Agriculturele verzekering en risico management

Introductie

Ongeveer 10.000 jaar geleden is de mens geleidelijk overgegaan van verspreide jager-verzamelaar nomaden naar vaste vestigingen in vele regios rond de wereld. Controleren waar, hoe en wanneer normaal voedsel te bemachtigen door dieren en plant domesticatie, zonder de noodzaak om regelmatig te verplaatsen om betere jachtgronden te vinden over lange, gevaarlijke rijzen vormde de eerste boerderijen en versterkte vestigingen.De verrijkte mogelijkheid om aan de basisbehoeften zoals onderdak en voedselzekerheid te voldoen, verminderde de blootstelling van mensen aan een scala destructieve en potentieel gevaarlijke situaties, wat mensen hielp aan te passen en te overleven in veel verschillende, soms lastige, omgevingen. Voedsel verbouwd voor de eigen deur kan makkelijk worden verzameld, en onder de juiste omstandigheden, opgeslagen worden voor productie het hele jaar rond. Het rondhangende gevaar van dood door uitputting, ten prooi vallen aan gevaarlijke dieren in onherbergzaam terrein of blootstelling aan onveilige weeromstandigheden was sterk verminderd.

De geboorte van landbouw is waarschijnlijk een van de mens’ meest meeslepende en risicovolle management strategiën. Het had en heeft nog steeds een sterke, doordringende, transversale invloed op het menselijke leven over meerdere contexten: cultureel, sociologisch, politiek, biologisch, omgevings, klimatologisch, geografisch enzovoort. Daarentegen, met de verandering van context en omstandigheden, confronteren nieuwe gevaren deze nieuwe manier van leven en de mensen die het uitoefenen, de boeren.
Zelfs al was de mensheids kans om te overleven sterk verhoogd door de voorspelbaardere manieren om voedselzekerheid te voorzien, is agricultuur niet een risicovrije activiteit. Landbouw is een baan die fundamenteel vatbaar is voor ambigue resultaten door het contact met verschillende situaties waar de boer geen controle over heeft. Zelfs vandaag de dag wordt het beschouwd als een risicovolle onderneming (2).

Agricultuur is “de wetenschap, kunst of actie van grond cultiveren, gewassen produceren en in verschillende mate het voorbereiden en op de markt brengen van het resulterende product” (3). Fundamenteel bestaan agriculturele activiteiten uit de productie van gewassen, bosproducten, vee en/of vis (we kunnen het beschouwen als een vorm van vee met duidelijke verschillen) producten. Deze zijn allemaal onderling afhankelijke biologische systemen (bv planten, dieren, schimmels, bacteriën etc.) bestaand in een specifieke geografie, milieu, klimaat, lucht, licht, vochtigheid, water, grondmedium en contexten.

Uiteindelijk wenst een boer dat zijn/haar moeite leidt tot een rendabele hoge oogst/opbrengst aan het einde van de productiecyclus; dat zijn/haar boom lang genoeg overleefd zodat de stronken en takken kunnen worden gebruikt voor fruitproductie, hout, vuur, vezel of schors; dat zijn/haar koe geboorte geeft aan een nieuw kalf, de cyclus van melk of vee voortbrengend; dat er genoeg graasplekken zijn voor uitgebreid/semi-uitgebreid vee begrazen of voor de productie van kuilvoer om de dieren door de winter te ondersteunen; ze verwachten dat het waterloop blijft gedijen met vis die ze produceren voor consumptie of verkocht wordt op de markt en consistent binnen de grenzen blijft, niet overstroomt of opdroogt, leidend tot een verlies aan zulke eiwitten als een inkomstenbron.

Risico definiëren en implicaties in landbouw

Risico is altijd aanwezig in ons leven. Landbouw is geen uitzondering. Achter dit woord verhult een andere zich: onzekerheid.
Op een meer terughoudende toon, risico kan de twijfel over de toekomst en incomplete kennis van wat zal komen betekenen, de hogere en lagere kans op een onvoorziene gebeurtenis, de ambiguïteit met betrekking tot de uitkomst van een situatie, de mogelijkheid tot verwonding of verlies.

Aan de positieve kan kan risico ook de anticiperende kans om een voordeel te verdienen betekenen of een beloning door het wagen van een gok of investering.

Binnen de agriculturele waardeketen zijn telers blootgesteld vanaf het heden aan verschillende risico’s:

Blootstelling aan verschillende type risicos binnen de agriculturele waardeketen (classificatie en risiconiveau)

Blootstelling aan risico: Hoog 000 Gemiddeld 00 Laag 0
Van al de betrokken partijen binnen de waardeketen, nemen boeren het hoogste blootstellingsniveau aan verschillende risico’s. Productierisico is sterk afhankelijk van weerfenomenen die telers individueel beïnvloeden, en catastrofaal risico wat systematisch hele regio’s of landen beïnvloed.

