Buğdayın Gübre İhtiyacı

Buğday Gübreleme Planları ve Yaygın Yöntemler 

Her şeyden önce, herhangi bir gübreleme yöntemini uygulamadan önce altı aylık veya yıllık toprak testi ile tarlanızın toprak durumunu göz önünde bulundurmalısınız. Dünyada iki özdeş alan yoktur ve bu nedenle toprağınızın test verilerini, doku analizini ve tarla geçmişini dikkate almadan kimse size gübreleme yöntemleri konusunda tavsiyede bulunamaz. Bununla birlikte, dünya çapında birçok çiftçinin kullandığı bazı standart gübreleme programlarını ve seçeneklerini listeleyeceğiz. 

Yüksek verimli modern çeşitler daha yüksek bir N kullanım verimliliğine sahiptir, bu da mevcut N’yi daha iyi emdikleri ve kullandıkları anlamına gelir. Bununla birlikte, çiftçiler tahıl veriminin ve tahılın protein içeriğinin negatif ilişkili olduğunu akılda tutmalıdır. Sonuç olarak, çiftçiler, ikisi arasında arzu edilen bir dengeyi korumak için N gübreleme zamanlamasını ve miktarlarını mümkün olan en iyi şekilde ayarlamalıdır. 

Gübreleme, buğday bitkilerine sürdürülebilir bir şekilde büyümek ve yüksek verim elde etmek için gereken uygun besin türünü ve miktarını sunmayı amaçlamaktadır. Gübreleme programını oluşturmak için çiftçi, ziraat mühendisi ile görüşecek ve aşağıdakileri dikkate alacaktır:

• Yetiştirilecek çeşitlilik 
• Beklenen verim 
• Toprak özellikleri 
• Toprak besin değerleri
• Ekim tarihi 
• Sulama ve yağış miktarı 

Genel olarak, en iyi büyüme ve verim için buğday bitkilerinin aşağıdaki besinlere ihtiyacı vardır: Azot (N), Potasyum (K), Fosfor (P) (Fosfat = PO₄3⁻), Kükürt (Ler), Magnezyum (Mg), Demir (Fe), Manganez (Mn), Çinko (Zn), Bor (B), Bakır (Cu), Kalsiyum (Ca). 

Farklı buğday büyüme aşamalarında besin gereksinimleri 

N – Azot  

Birçok üründe olduğu gibi, buğdayın nihai verimini etkileyen başlıca faktörler azot ve sudur. Ancak çiftçi, en yüksek verim ve en iyi tahıl kalitesi için verimli topraklara sahip uygun bir gübreleme programının buğdayın ihtiyaç duyduğu tüm farklı besin maddelerindeki taleplerini karşılaması gerektiğini akılda tutmalıdır. FAO’YA göre hektar başına 1 ton buğday tanesi üretmek için genellikle 25 kg (55,12 lb) N gerekir (1).  

Eklenmesi gereken N miktarları toprak nitrat testi denklemi (2) ile hesaplanabilir.  

Nrec = (2.5) (EY) – STN (0-24 inc) – Npc 

Açıklaması: EY = beklenen verim (dönüm başına kile) 

               STN = nitrat-24 inç (= 60 cm) derinliğe kadar ölçülen azot (dönüm başına lb)  

               Npc = önceki (baklagil) mahsul tarafından sağlanan N miktarı (dönüm başına lb) 

Npc, tarlada yetiştirilen önceki ürüne ve bitkilerin yoğunluğuna bağlıdır. Bu sayı dönüm başına 20 ila 30-40 lb N arasında değişebilir (= hektar başına 22,4 ila 33,6-44,8 kg).  

Yukarıdakileri dönüştürmek için şunu hatırlatırız:

1 lbs = 0.4536 kg 

1 inç = 2.54 cm 

1 dönüm = 0.4046 hektar 

1 buğday kilesi = 60lbs = 27.216 kg 

İhtiyaç duyulan N’nin hesaplanması, her tarla mahsulü için daha özel bir gübreleme programının oluşturulmasına yardımcı olacaktır. Bununla birlikte, çiftçiler genellikle deneyimlerine veya yayınlanan tavsiyelere uyarak gübre atar. Genellikle, buğdayın önemli bir bitki olduğu her ülke veya bölgede, hükümetler veya kurumlar önerilen miktarlarda verilmesi gereken N değerini açıklarlar. Genel olarak, toprak verimliliğine (toprağın organik içeriği) bağlı olarak, gübreleme ile uygulanması gereken toplam N miktarı hektar başına 20 ila 120 kg (dönüm başına 17,8 ila 107 lb) arasında değişir.  

