Ki̇raz ağacinin yayilmasi ve tozlaşmasi

Kiraz Ağacının Propogasyonu

Birçok popüler meyve ağacında olduğu gibi kiraz ağacında da aşılama ile çoğaltma işlemi yapılabilir. Kirazlar tohumlarla da çoğaltılabilir ancak birçok nedenden dolayı tohumla çoğaltılması önerilmez. 1-2 yaşında sonbaharda ekilen fidanlar aşılı ağaçlar için denek olarak kullanılır. Tohumlardan başlayan ağaçların meyve vermesi genellikle 10 yıl sürer. Bu nedenle yetiştiriciler aşılama yöntemini kullanmayı tercih etmektedirler. Profesyonel kiraz yetiştiricileri, anaç ve filiz olmak üzere iki farklı bitki dokusunu birleştiren bir ağaçtan yararlanır. Özellikle ılıman iklimlerdeki bitki fidanlıklarında kiraz ağaçları, göz aşı adı verilen özel bir aşılama türü uygulanarak aşılanır. Filiz, bitkinin üst kısımlarını (ağaç gövdesi, dallar, yapraklar ve meyveler) geliştirecektir. Öte yandan anaç, aşılı kiraz ağacının kök sistemini verecektir. Anaç çeşidi, ana çeşidin (filiz) toprak stresleriyle (topraktan yayılan patojenlere, su baskınlarıyla vb.) başa çıkmasına yardımcı olmalıdır. 

Bazı yetiştiriciler/fidanlıklar anaç olarak yabani kiraz ağaçlarını veya mahlep ağacını kullanabilir. Yabani kiraz anaçlı ortalama bir kiraz ağacı, genellikle diğer kiraz ağaçlarından daha uzundur ve normalde aşılamadan 6-8 yıl sonra üretime başlar. Dona karşı dayanıklı olurlar ve 50 yıla kadar meyve verebilirler. Mahlep aşılı kiraz ağaçları ise aşılamadan 3-4 yıl sonra üretime başlarlar. Don ve kuraklığa karşı dayanıklıdırlar ancak yüksek neme duyarlıdırlar. Genellikle 25 yıl boyunca meyve üretirler. Son olarak, yetiştiriciler arasında cüce anaç olarak adlandırılan kiraz ağaçlarını aşılamak yaygındır. Bazı yaygın tatlı kiraz anaçları şunlardır:

• Mazzard (P. avium). Hemen hemen tüm ticari tatlı kiraz çeşitleriyle iyi uyumludur ve soğuğa dayanıklıdır.
• Mahaleb (P. mahaleb). Genellikle kuraklığa toleransı nedeniyle seçilir.
• Gisela 5, Gisela 6 (P. cerasus x P. canescens), Gisela 12 (P. cerasus x P. canescens).  Bunların 3’ü de 8 fit yüksekliğe kadar küçük kiraz ağaçları verir. Özellikle çok kuvvetli rüzgarlara maruz kalan bölgelerde desteğe ihtiyaç duyulabilir. Gisela 5 ve 6 anaçlarına aşılanmış tatlı kiraz çeşitleri 3. yıldan itibaren verime başlayabilir. Bakteriyel pamukçuklara Mazzard’dan biraz daha az toleranslıdırlar. Kuru erik cüce virüsüne (PDV) ve prunus nekrotik halka lekesi virüsüne (PNRSV) karşı çeşitli tolerans seviyeleri sunarlar.
• Tay (P. avium x P. pseudocerasus). Standart yoğunluklu meyve bahçeleri için en iyisidir. Kurak topraklara ve soğuk kış sıcaklıklarına duyarlı oldukları için sulamaya ihtiyaç duyan kuvvetli ağaçlar verir. Ancak kiraz sapı çukurlaşma virüsü hastalığına, fitoftora kök çürüklüğüne ve bakteriyel pamukçuklara karşı direnci nedeniyle Kaliforniya’da tercih edilmektedir.
• F 12/1 (P. avium). Bazen Mazzard yerine kullanılır çünkü bakteriyel pamukçuklara karşı daha dirençlidir.
• Maksma 14 (P. mahaleb x P. avium). Fransa’da yaygın olarak kullanılır, kireçli topraklara ve demir eksikliğine dayanıklıdır. Yüksek yoğunluklu tarlalar için pek uygun değildir.
• Krymsk 5 veya VSL 2 (P. fruticosa x P. lannesiana) yarı cüce anaç, çok çeşitli topraklara (ağır topraklarda bile) ve soğuk iklimlere uyarlanmıştır
• Krymsk 6 veya LC 52 ((P. cerasus x (P. cerasus x P. maackii)). Bir öncekinin avantajlarına sahiptir, ancak %75-80 daha küçük bir ağaç verir. Her ikisi de Krymsk, PDV ve PNRSV virüslerine duyarlıdır.

Ki̇raz ağaçlarinin tozlaşmas

Tozlaşma, kiraz üretiminde en kritik olaylardan biridir. Kaliteli kirazlar için gereklidir. Ağaç çiçeklerinin % 21 ila 32’si döllenip meyve verdiğinde iyi bir kiraz üretimi sağlanabilir. En popüler tatlı kiraz çeşitleri kendi kendine verimli olmadığından, tozlayıcılar (örneğin bal arıları) yardımıyla uyumlu çeşitler arasında çapraz tozlaşma yapması gerekir. Öte yandan, ekşi kiraz çeşitlerinin çoğu kendi kendine verimlidir. Örneğin,North Star, Balaton, Meteor, Montmorency, English Morello, Early Richmond, Nanking ve Hansen Bush. Deneyimli kiraz yetiştiricileri, kiraz ağaçlarının çapraz tozlaşmasını kolaylaştırabildikleri için arıların tozlaşma için en iyi böcek türü olduğunu iddia ediyor.

