Zeytin Yetiştiriciliğinde Toprak Yönetimi

Doğal ortam, uygun alan, bölgeye adapte olmuş zeytin çeşitlerinin seçimi ve uygun yetiştirme tekniklerinin uygulanması, bir zeytinliğin kaderini ve verimini etkileyen faktörlerdir.

Toprak, genellikle ağaçların verimini önemli ölçüde etkileyebilen, gözden kaçırdığımız kritik bir faktördür.

Zeytinlik kurmak için uygun alan seçimi

Düz yerler ve tepeler ile çevrili alanlara dikilen zeytin ağaçları, ilkbahar ve kış aylarında ciddi bir şekilde don riski taşımaktadır. Soğuk hava dalgalarının kolayca geçebileceği, düz bir yüzeyle biten ve hafif aşağı eğimli bir tarla genellikle zeytinlik kurmak için uygun bir yerdir. Don olayının yaşanmadığı ve soğuk rüzgarların geçmediği alanlarda zeytinlik kurmak için uygun yerlerdir. Ortalama bir zeytin ağacı, iyi bir verim elde etmek için yeterli güneş ışığına ihtiyaç duyar ve aşırı toprak nemini sevmez. Bu nedenle zeytin yetiştiricisi, yağmur suyunun kolayca durgunlaşmadığı, iyi drene edilmiş bir toprak seçmelidir.

Yeni kurulan zeytinliklerde toprak yönetimi

Fidanlarımızı dikmeden önce seçtiğimiz alanı, zararlı ve patojen popülasyonların sayısını azaltmak için 2-3 yıl nadasa bırakmalıyız. 2-3 yılın Ardından gelen sonbaharda yeşil gübreleme için mükemmel bir bitki olan fiğ bitkisini tarlaya ekebilir ve birkaç ay sonra toprağa kazandırabiliriz. Bu yöntem, bazı zararlı yabani otları önemli ölçüde azaltacak ve toprağı nitrojen gibi besinlerle zenginleştirecektir.  

Daha sonra su oranı yüksek bir zeytinlik kurmak için tarlamızdaki zemini düzleştirmemiz gerekiyor. Bu faaliyet, kalan yabani otları yok etmeyi amaçlayan 45-50 cm’lik (1,6 fit) derin sürümden önce gerçekleşir. Ayrıca genç ağaçların kök sisteminin daha iyi gelişmesine katkıda bulunarak toprağı daha gevşek ve geçirimsiz hale getirir. Ancak toprağı sürmeden önce temel bir toprak analizi yapılması önerilir. Analiz sonuçları, toprağı iyileştirmek için gereken kimyasal gübrelerin türünü ve miktarını belirleyecektir (lisanslı bir bilgiliden tavsiye alın). Çoğu durumda çiftçiler, dönüm başına 12 ton, hektar başına 30 ton gübre ekler. Genel olarak zeytin ekimi için zemin hazırlanırken ağır kazıcı ve diskaro kullanmaktan kaçınmalıyız. 

Zeytinliğimize herhangi bir gübre uygulamadan önce toprağın doğal özelliklerini ve mevcut besin maddelerinin seviyelerini kontrol etmeliyiz. Bu faktörler, ağaçların üretkenliğini etkileyen değişkenleri de etkiler. Bu işlemi yaparak toprakta bulunan besin maddelerinin miktarını bilmemiz ve daha uygun eylemler yapabilmemiz sağlanır. Örneğin, bir bileşenin eksikliği veya fazlalığı kullanılan ağaçlarda stres yaratabilir. Çok ilginç iki parametre ise toprağın pH’ı ve toprağın kalsiyum içeriğidir. Çünkü her ikisi de gübreler tarafından toprağa eklenen belirli besinlerin emilimini etkiler. Zeytin ağacı için optimum pH yaklaşık olarak 6,5’tir. Ancak ortalama bir zeytin ağacı, pH’ı 5,5 ila 8 olan topraklarda bile ürün verebilir. Yeni zeytin ağaçları dikmeden önce toprağın pH’ını düzeltmek için toprağa standart bir eylem olan kireç (CaO) eklenebilir. Toprağa kireç eklemeden önce bölgenizdeki lisanslı tarım uzmanlarından birine danışın.

