Πληροφορίες για το καρότο και επιλογή κατάλληλης ποικιλίας

Το καρότο (Daucus carota) είναι ένα ευρέως καλλιεργούμενο ριζώδες λαχανικό με ευρεία προσαρμοστικότητα σε διάφορες συνθήκες που ανήκει στην οικογένεια Apiaceae. Τα καρότα ευδοκιμούν σε βαθιά, ελαφρά, καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Σε αυτές τις συνθήκες αναπτύσσονται σωστά διαμορφωμένες και υγιείς ρίζες. Τα καρότα διατίθενται σε πολλά σχήματα και χρώματα, από το κλασικό πορτοκαλί έως τις μοβ, λευκές, κίτρινες και κόκκινες ποικιλίες. Έτσι, τόσο επαγγελματίες όσο και ερασιτέχνες καλλιεργητές μπορούν να βρουν την κατάλληλη ποικιλία για τις συνθήκες της περιοχή τους και τις απαιτήσεις της αγοράς (ή προτιμήσεις κατανάλωσης). Τα καρότα καλλιεργούνται συνήθως ως ετήσιο λαχανικό, που φυτεύεται από τα μέσα της άνοιξης έως τις αρχές του καλοκαιριού.

Κλιματικές απαιτήσεις

Τα καρότα ευδοκιμούν σε περιοχές με δροσερό κλίμα, με τις βέλτιστες θερμοκρασίες να κυμαίνονται από 15 έως 20°C. Ιδανικά, για βέλτιστη ανάπτυξη, θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν θα πρέπει να ξεπερνάει κατά πολύ τους 24°C, και κατά την διάρκεια της νύχτας να μην πέφτει κάτω από 13°C. Αν και μπορούν να ανεχθούν θερμοκρασίες εκτός αυτού του εύρους, οι ακραίες θερμοκρασίες μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το χρώμα, την υφή, τη γεύση και το σχήμα της ρίζας. Χαμηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσουν σε αργή ανάπτυξη, με αποτέλεσμα μακρύτερες, πιο λεπτές και ανοιχτόχρωμες ρίζες/καρότα. Τα νεαρά σπορόφυτα, ιδίως όταν η ρίζα δεν ξεπερνά τα 2,5 cm σε διάμετρο, είναι ευαίσθητα στο ψύχος, και επομένως είναι ευάλωτα σε περιόδους ισχυρού παγετού.

Αντίστοιχα και οι παρατεταμένοι καύσωνες μπορεί να είναι επιζήμιοι για την καλλιέργεια καρότου. Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να αναστείλουν την ανάπτυξη, με αποτέλεσμα τον σχηματισμών κοντών ριζών και τη αύξηση της περιεκτικότητας σε τερπένια, που οδηγεί σε πικρότερη γεύση (αλλοίωση της ποιότητας). Επιπλέον, οι αυξημένες θερμοκρασίες στα τέλη της άνοιξης και το καλοκαίρι, ευνοούν τις προσβολές από ασθένειες.

Βοτανικά χαρακτηριστικά καρότου

Το φυτό αρχικά σχηματίζει τον ρόδακα (ροζέτα). Η βλάστηση συνήθως ξεκινάει εντός 10-15 ημερών από τη σπορά, και τα φύλλα είναι λεπτά, νηματοειδή και αναπτύσσονται κατ' εναλλαγήν. Το ριζικό σύστημα αποτελείται από το φλοίωμα, που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά και έντονο (πορτοκαλί) χρώμα, που περιβάλλει το ξύλωμα (πιο ανοιχτόχρωμο). Τα καρότα υψηλής ποιότητας έχουν μεγαλύτερο ποσοστό φλοιώματος σε σχέση με το ξύλωμα, καθώς είναι αυτό που δίνει καλύτερη γεύση και υφή. Οι ρίζες των καρότων ποικίλλουν σε μήκος. Υπάρχουν ποικιλίες με κοντή και μεγάλη σε διάμετρο ρίζα και άλλες πιο μακρόστενες. Το σχήμα μπορεί να είναι από κωνικό έως κυλινδρικό. Ανάλογα με την ποικιλία και τις συνθήκες καλλιέργειας, οι ρίζες αυτές μπορούν να φτάσουν σε μήκος μεταξύ 5-50 cm.

