Szkodniki i choroby kukurydzy

Jakie są najważniejsze szkodniki i choroby kukurydzy?

Kukurydza jest rośliną wysokopienną, jednak aby w pełni wykorzystać jej potencjał rolnik powinien dbać o zdrowotność roślin przez cały sezon wegetacyjny. Z wyjątkiem chwastów, które pojawiają się na wczesnym etapie życia rośliny, istnieją różne szkodniki i patogeny, które mogą zagrozić wzrostowi i produkcji kukurydzy w różnych okresach jej cyklu życiowego.

Rolnik musi być ich świadomy i podejmować działania zapobiegawcze lub tłumiące, aby uniknąć lub ograniczyć szkody. Jest to wysoce zalecane dla rolnika

• Często odwiedzaj pole, uważnie obserwuj rośliny i pobieraj próbki, aby określić „wroga” i jego rozprzestrzenianie się.
• Bądź świadomy czynników sprzyjających rozprzestrzenianiu się szkodników kukurydzy i progu ekonomicznego upraw, aby zdecydować, czy, kiedy i jak należy podjąć działania.
• Podjęcie działań, zanim choroba lub szkodnik zaatakuje całe pole, może zmniejszyć ilość stosowanych środków chemicznych i zwiększyć skuteczność ochrony upraw.

Najczęstsze i najważniejsze szkodniki kukurydzy

Niektóre szkodniki preferują lub występują częściej w określonych fazach wzrostu roślin kukurydzy, podczas gdy inne zagrażają zdrowotności kukurydzy przez cały sezon wegetacyjny.

Słonecznica orężówka

Słonecznica orężówka lub amerykańska (Helicoverpa armigera lub Helicoverpa zea) jest ważnym i powszechnym wrogiem kukurydzy i może powodować rozległe uszkodzenia kukurydzy cukrowej. Larwa może powodować uszkodzenia (w wyniku żerowania) liści, pręcików, a zwłaszcza jedwabiu i kłosa, gdzie owad woli być karmiony. Takie uszkodzenie może zmniejszyć zapylanie i zawiązywanie ziarna, podczas gdy uszkodzenie kolby może pomóc w późniejszej infekcji mikotoksynami. Owad zimuje w glebie w postaci poczwarek. Inne rośliny żywicielskie to bawełna, pomidor i niektóre rośliny strączkowe.

Zwalczanie powinno odbywać się przy wylęgu jaj i młodych gąsienic (do 5 cm), ale monitoring wyklutych larw powinien być kontynuowany w dalszej części sezonu. Poza pestycydami chemicznymi rolnik może stosować pułapki feromonowe, Bacillus thuringiensis, Entrusts SC czy nukleopolihedrowirus (NPV) i oczywiście korzystać z naturalnych wrogów owadów (1).

Omacnica kukurydziana

Omacnica kukurydziana (Busseola fusca, Chilo partellus, Chilo orichalcociliellus, Sesamia calamistis) jest nadal jednym z najważniejszych szkodników porażających kukurydzę. Może powodować znaczne szkody (do 50-75% strat w plonach) na plantacjach kukurydzy w krajach rozwijających się (dotyczy 30 mln ha2)), ale także w Europie. Proso, sorgo i trzcina cukrowa to inne rośliny żywicielskie owada. Gąsienice (larwy) są żółtobrązowe z brązowymi głowami i żywią się młodymi roślinami, powodując „martwe serca” i uszkadzając liście. Gdy larwa dojrzewa, wnika w łodygi. Uszkodzenia spowodowane żerowaniem skutkują słabymi, pustymi łodygami i słabo rozwiniętymi roślinami (z powodu zakłócenia przepływu składników pokarmowych i wody w roślinie) (3).

Rolnik powinien rozpocząć obserwację roślin 3 tygodnie po posadzeniu (2 razy w tygodniu) do fazy kwitnienia. Środki zwalczania powinny mieć miejsce, zanim larwa wniknie w łodygi. Do bezpośredniej kontroli rolnik może stosować roztwory chemiczne (4) i zwalczanie biologiczne, takie jak naturalni wrogowie, pasożyty, B. thurigiensis i biopestycydy (3). Dostępnych jest wiele odpornych odmian: mieszańce TELA (5), KDH4SBR, KDH5, KEMBU 214, EMB 0702, KATEH 2007-3, MTPEH 0703 (6).

