Budama, asma yetiştiriciliğinin en önemli kültürel işlemlerinden biridir. Asmalarda budama iki ana kategoriye ayrılır: Terbiye sistemi budaması ve kış ile yaz budaması. 

Terbiye sistemi budaması, bağlarda terbiye sistemi oluşturmak için gerekli olan tüm budama uygulamalarını içerir. Bir önceki makalede terbiye sistemi detaylı olarak anlatılmıştır. 

Kış budaması ve Yaz budaması

Çiftçiler, bitkinin gelecek yıl  büyüme ve gelişme ile verimlilik arasındaki dengeyi kurmak için kış budaması uygularlar. 

Dinlenme döneminde, yaprak dökümünden sonra, yetiştiriciler omcanın üzerinde az göz bırakacak şekilde budama uygularlar. Bırakılacak göz sayısı çeşide, iklim ve toprak koşullarına bağlıdır. Genel olarak, bazı çeşitlerde örneğin Cinsault gibi, çiftçiler 2-3 gözden budama uygulamayı tercih ederler. Cabernet Sauvignon ve Merlot gibi çeşitlerde ise, omcaları 10 gözden budamayı tercih ederler. 

Genel bir kural olarak, aşırı budama uygularsak, omcanın üzerinde az sayıda göz kalacaktır ve bu gözler az sürgün sürecektirler, fakat bu sürgünler çok hızlı bir büyüme oranı sahip olacaktırlar. Öte yandan, bağlarda yeterli budama uygulanmazsa, omcaların üzerinde çok sayıda göz olacaktır, bu gözler çok sayıda sürgün sürecektirler ve dolayısıyla yüksek verim verecektir. Bu durumun ideal olduğu düşünülebilir, fakat ideal değildir. Asma yüksek verim versede, üzümlerin kalitesi düşük olacaktır. Omca başına üretilen meyve miktarı, üzümlerin kalite özellikleri ile ters ilişkili olduğunu anlamak önemlidir. Ayrıca, budama zamanını belirlemek de önemlidir. Asmalarda erken budama hastalık ve don tehlikesi riskini artırır. Öte yandan, geç budama uygulamaları büyük olasılıkla asmaların geç sürgün sürmelerine neden olacaktır. 

Budama kolay bir işlem değildir ve tecrübe gerektirir. Budama makası kullanılarak, son gözden 45 derecelik açıda budama yapılır (yerel lisanslı tarım uzmanına danışın). Kollarda büyük yaralar açmamaya dikkat etmeliyiz. Eğer büyük yaralar açarsak, patojenik enfeksiyon riski yüksek olduğu için yaralara dezenfektan maddeler uygulamamız gerekecektir. 

Yaz budaması, kış budamasında yapılan yanlışlıkları düzeltmek için yapılır. Aynı zamanda, çiçek salkımı, yaprak alma gibi işlemlerde yapılır. Böylece, yaz budamasında yapılan işlemler şunlardır: 

Filiz (obur) alma

Filiz alma, filizlenmeden hemen sonra genç sürgünlerin çıkarılmasıdır. Çıkarılan sürgünler istenmeyen pozisyonlarda gelişen veya kış gözlerinden filizlenen sürgünlerdir. Sürgünleri erken gelişme aşamasında çıkarmamızın nedeni, bitkiye zarar vermeyi önlemektir (çapları kalınlaştıkça daha büyük yaralar açılır). 

Omcadan ne kadar sürgün çıkarmak gerektiğini bilmek, çeşidin özelliklerine bağlıdır. Örneğin, çok güçlü bitkilerde, çıkarılan sürgün sayısı az ila orta derecedir. Eğer daha fazla çıkarılırsa, primer sürgünlerin aşırı gelişimini teşvik edecektir. Sonuç olarak, asmada yüksek yaprak sayısı olacaktır ve dolayısıyla gözlerin verimliliği olumsuz yönde etkilenecektir. Bu işlem elle yapılır çünkü bir makinenin hangi sürgünün çıkarılması gerektiğine karar vermesi zordur. 

Tepe alma

Tepe alma, sürgünlerin uç kısmını keserek çıkarmaktır. Bu teknik oldukça önemlidir ve farklı yetişim aşamalarında yapılırsa asma üzerinde farklı etkisi olacaktır. Amaç, omcanın sürgün gelişimini yavaşça durdurmak ve besinin verim organlarına aktarmasını teşvik etmektir. Bu işlem, çiçeklenmeden birkaç gün önce yapılır, böylece bitkinin besinleri çiçek salkımlarına aktarmasına neden oluruz. Çiçek dökme eğilimi olan çeşitlerde, önemli ölçüde faydalı olabilir. Ancak, zamanlama çok önemlidir. Eğer tepe alma çok erken bir aşamada yapılırsa, omca primer sürgünler geliştirmeye başlar. Elbette bu büyük bir rekabete neden olacağı için arzu edilen bir durum değildir. 