Τα καρότα είναι διετή φυτά με ύψος που κυμαίνεται από 28 έως 100 cm. Κατά το πρώτο έτος το φυτό επικεντρώνεται στην ανάπτυξη των φύλλων και των ριζών, αποθηκεύοντας σάκχαρα στη ρίζα, η οποία είναι το βρώσιμο μέρος. Εάν το φυτό του καρότου παραμείνει στο έδαφος κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους, θα παράγει μια διακλαδισμένη ταξιανθία γνωστή ως σύνθετο σκιάδιο (ομπρέλα). Η ταξιανθία αποτελείται από μικρά λευκά άνθη που τελικά παράγουν σπόρους. Αυτά τα άνθη προσελκύουν επικονιαστές όπως οι μέλισσες. Οι σπόροι καρότου, οι οποίοι είναι πλούσιοι σε αιθέρια έλαια, παράγονται κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους ανάπτυξης.

Ποικιλίες καρότου

Οι ποικιλίες καρότου μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις κύριες κατηγορίες με βάση το σχήμα της ρίζας:

Imperator: Τα καρότα Imperator είναι μακριά και λεπτά, φτάνοντας σε μήκος τα 18-30 cm. Έχουν κωνικό σχήμα και υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, γεγονός που τα καθιστά εξαιρετικά για νωπή κατανάλωση. Το φλοίωμα έχει βαθύ πορτοκαλί χρώμα, ενώ το ξύλωμα είναι πιο ανοιχτόχρωμο. Αν τα καρότα παραμείνουν για πολύ καιρό στο έδαφος, μπορεί να ξεκινήσει η ξυλοποίηση της ρίζας. Ορισμένες γνωστές ποικιλίες περιλαμβάνουν τις ποικιλίες 'Imperator 58' και 'Sugarsnax Hybrid'. Τα καρότα Imperator που συγκομίζονται νωρίς διατίθενται συνήθως στο εμπόριο ως «baby carrots».

Danvers: Τα καρότα Danvers είναι μεσαίου μεγέθους (15-17 cm ) κωνικά, με παχύ λαιμό που στενεύει αρκετά στο άκρο. Αποδίδουν καλύτερα σε πιο βαριά, αβαθή εδάφη σε σχέση με τα Imperator και είναι ευρέως αναγνωρισμένα για το πλούσιο, βαθύ πορτοκαλί χρώμα τους και την εξαιρετική γεύση τους. Οι ποικιλίες 'Danvers Half Long' και 'Danvers 126' είναι δημοφιλείς και ξεχωρίζουν για την ικανότητα τους για μακρά αποθήκευση.

Nantes: Αυτά τα καρότα είναι σχεδόν κυλινδρικά, λεία και με αμβλύ άκρο. Είναι γλυκά και έχουν μικρότερο ξυλώδη ιστό, γεγονός που τα καθιστά ιδιαίτερα κατάλληλα για χυμούς και νωπή κατανάλωση. Οι ποικιλίες Nantes φτάνουν συνήθως σε μήκος 15-17 εκατοστά και προτιμώνται για την ομοιομορφία τους τόσο στο μέγεθος όσο και στο σχήμα. Η 'Scarlet Nantes' και η 'Little Finger' είναι κλασικές επιλογές για τους ερασιτέχνες καλλιεργητές για καλλιέργεια σε ελαφρά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη.

Chantenay: Τα καρότα Chantenay ευδοκιμούν σε βαρύτερα εδάφη και μπορούν να συγκομίζονται πρώιμα. Αυτά τα καρότα έχουν παχύ λαιμό και στενεύουν προς την άκρη, με συνολικό μήκος 11-14 cm. Αν και χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά για νωπή κατανάλωση, είναι εξαιρετικα για επεξεργασία και αποθήκευση. Ποικιλίες όπως η «Red Cored Chantenay» εκτιμώνται ιδιαίτερα για τις σταθερές αποδόσεις και τη γεύση τους, ενώ η «Shin Kuroda», μια βελτιωμένη ιαπωνική ποικιλία, προσφέρει καλύτερη ανοχή στις υψηλές θερμοκρασίες και χρησιμοποιείται συνήθως για νωπή κατανάλωση.

