Πώς να φτιάξετε και να χρησιμοποιήσετε τα βιολιπάσματα με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα

Οι αρχές της Βιολίπανσης

Τι είναι το βιολίπασμα;

Το βιολίπασμα είναι ένα υγρό οργανικό σκεύασμα που μπορεί να παραχθεί σε οποιαδήποτε αγροτική εκμετάλλευση, με χρησιμοποίηση υλικών που παράγονται εντός αυτής (ζωική κοπριά και φυτικά υπολείμματα). Η διαδικασία παραγωγής ενός βιολιπάσματος είναι μια εύκολη και γρήγορη διαδικασία. Το βιολίπασμα μπορεί να εφαρμοστεί ιδανικά σε συνδυασμό με κομπόστ.

Είναι ένα φυσικό λίπασμα που αποτελείται από ζωντανούς οργανισμούς. Μπορεί να τροφοδοτήσει τα φυτά άμεσα με διάφορα μέταλλα, αυξάνοντας την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και την βιομάζα των ριζών. Ταυτόχρονα, τα βοηθά να προστατευθούν έναντι των παρασίτων και των ασθενειών.

Η χρήση βιολιπάσματος δεν ενέχει κινδύνους για τον άνθρωπο, τα ζώα ή το περιβάλλον. Το βιολίπασμα είναι: οικονομικά βιώσιμο, φιλικό προς το περιβάλλον και αποδεδειγμένα αποτελεσματικό.

Έτσι, αποτελεί μια ιδανική επιλογή για μικρούς παραγωγούς και ιδιαίτερα για εκείνους που παράγουν κάποια βασικά τρόφιμα για την ανθρώπινη διατροφή (διατροφική ασφάλεια).

Λόγω της αυξανόμενης εφαρμογής χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, με σκοπό την αύξηση της γεωργικής παραγωγής, έχουν σημειωθεί φαινόμενα συσσώρευσης-εύρεσης υπολειμμάτων αυτών των φυτοχημικών στα τρόφιμα. Επίσης, έχει προκληθεί σημαντική μόλυνση στο νερό, στο έδαφος και στην ατμόσφαιρα. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα που ανέκυψε είναι η ανάπτυξη ανθεκτικότητας απο την πλευρά των εχθρώντων καλλιεργειών σε πολλές από τις δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται και η ανάγκη για υψηλότερες δόσεις ή εύρεση εναλλακτικών.

Πλέον, οι καταναλωτές αναζητούν ολοένα και περισσότερο υγιεινά τρόφιμα, απαλλαγμένα από τυχόν υπολείμματα. Επιπλέον, οι καταναλωτές ζητούν προϊόντα κατά την παραγωγή των οποίων έχουν χρησιμοποιηθεί εισροές που δεν θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία, τα ζώα ή το περιβάλλον γενικότερα. Συνεπώς, ο κλάδος της αγροδιατροφής βιώνει σημαντικές αλλαγές για να ικανοποιήσει αυτές τις νέες προτιμήσεις των καταναλωτών.

Στο πλαίσιο αυτό, η εφαρμογή βιολιπασμάτων και βιοπαρασιτοκτόνων αποτελούν ασφαλείς λύσεις για την παραγωγή υγιεινών τροφίμων, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος.

Είναι τοξικά τα βιολιπάσματα;

Βιολίπασμα, έτοιμο να χρησιμοποιηθεί

Το επίπεδο τοξικότητας των βιολιπασμάτων είναι πολύ χαμηλό. Παρόλα αυτά, συνίσταται να αποφεύγεται η επαφή με το στόμα, τη μύτη, τα αυτιά και τα μάτια. Τα βιολιπάσματα πρέπει πάντα να φυλάσσονται μακριά απο παιδιά. Οι ενήλικες που έρχονται σε επαφή με βιολιπάσματα, ακόμη και αν δεν υπάρχει εμφανής επαφή, θα πρέπει πάντα να πλένουν τα χέρια και το πρόσωπό τους με άφθονο καθαρό νερό μετά τον όποιο χειρισμό. Σε περίπτωση επαφής με το δέρμα, πρέπει αμέσως να ξεπλύνετε με άφθονο καθαρό νερό.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όλες οι παραπάνω συστάσεις είναι απλά προληπτικές. Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, τα βιολιπάσματα έχουν πολύ χαμηλή τοξικότητα.

Τα βιολιπάσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε καλλιέργεια, αλλά πάντα με σύνεση. Παρά τα πολυάριθμα πλεονεκτήματά των βιολιπασμάτων, όταν γίνεται υπερβολική χρήση μπορεί να προκληθούν χημικές, φυσικές και βιολογικές ανισορροπίες, καθιστώντας το έδαφος ακατάλληλο για την καλλιέργεια ορισμένων ειδών.

