Απαντήσεις στις Ερωτήσεις που διατυπώθηκαν στο Σεμινάριο για το Σωστό Κλάδεμα της Ελιάς

Συχνά ακούγεται ότι δεν πρέπει να κόβονται μεγάλα κλαδιά γιατί η ελιά δεν θα καρποφορήσει ποτέ ξανά όπως πριν. Γνωρίζετε αν ισχύει και γιατί;

Όχι, η γενίκευση αυτή είναι λάθος. Μπορούμε να κόβουμε κατά περιόδους μεγάλα κλαδιά και η ελιά να συνεχίσει με μεγαλύτερη καρποφορία από ό,τι είχε πριν, εφόσον εννοείται τα μεγάλα αυτά κλαδιά δεν ήταν παραγωγικά ή / και εμπόδιζαν την καρποφορία του δέντρου λόγω έλλειψης φωτισμού και αερισμού ή παρενοχλούσαν άλλους κλάδους. Βέβαια, όπως αναφέρθηκε στο παράδειγμα κλαδέματος ανανέωσης της ποικιλίας Κορωνέικης, είναι εξ ορισμού “αποτυχία” να κόβουμε συχνά μεγάλα κλαδιά, καθώς το δέντρο έχει δαπανήσει πάρα πολλά θρεπτικά συστατικά τα προηγούμενα χρόνια για να τα δημιουργήσει. Επομένως, το καλύτερο είναι να δώσουμε ένα σωστό σχήμα (κλάδεμα διαμόρφωσης) στην αρχή και να επεμβαίνουμε κάθε χρόνο με μικρά κλαδέματα, έτσι ώστε να χρειάζεται σπάνια να κόψουμε ένα κλαδί με διάμετρο άνω των 20 εκατοστών. 

Χρειάζεται να αφήνουμε κάποια ψηλά κλαδιά στο κέντρο για να σκιάζουν το εσωτερικό του δέντρου;

Αυτό είναι κάτι που αναφέρθηκε σε διαφορετικά σημεία κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου. Όταν αναφερόμαστε σε νότιες περιοχές της Ελλάδος (ας πούμε από την Κορινθία και κάτω, δηλαδή σχεδόν σε όλη την Πελοπόννησο, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Κρήτη) η ηλιοφάνεια κατά τα μακρά καλοκαίρια και τους καύσωνες αρκετές φορές προκαλεί εγκαύματα στον κορμό. Για το λόγο αυτό, όπως έδειξε ο ελαιοπαραγωγός από το Αρκαλοχώρι Ηρακλείου αλλά και ο ελαιοπαραγωγός από τη Μεσσηνία, είναι μια κοινή πρακτική να κρατούν κάποιους λαίμαργους οι οποίοι χρησιμεύουν ακριβώς σε αυτό, αναπτύσσονται κάθετα και μετατρέπονται σε κλαδιά που σκιάζουν τον κορμό για την αποφυγή εγκαυμάτων. Η θέση και ο αριθμός αυτών φυσικά εξαρτάται και από τον προσανατολισμό του δέντρου, από ποια θέση και σε ποιο σημείο το χτυπάει ο ήλιος κατά το μεσημέρι, συνεπώς δε μπορεί κάποιος να σας δώσει ένα υπόδειγμα για το πως θα γίνεται σε όλες τις περιπτώσεις. Και φυσικά η αναφορά στις περιοχές αυτές δε σημαίνει ότι σε κάποια άλλη περιοχή της Ελλάδος είναι αδύνατο να υπάρξει έγκαυμα στον κορμό. 

Γιατί να μην αφαιρούνται οι λαίμαργοι από τη βάση με αλυσοπρίονο;

Στο πρώτο παράδειγμα του κλαδέματος ανανέωσης της ποικιλίας Μεγάρων, όντως αναφέραμε ότι οι λαίμαργοι από τη βάση σε εκείνο το σημείο πρέπει να κοπούν με ψαλίδι ή πριόνι χειρός και όχι αλυσοπρίονο. Ο λόγος είναι ότι εκεί μια λάθος κίνηση μπορεί να τραυματίσει ανεπανόρθωτα τον πολύ λεπτό και νεαρό κορμό του δέντρου, όπως μπορείτε να δείτε και στη φωτογραφία. 