Tepe alma, üzüm mercimek boyutunda olduğunda uygulanır, böylelikle bitki üzümlere daha fazla besin aktararak kalite özelliklerini arttırır. Bu aşamada, bitkilerin ağırlığını azaltarak tellerin bükülmesini önleriz. Elle ve mekanik olarak yapılan her türlü müdahale de kolaylaştırılır.Tepe alma elle veya mekanik olarak da yapılır.  

Yaprak alma

Üreticiler genellikle iki ana nedenden dolayı elle yaprak alma işlemini uygularlar. İlk neden,omcanın havalanmasını arttırmaktır. İkincisi ise,  çeşitli zararlılara ve hastalıklara karşı mücadele bu şekilde kolaylaştırılır. Yaprak alma işlemi ile, bazı uygulanan ilaçların üzümleri olumlu yönde etkilemesine yardımcı oluruz. Kırmızı çeşitlerde, üreticiler ayrıca üzümlerin doğrudan güneş ışığına erişebilecekleri ve kırmızı renge dönüşecekleri şekilde yaprak alma uygularlar. Genel bir kural olarak, çeşitli aşamalarda yaprak alma uygulayabiliriz, ancak çoğunlukla hasattan yaklaşık 1,5 ay önce yapılır (yerel lisanslı tarım uzmanınıza danışın).

Üzüm salkımı seyreltme

Üzüm salkımı seyreltme işlemi çoğunlukla şaraplık çeşitlerde uygulanır. Bu teknik, eğer verim yüksek ise, asma tüm salkımlara yeterli besin aktaramayacaktır ve üretilen üzümlerin kalitesi düşük olacaktır, bu nedenle gelişmemiş üzüm salkımlarını çıkararak üzümlerin kalitesi arttırılır. Genel olarak, Avrupa’ da kaliteli şarap üretimi yapılan bağlarının çoğunda, bağcılar miktardan fazla kaliteye önem verirler ve kaliteyi seçerler. Ayrıca, bağcıların bazıları çoğu meyve salkımlarını çıkardıklarını ve bitki üzerinde sadece az sayıda salkım bıraktıklarını belirtmişlerdir. Bu şekilde, şarapları yüksek fiyatta pazarladıklarını iddia ederler. 

Üzüm seyreltme

Bu teknik, üzüm salkımlarında aşırı meyve olduğunda, üzümlerin bir kısmını çıkararak üzümlerde deforme ve büzülme gibi durumları önlemek için yapılır. Çoğunlukla sofralık çeşitlerde, üzümlerin düzgün bir şekilde büyümesi için alan oluşturmak gerekir ve dolayısıyla üzümlerin bir kısmı çıkarılır. Ayrıca, üzüm seyreltme üzümlerin havalanmasını arttırır, dolayısıyla fungal hastalıkları önler. 

Ancak, tüm bu yukarıda belirtilenleri, kendi araştırmanızı yapmadığınız sürece uygulamanız önerilmez. Her bitki farklıdır ve dolayısıyla değişik kış ve yaz budaması kombinasyonu gerektirir. Yerel lisanslı tarım uzmanına danışmanız tavsiye edilir.

Bu makaleyi, kış ve yaz budamasında uyguladığınız teknik hakkında yorum yaparak veya fotoğraf paylaşarak zenginleştirebilirsiniz. 

Bağ Tarımı – Bağcılık Nedir?

Üzüm ve Asma Hakkında İlginç Bilgiler

Üzümün Faydaları

Asma Bitkisi Hakkında Bilgi

Ticari Üzüm Yetiştiriciliği – Bağ Tesisi Kurulumu – Bağcılık Kılavuzu

Bağcılıkta Anaç ve Çeşit Seçimi

Asmanın Toprak İstekleri Ve Toprak Hazırlığı

Asma Fidanı Dikimi ve Omcaların Mesafesi – Hektar Başına Bitki Sayısı

Bağlarda Terbiye Sistemi

Asma Yetiştiriciliğinde Budama, Yaprak ve Salkım Alma İşlemleri

Asma Yetiştiriciliğinde Sulama

Bağlarda Gübreleme

Bağ Zararlıları ve Hastalıkları

Üzüm Hasadı – Üzüm Bağında Hasat Ne Zaman ve Nasıl yapılır?

Üzüm Bağının Hektar Başına Verimi

Bağcılıkta Teknoloji Kullanımı

Asma yetiştiriciliğinde deneyimli misiniz? Lütfen deneyiminizi, yöntemlerinizi, uygulamalarınızı ve taktiklerinizi  aşağıda bulunan boşluklar da paylaşın. Eklediğiniz tüm içerik kısa zamanda tarım uzmanlarımız tarafından incelenecektir. Onaylandıktan sonra Wikifarmer.com’a eklenecek ve dünyadaki binlerce yeni ve deneyimli çiftçiyi olumlu yönde etkileyecektir. 

ORTAKLARIMIZ

Sürdürülebilirlik ve insan refahına odaklanan ortak misyonumuzu yerine getirmek için küresel STK'lar, Üniversiteler ve diğer kuruluşlarla işbirliği yapıyoruz.