Buğday İçin Toprak Hazırlığı, Toprak Gereksinimleri ve Ekim İçin Gerekenler

Buğday, yaygın olarak adapte olabilen bir üründür ve büyümek için çok katı toprak gereksinimlerine sahip değildir.  Çok çeşitli buğday çeşitleri vardır ve ana sınıflandırma, tarlada ekilecekleri yılın zamanı olacaktır. Bu bağlamda buğday çeşitleri kış ve ilkbahar türleri olarak gruplandırılmaktadır. Her türün çevresel koşullarla ilgili farklı ihtiyaçları ve davranışları vardır.  

Buğday yetiştiriciliği için sıcaklık ve toprak gereksinimleri 

Sıcaklık 

Kışlık buğday, erken gelişim aşamalarında düşük sıcaklıklara (hatta -20 °C veya -4 °F) karşı yüksek direnç gösterir. Aslında, uzun gün koşullarında (günün geceden daha uzun sürdüğü), buğday bitkilerinin normal seyri için bu koşullar gereklidir. Bu sürece vernalizasyon denir. İlkbahar buğdayı düşük sıcaklıklara karşı daha hassastır ve geç, kuvvetli ilkbahar donlarının olduğu bölgelerde don hasarını önlemek için ekim tarihi ayarlanmalıdır. 

• Çimlenme başlangıcı için minimum sıcaklık 4 °C’dir (39,2 °F) ve optimum aralık 12 ile 25 °C (53,6 ile 77°F) arasındadır. Sıcaklık 18-20 °C’ye (64.4-82.4 °F) yakın olduğunda çimlenme hızlanır. 
• Her iki tipte de, sıcaklık 5 ° C’nin (41 ° C) altına düştüğünde vejetatif büyüme dururken, optimum büyüme ve kardeşlenme için günlük 15-22 ° C (59-71,6 ° C) sıcaklığa ihtiyaç duyulur. 20-23 ° C (68-73,4 ° C) sıcaklıklar bitkilerin hızlandırılmış büyümesine yol açacaktır. Ancak bu durumda bitkilerin tükenmesini önlemek için çiftçi harekete geçebilir ve onlara daha yüksek talebi karşılamak için gereken suyu ve besinleri sunabilir. 
• Antez aşaması, nihai verim için kritiktir ve kuvvetli rüzgarlı aşırı sıcaklıklar, yumurtalık gelişimini, poleni ve çiçek canlılığını etkileyerek verimsizliğe neden olabilir. Maksimum ve minimum eşik sıcaklıkları çeşide bağlı olarak değişebilir; Genel olarak, antez için minimum sıcaklıklar 4-6 °C (39-42.8 °F), maksimum sıcaklıklar ise 19-22 °C (66.2-71.6 °F) ‘dir (Kumar ve ark., 2016). Bununla birlikte, daha yüksek ısı toleransına sahip spesifik kışlık buğday çeşitleri vardır, ancak bu durumda bile, 32-35 ° C’yi (89.6-95 °F) aşan bir sıcaklık felaket olarak kabul edilir (Marcela ve ark., 2017). Çiçeklenme sırasında ılık rüzgarlar olur, daha düşük sıcaklıklarda bile sorunlar ortaya çıkabilir. Çiftçiler, buğdayın çiçeklenmeye başladığı dönemde beklenen sıcaklıkları göz önünde bulundurmalı ve ekim tarihini buna göre ayarlamalıdır. 
• Son olarak, süt, hamur ve fizyolojik olgunluk aşamaları için minimum sıcaklıklar 8-10, 11-12 ve 13-15 ° C’dir (46.4-50, 51.8-53.6 ve 55.4-59 oF), maksimum ise 24-26.5, 26-29 ve 29.5–31 ° C’dir (75.2-Sırasıyla 79.7, 78.8-84.2 ve 85.1-87.8) (Kumar ve ark., 2016). 

