Szkodniki i choroby jęczmienia

Uprawy jęczmienia są często narażone na choroby oraz żerowanie szkodników. Jeśli w porę nie zostaną podjęte działania mające na celu zwalczenie chorób i/lub szkodników, dojdzie do znacznych strat w plonie. Jednak, aby lepiej chronić rośliny, niezbędne jest dokładne poznanie charakterystyki szkodników oraz patogenów.

Szkodniki zagrażające uprawom jęczmienia to głównie owady (1):

• Mszyce (mszyca wiśniowo-przytuliowa, rosyjska mszyca pszenna, mszyca zbożowa itp.)- Rhopalosuphum padi, Diuraphis noxia, Sitobion avenae

Objawy→żółte liście lub liście pokryte białymi pasami, purpurowe zabarwienie roślin w okresie występowania niższych temperatur.

Zazwyczaj mszyce są zdolne do przetrwania na kilku roślin w postaci jaj i mogą wykorzystać więcej niż jedną roślinę jako żywiciela. Wiosną z jaj wykluwają się młode mszyce pozbawione skrzydeł, a nowe pokolenie pojawia się co 3 do 4 tygodni.

• Motyle z rodziny śówkowatych (ang. armyworms) (Noctuidae)-Mythimna unipunctata, Spodoptera praefica

Objawy→uszkodzone (zjedzone) liście

Owady te zwykle przeżywają w glebie w postaci larw. W czasie późnej wiosny i wczesnego lata pojawia się pierwsze pokolenie młodych owadów z rodziny sówkowatych, drugie zaś pojawia się późnym latem. Większe szkody wyrządza pokolenie pierwsze. Stadia rozwoju: jajo – larwa – poczwarka – osobnik dorosły.

• Mączniak występujący na jęczmieniu (ang. Haanchen mealybug) – Trionymus haancheni

Objawy→żółte lub brązowe przebarwienia na łodygach

• Pluskwiaki – Euschistus spp.

Objawy→uszkodzenia ziarniaków w fazie dojrzałości mlecznej

• Drutowce – Aeolus spp., Anchastus spp., Melanotus spp., Limonium spp.

Objawy→obumieranie siewek, bielenie kłosów

Przeciwko szkodnikom stosuje się środki chemiczne, biologiczne oraz płodozmian z wykorzystaniem roślin, które nie są żywicielami danych agrofagów. Obecnie, kiedy ważne jest włączenie zrównoważonych praktyk rolniczych, eksperci zalecają stosowanie Zintegrowanego programu ochrony przed szkodnikami (IPM). „Zintegrowany program ochrony przed szkodnikami (IPM) jest skutecznym i przyjaznym dla środowiska podejściem do zwalczania szkodników. Opiera się na kombinacji zdroworozsądkowych praktyk. Programy IPM wykorzystują aktualne, kompleksowe informacje na temat cyklu życiowego szkodników i ich interakcji ze środowiskiem” (2).

Choroby dotykające jęczmień mogą być wywoływane przez bakterie, wirusy oraz grzyby, które mogą infekować każdą część rośliny, od korzenia do kłosów (1,4): jak wyjaśniają eksperci, na nasilenie choroby wpływają trzy główne czynniki – patogen, gospodarz i środowisko, tworząc trójkąt (3). Zmiana któregokolwiek z tych elementów trójkąta chorobowego będzie miała wpływ na przebieg choroby.

Choroby bakteryjne

• Bakteryjna smuga liści i kłosów – Xanthomonas translucens znana również jako Xanthomonas campestris

Objawy→więdnięcie i obumieranie liści, powolny wzrost roślin

Odpowiedzialna za wywoływanie choroby bakteria przeżywa w glebie i w wodzie, może być przenoszona przez deszcze wywoływane przez wiatr. Może również przetrwać na nasionach, resztkach pożniwnych, zbożach wysianych jesienią oraz wieloletnich trawach.

