Buğdayın verimi, hasadı ve hasat sonrası işlenmesi 

Buğdayın verim potansiyeli 

Hektar başına buğday verimi 

Çiftçinin amacı, kullanılan buğday çeşidinin verim potansiyelinden mümkün olduğunca az sapan nihai bir verime sahip olmaktır. Ancak nihai verim çeşide, toprak tipine, su ve besin mevcudiyetine, hava koşullarına, ekim süresinin uzunluğuna, yabani ot yönetiminin ve bitki korumanın başarısına ve hasat anına ve yöntemine bağlıdır. Örneğin, kışlık buğdayın yanı sıra sulanan (veya iyi yağmurla beslenen) buğday, ilkbahara (hektar başına 2-2,5 ton fark) ve kuru ekili buğdaya (He ve ark., 2013). Genel olarak, buğday tanesi verimi hektar başına 1 tondan az ile hektar başına 10 tondan fazla arasında değişebilir. Çoğu (kışlık) buğday yetiştirme alanı hektar başına yaklaşık 3 ila 7 ton üretirken, Dünya Guinness Rekoru hektar başına 16,52 tondur (2018, Yeni Zelanda).  

Hektar başına saman verimi 

Buğday öncelikle taneleri için yetiştirilir. Bitkilerin sapları genellikle hasattan sonra tarlada kalır. Ancak bazı çiftçiler gelirlerini zenginleştirmek için buğday samanlarını balyalamayı ve çiftlik hayvanları için yatak olarak satmayı tercih ediyor. Saman verimi buğday çeşidine, sıcaklığa, su mevcudiyetine, toprak tipine ve biçerdöver kesme yüksekliğine bağlıdır. Genel olarak saman verimi, çeşitlilik, hava durumu ve kombine hasat koşullarına bağlı olarak hektar başına 1,25 ila 5 ton kuru madde arasında değişebilir (1). 

Buğdayın hasat zamanı 

Buğday hasadı, başlık temiz bir kazanç örneği verebildiğinde başlayabilir ve mahsul maksimum çekirdek kuru ağırlığına ulaştığında başlayabilir. Bu an, mahsulün fizyolojik olgunluğa ulaştığı zamandır. O andan itibaren mahsul daha fazla verim biriktirmeyecek, gövdeler sararacak ve tanelerin nem içeriğ i% 35-40’ın altına düşmeye başlayacaktır. Hava koşullarına bağlı olarak, mekanik hasatın başlayabilmesi için tüm gövdenin kuruması ve çekirdeklerin nem içeriğinin % 20’nin altına düşmesi için 10-14 gün daha gerekecektir (2). Bununla birlikte, çoğu çiftçi o anda hasat yapmamayı ve nem içeriği istenen % 12,5’e düşene kadar beklemeyi tercih etmektedir. Genellikle tarlaya girdikleri zaman esas olarak tahılların nem içeriğine ve tahıl kurutma tesislerinin mevcudiyetine bağlıdır (3). Elle hasat edildiğinde, taneler nem seviyesi % 25 olduğunda, ölü olgunlaşmadan 4-5 gün önce toplanabilir (4).  

Buğday tanelerinin nem içeriği dışında, çiftçi hasat zamanı kararını aşağıdaki gibi diğer faktörlere dayandırabilir: 

  1. Hava koşulları 
  2. Hastalığın yayılma riski. Bu özellikle fusarium başak yanıklığına duyarlı çeşitler için önemlidir. Çiftçiler genellikle tarlayı araştırır ve enfeksiyon durumunda % 20 nem içeriğinde bile hasat yapmaya başlar (1). Hasat sırasında mantarın daha hafif bulaştığı tahılın bir kısmını havayı kaldırıp başağın arkasından üfleyerek çıkarabilirsiniz (5). Enfekte olmuş tahılları daima sağlıklı olanlardan ayrı tutun. 
  3. Barınma ve hasat öncesi filizlenme riski. Önce en yüksek riskli ve en hassas çeşitlere sahip tarlaları hasat etmeye başlayın. 
  4. Personelin, makinelerin ve uygun kuru ve depolama tesisinin mevcudiyeti vb. 

Gecikmiş buğday hasadı, buğday filizlerine, un kalitesinin ve tane ağırlığının (kuru madde) düşmesine ve mekanik hasat sırasında tanelerin parçalanmasına bağlı kayıplara neden olabilir. 

Buğday, orak, harman arasından sığırlarla veya harman döverler (biçerdöverler) ile hasat edilebilir. Modern çeşitlerin çoğu eşit şekilde olgunlaşır, bu da mekanik hasadı çok daha kolay ve uygun maliyetli hale getirir. Bununla birlikte, bazı durumlarda çiftçiler, mahsulün kurumasını hızlandırmak için sert hamur aşamasında glifosat püskürtür (uygulamadan sonraki bir hafta içinde). Ancak bu yöntemin önemli dezavantajları vardır ve kaçınılması önerilmektedir. Geçmişte çok kullanılan bir başka teknik de swather makinesi kullanmaktır, ancak hasat öncesi filizlenme riskinin yüksek olması sebebine bağlı olarak kullanımını sınırlıdır (6).  

