Kentsel Tarım – Uygulamalar ve Faydalar

Yakın geleceğin kritik bir zorluğu, tahmini dokuz milyar nüfusa yeterli gıda tedariki sağlama ihtiyacı ve aynı zamanda çevre üzerindeki tarımsal ayak izini azaltma ihtiyacı olacaktır (1). Bu yönde, konvansiyonel tarımın yoğunlaştırılmasına veya arazi temizliğine dayanmadan, yeterli gıda üretimini sağlamanın alternatif yolları, ilgili araştırmaların odak noktasıdır (2, 3). Bir kentsel alanın sınırları içinde veya çevresinde gıda üreten faaliyet olarak tanımlanan kentsel tarım, zaten temizlenmiş alanları ve arazileri kullanarak gıda arzını artırmanın bir yolu olabilir (4).

Kentsel tarımın bireyler ve toplumlar üzerinde birçok olumlu etkisi vardır. Kentsel tarımın temel amacı ve katkısı, gıda miktarlarının artırılması ve böylece açlığın azaltılmasıdır. Kentli çiftçiler ve aileleri tarafından kendi kendine tüketime yönelik gıda üretimi, gıda güvenliğini artırmakta ve gıdanın mevcudiyeti finansal faktörlerden uzaklaşmaktadır. Meyve ve sebzeler gibi pahalı gıda maddeleri ev üretimi yoluyla tedarik edilebilir. Aynı zamanda, kentsel tarım, besin değeri artmış daha taze gıdalar sağladığından, böylece beslenme ve sağlığı ilerlettiğinden, gıda kalitesi iyileştirilir (5).

Kentsel tarım, şehir pazarlarına çok az veya hiç çevresel etkisi olmayan taze ürünler de sağlayabilir. Depolama ve nakliye ihtiyaçları genellikle kentsel tarım uygulandığında en aza indirilir, çünkü üretilen gıda üretimden hemen sonra ve üretim sahasına yakın bir mesafede tüketilir. Ayrıca kentsel tarım alanlarında hava kalitesinin ve biyolojik çeşitliliğin arttığı, kentsel atıkların azaldığı gözlenmektedir (5).

Buna ek olarak, kentsel tarım sosyal katılımı teşvik eder ve sosyal statü veya cinsiyetten bağımsız olarak herhangi bir vatandaş tarafından uygulanabileceği için cinsiyet eşitliğini geliştirir. İmtiyazsız insanlar ve sosyal gruplar, grup düzeyinde kentsel tarıma katılarak yaşam koşullarını ve sosyal entegrasyonlarını aktif olarak iyileştirebilirler (5).

Çalışmalar ayrıca, çiftçilik alışkanlığının yüksek ruh hali ile bağlantılı olduğunu, bunun eşlik eden ışığa maruz kalma ve fiziksel aktiviteye atfedilen bir sonuç olduğunu göstermektedir. Çiftçiliğin insanlar üzerindeki bu olumlu etkisi, çiftçilik kısa bir süre için yapıldığında bile fark edilir (6). Bahçecilik, zihinsel ve fiziksel sağlık yararları ile bağlantılıdır, depresyon, anksiyete ve vücut kitle indeksini azaltır. Aynı zamanda yaşam kalitesi, artan yaşam doyumu ve toplum duygusu üzerinde olumlu etkileri vardır. Doğa, fiziksel aktivite ve sosyal etkileşimlerle etkileşim dışında, bahçecilik de insanları daha sağlıklı diyet seçimlerine yönlendirir (7).

Kentsel tarım, şehir sınırları içinde veya çevresinde çeşitli alanlarda uygulanabilir. Smit ve ark. “Urban Agriculture: Food, Jobs, and Sustainable Cities (2001 Edition)” adlı kitaplarında kentsel tarıma uygun alanların kapsamlı bir analizini sunmaktadır. Burada bazı önemli noktaları sunmayı amaçlıyoruz. Her bir alanın uygulanabilirliği, büyük ölçüde, her şehirdeki yaygın yaşam tarzına, araziye ve şehrin düzenine ve ayrıca milletvekilleri ve politika yapıcılar tarafından ortaya konan yasal çerçeveye, esas olarak tarıma uygun arazinin kentsel çiftçilerin kullanımına nasıl sunulacağına bağlıdır.

Her şeyden önce, evin etrafında besin yetiştirilebilir. Evin arka bahçesi tarım için en uygun, ferah ve korunaklı yerdir. Ön bahçe veya yan bahçeler de kullanılabilir, ancak sokağa daha yakın olmakla birlikte, bunların hırsızlığa ve ev bitkilerinin kirlenmesine yol açan araç egzoz emisyonlarına daha fazla maruz kalma dezavantajı vardır. Kentsel kültivatörün ikametgahına bitişik bahçelerin yanı sıra, verandalar, balkonlar ve çatılar saksılarda sebze yetiştirmek için kullanılabilir. Dikey düzenler, ekimleri istiflemek ve dikey olarak mevcut alandan en iyi şekilde yararlanmak için de kullanılabilir. Ev içi tarım, diğer kentsel tarım alternatiflerine göre çeşitli avantajlar sunar. Kentsel çiftçinin ikametgahına yakınlık, işe gidip gelme veya ulaşım gerekmediği için önemli ölçüde zaman, çaba ve para tasarrufu sağlar. Malların  taşıma ihtiyacının olmaması da çevre için çok faydalıdır. Sulama için kullanılan suya genel olarak evin yakınında alternatif kentsel ekim alanlarına göre daha kolay erişilebilir.

