Pek çok insan mangoyu meyvelerin "kralı" olarak görür, çünkü taze tüketilir ve tatlılarda, meyve sularında ve marmelatların üretiminde kullanılır. Ek olarak zengin bir A, B ve C vitamini, şeker, karbonhidratlar, protein, yağlar, lif ve daha birçok besin kaynağıdır.
Mango (Mangifera indica), 100 yıla kadar yaşayabilen, büyük ve yaprak dökmeyen bir meyve ağacıdır. Mango türleri esas olarak Asya'da, kurak dönemlere sahip tropik muson iklimlerinde (ABD-Tarım Bakanlığı’na göre bölge- iklim sertliği skalasında 10-11 arasında) yetiştirilir, ancak ılımandan tropikale kadar çeşitli iklimlerde büyüyebilir ve iyi verim verebilir. Bununla birlikte birçok melez üretildi ve mango yetiştiriciliği dünyanın birçok bölgesinde yaygınlaştırıldı. Küresel olarak 5.41 milyon hektardan (13.4 milyon dönüm) fazla mango yetiştirilmektedir.
Mango Yetiştirmek İçin Gereken Çevre koşulları
Mango, aşırı soğuk havaya duyarlılığı nedeniyle esas olarak tropikal bir meyve olarak kabul edilir. 15 – 27 °C (59-81 °F) sıcaklık aralığında en iyi verim verir ve deniz seviyesinden 600 hatta 1400 m (1968-4593) yüksekliğe kadar büyüyebilir. Olgun mango ağaçları 48 °C'ye (118 °F) kadar sıcaklıkları tolere edebilirken, meyvelerde güneş yanığı veya meyve oranınn azalması gibi önemli riskleri vardır.
Bazı ağaçlar 15 metre (49 fit) yüksekliğe kadar büyür ve boyları kontrol edilmezse hasat zorlaşır. Daha bilimsel yöntemlerle daha küçük boyutlu ağaçlar, ya iyi durumda olan yaşlı ağaçlara aşılanma ile ya da genç fidelerin aşılanması (daha kontrollü bir büyüme olanağı) yoluyla elde edilmiştir.
1000'e kadar çeşit olsa da bunların sadece 350'si ticari olarak yetiştirilirken, sadece birkaçı küresel pazarda güçlü bir yere sahiptir. Yerel çevre ve toprak koşullarına bağlı olarak her bölgede farklı çeşitler hakimdir.
Mango Verimini Etkileyen Faktörler
Meyvenin malformasyonunu kontrol altına almak için uygulanan yanlış pratik uygulamalar, %10-15 oranında verim azalmasına neden olmakta ve bazı aşırı durumlarda, hem aşılı hem de tohumdan büyüyen mangolarda %60-80'e varan verim kaybına neden olabilmektedir. Düşük verimin diğer nedenleri şunlardır:
- Dengesiz gübre uygulaması
- Yağmurla beslenen tarım bölgelerinde kritik bitki büyüme aşamalarında sulama eksikliği
- Bazı tarım bölgelerinde su baskını
- Çiftçiler arasında yönetim/pratik bilgi eksikliği
Suya doygun toprak ve tuzluluk da mango verimini olumsuz yönde etkileyebilir. Kök bölgesinin altında kalan bölgedeki tuzları süzmek için ağır bir sulama yapılabilir. Uygun bir drenaj sistemi sağlanarak istenilen tuz seviyesine ulaşılabilir. Su tabakası, zemin yüzeyinin en az 10 metre altında olmalıdır. Verim, yükselen su tabakası dramatik şekide düşebilir ve zemin yüzeyinin yaklaşık beş metre altına ulaştığında görecelli olarak daha az da olsa verim kayıplarına yol açar.
Mango İşleme ve Pazarlama Stratejisi
Aşağıdaki maddelere dikkat etmek ihracatı artırılabilir.
- Hızlı olgunlaşma ve hatalı hasat sonrası işleme nedeniyle kalite, uluslararası pazarlara ulaştığında düşer. Bu nedenle işleme, paketleme ve nakliyeyi iyileştirmek için acil bir ihtiyaç vardır.
- Mango ihracatında başka yerlerde benimsenen teknolojik gelişmeler, ürünün rekabetçi derecelendirme kalitesini korumak için ideal olarak uygun ülkelerde incelenmeli ve uygulanmalıdır.
- Yetiştiriciler, modern hasat sonrası ve ihracat stratejileri konusunda eğitilmelidir.
- Bu bozulabilir ürünün tazeliğini korumak için karantina ve pazar formalitelerinin bir günde tamamlanması gerekir.
- Havalimanlarına ulaşımın kontrollü koşullarda yapılmasını sağlamak için yetiştirme alanlarının yakınına soğuk hava depoları sağlanmalıdır.
