Ενδυνάμωση των μικροκαλλιεργητών: Ο ρόλος των γεωργικών συνεταιρισμών στη βιώσιμη γεωργία
Στις μέρες μας είναι δύσκολο για έναν αγρότη μικρής κλίμακας να παλέψει για να διεκδικήσει τη θέση του στη αλυσίδα γεωργικών προϊόντων/τροφίμων με βιώσιμο τρόπο και προοπτικές εξέλιξης (κερδοφορία). Για το λόγο αυτό έχουν δημιουργηθεί οι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Αυτοί οι συνεταιρισμοί προωθούν και εφαρμόζουν εμπράκτως το ‘’συν-ανήκειν’’, δηλαδή την ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο. Η συλλογική δράση ή αλλιώς κοινοτική δράση βρίσκεται στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτοί οι συνεταιρισμοί χάρη στις δραστηριότητές τους βοηθούν πάρα πολύ τους αγρότες να συγκεντρώσουν πόρους, να μοιραστούν γνώσεις και να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις του κλάδου τους. Εμβαθύνοντας μέσα από το παρόν άρθρο στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, θα δούμε ένα επιτυχημένο παράδειγμα στην Γαλλία και θα σχηματίσουμε μια πληρέστερη εικόνα για το πώς οι κοινότητες αγροτών εναρμονίζονται με την βιώσιμη ανάπτυξη.
Τι είναι ο αγροτικός συνεταιρισμός;
Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αναφέρονται συχνά ως γεωργικοί συνεταιρισμοί, οπότε θα χρησιμοποιούμε τους όρους αυτούς εναλλάξ, ως συνώνυμους, σε όλη την έκταση του άρθρου. Ένας ευρύτερος ορισμός θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ταύτιση του συνεταιρισμού με έναν οργανισμό που φέρνει σε επαφή αγρότες μιρκής κλίμακας και τους ενθαρρύνει να εργάζονται ως μια επιχείρηση - βοηθώντας ο ένας τον άλλον για να παράγουν και να πωλούν τα προϊόντα τους.
Τα χαρακτηριστικά ενός αγροτικού συνεταιρισμού μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Ένας συνεταιρισμός χαρακτηρίζεται από διαφάνεια και συνεργατικό πνεύμα,
- Το δημοκρατικό πλαίσιο διασφαλίζει ότι κάθε μέλος έχει ίση δύναμη ψήφου,
- Δίκαιη και ισότιμη κατανομή των οικονομικών αποτελεσμάτων/κερδών με βάση τις ατομικές συνεισφορές στις δραστηριότητες του συνεταιρισμού.
Σε έναν κόσμο που τροφοδοτείται από το κεφάλαιο ανάπτυξης με κάθε κόστος, οι συνεταιρισμοί αποτελούν φάρο για την ανοικοδόμηση της κοινότητας, αντιπροσωπεύοντας ξεχωριστές οντότητες που ανήκουν στα μέλη τους και διοικούνται από αυτά. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί συμμετέχουν στη συλλογική αγορά και χρήση μηχανημάτων, αποθεμάτων και λοιπών καθώς και στην εμπορία των προϊόντων.
Γιατί είναι σημαντικοί οι αγροτικοί συνεταιρισμοί;
Οι συνεταιρισμοί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των βιώσιμων αγροτικών κοινοτήτων. Όπως αναφέρθηκε, η γεωργική συνεργασία προσφέρει στους μικρούς παραγωγούς την ευκαιρία να αποκτήσουν πρόσβαση σε μεγαλύτερες αγορές, αυξημένες αποδόσεις και πολλά άλλα. Οι αυξημένες ευκαιρίες και η πρόσβαση στην αγορά μεταφράζονται σε ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη και βελτίωση της ευημερίας των αγροτικών πληθυσμών.
Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί υποστηρίζουν διάφορες ανάγκες και είναι ευρύτεροι σε ορισμό από τις αγροτικές συνέργειες/συμπράξεις. Μπορούν να επικεντρωθούν στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, τις προμήθειες νοικοκυριού και μηχανημάτων και πολλά άλλα.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της EC Europa, 163 εκατομμύρια πολίτες στην ΕΕ ανήκουν σε 250.000 συνεταιρισμοί. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς μιλάμε για το ένα τρίτο του πληθυσμού της ΕΕ. Είναι επίσης εντυπωσιακό να σημειωθεί ότι αυτοί οι συνεταιρισμοί απασχολούν 5,4 εκατομμύρια άτομα.
Οι συνεταιρισμοί διατηρούν σημαντικά μερίδια αγοράς σε διάφορους κλάδους:
- Στη γεωργία, κατέχουν σημαντικά μερίδια: 83% στην Ολλανδία, 79% στη Φινλανδία, 55% στην Ιταλία και 50% στη Γαλλία.
- Στη κλάδο της δασοπονίας, αντιπροσωπεύουν το 60% στη Σουηδία και το 31% στη Φινλανδία.
