Tarım Nedir?
Tarım, gıda, lif ve diğer temel ürünleri üreterek küresel nüfusu sürdürmek için bitki yetiştirme, evcil hayvan yetiştirme ve biyolojik süreçlerden yararlanma uygulamasıdır. İnsan uygarlığının bel kemiğini oluşturur, istikrarlı toplulukların gelişmesini ve karmaşık toplumların büyümesini sağlar. Tarım, geleneksel geçimlik tarımdan dünya çapında milyarlarca insanı besleyen modern, teknolojik olarak gelişmiş tarım uygulamalarına kadar geniş bir faaliyet yelpazesini kapsar.
Tarım ve Çiftçilik Aynı Mıdır?
Tarım ve çiftçilik genellikle birbirinin yerine kullanılır, ancak gıda üretim sürecinin farklı yönlerini vurgulayan farklı anlamları vardır. Daha spesifik olarak tarım, bitki yetiştirme ve hayvan yetiştirme faaliyetlerinin tümünü kapsayan geniş bir terimdir. Sadece mahsul yetiştirme ve hayvan yetiştirme eylemini değil, aynı zamanda bahçecilik, tarımsal ormancılık, su ürünleri yetiştiriciliği, tarım teknolojisi vb. gibi diğer yönleri de içerir. Özünde tarım, insan kullanımı için gıda ve hammadde sağlayan üretim ve tedarik sisteminin tamamıdır.
Öte yandan, çiftçilik daha spesifik olarak mahsul yetiştirme ve hayvan yetiştirme uygulamalarını ifade eder. Tarımın bir alt kümesidir ve tarlaların, çiftlik hayvanlarının ve kaynakların yönetimine ilişkin günlük işlemleri içerir. Çiftçilik, bitki yetiştiriciliği ve hayvancılığı (et ve süt ürünleri için) içerir. Çiftçilik öncelikle tarımın üretim tarafıyla ilgilidir. Arazide çalışmanın veya hayvan sürülerini yönetmenin uygulamalı, pratik yönleriyle ilgilenir.
Farklı Tarım Türleri
Tarım bölgeye, iklime ve mevcut kaynaklara bağlı olarak uygulanan çeşitli türlere sahiptir.
Başlıca tarım türlerinden bazıları şunlardır:
- Geçimlik Tarım: Bu, çiftçilerin öncelikle ailelerini beslemek için gıda yetiştirdiği, ticaret ve kar için çok az veya hiç fazlalık olmayan en temel tarım şeklidir. Gelişmekte olan ülkelerin kırsal kesimlerinde yaygındır.
- Ticari Tarım: Geçimlik tarımın aksine ticari tarım, pazarda satılmak üzere büyük ölçekli mahsul ve çiftlik hayvanı üretimini içerir. Yüksek oranda makineleşmiştir ve monokültür ve yoğunlaştırılmış tarım gibi uygulamaları içerir.
- Endüstriyel Tarım: Bu tarım türü, ileri teknoloji, sentetik gübreler, böcek ilaçları ve genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO'lar) kullanarak gıda ürünlerinin seri üretimine odaklanır. Gelişmiş ülkelerde yaygındır ve çevresel etkileri nedeniyle sıklıkla eleştirilmektedir.
- Kentsel tarım: Kentsel bir alanın sınırları içinde veya çevresinde gıda üretimi faaliyeti olarak tanımlanan kentsel tarım, halihazırda mevcut olan araziyi kullanarak gıda üretimini artırabilir. Aynı zamanda şehir pazarlarına taze gıda tedarik etmenin bir yoludur ve çevreye olumsuz etkisi yok denecek kadar azdır.
- Sürdürülebilir Tarım (Koruma, Rejeneratif, Sentropik ve İklim-Dostu Tarım vb): Sürdürülebilir tarım, ekosisteme önemli ve geri dönüşü olmayan zararlar vermeden uzun vadeli arazi ekimi ve istikrarlı gıda üretimi sağlayan bir dizi uygulamayı kapsar. Sürdürülebilir tarımı bir sistem olarak tanımladığımızda, madalyonun her iki yüzünü de dikkate almamız gerekir; çevresel sürdürülebilirlik ve sosyoekonomik sürdürülebilirlik (kârlılık ve eşitlik).
- Organik Tarım: Organik tarım, doğal süreçlere ve sürdürülebilir uygulamalara odaklanarak sentetik kimyasalların ve GDO'ların kullanımından kaçınır. Çevre dostu ve sağlığa duyarlı bir şekilde gıda üretmeyi amaçlar.
- Tarımsal Ormancılık: Bu uygulama, tarımı ormancılıkla birleştirerek ağaçları ve çalıları mahsul ve hayvancılık sistemlerine entegre eder. Biyoçeşitliliği teşvik eder ve tarımsal peyzajların sürdürülebilirliğini artırır.
