Muzda Bitki Koruma – Başlıca Muz Hastalıkları

Başlıca Muz Hastalıkları

Muz Bakteriyel Solgunluğu (BBW) veya Xanthomonas Muz Solgunluğu (BXW)

Bu hastalık muz bitkilerini içten dışa çürütür. Xanthomonas campestris pv. musacearum hastalıktan sorumlu bakteridir. Bu küçük tek hücreli canlılar, bitkinin içine girdikten sonra büyümeye başlar ve enfekte olmuş bir bitki parçalandığında belirgin olan tabaka oluşturur. Bu bakteriyel tabakayla temas eden böcekler ve tarım aletleri hastalığı yayabilir.

Meyveler oluşur oluşmaz erkek tomurcuğunun filizlerinin budanması, etkilenen bitkilerin yarattığı patojen dolu böceklerin hastalığı yaymasını durduracaktır. Filiz budama, budama ekipmanının kirlenmemesini sağlamak için temizlik prosedürleri ile birlikte hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.

Enfekte olmuş bitkileri toprak yüzeyine çıkarın ve kesin, ortaya çıkan tüm sürgünleri yok edin ve köksapı çürümeye bırakın. (1)

Kanlı Bakteriyel Solgunluk– Muzda Kan Hastalığı

Bu bakteriyel solgunluk hastalığına Ralstonia syzygii subsp. celebesensis neden olur. Hastalığın yaygın semptomları yaprakların solması, sararması, meyve özü ve salkım sapının kahverengileşmesidir. Bu patojenin sağlıklı ve hastalıklı muz salkımları arasında, budama aletleri, su ve kökten köke teması içeren böcekler ve diğer kanallar yoluyla mekanik olarak yayıldığıbilinmektedir. Bakteri, hastalıklı bir bitkinin köklerinden sağlıklı bir bitkinin köklerine ve ana bitkiden ve sürgünlerden enfekte olmuş aletlerle aktarılabilir. Endonezya ve Malezya’da ekonomik açıdan önemli bir hastalıktır. 

Kontrol önlemleri Xanthomonas solgunluğu için uygulananlara benzer. Kan hastalığı rutin izleme, torbalama ve erkek çiçeklerin uzaklaştırılmasının uygulandığı AAA Cavendish tarlalarında önemli ölçüde daha az yaygındır. Asla enfekte bir bitkiden sürgün almayın. Sadece hastalıksız ekim malzemeleri kullanın. Temiz bir fidanlık oluşturun ve hastalık durumundan emin değilseniz, bitkileri ana üretim bölgelerinden uzak tutun. Enfekte olmuş arazilere yakın dikimlerden kaçının. Çiftlikte temizliği koruyun. Alet ve ekipmanlar düzenli olarak temizlenmelidir (özellikle hasta bitkilerin sürgünleri için kullanılan bıçaklar vb.). (3)

Kahverengi Çürüklük – Ralstonia solancearum’un neden olduğu bakteriyel bir hastalıktır. Enfekte olmuş yapraklar sararır, bükülür ve sonunda dökülür. Meyveler iç çürüklük gösterir ve vasküler sistemde renk değişikliği gözlenir.

Bugtok ve kan bozukluklarına benzeyen semptomları olan ciddi bir muz hastalığı olarak kabul edilir. Gövde, genellikle merkezi çekirdekte (yaprakları ve çiçek / meyve saplarını destekleyen gövde) yoğunlaşan kahverengi çizgiler ve lekeler geliştirir. Meyve düzensiz ve erken olgunlaşır. Meyvenin içi sert, kahverengi veya gri çürüklere sahiptir. Kesildiğinde, çiçek sapının vasküler dokuları kremsi bir bakteriyel sıvı salgılar. Bu hastalık böcekler veya kontamine tarım aletleri ile bulaşır.

