Πληροφορίες για τα ακτινίδια και επιλογή κατάλληλης ποικιλίας

Πληροφορίες για τα ακτινίδια - Φυσιολογία της ακτινιδιάς

Τα ακτινίδια (Actinidia spp.) είναι φυλλοβόλα, ξυλώδη αναρριχώμενα φυτά που ευδοκιμούν σε εύκρατα κλίματα, συνήθως σε περιοχές με ήπιους χειμώνες και μακρά, ζεστά καλοκαίρια. Ωστόσο, χρειάζονται τουλάχιστον 700-800 ώρες ψύχους. Το γένος Actinidia περιλαμβάνει 50 είδη και το ακτινίδιο θεωρείται ένα από τα πιο πρόσφατα εξημερωμένα καλλιεργούμενα είδη. Τα φυτά μπορούν να φτάσουν τα 10 μέτρα σε μήκος, απαιτούν όμως μια ισχυρή δομή υποστήριξης για την βέλτιστη ανάπτυξη και την υψηλή απόδοση. Τα φυτά έχουν μεγάλα, καρδιόσχημα φύλλα που καλύπτονται από λεπτά τριχίδια, τα οποία συμβάλλουν στην προστασία τους από την υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία και την απώλεια υγρασίας. Τα ακτινίδια είναι δίοικα, δηλαδή έχουν αρσενικά και θηλυκά φυτά, και τα δύο είναι απαραίτητα για τη σταυρογονιμοποίηση και την παραγωγή καρπών (εκτός από ορισμένες αυτογόνιμες ποικιλίες).

Το ριζικό σύστημα του ακτινιδίου είναι ινώδες και εκτεταμένο, αλλά συνήθως σχετικά επιφανειακό. Τα φυτά ακτινιδίου έχουν σημαντική ετήσια βλαστική ανάπτυξη. Τα άνθη του φυτού είναι μικρά, λευκά έως κρεμ χρώματος και συνήθως ανθίζουν στα τέλη της άνοιξης. Η επικονίαση πραγματοποιείται κυρίως από μέλισσες (και άλλα έντομα), αλλά ο άνεμος μπορεί επίσης να βοηθήσει τη διαδικασία. Η επιτυχής επικονίαση είναι ζωτικής σημασίας για την καρπόδεση και την καλή ανάπτυξη των καρπών. Ο καρπός αναπτύσσεται σε διάστημα τεσσάρων μηνών, ενώ η συγκομιδή γίνεται συνήθως στα μέσα του φθινοπώρου. Τα ακτινίδια είναι συνήθως οβάλ, 5-8 εκατοστά και περίπου 4,5-5,5 εκατοστά σε διάμετρο, 60-150 γραμμάρια το καθένα, με εξωτερική επιδερμίδα που μπορεί να είναι λεία ή χνουδωτή. Περιέχουν πολυάριθμους σπόρους μικρού μεγέθους που περιβάλλονται από ζουμερή, γευστική πράσινη ή χρυσή σάρκα (ανάλογα με την ποικιλία). Το ακτινίδιο αρχίζει να παράγει καρπούς 2-3 χρόνια μετά τη φύτευση και μπορεί να δώσει καλές αποδόσεις για περίπου 30-40 χρόνια. Μπορεί να φτάσει στο μέγιστο της παραγωγής του το 10ο ή το 12ο έτος. Όταν η παραγωγικότητα μειωθεί σημαντικά λόγω ηλικίας, οι αγρότες μπορούν να κόψουν τα φυτά από τη βάση του κορμού για να αναζωογονήσουν ή να τα ξαναφυτέψουν.