Σε κάθε περίπτωση, οι αγρότες θα πρέπει να εφαρμόζουν βιολίπασμα μετά το πότισμα ή κάποια βροχόπτωση και τις πιο δροσερές ώρες της ημέρας.

Η συχνότητα και η στιγμή εφαρμογής των βιολιπασμάτων εξαρτώνται από την καλλιέργεια. Ο καλύτερος τρόπος για να προσδιορίσετε τον χρόνο εφαρμογής τους είναι παρατηρώντας την ανάπτυξη των φυτών. Γενικά, μπορείτε να εφαρμόζετε βιολιπάσματα σε εβδομαδιαία βάση μέχρι τον δεύτερο μήνα ανάπτυξης των φυτών. Από τον τρίτο μήνα και μετά, μπορείτε να τα εφαρμόζετε κάθε 15 ημέρες.

Εφαρμογή βιολιπασμάτων με χειρωνακτικό τρόπο

Οι διαφυλλικές εφαρμογές δεν συνιστώνται κατά την ανθοφορία των φυτών. Προτείνεται οι εφαρμογές να γίνονται πριν την ανθοφορία ή μετά την γονιμοποίηση των ανθέων. Οι εφαρμογές μπορούν να γίνουν ακόμη και σε καρπούς που είναι υπό ανάπτυξη. Όταν τα βιολιπάσματα ψεκάζονται απευθείας στα λαχανικά ή στα φρούτα που πρόκειται να συγκομιστούν σύντομα (δηλαδή που είναι σχεδόν ώριμα), θα πρέπει να μεσολαβήσουν τουλάχιστον 45 ημέρες πριν αυτά διατεθούν για ανθρώπινη κατανάλωση. Ακόμη και όταν μεσολαβεί αυτό το προτεινόμενο ελάχιστο διάστημα, συνίσταται πάντα να πλένετε τα λαχανικά και τα φρούτα με διάλυμα ξυδιού 2% σε πόσιμο νερό πριν την κατανάλωση. Τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα θεωρούνται γενικά πιο ασφαλή απο τα νωπά.

Ας υποθέσουμε ότι το βιολίπασμα παράγεται μόνο από φυτικά προϊόντα. Με άλλα λόγια, ας υποθέσουμε ότι παράγεται ΧΩΡΙΣ προσθήκη ζωικής κοπριάς*. Σε αυτή την περίπτωση, τα νωπά τρόφιμα που προκύπτουν μπορούν να καταναλωθούν μετά από την πάροδο 7 ημερών και, φυσικά, αφού έχουν πλυθεί επαρκώς με άφθονο νερό. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, το ιδανικό είναι να χρησιμοποιήσετε ένα διάλυμα ξιδιού 2% για να τα πλύνετε τα τρόφιμα πριν τα καταναλώσετε.

*Το βιολίπασμα ΧΩΡΙΣ ζωική κοπριά είναι μια βιώσιμη εναλλακτική λύση για όσους δεν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν ζωική κοπριά, αλλά παρόλα αυτά, θέλουν να εξαλείχουν την χρήση χημικών και να καλλιεργούν με βάση τις αρχές της αγρο-οικολογίας.

Στην περίπτωση που τα βιολιπάσματα παράγονται μόνο από ζωική κοπριά, τα χρονικά διαστήματα που πρέπει να τηρηθούν πριν την κατανάλωση των προϊόντων είναι ακόμη πιο αυστηρά. Έτσι, όταν πρόκειται για λαχανικά που καταναλώνονται νωπά, προτείνουμε μόνο ΥΔΡΟΛΙΠΑΝΣΗ, δηλαδή την εφαρμογή οποιουδήποτε βιολιπάσματος απευθείας στο έδαφος, μετά απο αραίωση (αραίωση 1L βιολιπάσματος σε 5-10L καθαρού νερού). Με τη μορφή υδρολίπανσης, το βιολίπασμα που εφαρμόζεται απευθείας στο έδαφος βοηθά επίσης στην ανάπτυξη των φυτών. Ο συνδυασμός ψεκασμού και υδρολίπανσης είναι εφικτός και, μάλιστα, συνίσταται ιδιαίτερα.

Kάνιστρο για την προετοιμασία του βιολιπάσματος

Σε βοσκότοπους: Συνίσταται να μεσολάβουν 7 ημέρες πριν τα ζώα βοσκήσουν στο σημείο εφαρμογής.

