Bambu dünya çapındaki en ünlü ve en yoğun bitki türlerinden biri olarak kabul edilir. Canlı görünen yeşil rengi, çok hızlı büyümesi ve dayanıklılığı sayesinde bambu bahçelerde, parklarda, saksılarda ve hatta evin içindeki vazolarda bile yetiştirmesi oldukça popüler olan bir bitkidir. Bambular türlerine bağlı olarak inşaat malzemesi, süs bitkisi, biyoyakıt, kumaş, mobilya ve kağıt olarak kullanılabilir. Bazı bambu türleri insanlar ve hayvanlar tarafından yemek olarak tüketilebilecek filizlere sahiptir. Ek olarak bambular çok hızlı ve sık olarak büyüyebildikleri için doğal bir çit olarak da tercih edilir.

Açık havada bambu nasıl yetiştirilir? 

Bambuların çeşitlerinin seçilmesi

Dünya üzerinde bitkiler, çalılar, ağaçlar ve sarmaşıklardan oluşan 1400’den fazla bambu çeşidi vardır. Simpodik (genellikle tropikal) ve monopodial (genellikle sıcak ılıman) olarak bambular iki ana türe ayrılır. Bu türleri birbirinden ayıran şey simpodik türünün monopodiale göre çok daha yavaş bir şekilde büyümesidir. Monopodial bambu ince rizomlara sahip olmasından dolayı çok hızlı bir şekilde genişleyebilir. Türüne bağlı olarak, bambular 25-65 fit (8-20 m) uzunluğa ulaşabilir. Genel olarak, simpodik tipte bir bambu yılda yaklaşık 1-2 fit (30-60 cm) büyüyebilirken, monopodial tipler yılda 3-5 fit (90 cm – 1,5 m) büyüyebilirler. Yetiştirmek için bir bambu çeşidi seçerken, yaşadığınız çevre koşullarını, bambuların büyümesi için sahip olduğunuz mevcut alanı ve bambuların hizmet edeceği amacı (örn. canlı çit) göz önünde bulundurmanız önerilir. Ayrıca, bambular estetik nedenlerle yetiştirildiğinden, bambunun boyutu, rengi ve şekli gibi karakteristik özellikleri önemlidir.

Bambunun Çevre ve Toprak Gereksinimleri: Bambuyu nereye dikmelisiniz?

Bambular çeşitli toprak tiplerinde büyüyebilirler ancak en iyi performansı kumlu, zengin, hafif asitli, iyi drene edilmiş, yüksek nemli topraklarda gösterirler. Gevşemiş topraklar bambuların rizomlarının genişlemesine izin vererek bitkinin daha hızlı yayılmasını sağlayabilir. Ek olarak bambular yarı gölge yerlerde de büyüyebilirler ancak güneşli yerleri tercih ederler. Bambular yeterince güneş ışığı aldığında daha hızlı büyür, uzar ve daha canlı bir yeşil renk elde eder. Kuvvetli rüzgarlara maruz kalan, su tutan ve donmaya eğilimli yerlerden kaçınmak gerekir.

Bambuların Yayılması ve Dikimi 

Bambular hem tohumla hem de vejetatif olarak çoğalabilen bitkilerdir. Amatör bir yetiştiricinin fidanlıktan (bahçe merkezlerinden) saksı bitkisi olarak bambuyu alıp bahçesindeki uygun bir yere dikmesi daha kolaydır. Bambular genellikle 2 litreden büyük kaplarda satılır. Genellikle ilkbahar ya da yazın başları bambu dikmek için en iyi zamanlardır. İyi bir başlangıç yapmak için bambularınızı hava çok soğuk ya da çok sıcak olduğunda dikmekten kaçının. Yoğun bir görüntü oluşturmak istiyorsanız eğer genç bambu bitkilerini yaklaşık 1 m (3 ft.) arayla yerleştirebilirsiniz. Saksı boyutunun iki katı genişliğinde ve biraz daha derin (1-2 cm veya 1 inç) bir dikim çukuru açabilirsiniz. Bambular genellikle sığ köklü bitkiler olduğu için daha derin bir dikim çukuru açmanıza gerek yoktur. Bitkiyi saksıdan nazikçe çıkarabilir, kökleri nazikçe yayabilir ve yere koyabilirsiniz. Çukuru toprakla veya toprak ve kompost karışımıyla yeniden doldurabilir, köklerin toprakla temasını iyileştirmek ve nakil stresini azaltmak için hafifçe bastırabilirsiniz. Nemi sabit tutmak için bitkilerin etrafına malç ekleyebilirsiniz.