Larwy (Rolnica gwoździówka, Peridroma saucia)

Larwy (Rolnica gwoździówka, Peridroma saucia) są głównymi wrogami sadzonek kukurydzy. Gąsienica zimuje w glebie i zaczyna swoją aktywność wiosną. Larwy żywią się łodygami i liśćmi oraz mogą ścinać młode rośliny od podstawy. Inne rośliny żywicielskie larw to groch, lucerna i wiele warzyw (takich jak ziemniak, pomidor, rośliny krzyżowe, sałata itp.).

Na rynku dostępne są odpowiednio zaprawiane nasiona (zaprawiacze nasion) do zwalczania szkodników. Rozrzucanie przynęty na ziemi to kolejne skuteczne rozwiązanie kontrolne. Ponieważ owad może migrować na uprawę kukurydzy z terenów sąsiadujących z pastwiskami i chwastami lub z pozostających na polu resztek poprzednich (żywicieli) upraw, rolnik powinien podjąć działania minimalizujące to ryzyko. Robaki mają wielu naturalnych wrogów (drapieżniki, parazytoidy i choroby), którzy są sprzymierzeńcami rolników i mogą ułatwić redukcję populacji owadów. Z tego powodu odradza się stosowanie silnych oprysków związkami chemicznymi, które mogą zaszkodzić tym naturalnym wrogom.

Mszyce kukurydziane i wciornastki kukurydziane

Oba owady mogą zmniejszać produktywność roślin kukurydzy i powodować znaczne szkody, zwłaszcza w przypadku roślin ze stresem wodnym i w sprzyjających temu warunkach środowiskowych. W ciężkich infekcjach rośliny stają się chlorotyczne (żółtawe plamy na liściach). Populacja owadów jest zwykle większa pod koniec wiosny i na początku lata. Zwykle z nich nie jest aktywnie kontrolowany, ponieważ opryskiwanie nie jest opłacalne. Jednak mszyce mają wielu naturalnych wrogów, którzy mogą „utrzymać je pod kontrolą” (np. larwy biedronki, parazytoidy osy itp.) (1). Na obszarach, na których częstym problemem są mszyce, rolnicy mogą zdecydować się na sadzenie odpornych mieszańców kukurydzy (odmiany, które mają odporność przeciwko Omacnicy, mogą się sprawdzić). Populacja powinna pozostać pod kontrolą, zwłaszcza na obszarach, na których występuje wirus wywołujący śmiertelną chorobę kukurydzy. Zgłoszono chorobę martwicy (więcej informacji poniżej).

Białe pędraki, czarne skorki polne i szarańcza wędrowna

Każdy z nich może powodować znaczne problemy i straty w uprawie kukurydzy (w fazie wzrostu rośliny), przy czym większe problemy występują w Afryce i Chinach. W przeciwieństwie do innych zbóż, na rynku kukurydzy dostępna jest ograniczona liczba certyfikowanych insektycydów.

Najczęstsze i najważniejsze choroby kukurydzy

Monokultura, uprawa uproszczona lub zerowa, nadużywanie chemicznych środków ochronnych i zmiana klimatu przyczyniły się do nasilenia infekcji licznych chorób kukurydzy, narażając końcowy plon na duże ryzyko. Rolnicy powinni często odwiedzać swoje pola i umieć rozpoznać najważniejsze choroby kukurydzy już na wczesnym etapie, aby podjąć odpowiednie działania. Zwykle najlepsze rezultaty przynosi zintegrowane podejście oparte na najlepszych praktykach zarządzania. Obejmuje opryski dolistne, zaprawianie nasion, zarządzanie resztkami pożniwnymi, płodozmian oraz zrównoważone zaopatrzenie roślin w składniki odżywcze i wodę. Choroby mogą być powodowane przez fitopatogenne grzyby, bakterie lub wirusy.