Ιδιαίτερες ποικιλίες καρότου με διαφορετικά χρώματα

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες καρότου με διαφορετικό χρώμα πέρα από το συνηθισμένο πορτοκαλί. Τα φυτά καρότου που εξημερώθηκαν στην Περσία ήταν συχνά μωβ ή κίτρινα και με διακλαδισμένη ρίζα. Αυτές οι αρχαίες ποικιλίες καλλιεργούνται μέχρι σήμερα, και κάθε μία έχει το δικό της ξεχωριστό διατροφικό προφίλ.

Μωβ καρότα: Πλούσια σε ανθοκυανίνες, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, τα μωβ καρότα όπως το «Cosmic Purple» είναι δημοφιλή για το έντονο χρώμα τους και την ελαφρώς πικάντικη γεύση τους.

Κίτρινα καρότα: Τα καρότα 'Solar Yellow' έχουν έντονη γεύση και είναι εξαιρετικά για παραγωγή χυμών. Το έντονο κίτρινο χρώμα τους, αυξάνει την ελκυστικότητα τους και έτσι χρησιμοποιούνται συχνά ως συστατικό σε σαλάτες και διάφορα ορεκτικά.

Λευκά καρότα: Τα καρότα 'Lunar White' είναι πιο ήπια και γλυκά στη γεύση από τις πορτοκαλί ποικιλίες, ιδανικά για νωπή κατανάλωση. Δεν έχουν σχεδόν καθόλου ξυλώδη ιστό και είναι ιδανικά για μαγείρεμα.

Καρότα «Rainbow»: Μια ποικιλία με διάφορα χρώματα (μωβ, κίτρινο, πορτοκαλί και λευκό), υψηλή ελκυστικότητα και διατροφική αξία. Χρησιμοποιούνται σε δημιουργικές συνταγές της υψηλής γαστρονομίας και είναι ιδανικά για νωπή κατανάλωση σε σαλάτες αλλά καταναλώνονται και ψητά.

Κριτήρια επιλογής ποικιλίας καρότου

Κατά την επιλογή μιας ποικιλίας καρότου, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες, ιδίως για την εμπορική παραγωγή. Η απόδοση, η ανάπτυξη του υπέργειου τμήματος, η διάμετρος του ξυλώματος (ξυλώδεις ιστός), το μήκος της ρίζας, η ομοιομορφία, το χρώμα και η γεύση παίζουν ρόλο στον καθορισμό της καταλληλότητας μιας ποικιλίας. Η ανάπτυξη του υπέργειου τμήματος είναι απαραίτητη για τη μηχανική συγκομιδή, καθώς οι βλαστοί χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή των ριζών από το έδαφος.

Το χρώμα και η περιεκτικότητα σε σάκχαρα (γεύση) επηρεάζουν την εμπορευσιμότητα του καρότου, καθώς οι καταναλωτές συχνά προτιμούν τα καρότα με ζωηρό πορτοκαλί χρώμα και με μικρότερο ξυλώδη ιστό. Ωστόσο, άλλοι παράγοντες εξίσου σημαντικοί για του παραγωγούς είναι την απόδοση και την αποτελεσματικότητα της συγκομιδής σε εμπορικές καλλιέργειες.

Η ανθεκτικότητα στις ασθένειες δεν αποτελεί συνήθως κριτήριο επιλογής, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται και ανθεκτικές σε παθογόνα ποικιλίες.

Τέλος, η επιλογή της σωστής ποικιλίας καρότου εξαρτάται από την χρήση (νωπή κατανάλωση ή μεταποίηση), τις συνθήκες καλλιέργειας και τις απαιτήσεις της αγοράς. Η κατανόηση των διαφορετικών απαιτήσεων της κάθε ποικιλίας καρότου μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τόσο την απόδοση όσο και την ποιότητα της συγκομιδής. Οι παραγωγοί είναι καλό να είναι ενημερωμένοι ώστε να μπορούν να κάνουν σωστές επιλογές.