Genel olarak, yağıştan sonra değil, sabah erken saatlerde hasata başlamak en iyisidir. Yüksek sıcaklık, düşük nem içeriği ve çalışan makineler nedeniyle yangın riski vardır. Çok dikkatli olun ve önleyici tedbirler alın.  

Buğday tanelerinin hasat sonrası işlenmesi 

Nem içeriği % 12’nin, ideal olarak % 10’un altında olduğunda buğday tanelerinin güvenli, uzun süreli depolanması mümkündür. Tohumlar torbalarda saklandığında nem içeriği daha da az,% 9’a yakın olmalıdır (7). 

İki ana tip tahıl kurutucu vardır: 

  • 38OC’den (100 oF) daha yüksek sıcaklıklarda, sıcak hava kullanan kurutucular. Bu hızlı bir işlemdir ve tahıllar yüksek nem içeriğine sahip hasat edildiğinde daha uygundur. 
  • Doğal hava ve düşük sıcaklıklı kurutucular. Tahıllar 3-6 hafta boyunca depoda yavaşça kurutulur. Bu yöntemle kurutulmuş taneler daha yüksek ağırlığa, daha fazla çimlenmeye ve daha az kırılmaya sahiptir (8).

Depolama 

Gaz sızdırmaz ve sızdırmaz mahfazalı silo, tahıl saklama torbaları ve tahıl depolama hangarları gibi farklı depolama seçenekleri vardır. Tahıllarınızı nerede saklayacağınıza karar vermeden önce her seçimin avantaj ve dezavantajlarını inceleyebilirsiniz. Buğday tohumlarını depolamaya ve tahılların istilasından kaynaklanan kayıp riskini azaltmaya karar vermeleri durumunda, çiftçi veya silo müdürü belirli adımları izlemeli ve şunları yapmalıdır: 

→ Silo (depolama konteynerleri) belirli özellikleri karşılamalıdır.  

Uygun bir Depolama Silosu inşa edebilir, satın alabilir veya kiralayabilirsiniz. Silonun zemini nem yalıtımı ile kaplanmalı, düzleştirilmeli, temizlenmeli ve kurutulmalıdır. İyi havalandırma da şarttır. Depolama kutularının etrafındaki alanı (3 metre veya 10 fit yarıçap) tahıl kalıntılarından ve bitki örtüsünden temiz tutmalısınız (9). Yeni taneler yerleştirilmeden önce silo iyice temizlenmeli ve sterilize edilmelidir. Siloyu çatlaklar veya eski tane kalıntıları (toz veya sahte zeminler gibi) açısından dikkatlice inceleyebilirsiniz. Havalandırma deliklerini temizlemeyi ve kutulardaki çatlakları veya delikleri onarmayı unutmayın. Ek olarak, yeni taneleri saklamadan önce silonun zeminine ve duvarlarına sertifikalı böcek öldürücüler püskürtebilirsiniz. Yerel sertifikalı profesyonel ziraat uzmanınıza danışabilirsiniz.  

→ Siloya sadece sağlıklı tahıllar yerleştirin 

Buğday tohumlarının depolanacağı nem içeriği ve sıcaklık kesinlikle depolama süresinin uzunluğunu etkileyecektir.  

→ Kimyasal koruma 

Hasat anından itibaren çiftçi aşağıdaki aktif bileşiklerle koruyucu ürünler uygulayabilir: Pirimifos-metil, (S) – Metopren (10). Her zaman yerel lisanslı ziraat uzmanınıza danışmalısınız. Gerekirse taneler sertifikalı böcek öldürücü toz ile işlenebilir. Genellikle tohumları saklama kutularına koymadan önce bu tür işlemlerin yapılması tavsiye edilir ve bu durumda saklama bir yıldan fazla sürecektir. Taneler, sıcaklık ve nem seviyelerinin yüksek olduğu alanlarda depolanırsa, bir tane koruyucunun uygulanması önemlidir, bunu bazen bir kapatma işlemi (yığının üstüne uygulama) takip eder.   

Depolama zararlılarından korunmak için odayı fümigasyon yapmak ve 24 saat kapalı tutmak yaygındır. Böceklerde fosfat direncinin gelişmesini önlemek için bu tekniğin yalnızca gaz geçirmez-sızdırmaz depolamada uygulanması en iyisidir. Sıçanlar gibi kemirgenleri kontrol etmek için çinko fosfit çok etkilidir. Bazı yaygın tahıl dezenfektanları Fosfin, Sülfüril florür ve Diklorvolardır. Bu tür aktif bileşiklere sahip ürünler, halihazırda istila edilmiş tahıllardaki haşere popülasyonunu (tüm haşere büyüme aşamaları) kontrol edebilir. Bazı yaygın tahıl koruyucuları Pirimifos-metil, Fenitrotiyon, Klorpirifos-metil, Metopren ve Deltametrindir (7). Çiftçinin kullanacağı ürüne bağlı olarak, ürünün etiket talimatlarına uymalı ve elbette yerel lisanslı ziraatçıya sormalıdır.  