Kültürel kontrol yöntemleri:

Sürekli izleme, karantinaya alınmış ve tedavi edilmiş hastalıklı olanların ve böceklerin hastalığı çiçeklere iletmesini önlemek için torbalama işleminin uygulanmasıdır. Hastalık nadiren büyük ölçekli Cavendish tarlalarını etkiler. (4)

Sigatoka Hastalığı veya Siyah Sigatoka – Genç yapraklar ila üstten üçüncü veya dördüncü yaprak ilk belirtileri gösterir. Enfekte olmuş bitkilerde sarı bir çiçek tacı ve damarlara paralel uzanan grimsi bir merkez ile yeşil üzerinde küçük iğ şeklinde noktalar gözlenebilir. Parmaklar küçük görünür, etleri kabarık pembemsi bir renk alır ve meyve hastalık salgını sırasında neredeyse olgunlaşmışsa depolaması çok zor olur. Hastalığa rüzgar, yağmur, kurutulmuş ve enfekte olmuş yapraklar tarafından taşınan konidiyum tarafından yayılan Mycosphaerella fijiensis (Morelet) mantarı neden olur.

Mücadele için kültürel yöntemlerin kullanımı çok önemlidir. Amaç, yaprakların nemli olduğu ve sporların gelişmesi ve hastalık yayılması için gereken süreyi kısaltmak için nemi düşürmektir.

Sadece ticari amaçlı tarlaların mantar ilaçları kullanması tavsiye edilir:

Koruyucu Mantar İlaçları (bitkilerin yüzeyinde kalır)

Sistemik Mantar İlaçları (bitkilerin içine nüfuz eder). (5)

Fusarium Solgunluğu veya Panama Hastalığı – Ölümcül mantar hastalığı Fusarium solgunluğu, toprak kaynaklı mantar Fusarium oxysporum f. sp. cubense (Foc) tarafından yayılır. 20. yüzyılın ilk yarısında uluslararası alanda yayılan ilk muz hastalığıydı. Mantar köklere saldırır ve ksilem damarlarının içinde gelişerek bitkiye ulaşması gereken su kaynağını ve besinleri bloke eder. Damar dokusunun kırmızımsı-kahverengi renklenmesini, rizomları ve yalancı sapları keserek gözlemleyebiliriz. Görünür belirtiler yaprak sararması, yaprak kını çatlaması, solma, burkulma ve kanopi azalmasıdır. (6)

Bir salgın başladıktan sonra durdurmak için kültürel kontrol önlemler almak çok önemlidir. Sürgünler sağlıklı görünse bile, asla semptom gösteren ana bitkilerden sürgünler kullanmayın. Mantar sadece  sürgünleri istila ederken, köklerde veya gövdede düşük bir seviyede bulunabilir. Doku kültüründe yetişen hastalıksız sertifikalı bitkileri “temiz” ekim materyali olarak kullanın. Bunlar mevcut değilse, üreticilerden yalnızca hastalık belirtileri olmayan bölgelerden, ideal olarak hastalığın takip edildiği çiftliklerden sürgün seçmeleri istenmelidir.

Mümkün olduğunca az bitki rahatsız edilmelidir. Etkilenen bitkiye yakın olan diğer bitkiler sökülebilir. Fusarium solgunluğunun bulunduğu alanlarda aynı veya başka bir hassas çeşidi tekrar dikmekten kaçının. (7)

Siyah Yaprak çizgisi – Muz çeşidi, çevre ve virüs suşuna bağlı olarak semptomları farklı şekilde ortaya çıkar. Yaprağın orta damarlarından kenar boşluğuna kadar uzanan sarı çizgiler en tipik semptomdur. Bu çizgiler sürekli veya kesik kesik olabilir ve yaprak boyunca bantlar halinde dağılabilir. Çizgiler yaprağı yaşlandırır, rengi kahverengi veya siyaha döner. Bitkiler arasında un biti tarafından yayılır.

