Kασάβα: Συγκομιδή, απόδοση και αποθήκευση

Πότε και πώς να συγκομίζετε την κασάβα;

Η συγκομιδή της κασάβας, ή αλλιώς μανιόκας, εξελίσσεται σε ένα από τα σοβαρά σημεία που μπερδεύουν όσους εμπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία. Η συγκομιδή είναι κρίσιμη για την αλυσίδα αξίας της παραγωγής. Η κασάβα χρειάζεται περίπου 9-12 μήνες το πολύ για να ωριμάσει [1, 2, 3]. Αυτό μπορεί να διαφέρει από ποικιλία σε ποικιλία. Οι ποικιλίες πρώιμης ωρίμανσης συγκομίζονται 6-7 μήνες μετά τη φύτευση, ενώ οι ποικιλίες όψιμης ωρίμανσης μπορούν να συγκομιστούν μετά από 12 μήνες. 

Κάθε πλήρως αναπτυγμένος κόνδυλος μπορεί να ζυγίζει 1 ή 2 κιλά, ανάλογα με την ποικιλία [5, 6,7,8,9]. Από τη στιγμή που οι κόνδυλοι σηκώνονται από το έδαφος, δεν μπορούν να διατηρηθούν για πολύ πριν αρχίσουν να αλλοιώνονται. Ένα από τα κύρια σημάδια που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της ωριμότητας της κασάβας είναι ότι τα φύλλα αρχίζουν να κιτρινίζουν και να ξηραίνονται. Εκείνη τη στιγμή, η καλλιέργεια είναι πιθανό να είναι αρκετά ώριμη ώστε να μπορούν να συγκομιστούν οι ρίζες. Η συγκομιδή της κασάβας γίνεται παραδοσιακά με το χέρι σηκώνοντας το κάτω μέρος του μίσχου. Αυτό μπορεί να γίνει με το χέρι τραβώντας τις ρίζες από το έδαφος και αφαιρώντας τον κόνδυλο από τη βάση του στελέχους. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι συγκομιδής είτε χειροκίνητες είτε μηχανοποιημένες. Η χειροκίνητη μέθοδος συγκομιδής της κασάβας είναι η πιο δημοφιλής στη Νιγηρία.

Συγκομιδή κασάβας με το χέρι

Η χειρωνακτική συγκομιδή της κασάβας περιλαμβάνει το κράτημα του μίσχου και το απαλό τράβηγμα των ριζών από το έδαφος. Για την ανύψωση των κονδύλων μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ένας χειροκίνητος ανυψωτής. Η χειρωνακτική συγκομιδή είναι μια υψηλής έντασης εργασίας, και αρκετά δαπανηρή. Χαρακτηρίζεται ως μια επίπονη διαδικασία που προκαλεί μεγάλες ζημιές στις ρίζες, ιδίως σε ξηρές εδαφικές συνθήκες. Η χειρωνακτική συγκομιδή απαιτεί επιδεξιότητα και υπομονή για την ελαχιστοποίηση των βλαβών στους κονδύλους. Η χειρωνακτική συγκομιδή αυξάνει το συνολικό κόστος παραγωγής. Αυτό συμβαίνει διότι απαιτούνται περισσότεροι εργάτες για τη συγκομιδή ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τις τοπικής αγοράς και της βιομηχανικής ζήτησης. Ως αποτέλεσμα αυξάνονται οι τιμές  στην αγορά. Για να είναι επιτυχής αυτού του είδους η μέθοδος συγκομιδής, πρέπει να ληφθεί υπόψη το έδαφος στο οποίο καλλιεργείται το φυτό. Η χειρωνακτική συγκομιδή είναι πολύ πιο εύκολη σε υγρό αργιλώδες έδαφος από ότι σε ξηρό έδαφος [1, 2, 3].