Najważniejsze choroby grzybowe kukurydzy

Szara plamistość liści

Szara plamistość liści (patogen: Chwościk kukurydzy Cercospora zeae-maydis) jest uważana za główne zagrożenie dla upraw kukurydzy w większości regionów świata, powodując nawet do 100% strat w plonach ziarna. Grzyb przeżywa w resztkach pożniwnych, dlatego problem staje się poważniejszy, gdy rolnicy co roku sadzą kukurydzę na tym samym polu i stosują techniki bezorkowe. Infekcja rozpoczyna się od dolnych liści w postaci uszkodzeń i stopniowo rozprzestrzenia się w górę. W pierwszych stadiach zmiany są niewielkich rozmiarów, otoczone żółtymi obwódkami, które rozszerzają się, tworząc większe szare plamy, podłużne (do 5 cm długości, 0,3 cm szerokości), równoległe w nerwach liści. Ciepła, wilgotna, pochmurna pogoda z dużą ilością opadów sprzyja rozprzestrzenianiu się infekcji. Stopniowo zainfekowane liście wysychają i obumierają (stają się nekrotyczne).

Aby uniknąć strat w plonach, rolnik może wybrać uprawę hybrydy odpornej na szarą plamistość liści. Jest to wysoce zalecane na obszarach o znanej historii infekcji grzybami. W połączeniu z płodozmianem środek ten może być bardzo przydatny w zwalczaniu chorób, gdy rolnik chce zastosować uprawę zerową. Alternatywnie na rynku dostępnych jest kilka odpowiednich fungicydów. Mimo to oprysk należy wykonać jak najwcześniej, zwłaszcza gdy spodziewane są sprzyjające warunki do rozwoju patogenu, a uprawiany mieszaniec jest podatny.

Północna (Turcicum) i południowa zaraza liści kukurydzy

Exserohilum turcicum (Helminthosporium turcicum) jest odpowiedzialny za północną zarazę liści kukurydzy, a Bipolaris maydis (Helminthosporium maydis) za południową zarazę liści kukurydzy. Są to odrębne choroby wywoływane przez różne grzyby, które mają wspólne objawy w postaci wydłużonych szaro-zielonych do brązowych zmian na liściach oraz znacznych strat w plonach, jakie te patogeny powodują obecnie na polach kukurydzy. W przypadku północnej zarazy liści zmiana rozszerza się stopniowo na cały liść i nie ogranicza się do nerwów liściowych. Wilgotna, deszczowa, wietrzna i ciepła pogoda sprzyja wzrostowi i rozprzestrzenianiu się choroby na polu kukurydzy.

Objawy tej choroby mogą być podobne do szarej plamistości liści, szczególnie we wczesnych stadiach infekcji. Może zaistnieć potrzeba bardziej specjalistycznej diagnostyki w celu rozpoznania odpowiedzialnego patogenu. Oprócz fungicydów bardzo skutecznymi metodami zwalczania tych chorób jest: zagospodarowanie pozostałości (orka, wypalanie), płodozmian z gatunkami nieżywicielskimi oraz stosowanie odpornych mieszańców.

Rdza kukurydzy (Puccinia Sorghi) i mączniak rzekomy to dwie z najbardziej rozpowszechnionych chorób na polach kukurydzy na całym świecie i mogą powodować duże straty w plonach (zwłaszcza w Azji i Afryce), jeśli nie są skutecznie zwalczane na czas. Rozprzestrzeniają się dość łatwo w uprawie, ale mogą być łatwo przenoszone z oraz na sąsiednie pola kukurydzy, osiągając nasilenie epidemii.

Mączniak rzekomy

Choroba może przetrwać w resztkach pożniwnych, ale także w różnych gatunkach roślin uprawnych i chwastach rosnących na polu kukurydzy lub w jego pobliżu. Rodzi się zarówno z powietrza, jak i z nasion. Sadzonki roślin uprawnych mogą zostać zainfekowane na początku sezonu, a problem jest większy przy ciepłej i wilgotnej pogodzie. W zależności od regionu, odmiany kukurydzy i patogenów wywołujących chorobę, rolnik może zaobserwować objawy takie jak ograniczony: wzrost roślin, chloroza liści, które zwykle są pokryte białym proszkiem (rozrost grzybów) po obu stronach, zniekształcenia kłosów i w rezultacie ograniczyć lub całkowicie zrezygnować z produkcji zboża (7).