Kiraz ağaçları genellikle ilkbaharda çiçek açar ve çiçeklenme süresi birkaç hafta sürebilir. Genel olarak çiçeklenme büyük ölçüde hava koşullarına bağlıdır. Ortalama çiçeklenme süresi 25 güne kadar sürebilir ancak her çiçek 7-8 gün açık kalır. Daha önce de belirtildiği gibi, yetiştiriciler genellikle her üçü için tozlaştırıcı çeşitten bir sıra ağaç dikerler. Tozlaştırıcı çeşit ticari olarak da kullanılabiliyorsa, kiraz bahçesine daha fazla sayıda ekilebilir.

• Tatlı kirazların uyumsuz çeşitleri şunlardır: Bing, Lambert, Royal Ann / Napoleon.
• Kendi kendine verimli tatlı kiraz çeşitleri ise şunlardır: Index, Lapins, Skeena, Sweetheart, Sonata, Symphony, Sunburst, Black Gold, White Gold, Stella, Van, Rainier, and Bing. Stella ve Bing birleştirildiğinde bazı problemler (döllenme başarısında azalma) kaydedildi.

Senkronize olmayan çiçeklenme nedeniyle, bir tozlaşan çeşit genellikle çapraz tozlaşmayı sağlamaz. Bu nedenle, çiçeklenme zamanını her zaman dikkate almamız ve iki tozlaşma çeşidi kullanmamız (genellikle bir erken çiçeklenme ve bir geç çiçeklenme çeşidi) önerilir. Sonuç olarak, bu iki çeşidin çiçeklenme aşaması, ana çeşidin çiçeklenme aşamasını geçecektir. Bundan dolayı çapraz tozlaşma sağlanacaktır.

Çoğu kiraz yetiştiricisi, mümkün olan en iyi çapraz tozlaşmayı sağlayan güçlü ve sağlıklı bal arısı kolonilerine (arıcılarla iş birliği) bağımlıdır. Meyve bahçesi içinde genellikle büyük bir arı popülasyonuna (hektar başına 5-7 güçlü koloni) ihtiyaç vardır. Yaygın bal arıları dışında, diğer arı türleri, kirazların tozlaştırıcısı olarak hizmet edebilir. Örneğin, Mavi Meyve Bahçesi mason arısı (Osmia lignaria), Boynuzlu arı (Osmia kornifronları). Yetiştiricilere göre arılar sadece aynı ağacın farklı çiçeklerini ziyaret etmekle kalmayacak, aynı zamanda poleni başka bir ağaca da aktararak farklı bir çeşitlilik yaratacaktır.

Ayrıca yetiştiriciler, kirazın çiçeklenme döneminde çiçek açan rakip yabani otları tarladan uzaklaştırarak arıların çapraz tozlaşma aktivitesini desteklemelidir. Aksi takdirde, arıların dikkati dağılacak ve muhtemelen çiçek açan yabani otları ziyaret edeceklerdir. Son olarak, meyve bahçesinde arılar varken çiçeklenme sırasında böcek ilacı kullanmaktan kaçınmak son derece önemlidir. Kiraz yetiştiricisine meyve bahçesinde arı kolonileri varken komşuları bilgilendirmek ve gün içinde kuvvetli rüzgarlar varken püskürtme yapmamalarını istemesi tavsiye edilir çünkü ürüne erişen damlacıklar arıları öldürebilir.

Referanslar:

https://plantvillage.psu.edu/topics/cherry-including-sour/infos

https://sites.psu.edu/propagationisland/grafting-cherry-trees/

https://www.canr.msu.edu/nwmihort/uploads/files/10_New%20cherries%20and%20new%20propagation%20methods.pdf

http://treefruit.wsu.edu/web-article/cherry-rootstocks/

https://ir.library.oregonstate.edu/downloads/kw52j840j

https://www.jstor.org/stable/42882539

https://www.canr.msu.edu/cherries/horticulture/pollination

https://hortnews.extension.iastate.edu/faq/do-i-need-plant-more-one-cherry-tree-pollination-and-fruit-set

http://treefruit.wsu.edu/web-article/sweet-cherry-pollination/

https://extension.colostate.edu/docs/pubs/garden/07002.pdf

Ki̇raz ağaci zararlilari ve hastaliklari

Ki̇raz hasadi ve hektar başina veri̇mi̇ – ki̇razlari sapli mi yoksa sapsiz mi toplarsiniz?

Ki̇razla i̇lgi̇li̇ bi̇lgi̇ler ki̇razin besi̇n değeri̇ ve sağliğa yararlariI

Ki̇raz bi̇tki̇si̇ hakkinda bi̇lgi̇ler

Ki̇razlar hakkinda daha önce bi̇lmedi̇ği̇ni̇z 10 i̇lgi̇nç şey

Kâr amaçli ki̇raz ağaci yeti̇şti̇rmek

Kiraz ağacinin toprak gereksi̇ni̇mleri̇ hazirlanmasi ve eki̇lmesi̇

Ki̇raz ağacinin su i̇hti̇yaci

Ki̇raz ağacinin yayilmasi ve tozlaşmasi

Ki̇raz ağaçlarinin budanmasi ve meyveleri̇ni̇n seyrelti̇lmesi̇

Ki̇raz ağacinin gübrelenmesi̇