Σέλερι: ενδιαφέροντα στοιχεία, διατροφική αξία και πληροφορίες για το φυτό

Διατροφική αξία και γενικές πληροφορίες για το φυτό 

• Το σέλερι ανήκει στην οικογένεια Apiaceae, όπως και ο μαϊντανός, τα καρότα και τα γογγύλια (ρέπα).
• Το σέλερι είναι διετές φυτό, αλλά οι αγρότες το καλλιεργούν ως ετήσιο. 
• Η επιστημονική του ονομασία είναι Apium graveolens. Σε αυτό το είδος ανήκουν το σέλερι, η σελινόριζα και το σέλινο. 
• Το σέλερι προέρχεται από τις περιοχές της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
• Το σέλερι καλλιεργείται για τα φύλλα, τους μίσχους και τη ρίζα του (υποκότυλο).
• Το φυτό καλλιεργήθηκε για βρώσιμη χρήση από το 1600 και μετά. Πριν από αυτό, η χρήση του περιοριζόταν στον τομέα της ιατρικής. 
• Κατά την αρχαιότητα, οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το σέλερι ως αρωματικό
• Όλα τα μέρη του φυτού είναι βρώσιμα. 
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή λαδιού.
• Η Ισπανία και οι ΗΠΑ είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί σέλερι παγκοσμίως.
• Η πιο διαδεδομένη ποικιλία σέλερι είναι η Pascal.
• Μπορείτε να φυτέψετε 800 – 1340 φυτά σέλερι ανά στρέμμα ή 80.000-134.000 ανά εκτάριο.
• Η λέξη σέλερι προέρχεται από το ελληνικό σέλινο (σέλινον).
• Το φυτό μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 4 πόδια ή 120 εκατοστά.

Διατροφική αξία του σέλερι

Για χιλιάδες χρόνια, το σέλερι χρησιμοποιούνταν από τους Αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους ως καρύκευμα. Οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν το σέλερι κυρίως ως φάρμακο. Σήμερα, τα φύλλα του χρησιμοποιούνται ευρέως από όλες σχεδόν τις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο αλλά και στην αμερικανική και ασιατική κουζίνα. Στην Ευρώπη προτιμούν να χρησιμοποιούν τις ρίζες του φυτού ως λαχανικό για την παρασκευή σούπας, ενώ οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν κυρίως τα κοτσάνια του ως ορεκτικό.

Είτε ωμό είτε μαγειρεμένο, το σέλερι είναι ένα πολύ δημοφιλές λαχανικό, καθώς πρόκειται για μια επιλογή χαμηλή σε θερμίδες που όμως παρουσιάζει μεγάλα οφέλη για την ανθρώπινη υγεία. Παρά τη μεγάλη συγκέντρωση νερού (95%), το ωμο σέλερι είναι πλούσιο σε βιταμίνες όπως Α, C (15% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης), Κ (έως και 30% της ΔΗ) και Κ, καθώς και σε αντιοξειδωτικά και φλαβονοειδή.

Πιο συγκεκριμένα, μια μερίδα σέλερι (1 φλιτζάνι ψιλοκομμένο σέλερι, περίπου 110 γραμμάρια) περιέχει:

• Θερμίδες: 14-15 kcal
• Πρωτεΐνη: λιγότερο από 1 γρ.
• Λιπαρά: 0-1 g
• Υδατάνθρακες: 1 g: 3-4 g
• Φυτικές ίνες: 1,6-2 g
• Ζάχαρη: 1-2 g
• Βιταμίνη Κ: 30 mg 
• Ασβέστιο: 40 mg
• Κάλιο: 263 mg
• Νάτριο: 81 mg

Ο σπόρος του σέλερι περιέχει περίπου 2-3% αιθέριο έλαιο, τα κύρια συστατικά του οποίου είναι το d-λιμονένιο και το σελινένιο. Επιπλέον, είναι καλή πηγή φυτικών ινών, φυλλικού οξέος και καλίου. Χάρη την υψηλή θρεπτική του αξια το σέλερι μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη του καρκίνου και της νόσου Αλτσχάιμερ, στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, στην πρόληψη και τη διαχείριση του διαβήτη. Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε ορισμένους ανθρώπους.

Πληροφορίες για το φυτό σέλερι

Το σέλερι είναι ένα ανθεκτικό διετές, ποώδες φυτό, που αντέχει τις χαμηλές θερμοκρασίες και προέρχεται από τις περιοχές της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Το σέλερι ανήκει στο γένος Apium και είναι μέλος της οικογένειας Apiaceae. Η επιστημονική ονομασία του φυτού είναι Apium graveolens. 

