Uprawy jęczmienia są często narażone na choroby oraz żerowanie szkodników. Jeśli w porę nie zostaną podjęte działania mające na celu zwalczenie chorób i/lub szkodników, dojdzie do znacznych strat w plonie. Jednak, aby lepiej chronić rośliny, niezbędne jest dokładne poznanie charakterystyki szkodników oraz patogenów.
Szkodniki zagrażające uprawom jęczmienia to głównie owady (1):
- Mszyce (mszyca wiśniowo-przytuliowa, rosyjska mszyca pszenna, mszyca zbożowa itp.)- Rhopalosuphum padi, Diuraphis noxia, Sitobion avenae
Objawy→żółte liście lub liście pokryte białymi pasami, purpurowe zabarwienie roślin w okresie występowania niższych temperatur.
Zazwyczaj mszyce są zdolne do przetrwania na kilku roślin w postaci jaj i mogą wykorzystać więcej niż jedną roślinę jako żywiciela. Wiosną z jaj wykluwają się młode mszyce pozbawione skrzydeł, a nowe pokolenie pojawia się co 3 do 4 tygodni.
- Motyle z rodziny śówkowatych (ang. armyworms) (Noctuidae)-Mythimna unipunctata, Spodoptera praefica
Objawy→uszkodzone (zjedzone) liście
Owady te zwykle przeżywają w glebie w postaci larw. W czasie późnej wiosny i wczesnego lata pojawia się pierwsze pokolenie młodych owadów z rodziny sówkowatych, drugie zaś pojawia się późnym latem. Większe szkody wyrządza pokolenie pierwsze. Stadia rozwoju: jajo – larwa – poczwarka – osobnik dorosły.
- Mączniak występujący na jęczmieniu (ang. Haanchen mealybug) - Trionymus haancheni
Objawy→żółte lub brązowe przebarwienia na łodygach
- Pluskwiaki - Euschistus spp.
Objawy→uszkodzenia ziarniaków w fazie dojrzałości mlecznej
- Drutowce - Aeolus spp., Anchastus spp., Melanotus spp., Limonium spp.
Objawy→obumieranie siewek, bielenie kłosów
Przeciwko szkodnikom stosuje się środki chemiczne, biologiczne oraz płodozmian z wykorzystaniem roślin, które nie są żywicielami danych agrofagów. Obecnie, kiedy ważne jest włączenie zrównoważonych praktyk rolniczych, eksperci zalecają stosowanie Zintegrowanego programu ochrony przed szkodnikami (IPM). "Zintegrowany program ochrony przed szkodnikami (IPM) jest skutecznym i przyjaznym dla środowiska podejściem do zwalczania szkodników. Opiera się na kombinacji zdroworozsądkowych praktyk. Programy IPM wykorzystują aktualne, kompleksowe informacje na temat cyklu życiowego szkodników i ich interakcji ze środowiskiem" (2).
Choroby dotykające jęczmień mogą być wywoływane przez bakterie, wirusy oraz grzyby, które mogą infekować każdą część rośliny, od korzenia do kłosów (1,4): jak wyjaśniają eksperci, na nasilenie choroby wpływają trzy główne czynniki - patogen, gospodarz i środowisko, tworząc trójkąt (3). Zmiana któregokolwiek z tych elementów trójkąta chorobowego będzie miała wpływ na przebieg choroby.
Choroby bakteryjne
- Bakteryjna smuga liści i kłosów - Xanthomonas translucens znana również jako Xanthomonas campestris
Objawy→więdnięcie i obumieranie liści, powolny wzrost roślin
Odpowiedzialna za wywoływanie choroby bakteria przeżywa w glebie i w wodzie, może być przenoszona przez deszcze wywoływane przez wiatr. Może również przetrwać na nasionach, resztkach pożniwnych, zbożach wysianych jesienią oraz wieloletnich trawach.