Ποικιλίες ακτινιδίου - Πώς να επιλέξετε την καλύτερη ποικιλία ακτινιδίου

Το ακτινίδιο είναι ένα φρούτο που έχει αποκτήσει παγκόσμια απήχηση λόγω της μοναδικής του γεύσης, του υψηλού θρεπτικού του προφίλ και των πολλών χρήσεων του. Το ακτινίδιο, που κατάγεται από την Κίνα, καλλιεργείται σήμερα σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως η Νέα Ζηλανδία, η Ιταλία, η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πιο κοινές και εμπορικά σημαντικές ποικιλίες κατηγοριοποιούνται σε τρεις κύριους τύπους:

το χνουδωτό ακτινίδιο (Actinidia deliciosa),
το "σκληρό" ακτινίδιο (Actinidia arguta), και
το κιτρινόσαρκο ακτινίδιο (Actinidia chinensis)

Κάθε είδος ακτινιδίου έχει τα μοναδικά του χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις καλλιέργειας, που το καθιστούν κατάλληλο για διαφορετικά κλίματα και αγορές. Ο παραγωγός πρέπει να κάνει τη δική του έρευνα και να συμβουλευτεί έναν τοπικό γεωπόνο και φυτώριο πριν επιλέξει και φυτέψει μια ποικιλία καθώς θα πρέπει να είναι κατάλληλη για το κλίμα και το χωράφι της περιοχής. Φυσικά, η αγορά-στόχος θα παίξει επίσης κρίσιμο ρόλο στην επιλογή της ποικιλίας.

**Χνουδωτό ακτινίδιο (*Actinidia deliciosa***)

Hayward

Το Hayward (η αλλιώς το κινέζικο φραγκοστάφυλο) είναι ο πιο ευρέως καλλιεργούμενος τύπος χνουδωτού ακτινιδίου για εμπορική παραγωγή παγκοσμίως. Χαρακτηρίζεται από την καφέ, χνουδωτή φλούδα του και την πράσινη σάρκα του. Ο καρπός είναι μεγάλος, οβάλ (ελαφρώς κυλινδρικός) και έχει γλυκιά (υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα), πικάντικη γεύση με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C.

Η Hayward απαιτεί εύκρατο κλίμα και ήπιους χειμώνες που επιτρέπουν με μακρά περίοδο ανάπτυξης. Είναι ευαίσθητη στον παγετό, ιδίως την άνοιξη, όταν εκπτύσσοντε τα λουλούδια. Τα φυτά είναι ζωηρά και απαιτούν μια ισχυρή δομή υποστύλωσης και τακτικό κλάδεμα για τη διαχείριση της ανάπτυξης και της απόδοσης του φυτού. Πρέπει να θυμάστε ότι η Hayward δεν είναι αυτογονιμοποιούμενη ποικιλία για αυτό πρέπει να φυτεύετε στον αγρό μια συμβατή αρσενική ποικιλία για την επικονίαση και να οδηγήσει σε επιτυχή καρποφορία, όταν τη χρησιμοποιείτε ως κύρια εμπορική σας ποικιλία,. Καλές συμβατές αρσενικές ποικιλίες ακτινιδίου για την επικονίαση της Hayward είναι οι Atlas, Tomuri/ Tomori, Matau και Chieftain.

Σημαντική παρατήρηση

Βεβαιωθείτε ότι τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά ακτινίδια ανήκουν στο ίδιο είδος (Actinidia deliciosa). Τα σκληρά ακτινίδια (Actinidia arguta) είναι διαφορετικό είδος και δεν μπορούν να επικονιάσουν τα χνουδωτά ακτινίδια.

Η ποικιλία Hayward κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά και καλλιεργείται κυρίως σε υποτροπικές και μεσογειακές περιοχές (Νέα Ζηλανδία, Ιταλία, Χιλή, Ελλάδα και Καλιφόρνια). Προτιμάται για την παρατεταμένη διάρκεια ζωής του (μπορεί να αποθηκευτεί σε βέλτιστες συνθήκες ακόμη και για 1 έτος μετά τη συγκομιδή). Επομένως, είναι ιδανικό για εξαγωγές, καθώς είναι ανθεκτικό σε μεγάλες μετακινήσεις.