7-8 yaşından büyük ağaçları olan zeytinliklerde toprak yönetimi 

Birçok modern-entansif üründe uygulanan bazı teknikler ve yetiştirme yöntemleri toprak erozyonunu hızlandırır. Toprak erozyonu üretimin azalmasına, freatik bölgenin çökmesine ve doğal jeomorfolojide olumsuz değişikliklere neden olur. Toprak, yenilenemez bir kaynak olarak kabul edilir. 2,5 cm kalınlığında bir toprak tabakası oluşturmak 500 ila 1000 yıl sürer. Bu durumun istikrarlı bir şey olduğuna düşünerek toprağı kullanır ve yenilenme süresini hafife alırız. Zeytin yetiştiricileri, toprağın istenen fizikokimyasal yapıyı yeniden kazanmasını, verimliliğinin artmasını, nemi tutmasını, taşkınları önlemesini vb. Olayları geri kazanmasını istedikleri için düzenli olarak bazı önlemler alırlar. Toprağın özelliklerini iyileştirmek, tek bir sefer uygulanarak başaramayacağımız bir durum olduğu için sürekli olarak önlemler yenilenmelidir. Bazıları yıllık, diğerleri ise her 3 ila 4 yılda bir uygulanan farklı önlemlere ihtiyaç vardır.

Ağaçlar olgunlaşmaya başladığında, birçok zeytin yetiştiricisi, standart yıllık gübreleme ile birlikte her 3 ila 4 yılda bir ağaç başına 30 kg iyi sindirilmiş gübre uygular. Gübreyi ağacın gövdesinin etrafına yayarlar ve gübre ile gövde ile arasında 50 cm mesafe bırakarak gövdeyi korurlar. Sonra gübreyi dikkatlice sürerler ve toprağa dahil ederler. Bu teknik, kohezyon gibi zemin özelliklerini iyileştirir. Ayrıca ağır toprakların dokusunu iyileştirir, toprak nemini korur, su kapasitesini artırır, toprak mikroorganizmalarını aktive eder ve besin emilimini kolaylaştırır.

Yeşil Gübre

Zeytinliklerde yeşil gübre uygulaması son yıllarda giderek yaygınlaşan bir yöntemdir. Zeytinlerin hasadından hemen sonra zeytinliğe tek yıllık veya çok yıllık bir bitkinin (fiğ, yonca, yem fasulyesi) ekilmesiyle başlar. Mahsul tam çiçek açmadan hemen önce, genellikle toprağı sürerek katılır. Bu yöntem toprak verimliliğini ve toprak yapısını iyileştirir. Ek olarak, su emilimini ve toprağın nemi tutma yeteneğini artırır ve zararlı çok yıllık yabani otların (özellikle fiğ ekiyorsak) yönetimine katkıda bulunur.

Toprağı azotça zenginleştiren fiğ, yonca, sürüngen yoncası, acı bakla, besi fasulyesi ve bezelye gibi baklagiller yeşil zeytin gübresinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Benzer şekilde, çiftçiler yulaf ve arpa gibi tahılları da kullanabilirler. Bu bitkiler önemli miktarda besin emdiği için onları toprağa dahil etmek, bitkilerimiz için hazır besinler sağlar. Zeytin yetiştiricisinin yeşil gübre uygulamasına karar vermesi durumunda, Genetiği Değiştirilmemiş (GDO’lar) materyalleri kullanılması gerekir.

Zeytinlik içindeki besin maddelerinin geri dönüşümü ve Budama sonrası kesilmiş ağaçların değerlendirilmesi

Budamadan sonra, çıkarılan dalları sökmek veya yakmak yerine (geleneksel tarımda genellikle olduğu gibi) çiftçiler, dalları özel makinelerle eziyor, ağacın dallarını yok ediyor ve talaşı toprağa bırakıyor. Topraktaki her 1000 kg (%50 nemlendirilmiş) zeytin ağacına 1 kg magnezyum, 5 kg kalsiyum, 4 kg potasyum, 0,5 kg fosfor, 4 kg nitrojen eklenmesi bu işlemin faydalı etkilerine örnektir. Bu yöntem, çoğu organik tarımda kullanılmasına izin verilmeyen kimyasal gübre ihtiyacını azaltır. Bu şekilde, mümkün olan en az girdi ve çıktıya sahip oluyoruz ve zeytin bahçesindeki elementlerin geri dönüşümünü sağlıyoruz. Tabi ki organik bir bahçeden ağaç dallarının derhal çıkarılması gereken durumlar vardır.  Örneğin bir ağaç dokusu bir haşere veya bir hastalığa maruz kaldığında.