- Bakterioza obwódkowa traw - Pseudomonas syringae
Objawy→liście pokryte żółtymi przebarwieniami oraz plamami nekrotycznymi
Choroby wirusowe
- Pasiastość liści jęczmienia - Pyrenophora graminea
Objawy→liście pokryte małymi żółtymi plamkami
Jest to choroba mająca swój początek w nasionach. Jej przebieg jest monocykliczny. Zwykle zimuje w sklerotach na resztkach pożniwnych, co zostało zaobserwowane w Rosji. Wtórne zakażenie konidiami może prowadzić do infekcji kwiatów i zakażenia nasion.
- Żółta karłowatość jęczmienia – barley yellow dwarf virus (BYDV)
Objawy→obecność żółtozielonych plam na końcówce liścia, blaszce liściowej lub brzegach liścia
Choroby grzybowe
- Zgnilizna korzeni - Bipolaris sorokiniana, Cochliobolus sativus, Fusarium culmorum, Fusarium graminearum
Objawy→zamieranie dolnych liści. Choroba może być przenoszona poprzez zarodniki w glebie, jak i przez części patogena obecne na nasionach. Zarodniki mogą przetrwać przez wiele lat zanim wykiełkują. Optymalny poziom nawożenia może zmniejszyć nasilenie choroby.
- Głownia zwarta jęczmienia - Ustilago hordei
Objawy→póżne pojawianie się kłosów
- Mączniak rzekomy - Sclerophthora rayssiae
Objawy→karłowatość i/lub deformacja roślin
- Sporysz - Claviceps purpurea
Objawy→najpierw widoczne ciemne zabarwienie kłosa i ziarna, następnie pojawienie się czarnej masy będącej grzybnią
- Łamliwość podstawy źdźbła - Pseodocercosporella herpotrichoides
Objawy→wysychanie i/lub łamanie się łodyg
- Fuzarioza kłosów - Fusarium graminearum
Objawy→bielenie kłosków
- Głownia pyląca jęczmienia - Ustilago nuda, Ustilago tritici
Objawy→wczesne pojawienie się kłosów
- Plamistość siatkowa - Pyrenophora teres
Objawy→ciemnozielone, mokre plamy
- Mączniak prawdziwy - Blumeria graminis
Objawy→biały nalot widoczny na dolnej stronie liści
Do najczęściej podejmowanych kroków w celu zapobiegania chorobom roślin należą:
- Wybieranie odmian odpornych
- Płodozmian
- Zwalczanie chwastów
- Usuwanie z pola pozostałości po wcześniejszych uprawach
- Stosowanie certyfikowanych i/lub odpowiednio zaprawionych nasion
Powyższe informacje są jedynie ogólnymi wytycznymi, których nie należy stosować bez wykonania odpowiednich analiz. Nie ma na świecie dwóch identycznych pól, dlatego nie należy dobierać metod nawożenia bez uwzględnienia danych z badań gleby, analizy tkanek i historii pola.
Referencje
- https://plantvillage.psu.edu/topics/barley/infos#!
- https://www.epa.gov/safepestcontrol/integrated–pest–management–ipm–principles#:~:text=Integrated%20Pest%20Management%20(IPM)%20is,their%20interaction%20with%20the%20environment.
- https://grdc.com.au/resources–and–publications/grownotes/crop–agronomy/northernbarleygrownotes/GrowNote–Barley–North-9-Diseases.pdf
- https://grdc.com.au/resources–and–publications/grownotes/crop–agronomy/barley–west/GrowNote–Barley–West-2-Pre–planting.pdf
Jęczmień- historia, informacje o roślinie oraz o jej wartościach odżywczych
Zasady wyboru najlepszej odmiany jęczmienia
Przygotowanie gleby do uprawy jęczmienia, wymagania dotyczące gleby, wymagania dotyczące siewu
Nawadnianie jęczmienia- metody i wymagania
Wymagania dotyczące nawożenie jęczmienia oraz metody nawożenia
Szkodniki i choroby jęczmienia