Buğday Toprağı Gereksinimleri  

Buğday çeşitli toprak tiplerinde yetiştirilebilir. Bununla birlikte, orta bünyeli topraklar en iyisi olarak kabul edilirken, yüksek miktarda mineral (sodyum, demir ve magnezyum) içeren turbalı topraklardan kaçınılmalıdır (Mojid ve ark., 2020, 1). Toprak dokusu bitki boyunu, yaprak alanını, bitki biyokütlesini, tane sayısını ve özelliklerini etkileyebilir.  

Buğdayın nötr bir toprak pH’sında (yaklaşık 7) büyümesi daha iyidir. Bununla birlikte, azotlu gübrelerin aşırı ve kronik kullanımı, buğdayın yetiştirildiği çoğu toprağın asitleşmesine yol açmıştır. Toprak pH’ını arttırmanın en uygun maliyetli yolu tarımsal kireçtaşı uygulamasıdır.   

Ek olarak, düşük verimli ve yüksek tuzluluğa sahip topraklar verimi olumsuz etkileyebilir. Tuzluluk sorunları daha çok sulanan tarlalarda görülür. Yüksek toprak tuzluluğu, bitkilerin hayatta kalmasını, birincil ve ikincil yeke sayısını, yaprak ve başak sayısını ve ayrıca suyun kullanılabilirliğini azaltabilir (2). Çiftçi, K+ ‘yı artırarak ve Na+ ‘yı azaltarak bitkilerine yardımcı olabilir (Rahman ve ark., 2005). Son olarak, 100 Mm NaCl’yi aşan tuzluluk seviyeleri tane kalitesini önemli ölçüde düşürmüştür (Farooq ve Azam, 2005). Çiftçiler, toprak özelliklerini belirlemek ve izlemek için tarlalarından örnekler toplayabilir ve analiz için gönderebilir. Toprak pH’ı için, alanınızın farklı alanlarından, üst topraktan ve 10-20 cm (3,9-7,9 inç) ve 20-30 cm (7,9-11,8 inç) derinlikten temsili örnekler toplayabilirsiniz. Besin testi için numuneler 0 ila 10-25 cm (0 ila 3,9-9,8 inç) derinlikte olmalıdır (3).  

Buğdayın toprak hazırlığı ve ekimi 

Toprak hazır lığı 

Hızlı ve muntazam bir bitki oluşumu ve mahsullere sahip olmak için çiftçilerin sertifikalı tohum satın almaları ve tohum yatağını (tarlayı) hazırlamaları gerekir. ICAR (Hindistan Tarımsal Araştırma Enstitüsü), suyun % 30’undan tasarruf edilebildiğinden, özellikle su kıtlığı olan bölgelerde hafif toprakta tohum yatağı tekniklerinin uygulanmasının avantajlarından bahsetmektedir (3). Buğday, geleneksel, minimum toprak işleme ve işlenmeyen sistemlerde başarıyla kurulabilir. 

Minimum ve toprak işlemesiz sistemler, toprak yapısını korudukları, toprak nemini korudukları ve soğuk hasarına (kış hasarı) duyarlılığı azalttıkları için giderek daha ünlü ve tercih edilen sistemler haline gelmiştir. Toprak işlemesiz sistemlerde arpa, kanola, yonca ve erken olgunlaşan soya fasulyesi kalıntılarında kışlık buğday ekimi yapılabilir (4). Genel olarak, yeni ürüne hastalık bulaşma riski nispeten yüksek olduğundan, önceki buğday mahsulünden mahsul kalıntılarının bulunduğu bir tarlada tohumlama önerilmez.   

Geleneksel toprak işleme sistemlerinde çiftçi genellikle yaz aylarında 1 ila 4 sefer olmak üzere pullukla kışlık buğday ekiminden hemen önce toprağı sürerek hazırlar. Birincil toprak işleme ve toprak hazırlığı için çiftçi döner toprak işlemeyi kullanabilir (9) Bazı durumlarda ekim öncesi sulamaya ihtiyaç duyulabilir.  