Topluluk bahçeleri, kentsel tarımın uygulanabileceği bir sonraki en yaygın alandır. Bir topluluk bahçesi esasen her katılımcının yetiştiriciliği ile ilgilendiği bir kooperatiftir, tüm katılımcılar ise yollar, çitler, su temini, depolama ve güvenlik gibi ortak kaynaklar için sorumluluk ve maliyeti paylaşırlar. Sorumluluğu ve maliyeti paylaşmak, kişinin uygulamasını sürdürmek için ortalama olarak daha düşük çaba ve daha düşük masraflar gerektirir. Topluluk bahçeleri ayrıca toplumu bir araya getirmeye yardımcı olur ve toplumun gıda üretimi kapsamı dışındaki üyelerine fayda sağlar.

Üniversiteler, okullar ve havaalanları gibi kamu, yarı kamu veya özel kuruluşlara ait, peyzaj veya kentsel genişleme amacıyla ayrılmış geniş araziler de kentsel tarım için uygundur. İşletmeler, arazilerini kiralamaktan finansal faydalar elde ederken, aynı zamanda kentsel kültivatörler önemli arazi parsellerinin mevcudiyetinden yararlanmaktadır. Arazinin kiracı tarafından bakımı, kuruluş için ek bir avantajdır. Aktif olmayan fabrikalar gibi endüstriyel alanlar, mantar gibi iç mekan bitkilerinin tarımı için de kullanılabilir.

Kentsel tarıma uygun diğer alan durumları, yol kenarlarını ve diğer kamusal veya yarı-kamusal alanları, dere kenarlarını ve taşkın alanlarını (nehirlere bitişik, belirli dönemlerde taşkın riski altında, yüksek toprak verimliliğine sahip alanlar) ve dik yamaçları içerir. Her vaka, örneğin erişim kolaylığı, sulamaya erişim ve kullanım süresi ile ilgili komplikasyonlarını ortaya koymaktadır. Tüm bu durumlarda ortak yarar, başka türlü kullanılmayan bir toprak parçasının gıda üretimi için kullanılmasıdır. Problem, bu alanların kentsel çiftçiler için kullanılabilir hale gelebileceği yasal çerçevedir.

Kentsel tarım konusunda farkındalığı artırmak ve sosyal ve çevresel faydalarını artırmak için Urbana platformunu geliştirdik  (8). Urbana platformu, kentsel yetiştiricilere ve tarım danışmanlarına kentsel tarımla ilgili bilgi ve iyi uygulama alışverişinde bulunmaları için alan sağlayan bir mobil uygulama etrafında oluşturulmuştur. Kentsel kültivatörler kullanıcıların çoğunluğunu oluşturur ve çeşitli seviyelerde ilgili deneyime sahipken, tarım danışmanları tarım alanında tarım uygulamaları hakkında bilimsel rehberlik sağlayabilecek profesyonellerdir. Urbana uygulamasında, kullanıcılar tamamlama için gereken adımları ve kaynakları açıklayan kendi kendine yap (DIY) projelerini oluşturabilir ve paylaşabilir. Kullanıcılar ayrıca kolektif projeler başlatabilir veya bunlara katılabilir, böylece kamusal alanların ortak kullanımını teşvik edebilir ve sosyal entegrasyonu güçlendirebilir. İleri düzey kullanıcılar, isteğe bağlı olarak, yetiştirme durumlarını izlemek için sensörler kullanabilirler. Son olarak kullanıcılar tablolar, grafikler ve haritalardaki proje yetiştirme verilerini filtrelemek ve görüntülemek için Urbana platformundaki bir veri analizi web uygulamasından yararlanabilirler. Platformun verileri hakkında daha derin bir fikir edinmek, kullanıcı düzeyinde karar vermeyi kolaylaştırır ve platformun kitle kaynak kullanımını güçlendirir.

Referanslar:

1. Food Security: The Challenge of Feeding 9 Billion People – https://doi.org/10.1126/science.1185383
2. Can we meet a growing need for food without destroying our environment? – https://ensia.com/features/sustainable-intensification/
3. Sustainable intensification in agricultural systems – https://doi.org/10.1093/aob/mcu205
4. Urban Agriculture: Food, Jobs, and Sustainable Cities (2001 Edition) – http://www.jacsmit.com/book.html
5. Urban agriculture in the developing world: a review – https://doi.org/10.1007/s13593-013-0143-z
6. Farming habit, light exposure, physical activity, and depressive symptoms. A cross-sectional study of the HEIJO-KYO cohort – https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.08.003
7. Gardening is beneficial for health: A meta-analysis – https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2016.11.007
8. Urbana: An Innovative Platform for Collective Awareness and Enhancement of Urban Agriculture – https://www.urbana.com.gr/