Un biti istilası olan muz ağaçları için sabun çözeltisi, beyaz veya bahçe yağları veya her ikisini de uygulayın. Bahçe yağı, beyaz yağ ve sabundan yapılmış spreyler, böcekleri nefessiz bırakarak ve hava yollarını kapatarak öldürür. Yaprakların alt kısımlarına püskürterek yağların böceklerle temas etmesini sağlayın. 3-4 hafta sonra ikinci bir sabun veya yağ uygulaması gerekebilir. (8)

Bunchy Top – Bodurlaştıran Bunchy Top Virüsü. Enfekte bir ağacın meyve ürettiği nadir durumlarda, salkımlar küçük ve şekilsizdir. Muz yaprak bitleri, bitkileri enfekte eden virüsün ana vektörüdür. Yaprak bitleri, enfekte olmuş bir bitkiden aldıkları virüsü vücutlarında taşır ve sağlıklı ağaçlara bulaştırır. Ne yazık ki bu hastalık için bir tedavi yoktur. Bir ağaç enfekte olduğunda yok edilmelidir. Bu hastalığın bazı belirtileri şunlardır; Yeni yapraklar ağırlıklı olarak bitkinin üst kısmında oluşur uçlardan sararır. Yaprakların orta damarı ‘J’ şeklinde çıkıntılara ve koyu yeşil çizgilere sahiptir. Sap ve yaprağın birleştiği yer olan yaprak sapı buruşuk ve benekli olur. Küçük ve deforme olmuş meyveler oluşur veya hiç meyve oluşmaz. (9)

Muz Brakte Mozaik Virüsü – BBrMV veya muz brakte mozaik virüsü, nadir görülen bir muz zararlısıdır. Bu hastalık ilk olarak 1979 Filipinler’de rapor edildi. Muz brakte mozaik virüsü çok bulaşıcıdır ve büyük ekonomik kayıplara neden olur. Muz çiçeği üzerindeki koyu, kırmızımsı-kahverengi mozaik desen, muz brakte mozaik virüsünün en önemli belirtilerinden biridir. Muz bitkisinin çiçek sapındaki çiçek salkımları ve olgunlaşmamış meyveleri, çiçek braktlarıyla örtülüdür. Bu hastalığın kontrolü için en makul öneri temizlikten ve diğer önlemlerden taviz vermemektir. (10)

Devamını oku

Muz: Tarihi, Besin Değerleri ve Sağlığa Faydaları

Muz Hakkında Bilgiler ve Yetiştirmek İçin Çevre Gereksinimleri

Muz Çeşitlerinin Seçimi

Muz Bitkisinin Bakımı – Ticari Muz Yetiştiriciliği

Muz Bitkisinin Toprak İhtiyaçları ve Ekim Öncesi Arazi Hazırlık

Muzda Dikim Mesafesi ve Destek Sistemleri

Muzun Su İhtiyaçları ve Sulama Sistemleri

Muz Bitkisinin Besin İhtiyaçları ve Gübreleme Programı

Muz Bitkisinin Korunması – Muz Bitkilerinin Yaygın Zararlıları

Muzda Bitki Koruma – Başlıca Muz Hastalıkları

Muzda Verim, Hasat, İşleme ve Depolama

Muz İhracatı ve Pazarları

Referanslar:

1. https://www.promusa.org/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
3. https://apps.lucidcentral.org/
4. https://apps.lucidcentral.org/pppw_v11/text/web_full/entities/banana_moko_disease_525.htm
5. https://apps.lucidcentral.org/
6. https://www.promusa.org/
7. https://apps.lucidcentral.org/
8. https://apps.lucidcentral.org/pppw_v11/text/web_full/entities/banana_streak_disease_215.htm
9. https://www.biisc.org/pest/banana-bunchy-top-virus/
10. https://www.dpi.nsw.gov.au/biosecurity/plant/insect-pests-and-plant-diseases/banana-bract-mosaic-virus
11. https://entnemdept.ufl.edu
12. https://apps.lucidcentral.org/
13. https://www.business.qld.gov.au
14. https://www.plantwise.org/FullTextPDF/2020/20207800218.pdf
15. https://www.itfnet.org
16. Aguayo, J., Mostert, D., Fourrier-Jeandel, C., Cerf-Wendling, I., Hostachy, B., Viljoen, A., & Ioos, R. (2017). Development of a hydrolysis probe-based real-time assay for the detection of tropical strains of Fusarium oxysporum f. sp. cubense race 4. PLoS One, 12(2), e0171767.