Ayçiçeği Verimi, Hasadı ve Depolanması

Hektar ve dönüm başına Ayçiçeği Tohumu ve Yağı Verimi 

Ayçiçeği çiftçileri, mahsullerinin potansiyellerine ulaşabilmelerini ve mümkün olan maksimum verimi üretebilmelerini sağlamak için tüm çabalarını ekim mevsimi boyunca yoğunlaştırırlar. Verim, son yarım yüzyılda küresel olarak artarak birbiri ardına rekor kırdı. 1970 yılında hektar başına 1-1,6 ton tohumdan (892-1,427 lbm / ac), günümüzde Fransa ve Çin gibi en yüksek verimli ülkeler, 2-2,2 ton / ha’yı (1.784-1.963 lbm / ac) aşan ortalama verim bildirmektedir (1). Bu verim artışı esas olarak yeni kendi kendine verimli, yüksek verimli melezlerin geliştirilmesine ve iyileştirilmiş tarım uygulamalarına ve makinelerine bağlanmaktadır. Yabani ayçiçeği veya eski çeşitlerin kendi kendine uyumsuz olduğunu belirtmek ilginçtir. Bu, bitkilerin döllenme ve tohum üretimi için tozlayıcılara bağlı olduğu anlamına gelir. Modern çeşitlerin yetiştirilmesi bu sorunun üstesinden geldi ve yeterli tozlayıcı olmasa bile verimi artırdı. Bununla birlikte, modern ayçiçeği melezleri bile tozlaşma ile önemli ölçüde tercih edilebilir. Bilimsel raporlar, arıya maruz kalan melezlerde verimin %48,8’e, yağ yüzdesinin ise %6,4 oranında artabileceğini göstermektedir (2). Çiftçiler bu böceklerden yararlanmak istiyorlarsa arı dostu böcek ilaçları kullanmaları, akşamları püskürtmeleri ve arıcıyı bu tür eylemler hakkında bilgilendirmeleri gerekir.  

Tipik olarak, verimli topraklarda deneyimli bir çiftçinin ortalama yağlı tohum ayçiçeği verimi 2,3 ila 2,5 ton / ha (2050-2230 lbm / dönüm) arasındadır. Mahsul, sulamasız ve az yağışsız kuru koşullarda büyüyerek 0,7-2,0 ton / ha’ya (624-1784 lbm / ac) ulaştığında bu sayılar azalır. Sulama veya yeterli yağış ve toprak nemi altında, deneyimli bir çiftçi 4,0 ton / ha (3569 lbm / ac) mahsul verimi elde edebilir. Yağ tipi ayçiçeklerinde, çoğu durumda, sınırlayıcı faktörler ortaya çıkmadığında yağ verimi 1 ila 3 ton / ha (892 ila 2.2677 lbm / ac) arasında değişebilir. Bazı bölgelerde hektar başına 5,7 ton (5000 lb / ac) bile rekor verim bildirilmiştir (Toensmeier, 2016).   

Nihai ayçiçeği verimi aşağıdaki faktörlerden etkilenebilir: 

• ayçiçeği çeşidi-melez 
• ekim için kullanılan tohumun kalitesi 
• çevre (sıcaklık, toprak vb.) 
• büyüme mevsimi boyunca iyi yayılmış ve yeterli yağışların mevcudiyeti (veya sulamanın mevcudiyeti) 
• besin mevcudiyeti (toprak verimliliği, tarlanın mahsul geçmişi ve gübreleme programı) 
• bitkilerin sağlığı (haşere ve hastalık yönetimi) 
• uygun makinelerin mevcudiyeti  

Çiftçi, hasattan önceki sezon sonunda mahsul verimini hesaplamak için birçok farklı yol kullanabilir. Bunlardan biri aşağıdaki formülün kullanılmasıdır: 

Verim: 2.450 x bitki popülasyonu x kafa büyüklüğü x tohum büyüklüğü x iyi tohum sayısı x merkez tohum seti x kuş hasarı yok = lbs / dönüm. 

Bu formülün nasıl kullanılacağı hakkında daha fazla bilgi edinmek için NDSU (N. Dakota Eyalet Üniversitesi) sitesini ziyaret edin (3) 

Ayçiçeği Hasadı 

Hasat Zamanı 

Ayçiçeği çeşitlerinin çoğu ekimden sonraki 90-120 gün içinde yaşam döngüsünü tamamlar. Tabii ki, bu süre farklı faktörler (biyotik ve abiyotik stresler, çeşitlilik vb.) Altında önemli ölçüde değişebilir.). Bu nedenle çiftçinin bitkilerin fizyolojik olgunluğunu yansıtan ve hasat sinyali olarak kullanılabilecek başka bir göstergeye sahip olması gerekir. Başın arkasındaki rengin yeşilden sarıya ve braketlerin kahverengiye değişmesi genellikle ayçiçeğinin fizyolojik olgunluğunu gösterir. Bu Aşama R-9’dur ve çiçeklenmeden 30-45 gün sonra, sonbahar ortası civarında gerçekleşir. Bu aşamada tohum nemi hala % 35’te (% 20-50) yüksektir. O andan itibaren fazladan verim artışı beklenmediği için hasat başlayabilir. 