Μηχανική συγκομιδή της κασάβας 

Η μηχανοποιημένη μέθοδος συγκομιδής της κασάβας είναι λιγότερο δημοφιλής από τη χειρωνακτική συγκομιδή. Η μηχανική συγκομιδή περιλαμβάνει τη χρήση ενός εργαλείου συγκομιδής που συνδέεται με ένα τρακτέρ για την κοπή και αργότερα για την εκσκαφή των ριζών από τους κονδύλους. Ένα δημοφιλές εργαλείο είναι το Loval Cassava Harvester (≥90 HP) [1, 2, 3]. Αυτό το μηχάνημα ελαχιστοποιεί τις απώλειες των κονδύλων και έχει αποδειχθεί αρκετά χρήσιμο. Ωστόσο, αυτός ο τρόπος συγκομιδής μπορεί να γίνει μόνο με τροποποιήσεις που είναι προσαρμοσμένες στον αγρότη και τις συνθήκες που επικρατούν [4, 5, 6]. Η θεριζοαλωνιστική μηχανή λειτουργεί με ένα σύστημα αλυσίδας που ξεριζώνει την κασάβα από το έδαφος και στη συνέχεια απομακρύνει το χώμα από τους κονδύλους που διαχωρίζονται χειροκίνητα από το στέλεχος. Η μηχανική συγκομιδή δεν είναι απαλλαγμένη από προκλήσεις. Οι μέθοδοι φύτευσης, η τοπογραφία του εδάφους και η κλίμακα της καλλιέργειας αποτελούν βασικές ανησυχίες που μπορεί να επηρεάσουν τη  συγκομιδή [10, 11]. Η μηχανική συγκομιδή μειώνει τον αριθμό των απαιτούμενων εργατών, ιδίως όταν οι εργάτες είναι σε έλλειψη και το μεροκάματο είναι υψηλό. Ορισμένα εργαλεία μπορούν να συγκομίσουν 5 εκτάρια ανά ημέρα, ενώ για τη χειρωνακτική συγκομιδή 1 εκταρίου σε μια ημέρα θα χρειάζονταν 22-51 άτομα (14). Αυτό δείχνει ότι η μηχανική συγκομιδή μπορεί να είναι οικονομικά αποδοτική για την εμπορική καλλιέργεια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η προμήθεια των μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται για τη μηχανική συγκομιδή είναι δαπανηρή και πέρα από τις δυνατότητες ενός μέσου αγρότη. 

Απόδοση κασάβας ανά εκτάριο και στρέμμα 

Εκτός από την ποικιλία που καθορίζει την απόδοση των προϊόντων κασάβας, οι καλλιεργητικές πρακτικές και οι βέλτιστες καιρικές συνθήκες θεωρούνται απαραίτητες για τον προσδιορισμό της απόδοσης ανά εκτάριο. Υπό βέλτιστες συνθήκες, οι αποδόσεις μπορούν να φθάσουν τους 80 τόνους ανά εκτάριο (130.71 τόνους ανά στρέμμα). Ωστόσο, σήμερα η τρέχουσα μέση παγκόσμια απόδοση είναι περίπου 12,8 τόνοι με στόχο να φθάσει σύντομα τους 23,3 τόνους ανά εκτάριο (20.9 έως 38.4 τόνοι/στρέμμα) [1, 2, 3, 12]. Στη Νιγηρία, 40 τόνοι ανά εκτάριο (65.5 τόνοι ανά στρέμμα) είναι εφικτό να επιτευχθούν με την ποικιλία κασάβα TME 419, αλλά η καλύτερη που καταγράφηκε ήταν μεταξύ 10-15 τόνων ανά εκτάριο (16-24 τόνοι/στρέμμα). Ωστόσο, πολύ χαμηλά σε σύγκριση με χώρες όπως η Ταϊλάνδη, η οποία καταγράφει κατά μέσο όρο 40 τόνους ανά εκτάριο (65.5 τόνους ανά στρέμμα), χρησιμοποιώντας καλές γεωργικές πρακτικές σε σύγκριση με τους Νιγηριανούς αγρότες [1, 2, 3].

Αποθήκευση κασάβας 

Η κασάβα είναι εξαιρετικά ευπαθής και εντός 4 ημερών από τη συγκομιδή, οι κονδυλώδεις ρίζες αρχίζουν να αλλοιώνονται και δεν είναι πλέον κατάλληλες για κατανάλωση. Είναι σημαντικό η συγκομιδή να γίνεται γρήγορα και οι κόνδυλοι να ανασύρονται από το έδαφος χωρίς να φέρουν ζημιές. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατό να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες της καλλιέργειας σε ποσοτικό και ποιοτικό επίπεδο.

Γιατί να αποθηκευτεί η κασάβα;

• Μετά την ωρίμανση της, η κασάβα πρέπει να συγκομιστεί και να αποθηκευτεί για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο 
• Η κασάβα μπορεί να συγκομιστεί και να αποθηκευτεί όταν τα εργατικά κόστη είναι χαμηλά.
• Για να αποθηκευτούν και να διατηρηθούν οι κόνδυλοι όταν παρατηρηθεί αύξηση της τιμής στην αγορά. [1, 3]

Πώς να αποθηκεύσετε την μανιόκα ή κασάβα

Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να αποθηκευτεί η κασάβα:.