• Bakterioza obwódkowa traw – Pseudomonas syringae

Objawy→liście pokryte żółtymi przebarwieniami oraz plamami nekrotycznymi

Choroby wirusowe

• Pasiastość liści jęczmienia – Pyrenophora graminea

Objawy→liście pokryte małymi żółtymi plamkami

Jest to choroba mająca swój początek w nasionach. Jej przebieg jest monocykliczny. Zwykle zimuje w sklerotach na resztkach pożniwnych, co zostało zaobserwowane w Rosji. Wtórne zakażenie konidiami może prowadzić do infekcji kwiatów i zakażenia nasion.

• Żółta karłowatość jęczmienia – barley yellow dwarf virus (BYDV)

Objawy→obecność żółtozielonych plam na końcówce liścia, blaszce liściowej lub brzegach liścia

Choroby grzybowe

• Zgnilizna korzeni – Bipolaris sorokiniana, Cochliobolus sativus, Fusarium culmorum, Fusarium graminearum

Objawy→zamieranie dolnych liści. Choroba może być przenoszona poprzez zarodniki w glebie, jak i przez części patogena obecne na nasionach. Zarodniki mogą przetrwać przez wiele lat zanim wykiełkują. Optymalny poziom nawożenia może zmniejszyć nasilenie choroby.

• Głownia zwarta jęczmienia – Ustilago hordei

Objawy→póżne pojawianie się kłosów

• Mączniak rzekomy – Sclerophthora rayssiae

Objawy→karłowatość i/lub deformacja roślin

• Sporysz – Claviceps purpurea

Objawy→najpierw widoczne ciemne zabarwienie kłosa i ziarna, następnie pojawienie się czarnej masy będącej grzybnią

• Łamliwość podstawy źdźbła – Pseodocercosporella herpotrichoides

Objawy→wysychanie i/lub łamanie się łodyg

• Fuzarioza kłosów – Fusarium graminearum

Objawy→bielenie kłosków

• Głownia pyląca jęczmienia – Ustilago nuda, Ustilago tritici

Objawy→wczesne pojawienie się kłosów

• Plamistość siatkowa – Pyrenophora teres

Objawy→ciemnozielone, mokre plamy

• Mączniak prawdziwy – Blumeria graminis

Objawy→biały nalot widoczny na dolnej stronie liści

Do najczęściej podejmowanych kroków w celu zapobiegania chorobom roślin należą:

• Wybieranie odmian odpornych
• Płodozmian
• Zwalczanie chwastów
• Usuwanie z pola pozostałości po wcześniejszych uprawach
• Stosowanie certyfikowanych i/lub odpowiednio zaprawionych nasion

Powyższe informacje są jedynie ogólnymi wytycznymi, których nie należy stosować bez wykonania odpowiednich analiz. Nie ma na świecie dwóch identycznych pól, dlatego nie należy dobierać metod nawożenia bez uwzględnienia danych z badań gleby, analizy tkanek i historii pola.

Referencje

1. https://plantvillage.psu.edu/topics/barley/infos#!
2. https://www.epa.gov/safepestcontrol/integrated–pest–management–ipm–principles#:~:text=Integrated%20Pest%20Management%20(IPM)%20is,their%20interaction%20with%20the%20environment.
3. https://grdc.com.au/resources–and–publications/grownotes/crop–agronomy/northernbarleygrownotes/GrowNote–Barley–North-9-Diseases.pdf
4. https://grdc.com.au/resources–and–publications/grownotes/crop–agronomy/barley–west/GrowNote–Barley–West-2-Pre–planting.pdf

Jęczmień- historia, informacje o roślinie oraz o jej wartościach odżywczych

Zasady wyboru najlepszej odmiany jęczmienia

Przygotowanie gleby do uprawy jęczmienia, wymagania dotyczące gleby, wymagania dotyczące siewu

Nawadnianie jęczmienia- metody i wymagania

Wymagania dotyczące nawożenie jęczmienia oraz metody nawożenia

Szkodniki i choroby jęczmienia

Plon, zbiór i przechowywanie jęczmienia

Zwalczanie chwastów w uprawie jęczmienia