Buğday tohumları elle veya piyasada bulunan çok çeşitli ekiciler tarafından ekilebilir. Sahada daha homojen bir tohum dağılımı elde etmek için makine ekme makineleri (hava ekme makineleri) tercih edilir. Bu durumda ekme makinesine bağlı olarak ekim sırasında gübre uygulama seçeneği vardır.  

Kış ve ilkbahar buğdayında yüksek verim elde etmek için ekim tarihi ve tohumlama oranı kritik öneme sahiptir. Ekim tarihleri sıcaklığa, çeşide ve su mevcudiyetine göre bölgeden bölgeye değişir. Ekim tarihine karar vermek için çiftçi, mahsulün çiçeklenme aşamasında seçilen çeşidin yaşam döngüsü uzunluğunu ve beklenen çevresel koşulları dikkate almalıdır. Kışlık buğday çeşitleri genellikle eylül ayından kasım ayına kadar ekilir. Daha spesifik olarak, Hindistan’da, uzun yaşam döngüsüne sahip cüce buğday çeşitleri Kasım ayının başında ekilebilir. Öte yandan, Minnesota’da (ABD) buğday, Eylül ayının başından Ekim ayının ilk 2 haftasına kadar ekilir. Michigan Eyalet Üniversitesi, 1 Ekim’den sonra ekim yapılırken günde 0,6 kile verim kaybı beklendiğinden bahseder (5). Amaç, ilk sonbaharda “öldüren” don oluşmadan önce ilk gerçek yaprağın başarılı bir şekilde ortaya çıkmasıyla iyi bir mahsul tesisine sahip olmaktır (4). Aşırı vejetatif büyümesi olan buğday bitkileri kış ölümüne duyarlı olduğundan, haşere istilası riski de daha yüksek olduğundan çiftçiler çok erken ekim yapmamalıdır.  

Hektar Başına Buğday Bitki Popülasyonu ve Tohumlama Gereksinimleri  

Hektar veya dönüm başına tohumlama oranı ve bitki popülasyonu, hasatta hedeflenen bitki sayısına göre uyarlanmalıdır. Genel olarak kışlık buğday için ortalama sayı dönüm başına 1.000.000 bitki veya hektar başına 2.500.000 bitki iken, ilkbahar ve durum buğdayı için dönüm başına 1.400.000 bitki (6) veya hektar başına 3.500.000 bitkidir. Kötü yağış koşullarında ve sulama yetersizliğinde son sayı daha az olabilir. Ancak bu sayılardan büyük sapmalar olabilir. Penn Eyalet Üniversitesi’ne (10) göre, Pennsylvania’da kışlık buğday için istenen bitki popülasyonu dönüm başına 1.500.000 bitki veya hektar başına 3.750.000 bitkidir (28 ila 34 bitki / fit kare). Bu, hektar başına 4.250.000 tohum veya dönüm başına 1.750.000 tohum (veya 7 inçlik bir sıra halinde adım başına 20-23 tohum) tohumlama oranı gerektirir.   

Tohum sıklığı, tohum boyutundan da etkilenebilir. Sıra aralığı 15 ila 22,5 cm (5,9 ila 8,7 inç) arasında değişebilir. Sulanan tarlalarda daha küçük sıra boşlukları tercih edilir (15-18 cm – 5,9-7 inç). Kışlık buğdayın tohumlanması genellikle 2-5 cm (1-1,6 inç) derinlikte gerçekleşir. Sıcaklık ve toprak nemi uygun seviyelerde olduğunda, ortaya çıkmayı hızlandırmak için tohumlar yüzeye (2 cm) daha yakın ekilebilir. Cüce çeşitlerinin tohumları daha küçük bir derinliğe ekilebilir.   