Ο θρυμματισμός των κλαδιών μπορεί να επηρεάσει τις ελιές αν έχουν ασθένεια και να τις μεταφέρουν στο χώμα και στο ριζικό σύστημα;

Φυσικά, γι αυτό αναφέραμε πολλές φορές ότι ο θρυμματισμός εντός του ελαιώνα πρέπει να γίνεται μόνο σε υγιείς ιστούς. 

Οι λαίμαργοι που έχουν κλίση προς τα έξω μπορούν να γίνουν βραχίονες;

Φυσικά. Είναι λάθος να λέγεται ότι πάντα πρέπει να αφαιρούνται ανεξαιρέτως όλοι οι λαίμαργοι. Κάποιοι από τους λαίμαργους μπορούν να μας εξυπηρετήσουν και να αποτελέσουν αντικαταστάτες σε κάποιους άλλους βραχίονες που θα αφαιρεθούν για διάφορους λόγους. Οι λαίμαργοι ναι μεν τραβούν πάρα πολλούς χυμούς και αυτό αποβαίνει εις βάρος της παραγωγής μας, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις αποτελούν ένα γρήγορο τρόπο να αλλάξουμε ελαφρώς το σχεδιασμό του δέντρου, να σκιάσουμε το εσωτερικό του κορμού αν χρειάζεται και να πάρουμε παραγωγή από κλάδους που δε μπορούσαμε παλιότερα (οι λαίμαργοι είναι παραγωγικός ιστός). Βέβαια, συνεχίζει να ισχύει ο κανόνας ότι ένας λαίμαργος πρέπει να αφαιρείται πολύ νωρίς (ήδη από το καλοκαίρι) εκτός αν σκοπεύουμε να τον χρησιμοποιήσουμε αργότερα. 

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ποια είναι τα μη παραγωγικά κλαδιά;

Υπό νορμάλ συνθήκες, το δέντρο της ελιάς “αυτοκλαδεύεται”, δηλαδή σπρώχνει μη παραγωγικά κλαδιά προς σημεία που δεν τα βλέπει ο ήλιος, με αποτέλεσμα να ξεραίνονται, έτσι ώστε να φέρει σε φωτιζόμενες θέσεις τα παραγωγικά κλαδιά. Αυτά τα κλαδιά θέλουν άμεσα απομάκρυνση. Μία πολύ καλή τεχνική είναι να κάτσουμε στο εσωτερικό του δέντρου με την πλάτη μας ακουμπισμένη στον κορμό του δέντρου, και να κοιτάζουμε δηλαδή το δέντρο από μέσα. Η εικόνα αυτή δεν έχει καμμία σχέση με την εικόνα που αντικρίζει κανείς όταν κοιτάζει από μακριά το δέντρο. Κοιτώντας το δέντρο από μέσα, αντιλαμβανόμαστε πολύ καλύτερα τους μη παραγωγικούς κλάδους.  

Πότε λαδίζει περισσότερο η Κορωνέικη; Όταν είναι πράσινη στο χρώμα της ή όταν πλέον έχει μαυρίσει για τα καλά;

Προφανώς με το ρήμα “λαδίζει” αναφέρεστε αυστηρά στο πόσο λάδι μας δίνουν ένα κιλό ελιές, ανεξαρτήτως άλλων μετρήσεων. Στην περίπτωση αυτή, ναι είναι γνωστό ότι καθώς σκουραίνει η ελιά σε χρώμα, αυξάνεται σταδιακά μέχρι ενός σημείου η ελαιοπεριεκτικότητα. Όταν όμως η ελιά υπερ-ωριμάσει, αρχίζει να πέφτει η ελαιοπεριεκτικότητα. Όμως, είναι επίσης γνωστό ότι η ποιότητα του Αγουρέλαιου (το ελαιόλαδο που παράγεται από άγουρες ελιές με ανοιχτό πράσινο χρώμα) είναι εξαιρετική και η τιμή του είναι συνήθως πολύ υψηλότερη του ελαιολάδου που παράγεται από ώριμες ελιές. 