- Külleme, çiçek yanıklığı, antraknoz gibi mantar hastalıkları önemli hasarlara neden olmuştur. Genel üretimi % 10-15 oranında etkileyebilir. Bu hastalıklar ve etkili kontrol stratejileri çiftçiler tarafından bilinmelidir.
Mango Üretiminde Pazarlama ve Ekonomik Hususlar
Çiftçiler, meyve üretim sistemlerini ekonomik olarak başarılı işletmeleri planlamak için pazarlama stratejilerine uyacak şekilde tasarlamalıdır. Başarılı bir işletmeye giden yolda sadece iyi meyve üretiminden daha fazlasına ihtiyaç vardır. Kârlılık, üretim hacmine, kalitesine, büyüklüğüne ve güvenilir bir pazarlama stratejisine bağlıdır. Pazarlama kanalları doğrudan pazarlardan toptan pazarlara kadar uzanmaktadır. Yetiştiriciler, müşterilerinin her birinin ne istediğini anlamalı ve ulaşmak istedikleri pazarların beklentilerini karşılamaya hazır olmalıdır. Örneğin çiftçi pazarlarında müşteriler hızlı tüketim için olgunluğun zirvesinde veya yakınında olan şeker oranı yüksek meyveler ararlar, ancak süpermarket distribütörleri meyvenin tek tip olmasını talep eder.
İyi üretim ve kalite, her zaman iyi getirileri garanti etmez. İlk meyve yetiştirme operasyonları ve üretim maliyetleri genellikle diğer bitkilerden daha yüksektir. Elle seyreltme ve yabancı ot kontrolü için haşere yönetimi ve işçilik maliyetleri genellikle daha pahalıdır. Verim ve kalite, büyüme mevsimine ve yönetim uygulamalarına bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. İyi verim elde etmek için, meyve yetiştiricileri yenilikçi üretim ve pazarlama stratejileri geliştirmeye hazır olmalıdır. Birçok ticari meyve üreticisi, özellikle aile çiftlikleri, taze pazar için uygun olmadığı düşünülen meyveleri işleyerek (kurutarak, koruyarak veya meyve suyuna göndererek) israfı ve potansiyel gelir kayıplarını en aza indirir.
Her pazarlama stratejisinde farklı eksiler vardır. Başarılı bir yetiştirici, ürün fiyatının tüm üretim maliyetlerini yeterince telafi ettiği pazarlar geliştirmelidir. Ek olarak, pazarlama süreci yetiştiricinin kişiliği ve iş becerileri ile uyumlu olmalıdır. Herhangi bir yetiştiricinin pazarlama stratejisindeki bileşenlerin özel kombinasyonu, yerel pazarlama fırsatlarının yanı sıra yetiştiricinin pazarlamaya doğrudan dahil olma arzusuna, stres yönetimine ve çeşitli risk faktörlerini kaldırma yeteneğine bağlı olacaktır. Verim ve kalite, büyüme mevsimine ve yönetim uygulamalarına bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir.
Mango Meyvelerinin Kalitesi
Mango meyvelerinin kalitesi, çoğu ülkede kalite standartlarına göre düzenlenir ve üretim-pazar zinciri-tüketim zincirinin farklı katılımcıları arasında ortak bir dil sağlar. Standartlar aynı zamanda ticari anlaşmazlıkların çözümü için yasal çerçevedir ve fiyatlar yalnızca aynı kalite kategorileri arasında karşılaştırılabildiğinden, piyasa fiyatlarının raporlanması için yararlıdır.
Standartlar tarafından oluşturulan kalite sistemi, piyasaya hazırlanmanın son aşamasındaki temsili numunelerin belirtilen sınırları ve şartları karşılaması gereken "Kalite Denetimi" olarak bilinir. Uygulaması kolay olmasına rağmen, iki büyük dezavantajı vardır:
- Kalitenin sürekli değiştiği yüksek oranda bozulabilir ürünlere tamamen adapte edilmezler.
- Uygulaması ürünün kalitesini artırmaz sadece tarladan gelen ürünün kalitesini derecelendirir.
Toplam kalite yönetimi (TKY), üretim sürecindeki her bir kişinin veya faaliyetin taahhüt edildiği, sıfır hatayı ve müşterinin tam memnuniyetini hedefleyen, hatta beklentilerinin ötesine geçen kaliteyi sağlamak için baz alınan eksiksiz bir kavramsal çerçevedir. TKY'nin geliştirilmesiyle aynı zamanda Avrupa'da "Kalite Güvencesi" kavramı yerleşmiştir. Kapsamının uygulanması çok daha kolaydır ve muhtemelen meyve ürünlerine daha iyi adapte edilmiştir. Ürün veya hizmetin kalite gereksinimlerini karşılayacağını garanti etmek için gerekli olan tüm planlı ve sistematik eylemler olarak tanımlanır. Genellikle geliştirilen belirli kuralların, protokollerin veya standartların yerine getirilmesini ve bunun yetkili bağımsız bir şirket tarafından sertifikalandırılmasını gerektirir. ISO sistemi en iyi bilinen sistemdir ve onun içinde spesifik olarak 9000 serisi bununla ilgilenir.
