Tarwe plantinformatie, geschiedenis en voedingswaarde

Tarwe wordt beschouwd als een belangrijk hoofdvoedsel wereldwijd. Tot 55% van de wereldpopulatie is afhankelijk van dit gewas voor 20% van hun calorie inname (1). Het gewas gedijt in gematigde zones en is een belangrijke inkomstenbron voor miljoenen kleine en gemiddelde boerderijhouder.

Tarweplant informatie

Tarwe hoort bij de grassenfamilie (Poaceae) en is een C3 eenjaarige (of tweejarige) plant. Het gewas wordt voornamelijk verbouwd om graan te produceren, maar kan ook gebruikt worden als voedergewas (hooi en kuilvoer) of als weiland. In dit geval vindt de oogst iets eerder plaats in de zachte deegfase of het aardrempel stadium. Tarweplanten groeien als een bosgras met de productie van een centrale rechte stengel, 1,2 m (4 ft) hoog met meerdere scheuten (tot 35). Enkele van de scheuten beginnen de reproductiefase en dragen bij aan de uiteindelijke oogst, maar anderen niet.
Om tarwe te identificeren van andere graangewassen (vooral in vroege fases), controleren veel mensen of de korte oortjes en de bladschede haren hebben of niet. In de tarwesoorten, zijn de bladoortjes harig waar de bladschede dat niet is (2). Wintertarwe planten produceren over het algemeen meer bladeren dan zomertarwe, maar in beide gevallen wordt het laatst geproduceerde blad, die het vlagblad genoemd wordt, als het belangrijkst gezien door de fotosynthesesnelheid. Telers zouden de noodzakelijke maatregelen moeten nemen om de gezondheid van het vlagblad te behouden omdat het een significante bijdrage levert aan de ontwikkeling van de aar.
Tarwe kan gecultiveerd worden als winter of zomergewas. De cultivatieperiode duurt tot 6-8 maanden voor wintertypes waar het iets korter kan zijn voor zomertypes. Daarentegen kan tarwe ook gecultiveerd worden als intermediair gewas voor 3-4 maanden. In alle gevallen, van het zaaimoment tot de oogst ontwikkelen tarweplanten zich door bepaalde stadia (3):

• Kieming-opkomst-vestiging
• Scheuten-stengel verlenging
• Aardrempel
• Opkomst aar
• Bloei
• Vruchtontwikkeling/afrijpen
  -melkrijping
  -deegrijping
• Rijpen

De tijdsduur van elke groeifase hangt af van de variëteit/cultivar, de temperatuur, daglengte en zaaidag van het gewas. Over het algemeen, als tarwe gecultiveerd wordt als wintergewas, duren de scheut en aaropkomst langer dan diezelfde fasen tijdens zomertarwe. Voor het herkennen van verschillende ontwikkelingsstadia van zomertarwe kan men refereren naar een gedetailleerde gids van de universiteit van Minnesota uitbreiding (9).

De geschiedenis van tarwecultivatie en het belang voor wereldwijde voedselsystemen

Tarwe omvat een aantal soorten die horen bij het Triticum genus, maar de belangrijkste en meest gecultiveerde is Triticum aestivum (gewone of broodtarwe) die samen met T. turgidum gedomesticeerd is ongeveer 7500 v.C bij de ‘vruchtbare sikkel’ gebied in en vlakbij het Midden-Oosten (bell, 1987, 4). De eerst aanvankelijk gecultiveerde soorten waren de diploïde eenkoren (Triticum monococcum) en de tetraploïde emmertarwe (Triticum dicoccum). De natuurlijke hybridizatie en de selectie van boeren brachten durum, spelt en gewone broodtarwe voort (hexaploïde, zes kopiën van de chromosomen). Tarwecultivatie breidde zich geleidelijk over de Balkan, centraal en west Europa. Terwijl het gewas gedomesticeerd werd, selecteerden boeren, veredelaars en wetenschappers voor gewilde specifieke plantkarakteristieken, waardoor ze de fysiologie van de planten veranderden. Als gevolg werden de cultivars korter terwijl het aantal scheuten (per plant) over het algemeen ook omlaag ging.
Vandaag de dag heeft de constant verhogende eis voor het gewas het cultivatiegebied uitgebreid, van 67°N in Scandinavië en Rusland tot 45°Z in Argentinië (Feldmann 1995). Van de totale wereldwijde productie is bijna 761 miljoen ton (FAOSTAT 5), 95% broodtarwe, 4% Durum (pastatarwe, Triticum turgidum) tarwe en 1% Dicoccum (1). De laatste gegevens laten zien dat de landen met de hoogste graanproductie zijn: China, India, Rusland, VS en Frankrijk, waar Ierland, Nederland en Nieuw Zeeland de records hebben voor oogstproductie per hectare (6). Tegenwoordig hebben wetenschappers wereldwijd een “competitie” om de opbrengst en resistentie van het gewas te verbeteren om de wereldwijde noodzaak om 9,2 miljard mensen te voeden in 2050 te vervulen, doelend op 1,2% graanopbrengst verhoging per jaar (7).