Πώς απολυμαίνουμε τα εργαλεία μεταξύ δέντρων;

Πολύ καλή ερώτηση, καθώς πρέπει να απολυμαίνουμε τα εργαλεία ακόμα και από δέντρο σε δέντρο ειδικά όταν έχουμε αντιληφθεί κάποιο παράγοντα κινδύνου (π.χ καρκινώματα). Χρησιμοποιείται συνήθως πυκνό οινόπνευμα και διάλυμα χλωρίνης. Οι καλλιεργητές ανέφεραν μάλιστα ότι στα κτήματα κάθε κλαδευτής έχει συνήθως δύο ψαλίδια και δύο πριόνια, έτσι ώστε καθώς κλαδεύει το ένα δέντρο, το άλλο σετ να βρίσκεται μέσα στο διάλυμα απολύμανσης για λίγη ώρα. 

Ποια είναι η καλύτερη αντιμετώπιση του δάκου; Ποια είναι η γνώμη σας για καολίνη;

Η καλύτερη αντιμετώπιση του δάκου είναι πάντα αυτή που συμβαίνει πιο νωρίς, (όταν οι πληθυσμοί είναι ακόμα μικροί) και αυτή που σέβεται το περιβάλλον, το καρπό, τους καταναλωτές του ελαιολάδου και τον παραγωγό. Όταν οι πληθυσμοί ξεφύγουν σε αριθμούς, είναι πάρα πολύ δύσκολο να ελεγχθεί ακόμα και χημικά. Επηρεάζονται έτσι σημαντικά και γειτονικές περιοχές, καθώς ο δάκος είναι ένα πολύ δραστήριο και ευπροσάρμοστο έντομο, ικανό να πετάξει πάνω από 3-4 χιλιόμετρα, αναζητώντας τροφή και σύζευξη. 

Ο Καολίνης είναι ένα φυσικό ορυκτό που όντως χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση του δάκου. Όταν ψεκάζουμε τον καρπό με καολίνη, ουσιαστικά δημιουργούμε ένα απωθητικό για το έντομο περιβάλλον, χωρίς παράλληλα να επηρεάζεται η ποιότητα του καρπού. Ο ψεκασμός με καολίνη απωθεί το έντομο από το να εναποθέσει τα αυγά του και να τραφεί από τον καρπό της ελιάς. Υπάρχουν στο εμπόριο σκευάσματα καολίνη σε σκόνη πολύ υψηλής καθαρότητας, και είναι πολύ οικονομικά. Δυστυχώς όμως ένας ψεκασμός ποτέ δεν είναι αρκετός και χρειάζονται αρκετοί ψεκασμοί (ρωτήστε τον τοπικό αδειούχο Γεωπόνο της περιοχής σας). Επίσης, είναι σύνηθες να μη φτάνει ο ψεκασμός με καολίνη από μόνος του σαν μέτρο γενικά, και να χρειάζεται να συνδυαστεί με άλλα μέτρα αντιμετώπισης του δάκου προκειμένου να φέρει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. 

Τι θα συμβεί αν δεν κλαδέψω καθόλου τις ελιές μου για τρία χρόνια;

Μια ελιά που δεν έχει κλαδευτεί καθόλου για τρία χρόνια, ήδη έχει αναπτύξει ένα μεγάλο αριθμό βλαστών (λαίμαργοι και μη) προς λάθος κατεύθυνση, οι οποίοι για να ξεπεταχτούν καταναλώνουν πολύτιμους χυμούς εις βάρος της καρποφορίας και δημιουργούν συμφόρηση στο εσωτερικό του δέντρου. Δημιουργούν επίσης έλλειψη φωτισμού και αερισμού, ενώ θα υπάρχει σίγουρα και μεγάλος αριθμός ξερών κλαδιών και φύλλων πάνω στο δέντρο. Βέβαια όλα αυτά αποτελούν τις τέλειες συνθήκες για την έξαρση ασθενειών και τη μείωση καρποφορίας. Οι ελιές πρέπει τουλάχιστον να καθαρίζονται (ελαφρύ κλάδεμα) κάθε χρόνο. 