Abbott και Allison

Αυτές είναι άλλες δύο δημοφιλείς ποικιλίες χνουδωτών ακτινιδίων, αλλά όχι τόσο διαδεδομένες όσο το Hayward (είναι αρκετά δημοφιλείς στην Ινδία). Τα ακτινίδια ποικιλίας Abbott και Allison είναι παρόμοια σε εμφάνιση και γεύση, αλλά συνήθως έχουν ελαφρώς πρωιμότερο χρόνο συγκομιδής από την Hayward. Η Allison μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως επικονιαστική ποικιλία. Και οι δύο ποικιλίες παράγουν καρπούς μεσαίου μεγέθους με γλυκιά γεύση.

Μια άλλη σημαντική ποικιλία πράσινου ακτινιδίου με ανώτερη ποιότητα και γεύση και αυξημένη δημοτικότητα στην Ευρώπη είναι η ιταλική ποικιλία Boerica. Η Saanichton και η Bruno είναι δύο άλλες ποικιλίες που αξίζει να αναφερθούν.

Κιτρινόσαρκες ποικιλίες ακτινιδίου (Actinidia chinensis)

Hort16A (Zespri Gold)

Το Hort16A, που κυκλοφορεί στην αγορά ως Zespri Gold, είναι η πιο γνωστή κιτρινόσαρκη ποικιλία ακτινιδίου. Ξεχωρίζει για τη λεία (κοντά μεταξένια τριχίδια), χάλκινη επιδερμίδα του και την έντονα κίτρινη σάρκα του, η οποία έχει εξωτική, γλυκιά γεύση που το διαφοροποιεί από τις παραδοσιακές ποικιλίες με πράσινη σάρκα.

Το κιτρινόσαρκο ακτινίδιο απαιτεί γενικά παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες με το χνουδωτό ακτινίδιο, αλλά είναι ελαφρώς πιο ανεκτικό στις θερμότερες συνθήκες. Ωστόσο, είναι επίσης πιο ευαίσθητο σε παθογόνα όπως το Pseudomonas syringae, το οποία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την απόδοση. Το Hort16A ανθίζει τέσσερις εβδομάδες νωρίτερα από το Hayward. Ορισμένοι πιθανοί επικονιαστές για το Hort16A είναι το Hortkiwi Meteor και το Hortkiwi Sparkler.

Η ποικιλία Zespri Gold γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής λόγω της γλυκύτερης γεύσης και της οπτικής ελκυστικότητάς της. Διατηρεί υψηλή τιμή στην αγορά και καλλιεργείται κυρίως στη Νέα Ζηλανδία, ενώ η καλλιέργειά της επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές, όπως η Ευρώπη και η Κίνα.

Jin Tao (Jintao) ή Jingold

Η Jin Tao είναι μια άλλη ποικιλία κιτρινόσαρκου ακτινιδίου που έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον της αγοράς για την εξαιρετική γλυκύτητα και γεύση της (σε ορισμένες περιπτώσεις, θεωρείται ανώτερη σε γεύση από τα ακτινίδια Hayward). Είναι παρόμοια με την Hort16A, αλλά γενικά θεωρείται πιο εύρωστη και ανθεκτική στις ασθένειες. Αυτή η ποικιλία παράγει μέτριους έως μεγάλους καρπούς και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, γεγονός που την καθιστά πολύ ελκυστική για νωπή κατανάλωση. Η Jintao είναι πολύ πιο πρώιμη ποικιλία από την Hayward.