Bambu yayılımının kontrolü 

Bambular, özellikle monopodial türde olanlar rizomları sayesinde hızlı bir şekilde büyüyebilirler. Bu yetenekleri bambu ilk dikildiğinde istenebilir fakat daha sonrası için problem yaratabilir. Bambular hızlı büyümelerinden dolayı birçok bitki türünü gölgede bırakarak onları soldurarak öldürebilir. Bundan dolayı bahçelerde büyümelerini kontrol altında tutmak gereklidir. Bambuları kesmek, çıkarmak ya da kazmak kontrol altında tutmak için seçeneklerimiz arasındadır. Bitkilerimizin sadece istediğimiz alanda büyümesini sağlamak için dikimden önce toprağı en az 2-3 inç (5-7,5 cm) derinliğinde ve 2-3 inç (5-7,5 cm) yüksekliğinde kazabiliriz. Eğer daha büyük bambu türleri seçeceksek (örn. Phyllostachys) yeterli alana sahip olduğumuzdan emin olmalıyız. Bu tür bambuların büyüyebilmesi için çapı 2,5 m’den fazla bir alan bırakılmalıdır.

Bambuların su ve besin gereksinimleri  

Bambular nemli ve zengin topraklarda gelişirler. Bitki ekildikten sonra yardıma ihtiyaç duyar. Genellikle yılda 700 mm’den fazla su alan yerlerde bulunmaları gerekir. Optimum su aralıkları 1500-3800 mm arasındadır. Sonuç olarak en az 1 inç (2,5 cm) suyu yağış veya manuel (sulama) olarak almaları gerekir. Bu koşullar altında bambunun büyümesinde herhangi bir sorun yaşanmaz. Aksi durumlarda özellikle genç dönemlerde (ilk 2 ay) yaprak dökülmesi gözlemlenebilir. Sıcak aylarda bitkinin 2 ila 4 günde bir sulanması gerekebilir. Bununla birlikte kötü drene edilmiş topraklarda bambu dikiminden kaçınılmalıdır. Yaşlı bambular gençlere göre kuraklığa daha dayanıklıdırlar. Bambuları sprinkler ile sulamak mümkündür fakat genellikle damlatma tercih edilir. Bambularımızı beslemek ve büyümelerine yardımcı olmak için kontrollü salınan gübre peletlerini (bitki başına 1 yemek kaşığı) ekleyebiliriz. Dikim çukuruna kompost eklediysek eğer gübre ilk yıl boyunca gerekli olmayabilir. Daha sonraki yıllarda ilkbahar başından sonbahar başına kadar bir veya iki kez gübreleme yapılabilir. Genellikle ilkbahar başlarında azotça zengin bir gübre uygulaması gerekirken, daha sonrası için dengeli bir gübre kullanılabilir. Bambular düşen yapraklarının besinlerinden faydalandığı için düşen yaprakları yerinde bırakmanız tavsiye edilir.

Ölü Doku Temizliği ve Budama 

Bambular yaşlandıkça, onları kuru yapraklardan veya kamışlardan temizlememiz gerekebilir. Onları bir budama testeresi veya makası kullanarak keserek bitkilerin yenilenmesine, ömürlerinin uzamasına, çekici bir görünüm kazanmasına ve bakımlarının yapılmasına yardımcı oluyoruz. Eğer bambular çok sık şekildeyse tabandan birkaç çubuk çıkararak inceltebiliriz. Ek olarak, boylarını kontrol etmek ve yeşillik üretimini teşvik etmek için bitkilerin üst kısımlarını kesebiliriz. 

Herhangi bir çiçeklenmeyi engellemek için eski bambulara ölü başlık uygulamamız gerekebilir. Bambular çok güzel görünmesine rağmen çiçeklenme, bambuları ciddi derecede zayıflatabilir ve hatta ölümlerine yol açabilir. Bütün bambuların çiçeklenmeye uğradığını gözlemlersek onları kesebilir bahar aylarında yenilenmelerini teşvik etmek için onlara nitrojen açısından zengin gübre ve su verebiliriz.

Haşereler ve Hastalıklar: Bambunun sık karşılaşılan sorunları 

Bambular genellikle çok fazla sorunla karşılaşan bitkiler değildir. Ancak bambu yetiştiricilerinin karşılaşabileceği bazı sorunlar şunlardır:

  • Pas hastalığı semptomları: yapraklarda turuncudan kahverengiye püstüller oluşması.
  • Kök çürüklüğü yaygın belirtileri: klorotik ve solmuş yapraklar, yaprak dökümü. 
  • Yaprak bitlerinin ortak belirtileri: bitkiler zayıf büyüyebilir ve yapraklardaki böcekleri görebiliriz.  Genellikle yapraklar yapışkan bir madde veya isli küflerle sarılı olabilir.