Najważniejszym i najskuteczniejszym środkiem jest dobór odpornego mieszańca kukurydzy. Dodatkowo rolnik może stosować płodozmian, fungicydy systemiczne, opryski i zaprawianie nasion oraz wcześniejsze sadzenie (4,8).

Rdza kukurydzy

Choroba ma jeden z najbardziej charakterystycznych objawów, które są widoczne gołym okiem. Objawy są bardziej obfite w górnej części baldachimu, która jest łatwiej zakażana przez przenoszone przez wiatr zarodniki grzybów. W ciężkich infekcjach liście (i inne części roślin) pokryte są z obu stron pomarańczowo-brązowymi krostami o pudrowej powierzchni.

Na polach, na których uprawia się kukurydzę pękającą lub odmiany kukurydzy cukrowej, zaleca się wykonanie 2-3 oprysków dolistnych odpowiednim fungicydem (9) ze względu na dużą podatność tych roślin na rdzę kukurydzy. Aplikację należy wykonać dość wcześnie, aby była bardziej skuteczna. Na rynku dostępne są również odmiany odporne lub półodporne (tolerancyjne).

Głownia kukurydzy

Choroba jest wywoływana przez grzyby Sphacelotheca lub Sporisorium reiliana i jest uważana za chorobę o dużym znaczeniu ekonomicznym dla hodowców kukurydzy. Ten „cichy wróg” poraża młode sadzonki kukurydzy w trakcie i po wschodach z gleby, rozprzestrzenia się i rośnie systemicznie wewnątrz rośliny, nie dając żadnych objawów we wczesnych stadiach. Objawy pojawiają się w fazie kwitnienia kukurydzy (faza frędzlowania i jedwabienia). Rozrodcze części roślin kukurydzy, które zostały zainfekowane, mają zniekształcone frędzle z guzowatymi galasami, kulkami głowni lub wyglądem liściastym (9).

Najskuteczniejszym sposobem uniknięcia utraty plonów przez ten patogen jest podjęcie środków zapobiegawczych. Najbardziej efektywne jest stosowanie odmian kukurydzy odpornych na głownię (np. Hybryda B840). Grzyb może przetrwać w glebie przez wiele lat, dlatego w niektórych sytuacjach, w przypadku znanego wywiadu polowego, konieczne może być użycie nasion zaprawionych fungicydami. Ważne jest również wcześniejsze sadzenie i zbilansowane nawożenie (fosfor ma pozytywny wpływ, natomiast azot może nasilać problem z chorobą).

Zgnilizna korzeni (Pythium i Rhizoctonia)

Oba grzyby porażają system korzeniowy roślin kukurydzy na każdym etapie rozwojowym, prowadząc do gnicia. Zainfekowane rośliny mogą mieć ograniczony wzrost (rośliny karłowate), słabo wytrzymałe, chlorotyczne, z przebarwionymi korzeniami i wylegać lub obumierać. Patogenom sprzyja wysokie stężenie wody w glebie (źle osuszone pola) i generalnie niskie temperatury.

Płodozmian z odpornymi na tę chorobę gatunkami roślin strączkowych oraz stosowanie odmian odpornych może dać dobre rezultaty. Na polach, na których występuje znany problem, rolnik może zastosować nasiona zaprawione odpowiednimi środkami grzybobójczymi lub/i zdezynfekowane oraz podjąć działania mające na celu poprawę odwodnienia gleby na polu.

Najważniejsze choroby wirusowe kukurydzy

Śmiertelna martwica kukurydzy (MLND) lub (CLN)

Jak sama nazwa wskazuje, choroba ta jest jedną z najbardziej katastrofalnych wschodzących chorób, z jakimi może się spotkać hodowca kukurydzy. Jest to synergetyczna choroba wirusowa wywoływana przez 2 wirusy: wirus chlorotycznej pstrości kukurydzy (MCMV) i jeden z kilku wirusów z rodziny Potyviridae (11). Występuje na wszystkich etapach wzrostu roślin i może powodować ograniczony wzrost roślin, chlorozę liści (od podstawy liścia) skutkującą „martwym sercem” u młodszych roślin, zniekształconymi, słabo lub wcale niewystępującymi kłosami, słabymi kwiatostanami męskimi, a nawet śmiercią roślin. Wirusy mogą być przenoszone przez nasiona zainfekowanych roślin i wektory, takie jak wciornastki kukurydziane, mszyce i dżdżownice.

