Το Γλοιοσπόριο της Ελιάς

Πώς να αναγνωρίσετε και να διαχειριστείτε το γλοιοσπόριο σε ελαιόδεντρα

Το γλοιοσπόριο ή ανθράκωση της ελιάς είναι η σημαντικότερη ασθένεια του καρπού της. Η ασθένεια είναι μυκητισιακή και προκαλείται από πολλά είδη του γένους Colletotrichum. Αυτό το γένος αποτελείται από αδηλομύκητες (anamorph), οι οποίοι σπάνια εμφανίζουν την τέλεια μορφή (teleomorph) του Glomerella στη φύση, ενός γένους που ανήκει στους ασκομύκητες. Τα κυρίαρχα παθογόνα που ευθύνονται για την πρόκληση της νόσου, μετά από πολλές αλλαγές στη συστηματική ταξινόμηση του είδους, θεωρούνται το είδος C. acutatum s.l. και C. gloeosporioides s.l.. Το C. acutatum s.l. είναι ένα σύμπλεγμα ειδών και διαφορετικών μορφοτύπων.

Φωτογραφία του Στέφανου Κολαϊνή

Η μόλυνση του καρπού οδηγεί σε ποσοτικές απώλειες και ποιοτικές υποβαθμίσεις της παραγωγής. Σε περίπτωση επιδημίας, το παραγόμενο ελαιόλαδο είναι χαμηλής ποιότητας, υψηλής οξύτητας και κοκκινωπού χρώματος, χαρακτηριστικά που το καθιστούν ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση, σύμφωνα με τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (Ε.Κ. Αρ. 1989/2003). Επιπλέον, το παθογόνο προκαλεί εκτεταμένη υποβάθμιση ποιότητας των ελιών που προορίζονται για επιτραπέζια χρήση. Ο καρπός της ελιάς που έχει προσβληθεί, εμφανίζει αρχικά μια κοκκινοκαφέ κηλίδα που απλώνεται στην επιφάνεια του. Οι μολυσμένοι ιστοί ζαρώνουν και σε συνθήκες υψηλής υγρασίας μπορεί να παρατηρηθούν πορτοκαλί μάζες σπορίων μυκήτων (κονίδια) που καλύπτουν το σημείο. Οι καρποί στη συνέχεια πέφτουν στο έδαφος και σαπίζουν ή συρρικνώνονται, μουμιοποιούνται και παραμένουν προσκολλημένοι στο δέντρο. Αυτά τα μουμιοποιημένα φρούτα είναι η πηγή μόλυνσης για την επόμενη άνοιξη.

Η ανάπτυξη του μύκητα φαίνεται να είναι βέλτιστη σε θερμοκρασία 10-25 °C (ιδανική 25 °C). Αντίθετα, η ανάπτυξη σταματά στους 0 °C και είναι ελάχιστη στους 29 °C. Ως αποτέλεσμα, γίνεται φανερό ότι οι βέλτιστες θερμοκρασίες για την ανάπτυξη του μύκητα καταγράφονται συνήθως την άνοιξη, το φθινόπωρο και τις δροσερές μέρες του καλοκαιριού. Όταν αυτές οι συνθήκες συνδυάζονται με υψηλή σχετική υγρασία και βροχοπτώσεις, η μόλυνση εξαπλώνεται και μπορεί να οδηγήσει σε ξέσπασμα επιδημίας σε μια περιοχή. Ο κύκλος ζωής της νόσου ξεκινά την άνοιξη όταν η θερμοκρασία αυξάνεται. Τα κονίδια απελευθερώνονται από τα ακέρβουλα που βρέθηκαν στους καρπούς του προηγούμενου έτους και προσβάλλουν τα άνθη, τους ανώριμους καρπούς και σπάνια τα φύλλα, τα κλαδιά και τους μίσχους των καρπών. Ωστόσο, λανθάνουσα μόλυνση των ανθέων χωρίς την εμφάνιση συμπτωμάτων έχει παρατηρηθεί κατά την ωρίμανση του καρπού. Το καλοκαίρι, όταν η θερμοκρασία είναι σχετικά χαμηλή και η υγρασία υψηλή (με συννεφιασμένο ουρανό), η ασθένεια αναπτύσσεται στους άγουρους καρπούς. Αργότερα το φθινόπωρο και το χειμώνα, οι καρποί που πλησιάζουν στην ωρίμανση γίνονται οι πιο ευάλωτοι στη μόλυνση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προσβολή απο δάκο (Bactrocera oleae) συμβάλλει στην ανάπτυξη της νόσου, καθώς ο καρπός με τρυπήματα ωριμάζει πιο γρήγορα. Ωστόσο, το έντομο δεν θεωρείται απαραίτητος παράγοντας για τη μόλυνση.