- Akuakültür ve Akuaponik: Balık yetiştiriciliği olarak da bilinen akuakültür, balık, kabuklu deniz hayvanları ve su bitkilerinin yetiştirilmesi, üretilmesi ve hasat edilmesini içerir. Tarımın en hızlı büyüyen sektörlerinden biridir ve deniz ürünlerine yönelik artan talebi karşılamaktadır. Akuaponik, balık (akuakültür) ve bitkilerin (hidroponik) sirkülasyonlu olarak suda kombine üretimini ifade eder. Balık yetiştiriciliği ve bahçecilik için gerekli sürdürülebilirlik desteğini sunmaktadır. Bu konsept, kapalı döngü bir sistem içinde balıklar ve bitkiler arasında karşılıklı fayda sağlayan bir bağlantı kurmayı amaçlamaktadır. Balıklar bitkilerin büyümesi için gerekli besin maddelerine katkıda bulunurken, bitkiler de balıklar için suyu filtrelemek ve arıtmak için özenle çalışmaktadır.
- Akıllı ve Hassas Tarım: Bu modern tarım uygulaması, mahsul yetiştiriciliğine ilişkin tarla düzeyinde yönetimi optimize etmek için GPS, sensörler ve veri analitiği gibi teknolojileri kullanır. Çevresel etkiyi azaltırken verimliliği ve üretkenliği artırmaya yardımcı olur.
Tarımın Önemi - Tarım Neden Önemlidir?
Tarım çeşitli nedenlerden dolayı çok önemlidir:
- Gıda Güvenliği: Tarımın en doğrudan faydası gıda üretimidir. Tarım pirinç, buğday, patates ve mısır gibi küresel nüfusu beslemek için gerekli olan temel gıdalar da dahil olmak üzere dünya gıda arzının büyük çoğunluğunu sağlar. Modern tarım, küresel nüfusa yeterli miktarda gıda sağlamanın yanı sıra, gıdanın daha yüksek besin değeri, güvenliği ve erişilebilirliğine odaklanır.
- Ekonomik Katkı: Tarım, özellikle GSYİH ve istihdama önemli ölçüde katkıda bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde önemli bir ekonomik güçtür. Daha spesifik olarak tarım, ekonomik büyüme için de çok önemlidir ve küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) %4'ünü oluştururken bazı az gelişmekte olan ülkelerde GSYİH'nın %25'inden fazlasını oluşturabilir. Ayrıca, dünyadaki işgücünün yaklaşık dörtte biri tarımda çalışmaktadır. Tarım, AB içinde büyük bir iş kaynağı olmaya devam etmektedir. 2020 yılında AB’de 8,7 milyon kişi tarımda çalışmıştır. Hindistan'ın tarım sektörü 2023 mali yılında yaklaşık 148 milyon çalışan görmüştür. Tarım aynı zamanda gıda işleme, tekstil ve biyoyakıt gibi sektörleri de desteklemektedir. Geçtiğimiz birkaç on yılda, küreselleşme olgusunun gıda tedarik zinciri üzerinde doğrudan bir etkisi oldu. Birçok ülke güçlü tarım ürünleri ihracatçıları haline gelerek gelirlerini artırmıştır. Ancak diğer birçok ülke kendi kendine yetmeyi ve nüfusunu beslemeyi başaramadı ve diğer ülkelere olan bağımlılıkları arttı. Aynı zamanda küresel tarım tedarik zinciri küresel salgınlar, savaşlar ve ekonomik krizler gibi olaylardan etkilenebilir.
- Çevresel Etki: Tarım, insanların bu gezegende hayatta kalmasını sağlayabilir, ancak sorumsuzca uygulandığında, ormansızlaşmaya, toprağın bozulmasına ve su kıtlığına yol açarak çevre kirliliğinin ve kaynakların (örneğin su) aşırı kullanımının ana kaynaklarından biri olduğu kanıtlanmıştır. Ancak, en iyi (ve sürdürülebilir) tarım uygulamaları biyolojik çeşitliliği artırabilir, ekosistemleri koruyabilir, su ve toprak gibi kaynakları sürdürülebilir bir şekilde yönetebilir.
- Kültürel Önem: Tarımsal uygulamalar dünya çapında kültürel geleneklere derinden bağlıdır. Festivaller, ritüeller ve hatta beslenme kültürü genellikle tarımsal döngüler etrafında şekillenir.
Tarımın Tarihi ve Evrimi
Tarımın tarihi insan uygarlığı kadar eskidir. Yaklaşık 12.000 yıl önce Neolitik dönemde insanların göçebe avcı-toplayıcı yaşam tarzından yerleşik tarım topluluklarına geçmesiyle başlamıştır. Bu değişim, kalıcı yerleşimlerin gelişmesine olanak sağlayarak şehirlerin ve karmaşık toplumların yükselmesine yol açmıştır.
Erken Tarım:
- Neolitik Devrim: Tarımın ortaya çıkışı genellikle Neolitik Devrim olarak adlandırılır. Bu dönemde insanlar ilk çiftlikleri kurarak bitki ve hayvanları evcilleştirmeye başladı. Bereketli Hilal (Güneydoğu Türkiye ve yakın çevresi) gibi bölgelerde buğday, arpa ve baklagiller gibi ilk ürünler yetiştirildi, sığır ve keçi gibi hayvanlar evcilleştirildi.