• Σε πριονίδι
• Σε τάφρο

Μέθοδοι για την αποθήκευση της κασάβας σε υγρό πριονίδι

Βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε για την αποθήκευση κονδύλων κασάβας με αυτή την τεχνική:

• Αυτή η μέθοδος αποθήκευσης χρησιμοποιεί ξύλινα κουτιά, χάρτινα χαρτοκιβώτια και υφαντά καλάθια. Τα μεγέθη της κασάβας δεν έχουν σημασία.
• Θα πρέπει να ανοίγονται τρύπες αποστράγγισης στον πάτο και να απλώνεται ένα στρώμα πριονίδι.
• Οι φρεσκοσυλλεγμένες, μη μελανές ρίζες θα πρέπει να θάβονται στο δοχείο, και να ειναι ένα κοτσάνι 5 – 6 cm (2-2,4 ίντσες) μέσα στο στρώμα υγρού πριονιδιού. Ο γεωργός μπορεί να προσθέσει ένα ακόμη στρώμα πριονίδι και να ψεκάσει με νερό για να υγρανθεί όλο το περιεχόμενο. Αυτή η μέθοδος αποθήκευσης μπορεί να διατηρήσει τους κονδύλους για 10 – 12 εβδομάδες [3].

Αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων κασάβας σε τάφρους

Βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την αποθήκευση των κονδύλων κασάβας με αυτή την τεχνική:

• Σκάψτε μια τάφρο ύψους περίπου 1m, το μήκος και το πλάτος της οποίας εξαρτάται από την ποσότητα της μανιόκας. Μια τάφρος 2 x 1,5 x 1 μέτρα μπορεί να αποθηκεύσει 750-1.000 κιλά κονδύλων.
• Συσκευάστε τους κονδύλους στην τάφρο σε εναλλασσόμενες στρώσεις με ραφιά ή φύλλα φοίνικα.
• Θα πρέπει να θαφτούν μόνο οι μη μελανόμορφοι κόνδυλοι με μίσχο.
• Έπειτα, καλύψτε την τελευταία στρώση με καθαρά φύλλα φοίνικα/ράφια και χώμα.
• Βρέξτε το χώμα χρησιμοποιώντας καθαρό νερό όταν η κορυφή του δείχνει να στεγνώνει για να διατηρήσετε ένα επιθυμητό επίπεδο υγρασίας .
• Κατασκευάστε ένα υπόστεγο ύψους περίπου 2-2,5 μέτρων πάνω από την τάφρο για να μειώσετε την εξάτμιση [3].
• Οι ιδανικές συνθήκες για την αποθήκευση της κασάβας είναι σε θερμοκρασία 5-7 oC (41-45 oF) και 85-90% σχετική υγρασία [13].

Καταστροφή ενός χωραφιού κασάβας μετά τη συγκομιδή

Βιβλιογραφία:

1. https://www.sunnewsonline.com/fg-targets-40-million-tonnes-of-cassava-per-hectare/
2. https://guardian.ng/features/agro-care/how-to-get-optimum-yield-from-cassava-cultivation/
3. https://dutable.com/2019/02/05/storage-of-cassava-roots-and-stems/
4. Adelekan B. A., (2010). Investigation of Ethanol Productivity of Cassava Crop as a Sustainable source of Biofuel in Tropical Countries. African Journal of Biotechnology Vol. 9(35), Pp. 5643-5650.
5. Aisien, F. A., Aguye, M. D. and Aisien E. T., (2005). Blending of Ethanol produced from cassava waste water with gasoline as source of automobile fuel. Electronic Journal of Environmental, Aricultural and Food chemistry. Pp 1579-4377
6. D. Osunde and A. Fadeyibi: Continental J. Agricultural Science 5 (2): 12 – 18, 2011
7. Booth, R.H., (1974).Storage of Fresh Cassava Manihot esculenta) I. Post-Harvest Deterioration and its Control, in: Experimental Agriculture, vol. 12, pp 103-111.
8. Bencini, M.C., (1991). Post-harvest and Processing Technologies of African Staple Foods: a technical compendium. Agricultural Services Bulletin No. 89. FAO, Rome.
9. Carrizales, V., (1991). Cassava Bread Technology and its Future. FAO, Rome.
10. Cock, J. H., (1985). Cassava: New Potential for a Neglected Crop. IADS development orientated literature series. Pub. West view Press, Colorado.
11. Cooke, R.D., Richard J.E and Thompson A.R, (1988). The Storage of Tropical Root and Tuber Crops, Cassava, Yam and Edible Aroids. Expl. Agric. 24:437-470.
12. https://www.fao.org/3/i3278e/i3278e.pdf
13. https://www.cardi.org/wp-content/uploads/2021/12/Fact-sheet-08-Growing-Cassava-_-Harvesting-and-Post-harvest-handling_Final.pdf
14. https://agriculture.gov.tt/wp-content/uploads/2021/09/Harvesting-methods-of-Cassava-for-both-printing-and-online-viewing-2.pdf

Κασάβα: Ιστορία, θρεπτική αξία και πληροφορίες για το φυτό

Κλιματολογικές και Εδαφολογικές απαιτήσεις για την Κασάβα

Kασάβα: Συγκομιδή, απόδοση και αποθήκευση