Risico en haar onderdelen: gevarenmatrix (intensiteit vs hoeveelheid)

Risico kan zichzelf op verschillende niveau’s uitten. Hoe hoger de kans dat bepaalde resultaten voortkomen ten opzichte van andere hangt af van de hoeveelheid (hoe vaak een gebeurtenis of serie aan gebeurtenissen plaatsvind over een periode) en intensiteit (hoe serieus de gebeurtenis of serie aan gebeurtenissen over diezelfde periode is). Hiervoor gebruiken we de “risicomatrix“.
Gebeurtenissen die minder vaak voorkomen en met mindere intensiteit hebben natuurlijk een verminderd risico (bv kans) op, bijvoorbeeld, opbrengstverlies of inkomen van de teler.
Veelvuldig voorkomen en/of hevige intensiteitsrisico’s zijn een bron van verhoogde angst. Ze kunnen mogelijk niet slechts een boer, maar een groep boeren binnen een regio/land en daarmee de hele waardeketen in gevaar brengen over een groot gebied.
Klimaatverandering, helaas, maakt dit type voorval meer voorkomend terwijl weerspatronen veranderen naar het extreme zonder waarschuwing. Telers’ historische ervaring met een gewas verbouwen in een regio kan volledig achterhaald zijn als ze de verhoogde onzekerheid navigeren van klimaatveranderende-geïnduceerde nieuwe klimatologische/weerpatronen.
Kiezen van de juiste teeltstrategiën (bv de best aangepaste zaden, bemesters, culturele gebruiken etc.) wordt minder rechtdoorzee als de omstandigheden van productie wild afwijken en incongruent is van historische patronen. Het risico van een boer zijn is nu duidelijk verhoogd door de hogere onzekerheid.

Gevaren, gevaar en blootstelling

Gevaren zijn de situaties die kunnen leiden tot een verlies. Het gevaar is het iets wat de uitdrukking van de gevaren beïnvloed. Blootstelling is de kwantitatieve en kwalitatieve meting van het potentiële risico van gebeurtenissen die stammen uit gevaren gerelateerd met landbouwproductie.
Voorbeelden van veelvoorkomende gevaren die gerelateerd zijn met landbouwproductierisicos: brand, overstroming, droogte, sterke wind, stormen, bliksem, aardverschuivingen, plagen en ziekten. Deze kunnen veranderen afhankelijk van de geografische context van de boerderij of veld (bv “verlies van takken door zware sneeuwval” is een gevaar dat invloed kan hebben op bossen die in bergachtige of koudere regios staan maar niet een hoge kans hebben om te gebeuren in tropische regenwouden, waardoor er minder risico is in die situatie; minder gevaarlijk).
Een bos die volledig bestaat uit eucalyptusbomen (een Oceania soort), extreem brandbaar door hun hoge hoeveelheid vluchtige/brandbare oliën, is meer waarschijnlijk om snel te ontbranden, volledig af te branden en moeilijk te blussen als een zomerbrand in een Mediteraanse klimatologische setting (bv droge, hete zomers) als de bliksem inslaat dan een bos vol mediteraanse boomsoorten. Bijvoorbeeld, bomen van het geslacht “Querces sp.” (bv eiken, kurkbomen), buiten het hebben van specifieke biologische aanpassingen voor het Mediteraanse klimaat die hun overlevingskansen voor gebeurtenissen als brand en droogte verhoogd, niet zo’n hoog gehalte aan brandbare, vluchtige oliën hebben, wat de intensiteit van zo’n gebeurtenis verhoogt. Een tropisch regenwoud met historisch gemiddelde jaarrond hoge luchtvochtigheidsniveaus, is ook minder waarschijnlijk om blootgesteld te worden aan natuurlijke branden of om volledig te worden opgeslokt erdoor in vergelijking met de geïllustreerde eucalyptus bosplantatie in Mediterraanse setting.

Dit is een fysiek gevaar. In dit geval maken de fysieke eigenschappen van de bosplantage, bv hun locatie, regionale klimatologische/weerpatronen en de boomsoorten die de populatie opmaken die de gevaren meer of minder gevaarlijk maken voor brandgevaar. De historische data van het voorkomen van zulke gebeurtenissen zou tastbaar bewijs moeten zijn voor zulke overwegingen.
Branden kunnen daarentegen ook worden aangestoken door een bewuste menselijke hand, niet alleen door gerandomiseerde, ongelukkige en onvoorziene gebeurtenissen zoals een blikseminslag. In het geval waar de menselijke hand bewust het vuur aansteekt, noemen we dit een moreel gevaar. Moreel gevaar is een concept die veel voorkomt in landbouwverzekering. Situaties waar zowel fysiek en moreel gevaar samenvallen kan gebeuren. Ze verhogen risico blootstelling tot een hoger niveau.

Referenties:

¹ Brown, T. (2022) The development of Agriculture, National Geographic Society. National Geographic Society. Available at: https://education.nationalgeographic.org/resource/development-agriculture (Accessed: November 10, 2022).

² Choudary, V., Baedeker, T. and Johnson, T. (2015) Making the Risky Business of Agriculture ‘climate-smart’, World Bank Blogs. World Bank Group. Available at: https://blogs.worldbank.org/voices/making-risky-business-agriculture-climate-smart (Accessed: November 10, 2022).

³Agriculture definition & meaning (no date) Merriam-Webster. Merriam-Webster. Available at: https://www.merriam-webster.com/dictionary/agriculture (Accessed: November 4, 2022).

⁴Tsiboe, F. and Turner, D. (2022) Risk in agriculture, USDA ERS – Risk in Agriculture. USDA ERS. Available at: https://www.ers.usda.gov/topics/farm-practices-management/risk-management/risk-in-agriculture#:~:text=Risk%20is%20an%20important%20aspect,wide%20swings%20in%20farm%20income. (Accessed: November 12, 2022).

Lees meer in de artikelen hieronder:

Agriculturele verzekering en risico management

Risico management benaderingen in landbouw

Verzekering – een financieel hulpmiddel als compensatie en om risico’s te managen

Landbouwverzekering – Een financieel middel voor telers om het managementrisico te compenseren