Bahar buğdayındaki toplam N gübreleme miktarı, arzu edilen protein tanesi içeriği yaklaşık % 1-1,5 daha yüksek olduğu için genellikle kışlık buğdaydan % 10-20 daha yüksektir (3). Aksine makarnalık buğday için çiftçiler kışlık buğday önerilerini takip edebilirler. 

Ürüne eklenen önerilen veya hesaplanan toplam azotlu gübre miktarları 2-3 uygulamaya bölünebilir. Yağmurla beslenen buğday tarlalarında tek dozda uygulama oldukça yaygın olmakla birlikte, deneysel ve bilimsel kanıtlar, N miktarının büyüme mevsimi boyunca 2-3 doza bölünmesiyle elde edilen verimi ve daha yüksek verimi kanıtlamıştır (4).

Uygulama, toplam N miktarının % 35-50’si ile tohumların ekiminden hemen önce veya ekim sırasında olabilir. Buğday bir soya mahsulünü veya iyi gübrelenmiş mısır mahsulünü takip ettiğinde, uygulanması gereken ekstra azot sınırlıdır. Önceki durum doğru değilse, hektar başına 4-7 kg N (dönüm başına 3,6-6,2 lb) uygulama yeterli olabilir. Kumlu topraklarda veya geç ekimde, ilk N-gübreleme artırılabilir.

Çiftçi ilk uygulama için amonyum tiyosülfat (12-0-0-26) kullanmak istiyorsa gübrenin tohumlarla temasından kaçınmak şarttır. Benzer şekilde, özellikle kuru topraklarda büyük miktarlarda üre (46-0-0) ile temas ettirerek tohumlara zarar verme riski yüksektir. Bunu önlemek için üre ve ekim uygulamalarının aynı anda yapılması gerekiyorsa, üre miktarını hektar başına 1,8 kg’dan (dönüm başına 1,6 lb) az tutabilir veya bundan önce tarlayı sulayabilirsiniz. Yeterince su olmayan tarlada, tohumlarla temas eden üre miktarı, herhangi bir çimlenme sorununa neden olmadan hektar başına 13,7 kg’a (dönüm başına 12,2 lb) yükseltilebilir (2). Çiftçiler, kimyasal-sentetik gübrelere alternatif olarak ekimden 5-6 hafta önce hektar başına 2-3 ton gübre (veya kompost ve diğer organik maddeler) uygulayabilirler. Toprağı sürmek, yağış almak veya toprağı sulamak uygulanan gübrenin toprakla güzel bir şekilde karışmasına yardımcı olabilir.

İkinci ve üçüncü N uygulamaları, kök oluşması, kardeşlenme veya sapa kalkma aşamasında olabilir. Gübrelerin sulama ile birlikte uygulanması tercih edilir. Bu dönemdeki bir uygulama, bitkilerin vejetatif büyümesini hızlandıracak, ancak onları yatmaya daha duyarlı hale getirebilir. Daha yüksek tane verimi ve protein için, genellikle başak gelişimi sırasında biraz sonra uygulanması önerilir. Deneysel sonuçlara dayanarak, antezden 2 ila 5 gün sonra sıvı üre amonyum nitrat çözeltisinin (% 28 veya% 32) uygulanmasının tahıl proteinini arttırdığı gösterilmiştir. Alternatif olarak, antez aşaması etrafındaki yapraktan döllenme “hile yapabilir”, kulak oluşumunu artırabilir ve protein içeriğini artırabilir. Daha spesifik olarak, araştırmalar hektar başına 5-6 kg’lık (dönüm başına 4,5-5,3 lb) bir uygulamanın proteini % 0,5 ila % 1 artırabileceğini göstermiştir (2) 

Buğday tarımında azotun bir nedeni daha önemlidir: Azotlu gübre, Sodyum Klorürün Buğday Verimi üzerindeki Etkisini azaltır. Bir araştırmaya göre (6), başak uzunluğu, başak sayısı, başak başına çekirdek sayısı, başak başına çekirdek ağırlığı ve 1000 çekirdek ağırlığı, kullanılan çeşit ile N arasındaki etkileşimlerden ve tuzluluk ile N arasındaki etkileşimlerden etkilenmiştir. 7.6 dS / m tuzluluk seviyesinde, 210 kg N uygulaması hektar başına verim % 54,7 arttı. 