Aksine, hastalıklar, kuş hasarı veya yağışlı hava nedeniyle verim kaybı riski olduğu için olgunluk ile hasat arasındaki süre mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Olgunluktan sonra bitkilerin kuruması ve tohum nem içeriğinin azaltılması gerekir. Bunu başarmak için bazı çiftçiler erken sonbahar donlarından veya bir nemçeker uygulayarak yapabilir. Bu tür ürünler mahsulün fizyolojik olgunluğundan önce kullanılmamalıdır çünkü verimi ve yağ içeriğini azaltabilirler. Bu noktada nemçeker kullanılsa bile tohumların kurutulmasının tüm bitkiye göre çok daha yavaş olacağından bahsetmek önemlidir.   

Genel olarak, mekanik hasat (biçerdöverlerle) tohum neminin % 18-20’sinden daha azıyla başlayabilir. Bununla birlikte, bazı çiftçiler, tohum nem içeriği % 9,5’e düşene kadar hasadı geciktirmeyi tercih ederek güvenli ve doğrudan depolamaya izin verir. Ancak bu kadar düşük nemde tohumun parçalanma riski yüksektir (2). Çiftçi, yetiştirdiği ayçiçeği türü için ticari tohum kalitesi ön koşullarını da göz önünde bulundurmalıdır. Örneğin çerezlik ayçiçeği için sözleşmeler genellikle % 10 nem, % 1’den az sklerotia ve 155 g / 0,5 L test malzemesi ağırlığı gerektirir (4).  

Ayçiçeği nasıl hasat edilir ve kayıplar en aza indirilir  

Ayçiçeği elle veya mekanik olarak hasat edilebilir. İkinci seçenek elbette özellikle ticari ürünlerde en yaygın olanıdır. Bu amaçla çiftçiler, ayçiçeği için özel olarak tasarlanmış biçerdöver başlıklarını veya buğday gibi küçük tanelerin harmanlanmasında ve hatta soya fasulyesi için kullanılan normal “tüm mahsul” başlıklarını kullanabilirler (5). Birçoğu yalnızca kafaları toplamak ve mümkün olduğunca çok sapı ortadan kaldırmak için tasarlanmış bir kafa sıyırıcı prensibiyle çalışan çeşitli başlık ekleri mevcuttur. Ayçiçeği sıralar halinde ekilmediğinde, çiftçi geleneksel bir düz kesim üzerine monte edilen tabla başlığını kullanabilir (4).  

Mekanik hasat sırasındaki verim kayıplarını en aza indirmek için çiftçinin bunlara neden olan faktörleri bilmesi ve buna göre bazı ayarlamalar yapması gerekir. Hasat sırasındaki kayıpların 3 ana nedeni (2): 

1. mahsulde yatma,  
2. mahsul makineye girerken hasar ve  
3. harman ve tohum ayıklama kaybı. 

Çiftçinin hasat sırasındaki kayıp riskini azaltmasına yardımcı olabilecek bazı tipik ayarları şunları içerir. Birleştirme hızı saatte yaklaşık 3 ila 5 mil olmalı ve ayçiçeği tohumunun nem içeriğine, bitki sayısına ve mahsul verimine göre ayarlanmalıdır. Örneğin, işleyici, kırılma kayıplarını önlemek için tohum nem içeriği düşük olduğunda hızı düşürmelidir. Diğer mahsullerle karşılaştırıldığında, ayçiçeğinde, daha hafif tohumlar nedeniyle tohumların biçerdöverden üflenmesini önlemek için hava hızı düşmelidir. Silindir hızı genellikle 250 ila 400 rpm iken içbükey-geniş açık çalıştırılmalıdır. Son olarak, 1/2 ila 5/8 inçlik bir üst elek ve 3/8 inçlik bir alt elek kullanılabilir (6, 5).  

Çiftçi, ayçiçeği tohumlarının küçük tanelere göre daha düşük ağırlığının ve daha büyük boyutunun nakliye maliyetlerini etkilediğini de akılda tutmalıdır. Bir fikre sahip olmak için, yağlı tohumlu ayçiçekleri için tipik test ağırlıkları 28-32 lbs civarındadır./ bu, ABD sınıf standardının daha da düşük olmasıyla (6).   

Hasat Sonrası İşleme: Ayçiçeği Tohumlarının Kurutulması ve Depolanması  

Erken hasat, her zaman bitkinin fizyolojik olgunluğundan sonra birçok faydası olabilir. Bununla birlikte, o andaki yüksek tohum nemi içeriği, ürünün depolanmasını engelleyici hale getirir. Güvenli ve uzun bir depolama ömrü sağlamak için tohumların kurutulması gerekir. Kabul edilebilir tohum nemi seviyesi, saklama koşullarına (sıcaklık vb.) ve istenen saklama süresine bağlıdır. Örneğin, geçici depolama için tohumlar % 12 neme sahip olabilirken, donma koşullarında ve yeterli havalandırmada % 15 bile kabul edilebilir. Bununla birlikte, daha uzun süreli depolama için % 10’dan az nem gerekir. Yağ tipi ayçiçekleri kış ve yaz aylarında sırasıyla % 10 ve % 8 nemin üzerinde depolanmamalıdır. Genel olarak, tohum yağı içeriği ne kadar yüksek olursa, daha iyi depolama için nem seviyesi o kadar düşük olur (7). Benzer şekilde, yağsız tohumlu ayçiçekleri kış aylarında % 11, yaz aylarında % 10 nemin üzerinde depolanmamalıdır (8, 2).   