Ο έλεγχος του γλοιοσπορίου περιλαμβάνει καλλιεργητικά μέτρα και μέτρα χημικού ελέγχου. Σκοπός των καλλιεργητικών μέτρων είναι η μείωση της υγρασίας. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τη φύτευση των δέντρων σε μεγαλύτερη απόσταση και το κλάδεμα για καλύτερο αερισμό του θόλου. Εάν ο γεωργός ξεκινήσει από την αρχή έναν ελαιώνα, είναι καλύτερο να επιλέξει ένα χωράφι σε μια περιοχή με χαμηλότερα επίπεδα υγρασίας.

Επιπλέον, η πρώιμη συγκομιδή, η οποία προσφέρει ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας, είναι βασικός παράγοντας για τον έλεγχο του παθογόνου παράγοντα. Η χρήση Χημικών Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων (ΦΠΠ), μαζί με καλλιεργητικά μέτρα, είναι απαραίτητη στις περισσότερες περιπτώσεις. Η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει ότι ο έλεγχος μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση χαλκού, διθειοκαρβαμιδικών, φθαλιμιδίων, τριαζολών, στροβιλουρινών, βενζιμιδαζολών, chlorothalonil και fosetyl-ΑΙ. Συστήνεται να χρησιμοποιείτε πάντα κατάλληλα μυκητοκτόνα για την καλλιέργεια, πιστοποιημένα και εγκεκριμένα απο την νομοθεσία της χώρας σας. Μια κοινή πρακτική ήταν ο ψεκασμός κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου με ΦΠΠ με βάση τον χαλκό. Τα τελευταία χρόνια, προτείνεται να γίνονται ορισμένες συμπληρωματικές εφαρμογές κατά την άνοιξη για πιο ολοκληρωμένη φυτοπροστασία. Ο συνδυασμός δραστικών ενώσεων (π.χ. τριαζόλη – στροβιλουρίνες) συνίσταται γενικά για να αποφευχθεί και να διαχειριστεί η ανθεκτικότητα του παθογόνου σε αυτά τα προϊόντα. Τα ΦΠΠ με αιθέρια έλαια (δηλαδή τερπένια) θεωρούνται επίσης αποτελεσματικά έναντι αυτών των παθογόνων.

Πηγές

1. https://books.google.gr/books?hl=el&lr=&id=qDCaDwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA247&dq=Gomes,+S.,+Prieto,+P.,+Carvalho,+T.,+Guedes-Pinto,+H.+%26+Martins-Lopes,+P.++(2013).Olive%E2%80%93Colletotrichum+acutatum:+an+example+of+fruit-fungal+interaction&ots=6kkD5FvbBA&sig=ifgdVDXlPms_HeBq9NbGZbzrmhc&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
2. https://www.actahort.org/books/791/791_85.htm
3. https://www.cambridge.org/core/journals/mycological-research/article/abs/morphological-and-molecular-analysis-of-colletotrichum-acutatum-sensu-lato/C9043B26D76F4B2BEF454C27741C2FDE
4. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00275514.1997.12026801
5. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0233916#pone-0233916-g001
6. https://rjb.revistas.csic.es/index.php/rjb/article/view/61
7. https://apsjournals.apsnet.org/doi/full/10.1094/PDIS-09-17-1451-PDN
8. https://www.jstor.org/stable/45156006
9. https://docplayer.gr/67745477-Fytopathologika-provlimata-tis-elias-kai-antidrasi-gigenon-poikilion-se-astheneies-epameinondas-paplomatas-eleytherios-tzamos.html
10. https://bsppjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-3059.2010.02397.x
11. https://apsjournals.apsnet.org/doi/abs/10.1094/PHYTO-12-11-0343