- Teknolojik Gelişmeler: Zaman içinde tarım, teknolojik yeniliklerle birlikte gelişti. Çapa ve saban gibi basit aletlerin kullanımı verimliliği artırdı ve sulama teknikleri daha kurak alanlarda tarım yapılmasına olanak sağladı. Bu gelişmeler Mezopotamya, Mısır ve İndus Vadisi'ndeki uygarlıkların büyümesini desteklemiştir.
Tarih Boyunca Tarımsal Gelişmeler:
- Orta Çağ: Orta Çağ boyunca, üç tarlalı ürün rotasyon sistemi ve gelişmiş çiftçilik teknikleri gibi yenilikler tarımsal verimliliği artırmıştır. Bu dönem aynı zamanda tarımın ekonomilerin bel kemiği olduğu feodal sistemlerin yükselişine de tanıklık etmiştir.
- Rönesans ve Sanayi Devrimi: Rönesans dönemi, keşifler sayesinde kıtalar arasında ürün ve tarım tekniklerinin değişimini beraberinde getirmiştir. Sanayi Devrimi 18. ve 19. yüzyıllarda tarımda önemli bir dönüm noktası olmuş, traktörler, kimyasal gübreler ve gelişmiş sulama sistemleri gibi makineler tarımı büyük ölçekli bir endüstriye dönüştürmüştür.
Neden Tarım Öğrenmeliyiz?
Tarım eğitimi almak çeşitli nedenlerden dolayı önemlidir: sürdürülebilirlik, ekonomik fırsatlar, teknolojik ilerleme ve küresel etki. Tarım, çok çeşitli kariyer yolları sunar. İster uygulamalı çiftçilik, ister tarım ticareti, araştırma veya politika ile ilgileniyor olun anlamlı bir etki yaratmak için çok sayıda fırsat mevcuttur. Tarım, teknoloji, sürdürülebilirlik ve küresel ticaretteki sürekli gelişmelerle dinamiktir ve bu da onu heyecan verici bir konu ve çalışma alanı haline getirir.
Küresel nüfus artmaya devam ettikçe gıda, lif ve biyoenerjiye olan talep de artmaktadır. Ayrıca günümüzde, tarımın son birkaç yılda yarattığı olumsuz etkileri tersine çevirmek için küresel bir aciliyet söz konusudur. Bu nedenle birçok genç tarım eğitimi almayı ve sürdürülebilir tarım uygulamalarına odaklanmayı tercih ediyor. Tarım eğitimi, bireyleri çevreyi korurken bu talepleri karşılamak için sürdürülebilir uygulamalar geliştirecek bilgiyle donatır.
Aynı zamanda, tarım alanındaki çalışmalar insanlara özellikle küçük çiftçilerin karşılaştığı sorunları daha iyi anlama ve başarılı bir şekilde ele alma ve yerel toplulukları güçlendirmeye yardımcı olma fırsatı verir.
Tarım, kuraklığa dayanıklı mahsullerin geliştirilmesinden verimli su yönetim sistemlerinin oluşturulmasına kadar inovasyonlar için olgunlaşmış bir alandır. Tarım alanında eğitim almak, bu yeniliklerin uygulanabileceği araştırma, teknoloji geliştirme ve tarım ticareti alanlarında kariyer yapmanızı sağlayabilir. Tarımın yeniliklere açık bir sektör olduğu, yeni teknolojilerin “geleneksel” tarımın çehresini sürekli değiştirdiği kanıtlanmıştır.
Son olarak tarım, çiftçilik ve tarım biliminden gıda bilimi ve politika yapıcılığına kadar çok sayıda kariyer fırsatı sunmaktadır. Dünya çapında milyonlarca kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağlayan bir sektördür.
Tarım, ekonomileri, kültürleri ve geçimi destekleyen insan uygarlığının temel taşı olmaya devam etmektedir. Basit geçimlik uygulamalardan modern, teknolojik olarak gelişmiş sistemlere kadar geçirdiği evrim, insan yaratıcılığını ve uyum yeteneğini yansıtmaktadır. Tarım alanında eğitim almak sadece bu hayati alan hakkında fikir vermekle kalmaz, aynı zamanda bireyleri gıda güvenliği, sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği gibi bugün dünyanın karşı karşıya olduğu en acil zorluklardan bazılarının üstesinden gelmeye hazırlar. Çeşitli tarım türlerini anlamak, dünya çapındaki tarım uygulamalarının çeşitliliğini ve karmaşıklığını takdir etmemizi sağlayarak tarımın geleceğimizi şekillendirmedeki önemini vurgulamaktadır.
Referanslar
- https://www.worldbank.org/en/topic/agriculture/overview
- https://www.statista.com/statistics/1284035/india-employment-in-agriculture-sector/
- https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Farmers_and_the_agricultural_labour_force_-_statistics
- https://un-csam.org/sites/default/files/2020-10/TypesOfAgri.pdf
- https://www.researchgate.net/publication/301345493_Agriculture_Definition_and_Overviewhttps://www.fao.org/4/w7365e/w7365e05.htm