες όπως ο Βοτρύτης και η Σκληρωτινίαση, ιδίως σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Ορισμένες δημοφιλείς ποικιλίες πράσινης φακής είναι οι CDC Greenland και CDC Imvincible. 

Η CDC Greenland είναι μια μεγάλη ποικιλία με μεσο-όψιμη ωρίμανση και είναι επιρρεπής στο πλάγιασμα. Η CDC Imvincible, μια μεσαίου μεγέθους ποικιλία, είναι λιγότερη ευαίσθητη στο πλάγιασμα και με πιο πρώιμη ωρίμανση.

Άλλες ποικιλίες φακής

Υπάρχουν κι άλλες ποικιλίες φακής που καλλιεργούνται σε μικρότερες ποσότητες και απευθύνονται σε συγκεκριμένες μικρότερες αγορές. 

Οι μαύρες φακές, όπως η ποικιλία Indian Head, καλλιεργούνταν αρχικά ως χλωρή λίπανση, αλλά πλέον έχουν αποκτήσει μεγάλη δημοτικότητα και διατίθενται στην αγορά ως φακές Beluga. Οι γαλλικές πράσινες φακές (Le Puy) έχουν γκριζοπράσινο περισπέρμιο με κίτρινες κοτυληδόνες και ειναι γνωστές για το γεγονός ότι διατηρούν το σχήμα τους κατά το μαγείρεμα. 

Μάθετε περισσότερα για την καλλιέργεια φακής

15 Ενδιαφέρουσες Πληροφορίες για τις Φακές

Φακή: Διατροφική αξία και οφέλη για την υγεία

Άλλες θεματικές


Περισσότερα άρθρα από τον/την Wikifarmer

Προβολή περισσότερων άρθρων