Fosfor (P) – Potasyum (K) 

P ve K, buğday ekimi için N’den sonraki en önemli iki besindir. Genellikle ekimde toplam P ve K gübreleri ürüne eklenir. Genellikle, besin sızıntısını azaltmak ve daha iyi sonuçlar sunmak için çoğu kontrollü salınan gübrelerdir. Ekimde ilk gübreleme için kullanılan üç ana besin maddesi (NPK) için sentetik bir gübrenin ortak bir bileşimi 20-10-0, 24-40-0, 30-15-0, 30-15-5 vb.’Dir. 

Fosfor genellikle fosfat (PO₄3⁻) olarak uygulanır ve maksimum verim için gereken tipik bir miktar hektar başına yaklaşık 20-40 kg P’dir (17,8-35,6 lbs. dönüm başına). P Asitli topraklarda önerilen en yüksek sınırlara yakın miktarlarda uygulamaya ihtiyaç duyulabilir (Rutter ve ark., 2017). Fosfatın tohum çimlenmesi üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığı için ekim sırasında tohumlarla birlikte uygulanabilir. Buğday bitkilerinden P emilimi 18-25 ° C’de optimumdur. Element bitki tarafından emilir ve talebin daha yüksek olduğu başak dolumu sırasında kulağa aktarılır. Bitkide yeterli miktarda P, N gübreleme ile birleştiğinde verim maksimizasyonuna yardımcı olabilir. Bununla birlikte, özellikle kış aylarında fosforlu gübrelerin aşırı kullanımı, buğday bitkilerinin donma toleransının yanı sıra tahıl protein içeriğinin ve çinko biyoyararlanımının azalmasına neden olabilir (Gusta ve ark., 1999, Zhang ve diğ., 2017).  Pulluksuz tarım yapılan durumlarda P uygulaması da önemli olabilir. Bir araştırmaya göre (8), eğer toprakta bulunan P, pulluksuz üretim yapılan bir sistemde eksikse, toprak yüzeyine gübre olarak P uygulamak, toprakla karışmadan bile P eksikliğini hafifletmeye yardımcı olacaktır. Bununla birlikte, P gübresinin toprak yüzeyi ile karıştırılmadan uygulanması, yüzey akış suyunda P kaybı riskini artıracaktır. 

Potasyuma en çok buğday bitkisinden büyümesinin başlarında, gövde ve baş gelişim aşamalarında ihtiyaç duyulur. K için toprak testi 161 ppm veya daha yüksek olduğunda ekstra K gübrelemesine gerek yoktur. Genellikle, eksiklik olduğunda, eklenen K₂O miktarları hektar başına 2-7 kg’a (dönüm başına 1,7-6,2 lb) ulaşabilir (2). Kumlu topraklar için miktarlar biraz daha yüksek olabilir. P, nişasta oluşumunda, karbonhidratların mobilizasyonunda, bitki canlılığında ve fotosentezde önemli bir rol oynar ve tahıl dolumuna yardımcı olur. P yaprak gübrelemesi ile de uygulanabilir. Deneysel veriler, seyreltik potasyum ortofosfat çözeltilerinin (KH2PO 10 kg / ha veya 8,9 lb / ac) yapraktan uygulanmasının, ısı ve kuraklığın neden olduğu yaprak yaşlanmasını geciktirerek yaprakları fotosentetik olarak daha uzun süre üretken tutabileceğini göstermiştir. Bu verim artışına neden olacaktır (Benbella ve Paulsen, 1998). 

S – Kükürt 

Kükürt (veya Sülfür), buğday mahsullerinde iki ana nedenden dolayı temel bir besindir. İlk olarak, bitkilerin Azot Kullanım Verimliliğini etkiler. Bu, topraktaki S eksikliğinin, bitkilerden N emiliminin azalmasına neden olacağı anlamına gelir. Yıllarca süren sulama ve S-gübreleme eksikliği, birçok toprağın (% 35-80) S eksikliğinden “acı çekmesine” neden olmuştur. Bununla birlikte, günümüzde kullanılan çoğu N gübresinin yeterli miktarda S vardır. Tipik bir örnek 40-0-0’dır (14 SO₃). Buğday için genel yönergelere dayanarak, bitki dokusundaki S içeriği % 0,4’tür. Ek olarak, S, özellikle ekmek üretimi için kullanılacaksa, buğday tanesi kalitesinde kilit bir rol oynar. Bunun nedeni, S’nin protein oluşumunun önemli bir bileşeni olmasıdır (Hřivna ve ark., 2015). 