Ποιό είναι το ενδεδειγμένο λάδι λίπανσης για την αλυσίδα του αλυσοπρίονου γιατί έχω ακούσει ότι πρέπει να βάζουμε μόνο ειδικό που να μην μολύνει;

Κατά τη διάρκεια κλαδέματος ή συγκομιδής, υπάρχει ο κίνδυνος επιμόλυνσης του καρπού, του εδάφους ή πηγής νερού από τη λειτουργία κάποιου μηχανήματος (π.χ. λάδι αλυσίδων). Για το λόγο αυτό, οι ελαιοκαλλιεργητές συχνά προτιμούν φυτικά λιπαντικά που αποικοδομούνται πλήρως στο έδαφος μέσα σε μικρό χρόνο και δεν θεωρούνται επικίνδυνα για τον καρπό μας ή το περιβάλλον. Για παράδειγμα, το λάδι αλυσίδων STIHL Bioplus, είναι εξαιρετικά φιλικό προς το περιβάλλον, έχοντας παράλληλα άριστες ιδιότητες λίπανσης και πρόσφυσης. Είναι ένα φυτικό λιπαντικό υψηλής ποιότητας που έχει άριστες επιδόσεις σε εύκρατες και ζεστές κλιματικές ζώνες. Έχει λάβει το βραβείο «Γαλάζιος Άγγελος» για την προστασία του περιβάλλοντος.

Πόσες φορές το χρόνο μπορούμε να ψεκάσουμε με χαλκό;

Κάποιοι λένε ότι αν δεν ψεκάζεις 4 φορές το χρόνο με χαλκό, δεν είσαι επαγγελματίας ελαιοκαλλιεργητής και δεν “πονάς” το δέντρο. Εμείς βέβαια δεν ενστερνιζόμαστε 100% αυτήν την άποψη, καθώς το αν και πότε θα ψεκάσεις με χαλκό έχει να κάνει με την τοποθεσία, το μικροκλίμα, τις καιρικές συνθήκες και τις καλλιεργητικές τεχνικές που εφαρμόζει ο ελαιοκαλλιεργητής. Μία σημαντική μερίδα καλλιεργητών ξεκινάει τον ψεκασμό με χαλκό περί τα μέσα Σεπτεμβρίου. Πραγματοποιεί έναν ψεκασμό ανά περίπου 10-20 ημέρες έως και μία εβδομάδα πριν τη συγκομιδή (δηλαδή πραγματοποιεί συνολικά 3-5 ψεκασμούς). Εννοείται ότι επιλέγεται μία ημέρα χωρίς βροχή και έντονους ανέμους, κατά προτίμηση μετά από κάποια βροχερή ημέρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται οξυχλωριούχος χαλκός αναμεμειγμένος με διαφυλλικό σκεύασμα καλίου, το οποίο σε αυτό το χρονικό σημείο αυξάνει την τελική αναλογία σε ελαιόλαδο. Επειδή όπως έχουμε πει, μια μεγάλη μερίδα των καλλιεργητών πραγματοποιούν ταυτόχρονα κλάδεμα και συγκομιδή, αυτοί πραγματοποιούν ξανά ψεκασμό με χαλκό (αλλά όχι διαφυλλικό λίπασμα) αμέσως μετά το κλάδεμα. Αν όμως απέχει χρονικά η συγκομιδή με το κλάδεμα, τότε εφαρμόζεται χαλκός και μετά το ράβδισμα, αλλά και αργότερα αμέσως μετά το κλάδεμα. Ανεξαρτήτως της χρονικής περιόδου όπου λαμβάνει χώρα το κλάδεμα, εφαρμόζεται συνήθως ψεκασμός “επούλωσης” με υδροξείδιο του χαλκού μαζί με βόριο και ψευδάργυρο. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται συνήθως ένας νέος κύκλος με ψεκασμό κατά το διάστημα Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου (πάλι όμως χωρίς κάποιο πρόσθετο διαφυλλικό λίπασμα – δεν έχει νόημα σε εκείνο το χρονικό σημείο). Κάποιοι άλλοι ελαιοκαλλιεργητές εφαρμόζουν κατά το Μάρτιο υδροξείδιο του χαλκού αναμεμειγμένο με ουσίες που βελτιώνουν την άνθιση και την καρπόδεση. Γενικότερα, ο βορδιγάλειος πολτός είναι η πιο τοξική μορφή και πρέπει να αποφεύγεται κατά την ανθοφορία της ελιάς. Αρκετοί καλλιεργητές εφαρμόζουν βορδιγάλειο πολτό μόνο το χειμώνα, αμέσως μετά το κλάδεμα και μόνο σε δέντρα τριών ετών και άνω. Ωστόσο, αυτές είναι απλώς κάποιες κοινές πρακτικές που δεν θα πρέπει να ακολουθούνται στα τυφλά χωρίς να κάνετε τη δική σας έρευνα και χωρίς να συμβουλευτείτε τον τοπικό σας Γεωπόνο.