Το φυτό μπορεί να φτάσει τα 120 εκατοστά (cm) και αποτελείται από ένα μεγάλο υποκοτύλιο από το οποίο βγαίνουν μακριά ινώδη στελέχη (βρώσιμα). Οι ρίζες είναι χυμώδεις με πολλές διακλαδώσεις. Τα φύλλα του φυτού είναι πλατιά πτερωτά (7-18 cm σε μήκος) με μικρά φυλλάρια. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους, το φυτό εισέρχεται στην αναπαραγωγική του φάση. Το σέλερι σχηματίζει μια ροζέτα από τρίπτυχα φύλλα με πολλά φυλλάρια. Τα μικρά λευκά άνθη αναπτύσσονται σε σκιάδια. Παρά το γεγονός ότι είναι διετές φυτό, στις περισσότερες περιπτώσεις καλλιεργείται για εμπορικούς σκοπούς ως ετήσιο. Οι περισσότερες εμπορικά καλλιεργούμενες ποικιλίες σέλερι χρειάζονται 85-140 ημέρες για να ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους (από τον σπόρο μέχρι τη συγκομιδή). Η καλλιέργεια ξεκινά συνήθως με τη σπορά των σπόρων στο θερμοκήπιο και τη μεταφύτευση των νεαρών φυτών στο έδαφος 1-1,5 μήνα αργότερα, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής (θερμοκρασία κ.λπ.). Για πρώιμες ή όψιμες αγορές, το σέλερι μπορεί να καλλιεργηθεί και σε θερμοκήπιο. 

Υπάρχουν τρεις κύριοι εμπορικοί τύποι σέλερι:

• Apium graveolens var graveolens (σέλερι). Αυτός είναι ο πιο κοινός τύπος στην Αμερική. Παράγει μεγάλους μίσχους, οι οποίοι χρησιμοποιούνται κυρίως σε σαλάτες. Τα φύλλα αυτής της ποικιλίας είναι πικρά και δεν καταναλώνονται εύκολα. 
• Apium graveolens var rapaceum (σελινόριζα). Αυτός ο τύπος είναι δημοφιλής στην Ευρώπη και καλλιεργείται για τη ρίζα του, η οποία χρησιμοποιείται ως λαχανικό. 
• Apium graveolens var secalinum (σέλινο). Αυτός ο τύπος είναι δημοφιλές στην Ασία. Παράγει λεπτούς μίσχους και πλούσιο φύλλωμα που μπορούν να καταναλωθούν ωμά και μαγειρεμένα.

Το σέλερι είναι καλλιέργεια που αντέχει τις χαμηλές θερμοκρασίες (ψύχος) και αναπτύσσεται καλά σε εύκρατα κλίματα, με επαρκείς βροχοπτώσεις και άπλετο ηλιακό φως. Ένα ώριμο φυτό μπορεί να αντέξει ελαφρώς χαμηλότερες θερμοκρασίες- ωστόσο, κάτω από 6 °C, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για πρόωρη έναρξη της βλαστοποίησης. Η ανθοφορία αρχίζει όταν τα φυτά εκτίθενται για 10-15 ώρες σε θερμοκρασία 2-4 °C. 

Σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, κοντά στους -3, -5 °C, το φυτό μπορεί να καταστραφεί εντελώς. Ωστόσο, ορισμένες ποικιλίες μπορούν να ανεχθούν χαμηλότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Για την επιτυχή βλάστηση, οι σπόροι πρέπει να εκτίθενται σε θερμοκρασία άνω των 5 °C, με τη βέλτιστη να κυμαίνεται μεταξύ 15 και 21 °C (άνω των 16 απαιτείται για τα σπορόφυτα που καλλιεργούνται για μεταφύτευση). Σε μεταγενέστερα στάδια, τα φυτά έχουν βέλτιστη ανάπτυξη όταν η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 12 και 16 °C. Αντίθετα, οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να είναι καταστροφικές. Τέλος, ιδανικός θεωρείται ο ζεστός και ξηρός καιρός κατά το γέμισμα των σπόρων. 

Βιβλιογραφία:

• https://dpi.wi.gov/sites/default/files/imce/school-nutrition/pdf/fact-sheet-celery.pdf
• https://www.agmrc.org/commodities-products/vegetables/celery
• https://agritech.tnau.ac.in/horticulture/horti_vegetables_celery.html
• http://nhb.gov.in/model-project-reports/Horticulture%20Crops/Celery/Celery1.htm
• https://www.uky.edu/ccd/sites/www.uky.edu.ccd/files/celery.pdf
• https://www.gov.nl.ca/ffa/files/agrifoods-plants-pdf-celery.pdf

Διαβάστε περισσότερα για το Σέλερι:

Σέλερι: ενδιαφέροντα στοιχεία, διατροφική αξία και πληροφορίες για το φυτό

Πώς να καλλιεργήσετε σέλερι στον κήπο σας

Επαγγελματική καλλιέργεια σέλερι – Πώς να καλλιεργήσετε εμπορικά το σέλερι

Σέλερι: Προετοιμασία εδάφους, Απαιτήσεις εδάφους και Απαιτήσεις σποράς

Απαιτήσεις σε νερό για το σέλερι – Πώς να ποτίζετε το σέλερι

Λίπανση σέλερι – Ανάγκες σε θρεπτικά και χρόνοι εφαρμογής

Πώς γίνεται η Λεύκανση Μίσχων στο Σέλερι και γιατί είναι σημαντική

Διαχείριση ζιζανίων στο σέλερι

Εχθροί και ασθένειες στο σέλερι

Συγκομιδή σέλερι και απόδοση ανά στρέμμα