Referanslar
https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169910/nutrients
https://agricoop.nic.in/sites/default/files/Mango%20Cultivation%20%281%29.pdf
https://www.agric.wa.gov.au/mangoes/
https://www.researchgate.net/publication/
https://nhb.gov.in/pdf/fruits/mango/man012.pdf
Find more information in the book: “Success in Agribusiness: Growing Mango successfully” written by James Mwangi Ndiritu
Codex Alimentarius Commission. General Principles of Food Hygiene CXC 1-1969. 2021.
De Graaf J. Developing a Systems Approach for Sternochetus mangiferae (Coleoptera: Curculionidae) in South Africa. J Econ Entomol. 2010; 103(5):1577–85.
Dias, C.S.; Rodrigues, R.G.; Ferreira, J.J. What’s new in the research on agricultural entrepreneurship? J. Rural. Stud. 2019, 65, 99–115.
FAO. The Future of Food Safety; FAO: Rome, Italy, 2019.
Grové T, De Beer MS, Daneel MS, Steyn WP. Scale and mealybug survey on mango in Mpumalanga and Limpopo Provinces South Africa. Acta Hortic. 2013; 1007:377–84.
Grové T, De Villiers EA, Daneel MS. Mango. In: Prinsloo GL, Uys VM, editors. Insects of cultivated plants and natural pastures in Southern Africa. Pretoria: Entomological Society of Southern Africa; 2015a. p. 574–88.
Grové T, De Villiers EA, Schoeman PS. Litchi. In: Prinsloo GL, Uys VM, editors. Insects of cultivated plants and natural pastures in Southern Africa. Pretoria: Entomological Society of Southern Africa; 2015b. p. 554–9.
Grové T, De Beer MS, Joubert PH. Monitoring fruit flies in mango orchards in South Africa and determining the time of fruit infestation. Acta Hortic. 2009; 820:589–96. .
Grové T, De Beer MS. Insect pests affecting the production of mango in South Africa. Acta Hortic. 2017b; 1183:297–304.
Grové T, De Beer MS. Species composition and abundance of fruit flies (Diptera: Tephritidae) in subtropical fruit orchards in the Mbombela Local Municipality South Africa. Fruits. 2019; 74(1):18–24
Haran J, Grové T, Van Noort S, Benoit L, Addison P. Natural biocontrol of fruit flies in indigenous hosts: A perspective for population control in the agroecosystem. Biol Control. 2019; 137:1–6.
Henri, D. C., Jones, O., Tsiattalos, A., Thebault, E., Seymour, C. L., van Veen, F. J. F. F., et al. (2015). Natural vegetation benefits synergistic control of the three main insect and pathogen pests of a fruit crop in southern Africa. J. Appl. Ecol. 52, 1092–1101.
Hill MP, Macfadyen S, Nash MA. Broad spectrum pesticide application alters natural enemy communities and may facilitate secondary pest outbreaks. PeerJ. 2017; 19(5):e4179.
Joubert PH, Daneel MS, Grové T. Progress towards Integrated Pest Management (IPM) on mangoes in South Africa. Acta Hortic. 2000;509:811–8.
Joubert E, Grové T, Booysen G. Evaluation of fruit fly (Diptera: Tephritidae) monitoring systems on mango in Limpopo Province South Africa. J Agric Sci Technol. 2015;B5:653–63.
Louw CE. The mango seed weevil, Sternochetus mangiferae (Fabricius) (Coleoptera: Curculionidae); understanding the pest in order to ensure effective control measures. Acta Hortic. 2013;992:441–57.
Louw E. Evaluation on the efficacy of different chemicals on gall fly larvae in mangoes. Subtrop Fruit J. 2021;30:18–20.
Kibira, M., Affognon, H., Njehia, B., Muriithi, B., Mohamed, S., and Ekesi, S. (2015). Economic evaluation of integrated management of fruit fly in mango production in Embu County, Kenya. Afric. J. Agric. Resour. Econ. 10, 343–353
King, T.; Cole, M.; Farber, J.M.; Eisenbrand, G.; Zabaras, D.; Fox, E.M.; Hill, J.P. Food safety for food security: Relationship between global megatrends and developments in food safety. Trends Food Sci. Technol. 2017, 68, 160–175.