Μέχρι πόσες ημέρες μετά το κλάδεμα μπορούμε να κάνουμε χαλκό;

Το καλύτερο είναι να κάνουμε αμέσως μετά, καθώς αν π.χ. έχουμε προγραμματίσει τον ψεκασμό ακόμα και λίγες ημέρες μετά, μπορεί το δέντρο να επηρεαστεί αρνητικά από κακές καιρικές συνθήκες. 

Το κράνος ασφαλείας Stihl advance x-climb γιά εμάς τους Arborist πότε θα έρθει Ελλάδα;

Αναμένεται να παραληφθεί στην Ελλάδα στις αρχές του Μαΐου.

Πώς μπορώ να βρώ αντιπροσώπους στη Λευκωσία που παρέχουν συντήρηση αλυσοπρίονου;

Το service των μηχανημάτων STIHL στην Λευκωσία μπορούν να το αναλάβουν:

Farmokipiki LTD, Λ. ΔΙΓΕΝΗ ΑΚΡΙΤΑ 74,1061 ΛΕΥΚΩΣΙΑ | Τηλ.: 22754762/22755573

Εργαλειoεπισκευαστική, ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΤΕΛΑΡΗ 3Α, 2323 ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ | Τηλ.: 22253225/99671569

Neoplant, Α. ΜΑΚΑΡΙΟΥ 293, 2311 ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ | Τηλ.: 99592066

Ερώτηση για τους ειδικούς της Stihl. για κτήμα με γραμμές μήκους 200 μέτρα επίπεδο, είναι καλύτερα θαμνοκοπτικό τροχήλατο τετράχρονο απλό το κλασικό θαμνοκοπτικό δίχρονο;

Στην χρήση της χλοοκοπτικής μηχανής θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τυχόν εμπόδια και πέτρες που συχνά συναντάμε σε κτήματα. Συνίσταται η χρήση χορτοκοπτικού .

Σε ελαιώνα με Κορωνέικες εγκαταλελειμμένο για πάνω από 20 χρόνια τι είναι καλύτερο να κάνουμε; Να καρατομήσουμε τα δέντρα; Να τα κατεβάσουμε ή να κάνουμε κλάδεμα για καρποφορία;

Αν και είναι πολύ γενικό το ερώτημα, ας ξεκινήσουμε με τα καλά νέα: Υπάρχουν ελαιώνες εγκαταλελειμμένοι για περισσότερα χρόνια και με κατάλληλα κλαδέματα, σταδιακά σε 3 με 5 χρόνια επανήλθαν στην καρποφορία. Τα κακά νέα είναι βέβαια ότι πρέπει να ξεχάσετε το θέμα της καρποφορίας (και άρα του εισοδήματος) για τα επόμενα 3 χρόνια, χωρίς να σημαίνει ότι σίγουρα θα πάρετε μηδενική παραγωγή. Προέχει η επαναφορά της υγείας στα δέντρα και στη συνέχεια θα έρθει η παραγωγή. Ουσιαστικά – στο πνεύμα του κλαδέματος ανανέωσης που δείξαμε για την Κορωνέικη ελιά – χρειάζεται να επαναφέρετε την αρχιτεκτονική του κάθε δέντρου στο επιθυμητό κυπελλοειδές σχήμα και να καθαρίσετε το εσωτερικό του κατά την πρώτη χρονιά, χωρίς όμως να αφαιρέσετε πάνω από το 40% των φύλλων. Στη συνέχεια, τη δεύτερη και την τρίτη χρονιά θα “κατεβάσετε” σταδιακά τα δέντρα και με συνεχείς παρεμβάσεις θα ενθαρρύνετε τη δημιουργία πλευρικής βλάστησης με ποδιές. Καλό είναι να μην κατεβάσετε τα δέντρα περισσότερα από 50 εκατοστά ανά χρονιά. Ανέφεραν όλοι οι καλλιεργητές ότι το κατέβασμα πρέπει να είναι σταδιακό και να συμβεί σε ένα βάθος 3 με 5 χρόνων. Αναγκαστικά θα κάνετε ήδη από την πρώτη χρονιά πολύ μεγάλες τομές (θα αναγκαστείτε να κόψετε κλαδιά με διάμετρο μεγαλύτερη των 25 εκατοστών), οπότε μην ξεχάσετε την πάστα επούλωσης και τον ψεκασμό με χαλκό.