Bitkiler yapraklarını yeniledikleri için bazı sarı yaprakların görünmesi beklenebilir. Bununla birlikte, bambularınızda aşırı kloroz gözlemlemek kuraklık, su basması, besin eksiklikleri veya aşırı sıcaklıklardan kaynaklanan bir stres belirtisi olabilir. Bu tür durumlarda size tavsiye verebilecek donanımlı bir tarım uzmanından yardım almanız gerekir.

Kaplarda ve Saksılarda Bambu Yetiştiriciliği 

Bahçenizde ya da balkonunuzda bambu yetiştirmek istiyorsanız daha az yayılıp büyüyen bambu çeşitlerini seçmeniz sizin için daha mantıklıdır. Yetiştirmeye daha küçük bambular ile başlayın. Bitkinin orijinal boyutuna ve kök uzunluğuna bağlı olarak onu 45 cm (18 inç) genişliğinde büyük bir kaba nakledin. Bambular çok uzun olma eğiliminde olduğundan saksının devrilmesini önlemek için onları ağır ve geniş bir kaba koymayı tercih edin. Ayrıca pencerenizin kenarına fazla suyun dışarı akmasını sağlayacak delikler açın.

Drenajı iyileştirmek için saksıların dibine çanak, çömlek ya da çakıl ekleyebilirsiniz. Tercihen bir miktar bahçe kompostu ile bir saksı toprağı karışımı kullanın. Nakil işlemi bahar aylarında yapılmalıdır. Bazı amatör yetiştiriciler, bambu kökünü dikmeden önce 1 saat suda bekletirler. Eğer satın aldığımız bitkiler kuraklık stresi yaşıyor gibi görünüyorsa sizde bunu uygulayabilirsiniz.

Saksıya bambuyu yerleştirmek için güneşli bir yer seçin. Bu bambunun büyümesini hızlandıracaktır. Güçlü rüzgarlara maruz kalan yerlere bambu yerleştirmekten kaçının. Ekimden sonra bolca sulamayı unutmayın. Bambular 0 °C (32 °F) gibi düşük sıcaklıklara kadar dayanıklı olsa bile siz işi garantiye almak için baloncuklu naylon kullanarak bitki kök sistemini dondan koruyun. Sıcaklık 4 °C’nin (39,2 °F) altına düşerse sıcaklık tekrar yükselene kadar kaplarınızı evlerinizin içine yerleştirebilirsiniz.

Bitkilerinizi beslemek ve büyümelerine yardımcı olmak için kontrollü salımlı gübre peletleri ekleyebilirsiniz. Eğer saksı toprağına kompost eklediyseniz bu ilk yıl boyunca gerekli olmayabilir. Daha sonraki yıllarda ise ilkbahar başından sonbahar ortasına kadar bir veya iki defa sıvı gübre ekleyebilirsiniz.

Bambuların erken dönemlerde (ekimden sonraki ilk 2 ay) kuraklığa karşı hassas olduklarını unutmayın. Bambuları büyüme mevsimi boyunca sulamayı ihmal etmeyin. Sıcak aylarda kaplardaki bambuların günde ya da 2 günde bir sulanması gerekebilir. Kuraklık stresi bitkide yaprak dökümüne hatta erken bitki ölümüne sebep olabilir.

Bitkiler büyüdükçe (birkaç yıl sonra) daha büyük bir kaba ihtiyaç olabilir. Son olarak bambu vejetatif olarak çoğaltılabildiğinden onları bölüp farklı yerlere yeniden ekebiliriz.

Referanslar

https://www.hindawi.com/journals/tswj/2020/7284203/

https://www.rhs.org.uk/plants/types/grasses/bamboo/growing-guide

https://erdb.denr.gov.ph/wp-content/uploads/2015/06/denr_v9.pdf

https://plants.ces.ncsu.edu/plants/bambusa-multiplex/

Bambunun i̇lgi̇nç özelli̇kleri̇ kullanimi ve türleri̇

 

Bambunun i̇lgi̇nç özelli̇kleri̇ kullanimi ve türleri̇

Bambu bi̇tki̇si̇ nasil yeti̇şti̇ri̇li̇r?

ORTAKLARIMIZ

Sürdürülebilirlik ve insan refahına odaklanan ortak misyonumuzu yerine getirmek için küresel STK'lar, Üniversiteler ve diğer kuruluşlarla işbirliği yapıyoruz.