S bitki içinde taşınamaz. Bu nedenle ve S-N pozitif etkileşimi nedeniyle S, gerektiğinde farklı büyüme aşamalarında ve N-gübrelerle birlikte daha küçük dozlarda (birden fazla uygulama) eklenmelidir. Buğdayın ihtiyaç duyduğu S miktarı (SO₃ veya SO₂−₄ şeklinde) hektar başına yaklaşık 3-5 kg’dır (dönüm başına 2,6-4,4 lb) (2). İlk sulamaya yakın (500 litre suda 2,5 kg MnSO₄) 2-3 yaprak uygulamasında Manganez sülfat (MnSO₄) kullanılarak da ihtiyaçlar karşılanabilir. Son olarak, buğday bitkilerine genellikle hektar başına 25 kg (dönüm başına 22,3 lb) uygulanan Çinko sülfat (ZnSO₄) ile S verilir (5). Elbette çiftçi toprak-bitki doku analizi yapmalı ve S miktarlarını ayarlamalıdır. 

Ancak bunlar, kendi araştırmanızı yapmadan uyulmaması gereken bazı genel yönergelerdir. Dünyada iki özdeş alan yoktur ve bu nedenle toprağınızın test verilerini, doku analizini ve tarla geçmişini dikkate almadan kimse size gübreleme yöntemleri konusunda tavsiyede bulunamaz.

Referenslar

1. https://www.fao.org/3/Y4011E/y4011e06.htm
2. https://extension.umn.edu/crop-specific-needs/wheat-fertilizer-recommendations#nitrogen-recommendations-1084760
3. https://www.montana.edu/news/11207/spring-nitrogen-fertilizing-for-optimal-wheat-production
4. http://www.uky.edu/Ag/Wheat/nitrogen.html
5. https://iiwbr.icar.gov.in/wp-content/uploads/2018/02/EB-52-Wheat-Cultivation-in-India-Pocket-Guide.pdf
6. https://www.academia.edu/39091586/Nitrogen_Fertilizer_Reduces_the_Impact_of_Sodium_Chloride_on_Wheat_Yield
7. https://www.academia.edu/26485265/Response_of_wheat_to_foliar_application_of_urea_fertilizer
8. https://www.academia.edu/62982352/Fertilizer_Phosphorus_Management_Options_for_No_Till_Dryland_Winter_Wheat

Benbella, M. & Paulsen, G.M. 1998. Efficacy of treatment for delaying senescence of wheat leaves. II. Senescence and grain yield under field conditions. Agron. J., 90: 332-338.

Gusta, L. V., O’connor, B. J., & Lafond, G. L. (1999). Phosphorus and nitrogen effects on the freezing tolerance of Norstar winter wheat. Canadian journal of plant science, 79(2), 191-195.

Hřivna, L., Kotková, B., & Burešová, I. (2015). Effect of sulphur fertilization on yield and quality of wheat grain. Cereal Research Communications, 43(2), 344-352.

Rutter, E. B., Arnall, D. B., & Watkins, P. (2017). Evaluation of Phosphorus Fertilizer Recommendations in No-Till Winter Wheat.

Zhang, W., Liu, D., Liu, Y., Chen, X., & Zou, C. (2017). Overuse of phosphorus fertilizer reduces the grain and flour protein contents and zinc bioavailability of winter wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 65(8), 1473-1482.

Buğdayda Verim-Hasat-Depolama

Buğdayın Gübre İhtiyacı

Buğday İçin Toprak Hazırlığı, Toprak Gereksinimleri ve Ekim İçin Gerekenler

En İyi Buğday Çeşidini Seçmenin İlkeleri

Buğdayın Su İhtiyacı ve Sulama Metodları

Buğdayın Tarihi, Besin Değerleri ve Hakkında Bilgiler

Buğday Hastalıkları ve Zararlıları

Buğday Yetiştiriciliğinde Yabani Ot Mücadelesi