- Στον τραπεζικό τομέα, η παρουσία τους είναι αξιοσημείωτη: 50% στη Γαλλία, 37% στην Κύπρο, 35% στη Φινλανδία, 31% στην Αυστρία και 21% στη Γερμανία.
- Στο λιανικό εμπόριο, κατέχουν σημαντικά μερίδια: 36% στη Φινλανδία και 20% στη Σουηδία.
- Στον τομέα της φαρμακευτικής και της υγειονομικής περίθαλψης, αντιπροσωπεύουν το 21% του πληθυσμού της Ισπανίας και το 18% του πληθυσμού του Βελγίου.
Οφέλη των αγροτικών συνεταιρισμών για τους αγρότες της ΕΕ
Τα οφέλη των αγροτικών συνεταιρισμών στην ΕΕ καλύπτουν τόσο την οικονομική όσο και την κοινωνική διάσταση. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι ποικίλα και επηρεάζουν άμεσα τα καθαρά περιθώρια κέρδους ή τις αποταμιεύσεις, και έμμεσα τη διαμόρφωση των τιμών της αγοράς βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ποιότητα των αγαθών και των υπηρεσιών. Τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας γίνονται εμφανή αμέσως μετά την ίδρυση των γεωργικών συνεταιρισμών ή σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.
Το σχέδιο της ΕΕ για την ενίσχυση των μικροκαλλιεργητών: ΚΑΠ
Ενσωματωμένη στις βασικές πολιτικές της ΕΕ είναι η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ). Ως πρωταρχικό πλαίσιο, η ΚΑΠ είναι κομβικής σημασίας για να ενισχυθούν η γεωργία/κτηνοτροφία και η ανάπτυξη του αγροτικού κλάδου στους κόλπους της Ένωσης. Το πεδίο εφαρμογής της περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της παροχής άμεσων πληρωμών στους αγρότες, της εφαρμογής προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης και της θέσπισης μηχανισμών για τη στήριξη των αγορών.
Η επιτυχία του συστήματος μέσα από ένα πραγματικό παράδειγμα: FrCUMA (case study)
Η FRcuma Ouest, ή αλλιώς η Περιφερειακή Ομοσπονδία CUMA της Δύσης, περιλαμβάνει τη Βρετάνη, τη Νορμανδία και το Pays de la Loire. Το ακρωνύμιο CUMA σημαίνει Συνεταιρισμός Γεωργικών Μηχανημάτων, και πρόκειται για έναν γεωργικό συνεταιρισμό όπου οι αγρότες συγκεντρώνουν πόρους (υλικούς και μη) όπως μηχανήματα, εργατικά χέρια, υπόστεγα, εκπαίδευση και εργαστήρια. Η FRcuma Ouest εκπροσωπεί 2.200 CUMA και 55.000 αγρότες-μέλη στη δυτική περιοχή της Γαλλίας. Οι δραστηριότητες της περιστρέφονται συχνά γύρω από τον πειραματισμό και τη δοκιμή για την ενσωμάτωση καινοτόμων λύσεων στις λειτουργίες των CUMA. Το διοικητικό της συμβούλιο αποτελείται από αγρότες.
Για να συνεχίσει την επιτυχή της πορεία, το FrCUMA συνεργάζεται με διάφορα έργα, συμπεριλαμβανομένου του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Farmtopia, το οποίο αναπτύσσει ψηφιακές λύσεις για τους μικροκαλλιεργητές. Στο πλαίσιο αυτού του έργου της ΕΕ, η FRcuma Ouest αναπτύσσει μια ψηφιακή πλατφόρμα για την ανταλλαγή ψηφιακών λύσεων. Απώτερος στόχος της αποστολής είναι η συνδημιουργία μιας γενικής έκδοσης ανοικτού κώδικα της υπάρχουσας πλατφόρμας «my CumaLink», η οποία θα επιτρέψει την αναπαραγωγή του γαλλικού μοντέλου CUMA σε περισσότερες χώρες. Ταυτόχρονα, θα μπορεί επίσης να καλύψει τις απαιτήσεις άλλων περιπτώσεων χρήσης.
Συμπέρασμα
Όπως φαίνεται μέσα από τον ορισμό, τις στατιστικές και παραδείγματα που ήδη εφαρμόζονται σε διάφορες χώρες- με συλλογική δράση και κοινούς πόρους, οι αγρότες μικρής κλίμακας μπορούν να επιβιώσουν και να λάβουν μια θέεση σε μια ολοένα και πιο ανταγωνιστική αγορά. Καθώς γιορτάζουμε τα επιτεύγματα των αγροτικών συνεταιρισμών σε ολόκληρη την ΕΕ και πέραν αυτής, καλούμαστε να υποστηρίξουμε πρωτοβουλίες που ενδυναμώνουν τους μικροκαλλιεργητές και ενισχύουν τις αγροτικές κοινότητες.