Choroby wirusowe nie podlegają leczeniu. W rezultacie rolnik musi podjąć środki ostrożności, aby uniknąć infekcji. Po pierwsze, musi używać wyłącznie nasion certyfikowanych, zwłaszcza jeśli wirus został już zgłoszony na danym obszarze lub jeśli nasiona pochodzą z takiego regionu. Dodatkowo dostępne są odporne hybrydy. Użyteczny może być płodozmian z gatunkami niebędącymi żywicielami w połączeniu ze skutecznym zwalczaniem hist-chwastów i wektorów owadzich. Jeśli rolnik zauważy podejrzane objawy, musi usunąć i spalić zainfekowane rośliny kukurydzy.

Płodozmian w celu zmniejszenia pojawiania się „wrogów” kukurydzy.

Monokultura kukurydzy na dużym obszarze lub z roku na rok może sprzyjać chorobom i szkodnikom kukurydzy. Rolnik musi zapobiegać działaniom mającym na celu zmniejszenie tego ryzyka, a płodozmian jest niezbędnym narzędziem w takiej sytuacji. Schemat płodozmianu, czyli jakie uprawy będą następować po kukurydzy na polu i ile sezonów wegetacyjnych będzie trwał, musi być zaprojektowany bardzo starannie. Celem jest wybór innych upraw roślin, które nie są żywicielami szkodników i chorób kukurydzy. Z tego powodu musimy unikać sadzenia po kukurydzy niektórych określonych zbóż (takich jak sorgo), zwłaszcza jeśli na naszym polu znana jest historia śmiercionośnej martwicy kukurydzy. Jednak pszenica, jęczmień i owies są szeroko stosowane z powodzeniem w płodozmianie kukurydzy. Preferowana jest fasola (soja), fasola i groch (rośliny z rodziny Leguminosae). W systemach płodozmianu, które trwają wiele lat, rolnik może również użyć ziemniaków lub cebuli. Aby wybrać najlepszy schemat dla swojej rotacji, możesz zapytać o radę lokalnego licencjonowanego agronoma.

Referenje

1. https://www.daf.qld.gov.au/business-priorities/agriculture/plants/crops-pastures/broadacre-field-crops/insect-pest-management-specific-crops/insect-pest-management-maize
2. https://www.cambridge.org/core/journals/international-journal-of-tropical-insect-science/article/abs/div-classtitlenatural-enemies-of-cereal-stemborers-in-east-africa-a-reviewdiv/5BB99F08B04EA3D3C6740E911CFC11CE
3. https://agritech.tnau.ac.in/crop_protection/crop_prot_crop_insectpest%20_cereals_maize.html
4. https://www.jica.go.jp/nepal/english/office/others/c8h0vm0000bjww96-att/tm_1.pdf
5. https://www.cimmyt.org/news/new-maize-hybrid-shows-resistance-to-stem-borers-in-south-africa/
6. https://www.plantwise.org/KnowledgeBank/pmdg/20137804329#
7. https://repository.cimmyt.org/bitstream/handle/10883/3707/13180.pdf?sequence=1&isAllowed=y
8. https://iimr.icar.gov.in/idm-for-important-diseases-of-maize/
9. https://www.nepjol.info/index.php/JMRD/article/view/14242
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30059641/

Kukurydza – przygotowanie gleby, wymagania glebowe i wymagania dotyczące siewu

Szybkie fakty na temat kukurydzy

Informacje i produkcja roślin kukurydzy

Jak uprawiać kukurydzę dla zysku — przewodnik po uprawie kukurydzy

Wartość odżywcza i korzyści zdrowotne płynące z kukurydzy

Jak skutecznie zwalczać chwasty w uprawie kukurydzy, aby uzyskać wyższe plony

Plon, zbiór i postępowanie po zbiorze kukurydzy

Zasady wyboru najlepszej odmiany kukurydzy

Wymagania wodne kukurydzy i systemy nawadniania

Wymagania dotyczące nawozów kukurydzy

Szkodniki i choroby kukurydzy