Tohumlar, onları fide yanıklıklarından, yaygın buntlardan ve gevşek müstehcen mantarlardan korumak için uygun geniş spektrumlu (aktif veya / ve sistemik) bir mantar ilacı ile muamele edilebilir (7). Çoğu tohum muamelesi, daha geniş bir koruyucu spektrum için birden fazla aktif bileşen içerir. 2020’ye kadar mantar öldürücülerde yaygın olarak bulunan aktif bileşikler şunlardır: Tebukonazol, Fluksapiroksad, Piraklostrobin, Karboksin, Tiram, Difenokonazol, Penflufen, Fludioksonil, Tritikonazol, Sedaksan, İpkonazol, Mefenoksam, Metalaksil, Protiyokonazol (8). Her zaman yerel lisanslı ziraat uzmanınıza danışmalısınız.

Referenslar

1. https://www.fao.org/land-water/databases-and-software/crop-information/wheat/en/
2. Wheat growth and physiology – E. Acevedo, P. Silva, H. Silva (fao.org)
3. https://iiwbr.icar.gov.in/wp-content/uploads/2018/02/EB-52-Wheat-Cultivation-in-India-Pocket-Guide.pdf
4. Winter wheat seeding dates | UMN Extension
5. Planting the 2022 wheat crop – Wheat (msu.edu)
6. Seeding rate for small grains | UMN Extension
7. The Importance of Wheat Seed Treatments | CropWatch | University of Nebraska–Lincoln (unl.edu)
8. MF2955 Seed Treatment Fungicides for Wheat Disease Management 2020 (ksu.edu)
9. https://iiwbr.icar.gov.in/wp-content/uploads/2018/02/EB-52-Wheat-Cultivation-in-India-Pocket-Guide.pdf
10. https://extension.psu.edu/planting-winter-wheat-in-dry-soils

Farooq, S., and Azam, F. (2005). The use of cell membrane stability (CMS) technique to screen for salt tolerant wheat varieties. J. Plant Physiol. 163, 629–637. doi: 10.1016/j.jplph.2005.06.006

Kumar, P. V., Rao, V. U. M., Bhavani, O., Dubey, A. P., Singh, C. B., & Venkateswarlu, B. (2016). Sensitive growth stages and temperature thresholds in wheat (Triticum aestivum L.) for index-based crop insurance in the Indo-Gangetic Plains of India. The Journal of Agricultural Science, 154(2), 321-333.

Marcela, H., Karel, K., Pavlína, S., Petr, Š., Petr, H., Kateřina, N., … & Miroslav, T. (2017). Effect of heat stress at anthesis on yield formation in winter wheat. Plant, Soil and Environment, 63(3), 139-144.

Mojid, M. A., Mousumi, K. A., & Ahmed, T. (2020). Performance of wheat in five soils of different textures under freshwater and wastewater irrigation. Agricultural Science, 2(2), p89-p89.

Rahman, M. A., Chikushi, J., Yoshida, S., Yahata, H., and Yasunaga, E. (2005). Effect of high air temperature on grain growth and yields of wheat genotypes differing in heat tolerance. J. Agric. Meteorol. 60, 605–608. doi: 10.2480/agrmet.605

Ren, A. X., Min, S. U. N., Wang, P. R., Xue, L. Z., Lei, M. M., Xue, J. F., … & YANG, Z. P. (2019). Optimization of sowing date and seeding rate for high winter wheat yield based on pre-winter plant development and soil water usage in the Loess Plateau, China. Journal of integrative agriculture, 18(1), 33-42.

Shannon, M.C. 1997. Adaptation of plants to salinity. Adv. Agron., 60: 75-120.

Buğdayda Verim-Hasat-Depolama

Buğdayın Gübre İhtiyacı

Buğday İçin Toprak Hazırlığı, Toprak Gereksinimleri ve Ekim İçin Gerekenler

En İyi Buğday Çeşidini Seçmenin İlkeleri

Buğdayın Su İhtiyacı ve Sulama Metodları

Buğdayın Tarihi, Besin Değerleri ve Hakkında Bilgiler

Buğday Hastalıkları ve Zararlıları

Buğday Yetiştiriciliğinde Yabani Ot Mücadelesi