Çiftçi, arzu edilen tohum nem seviyelerine ulaşmak için tohumları doğal hava, düşük sıcaklık ve yüksek sıcaklık haznesi, parti ve sürekli akışlı kurutucular kullanarak mekanik olarak kurutabilir. İlk neme, hava akışına ve sıcaklığa bağlı olarak işlem 3 ila 6 hafta arasında sürebilir. Ayçiçeklerini aşırı kuruttukları için mısır veya küçük taneleri kurutmaya alışkın operatörlere karşı dikkatli olun veya kullanmaktan kaçının. Genellikle yağ ve yağ asidi bileşimi üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığı için 43 ile 104oC (110-220 oF) arasında bir kurutma sıcaklığında kullanılır. Sıcaklık daha düşük olduğunda, kurutma daha uzun sürecektir. Şekerleme ayçiçeği için tohumlara zarar verebilecek çok yüksek bir sıcaklık kullanmaktan kaçının. Üreme malzemesi olarak kullanılacak tohumlar için her zaman 43oC’nin (110oF) altında bir sıcaklık kullanılmalıdır (9).

Ayçiçeği tohumlarının kurutulması ve soğutulması, sağlıklarının ve kalitelerinin daha uzun süre korunmasına yardımcı olabilir. Hasat edilen tohumlar genellikle 30oC civarında bir sıcaklığa sahiptir. Bunları saklamak için nemle birlikte tohum sıcaklığını 20oC’nin altına düşürmemiz gerekiyor. Zararlıların üremesini ve mantar hastalıklarının yayılmasını yavaşlatmak için saklama sıcaklığı 10-18oC arasında tutulabilir. Bunu sağlamak için sık muayene ve örneklemeye ihtiyaç vardır. Muayene, depolanan ayçiçeği tohumları için her 15 günde bir, küçük taneler için ayda bir yapılmalıdır (7). Ayçiçeği çekirdeği için küçük tanelerin depolanmasına uygun çiftlik tesisleri de yeterlidir. Konteynerler için sınırlı alan olduğunda bir alternatif olarak çiftçi ayçiçeği tohumlarını depolamak için torbalar kullanabilir (10). 

Son olarak, ticari kullanımlarına bağlı olarak, depolandıktan sonra tohumlar doğrudan tüketicilere veya yağ ekstraksiyonu için satılabilir (paketlenebilir). Ayçiçeği çekirdeği hazırlama ve yağ çıkarma hakkında daha detaylı bilgiyi burada bulabilirsiniz (Le Clef & Kemper, 2015).

References

1. https://ourworldindata.org/crop-yields
2. https://www.ag.ndsu.edu/extensionentomology/recent-publications-main/publications/A-1331-sunflower-production-field-guide
3. https://www.ndsu.edu/agriculture/ag-hub/ag-topics/crop-production/crops/sunflowers/estimating-sunflower-yield
4. https://www.gov.mb.ca/agriculture/crops/crop-management/print,sunflowers.html
5. https://extension.missouri.edu/publications/g4701
6. https://www.extension.iastate.edu/alternativeag/cropproduction/sunflower.html
7. https://www.bettersunflowers.com.au/production/safe-storage
8. https://www.hort.purdue.edu/newcrop/afcm/sunflower.html
9. http://agrilife.org/lubbock/files/2011/10/dryingstoringsunfl01_17.pdf
10. https://extension.sdstate.edu/sites/default/files/2021-08/P-00205-08.pdf

Ayerdi, G. A., & Larbi, R. (2016). Effects of refining process on sunflower oil minor components: A review. Oilseeds and fats, crops and lipids.

Le Clef, E., & Kemper, T. (2015). Sunflower seed preparation and oil extraction. In Sunflower (pp. 187-226). AOCS Press.

Toensmeier, E. (2016). The carbon farming solution: A global toolkit of perennial crops and regenerative agriculture practices for climate change mitigation and food security. Chelsea Green Publishing.

Ayçiçeğinin Tarihi

Ayçiçeğinin Sulanması

Ayçiçeği Yetiştirmek İçin Toprak Hazırlığı, Toprak ve Ekim Gereksinimleri

Ayçiçeği Çeşit Seçimi

Ayçiçeğinin Gübre İhtiyacı

Ayçiçeği Yetiştiriciliğinde Yabani Ot Yönetimi

Ayçiçeği Zararlıları ve Hastalıkları

Ayçiçeği Verimi, Hasadı ve Depolanması