Gebruik en voedingswaarde van tarwe

De rijke voedingswaarde van volkoren tarwe, de hoeveelheid en kwaliteit van de gluten die energie bevatten en leveren en spierweefsel bouwen, net als de lange houdbaarheid hebben gezorgd dat het her primaire graan is voor broodproductie wereldwijd.
1 bushel tarwe van 27,2 kg (60 lb) bevat ongeveer 1.000.000 korrels en kan 19,05 kg (42 lb) witte bloem of pasta maken.
De voedingswaarde van 100 g ruwe volkoren tarwe bevat (zemelen, endospermen, kiem) (8):

• 340-360 kcal
• 10,3 g eiwit (gluten)
• 1g totaal vet
• 73,6 g koolhydraten
• 2,7 g vezel
• 15 mg calcium
• 1,2 mg ijzer
• 22 mg magnesium
• 108 mg fosfor
• 107 mg kalium
• 2 mg zout
• 0,7 mg zink
• 0,1 mg thiamine (B1), 0,04 mg riboflavine (B2), 1,3 mg niacine (B3), 0,04 mg vit. B6
• 26 DFE foliumzuur

Om voedingsziekten zoals beriberi en pellegra te elimineren, is witte bloem verrijkt met B vitaminen, thiamine, ijzer, riboflavine, niacine en later foliumzuur. Daarentegen wordt tijdens de korrelverfijning van tarwe het kiempje verwijderd, wat zorgt tot het verlies van vitaminen en mineralen, daarmee verterings en nutritionele kwaaltjes versterkend. Gebaseerd op wetenschappelijk bewijs is gevonden dat het bakproces de verteerbaarheid van tarwegluteneiwit verminderd (Smith et al., 2015). De meest voorkomende glutenintolerantie is coeliakie, en mensen die eraan lijden zouden het consumeren van producten met hoge hoeveelheden gluten moeten vermijden.
Afhankelijk van welke tarwesoort gebruikt ism kan het ook verwerkt worden op verschillende manieren en gebruikt worden om vele andere voedselproducten zoals biscuitjes, pasta, noedels, roti, tarwebier, cosmetica en vleesvervangers (Kumar et al., 2011). Waar de korrels het meest gebruikte plantonderdeel zijn, kunnen strootjes van tarweplanten gebruikt worden als mulch, biomassa voor brandstofproductie, deel van compost en voor dakriet, onder andere.
Ten slotte, voor succesvol cultiveren van tarwe en het krijgen van een hoge oogst en goede kwaliteit korrels moet de teler tijd investeren om de meest geschikte variëteit te vinden, zijn/haar grond zo goed mogelijk voor te bereiden voor zaaien en een passend schema maken voor irrigatie, onkruidmanagement en bemesting.
Verder moet in alle groeifases de teler proactief zijn met controlemaatregelen om de gezondheid van de planten te waarborgen en de geoogste producten zorgvuldig opslaan, de richtlijnen volgend die we verder analyseren in de volgende artikelen.

Referenties

1. https://iiwbr.icar.gov.in/wp-content/uploads/2018/02/EB-52-Wheat-Cultivation-in-India-Pocket-Guide.pdf
2. http://www.uwyo.edu/plantsciences/uwplant/forages/small-grains/wheat.html
3. https://mccracken.ca.uky.edu/files/identifying_wheat_growth_stages_agr224.pdf
4. https://www.fao.org/land-water/databases-and-software/crop-information/wheat/en/
5. https://web.archive.org/web/20150906230329/http:/faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor
6. https://ourworldindata.org/crop-yields
7. https://www.cimmyt.org/news/new-publications-the-importance-of-wheat-in-the-global-food-supply-to-a-growing-population/
8. https://knowledge4policy.ec.europa.eu/health-promotion-knowledge-gateway/whole-grain-nutritional-value-whole-2_en
9. Spring wheat growth and development guide (umn.edu)

Bell, G. D. H. (1987). The history of wheat cultivation. In Wheat breeding (pp. 31-49). Springer, Dordrecht.

Kumar, P., Yadava, R. K., Gollen, B., Kumar, S., Verma, R. K., & Yadav, S. (2011). Nutritional contents and medicinal properties of wheat: a review. Life Sciences and Medicine Research, 22(1), 1-10.

Smith, F., Pan, X., Bellido, V., Toole, G. A., Gates, F. K., Wickham, M. S., … & Mills, E. C. (2015). Digestibility of gluten proteins is reduced by baking and enhanced by starch digestion. Molecular nutrition & food research, 59(10), 2034-2043.

Tarwe plantinformatie, geschiedenis en voedingswaarde

Principes voor het selecteren van de beste tarwevariëteit

Tarwe grond voorbereiding, grond vereisten en zaaivereisen

Tarweirrigatie vereisten en methoden

Tarwe bemestings vereisten

Tarwe plagen en ziekten

Oogst-opbrengst van tarwe

Onkruidmanagement in tarweteelt