**Κόκκινο (κοκκινόσαρκο) ακτινίδιο (*Actinidia purpurea***)

Hongyang

Η Hongyang είναι η πιο ευρέως καλλιεργούμενη και δημοφιλής κόκκινη ποικιλία ακτινιδίου, γνωστή για τη λεία, κοκκινοκαφέ φλούδα της και την εντυπωσιακή κόκκινη σάρκα της. Έχει γλυκιά και εξωτική γεύση και είναι πλούσια σε βιταμίνες C και Ε και αντιοξειδωτικά. Τα ακτινίδια Hongyang είναι μεσαίου μεγέθους και έχουν καλή διάρκεια ζωής, γεγονός που τα καθιστά κατάλληλα για εξαγωγή. Η Κίνα είναι ο κύριος παραγωγός και καταναλωτής, με ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις αγορές της υπόλοιπης Ασίας, της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Αυτή η ποικιλία απευθύνεται σε καταναλωτές που φροντίζουν την υγεία τους και σε λάτρεις των εξεζητημένων γεύσεων που αναζητούν μοναδικά και θρεπτικά φρούτα. Η ποικιλία αυτή δίνει ευκαιρίες για υψηλές τιμές σε εξειδικευμένες αγορές.

Μια άλλη ανερχόμενη κόκκινη ποικιλία είναι η Don Hon. Τα ακτινίδια Don Hon είναι μικρότερα, σε μέγεθος φρούτα που ευδοκιμούν σε εύκρατα κλίματα και ωριμάζουν στα τέλη του καλοκαιριού. Είναι δημοφιλή στη Νέα Ζηλανδία και την Κίνα, και κερδίζουν συνεχώς το διεθνές ενδιαφέρον, αυξάνοντας τις πωλήσεις τους στην Ασία και την Ευρώπη.

**Σκληρά ακτινίδια (*Actinidia arguta***)

Άννα (Ananasnaya)

Η Anna ή Ananasnaya είναι η πιο δημοφιλής ποικιλία σκληρού ακτινιδίου, γνωστή για τη λεία, βρώσιμη φλούδα της και τους μικρούς καρπούς σε μέγεθος σταφυλιού. Ο καρπός είναι γλυκός και αρωματικός, θυμίζοντας τροπικά φρούτα.

Το σκληρό ακτινίδιο είναι πιο ανθεκτικό στο κρύο από τα αντίστοιχα χνουδωτά και κιτρινόσαρκα ακτινίδια, καθιστώντας το κατάλληλο για περιοχές με ψυχρότερο κλίμα. Μπορεί να αντέξει σε θερμοκρασίες έως και -25°C, με αποτέλεσμα να μπορεί να καλλιεργηθεί σε περιοχές όπως οι βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες και τμήματα του Καναδά.

Αν και δεν καλλιεργείται τόσο συχνά όσο το χνουδωτό ακτινίδιο, το σκληρό ακτινίδιο κερδίζει δημοτικότητα σε εξειδικευμένες αγορές για την ευκολία του στην κατανάλωση, καθώς δεν απαιτεί ξεφλούδισμα.

Issai

Η Issai είναι μια αυτογονιμοποιούμενη, ανθεκτική ποικιλία ακτινιδίου, που το καθιστά μοναδικό μεταξύ των περισσότερων ποικιλιών ακτινιδίου, τα οποία συνήθως απαιτούν αρσενικά και θηλυκά φυτά για γονιμοποίηση.

Η Issai παράγει μικρότερους καρπούς από την Anna, αλλά εκτιμάται για την ευκολία ανάπτυξης και συντήρησής του, ειδικά σε οικιακούς κήπους.

Η βιομηχανία ακτινιδίων είναι πολύπλευρη και δυναμική, καθώς πολλές σημαντικές ποικιλίες συμβάλλουν στην παγκόσμια επιτυχία της. Από το παραδοσιακό χνουδωτό Hayward μέχρι το εξωτικό κιτρινόσαρκο Zespri Gold και το ανθεκτικό Anna, κάθε τύπος ακτινιδίου προσφέρει μοναδικές ιδιότητες που απευθύνονται σε διαφορετικές αγορές και συνθήκες καλλιέργειας. Με την κατανόηση των χαρακτηριστικών και των απαιτήσεων κάθε ποικιλίας, οι καλλιεργητές μπορούν να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις που να ανταποκρίνονται στους δικούς τους στόχους και τις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής τους.