→ Düzenli denetimler 

Hasat edilen tohumların çiftlikte uzun süre depolanması, önceki adımlar takip edilmiş olsa bile patojenler (küf), kemirgenler ve depolanmış tahıl zararlıları nedeniyle hasat sonrası kayıp riskini artırır. Silo içindeki sıcaklık 13-15.5 oC’nin (55-60 oF) üzerinde olduğunda, denetim daha sık yapılmalıdır (haftada yaklaşık bir kez), sıcaklık 13 oC’nin (55 oF) altında olduğunda, muayene 2 haftada bir yapılabilir (9). Görsel inceleme dışında, çiftçi tahıl yığınlarından temsili örnekler almalı ve bunları böcek hasarı-varlığı ve mantar kontaminasyonu açısından incelemelidir. Sıcaklık düşük olduğunda, o sırada herhangi bir böcek bulmanın daha muhtemel olduğu kazıkların merkezinden numune almanın daha iyi olduğunu unutmayın. Örnekleme ile birlikte çiftçi, depolanan ürün böceklerinin türlerini ve sayılarını izlemek için prob tuzaklarını kullanabilir. 

Kalite Testleri 

Kalite sınıflandırmasını kolaylaştırmak ve hasat edilen tahılların nihai kullanımını belirlemek için kalite testlerinin yapılması esastır (5). Bu tür testler aşağıdakilere odaklanacaktır: 

  • Protein içeriği 
  • Protein kalitesi 
  • Düşme sayısı 
  • Saflık oranı
  • Sertlik 
  • Nem içeriği 
  • Ağırlık: Değirmenci, tahılların hektolitre ağırlığını belirleyerek un verimini tahmin edebilir. 

Daha önce de belirtildiği gibi, tahıl kalitesi, hasat sonrası elleçleme ve depolama koşullarından ve buğdayın ekim dönemi boyunca saha yönetimi uygulamalarından büyük ölçüde etkilenir. Piyasa standartlarına ulaşmak için çiftçinin gerekli tüm önlemleri alması ve her eylemin tahıl kalitesi özellikleri üzerindeki etkisinin farkında olması gerekir.

 

Referenslar:

  1. https://www.canr.msu.edu/wheat/uploads/files/Wheat-101-report-2021-final%20-%20web.pdf
  2. https://extension.umn.edu/small-grains-harvest-and-storage/managing-wheat-harvest
  3. https://www.sepwa.org.au/phocadownload/projects/high_moisture/highmoisturebookfinal.pdf
  4. https://iiwbr.icar.gov.in/wp-content/uploads/2018/02/EB-52-Wheat-Cultivation-in-India-Pocket-Guide.pdf
  5. https://grdc.com.au/resources-and-publications/grownotes/crop-agronomy/northernwheatgrownotes/GrowNote-Wheat-North-12-Harvest.pdf
  6. https://extension.umn.edu/small-grains-harvest-and-storage/managing-wheat-harvest#how-to-identify-physiological-maturity-1406660
  7. https://grdc.com.au/resources-and-publications/grownotes/crop-agronomy/northernwheatgrownotes/GrowNote-Wheat-North-13-Storage.pdf
  8. https://extension.umn.edu/small-grains-harvest-and-storage/drying-wheat-and-barley#adding-heat-1407512
  9. https://site.extension.uga.edu/applingcrop/2019/08/protecting-stored-corn/
  10. https://ipm.missouri.edu/cropPest/2014/10/Insect-Management-Recommendations-for-On-Farm-Stored-Grain/

He, Z., Joshi, A. K., & Zhang, W. (2013). Climate vulnerabilities and wheat production.

Buğdayda Verim-Hasat-Depolama

Buğdayın Gübre İhtiyacı

Buğday İçin Toprak Hazırlığı, Toprak Gereksinimleri ve Ekim İçin Gerekenler

En İyi Buğday Çeşidini Seçmenin İlkeleri

Buğdayın Su İhtiyacı ve Sulama Metodları

Buğdayın Tarihi, Besin Değerleri ve Hakkında Bilgiler

Buğday Hastalıkları ve Zararlıları

Buğday Yetiştiriciliğinde Yabani Ot Mücadelesi

ORTAKLARIMIZ

Sürdürülebilirlik ve insan refahına odaklanan ortak misyonumuzu yerine getirmek için küresel STK'lar, Üniversiteler ve diğer kuruluşlarla işbirliği yapıyoruz.