Σπόροι: Μπορούν επίσης να υποβληθούν σε επεξεργασία με καθαρό βιολίπασμα πριν από την σπορά. Αυτό επιτυγχάνεται με βύθισή τους στο επιθυμητό διάλυμα για 20 λεπτά. Πριν από τη σπορά, οι επεξεργασμένοι σπόροι πρέπει να στεγνώσουν (σε αεριζόμενο σκιερό μέρος).

Τέλος, δεν συνίσταται η εφαρμογή ολόκληρης της ποσότητας του βιολιπάσματος σε 1 μόνο εφαρμογή, καθώς μπορεί να προκύψουν απώλειες θρεπτικών συστατικών λόγω διάβρωσης και έκπλυσης.

Συνίσταται η εφαρμογή του βιολιπάσματος να λαμβάνει χώρα μέχρι την έναρξη της συγκομιδής για να καλύψει τις ανάγκες του φυτού σε όλα τα στάδια ανάπτυξης. Να θυμάστε πάντα ότι η δόση είναι αυτή που μπορεί να καταστήσει ένα “φάρμακο”, δηλητήριο.

Πώς παράγονται και εφαρμόζονται τα βιολιπάσματα;

Βασική αραίωση:

Υδρολίπανση: Για άμεση εφαρμογή στο έδαφος. Αραιώστε 1 λίτρο βιολιπάσματος σε 5 έως 10 λίτρα καθαρού νερού. Εφαρμόστε ομοιόμορφα το αραιωμένο μείγμα χρησιμοποιώντας κάποιο ποτιστήρι μέχρι να δείτε ότι το έδαφος έχει διαβραχεί σε όλη του την επιφάνεια, χωρίς να παρατηρείτε κάποια απορροή

Ψεκασμός: Για διαφυλλική χρήση. Αραιώστε 1 λίτρο βιολιπάσματος σε 10 έως 20 λίτρα καθαρού νερού. Εφαρμόστε το αραιωμένο μείγμα χρησιμοποιώντας έναν απλό ψεκαστήρα πλάτης διαβρέχοντας το φυτό.

Παραγωγή Βιολιπασμάτων – Πλήρης οδηγός

(Αερόβια Επεξεργασία)

(Σημείωση: Η αναερόβια επεξεργασία είναι πιο αποτελεσματική, αλλά ταυτόχρονα και πιο περίπλοκη. Θα αναλυθεί σε κάποιο επόμενο άρθρο.)

Βασικά συστατικά:

1. Δοχείο (δεξαμενή/βαρέλι) των 200L. Διατηρήστε το σε ένα δροσερό και εύκολα προσβάσιμο μέρος, προστατευμένο από τις καιρικές συνθήκες.
2. 20 λίτρα φρέσκιας κοπριάς: Κατά προτίμηση η κοπριά να προέρχεται από βοοειδή/αίγες/κουνέλια/άλογα. Η κοπριά απο κότες και χοίρους απαιτεί μεγαλύτερη υγειονομική φροντίδα, επομένως η χρήση τους αποφεύγεται. Σε καμία περίπτωση μην χρησιμοποιείτε κοπριά σκύλου ή γάτας. Βεβαιωθείτε ότι τα ζώα δεν έχουν λάβει αντιβιοτικά την τελευταία εβδομάδα πριν από την παραγωγή της κόπρου.
3. Καθαρό νερό (τουλάχιστον 200L). Το νερό πρέπει να είναι καλής ποιότητας.
4. 40L μη επεξεργασμένου φυτικού υλικού.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε φυτικά υλικά που είναι εύκολα διαθέσιμα στην εκμετάλλευσή σας και όχι αναγκαστικά όσα αναφέρονται παρακάτω***.

Στην πραγματικότητα, θα μπορούμε να παράγουμε Βιολιπάσματα με ποσότητες φυτικού υλικού που ποικίλλουν από 0 (μηδέν) έως 40L, και με την ποσότητα ζωικής κοπριάς να διατηρείται πάντα στα 20L στα ίδια 200L νερού.

Προετοιμασία του βιολιπάσματος

Συνιστώμενα φυτικά υλικά ή πρόσθετα:

• Πράσινα φύλλα αυτοφυών φυτών ή/και οποιουδήποτε είδους στην περιοχή (εκτός από ευκάλυπτο),
• Ζιζάνια (ολόκληρα φυτά),
• Βλαστοί (συμπεριλαμβανομένων των λεπτών κλαδιών τους),
• Φύλλα μπανανιάς,
• Φύλλα μπαμπού,
• Πεσμένοι καρποί (πράσινοι, ώριμοι, σάπιοι) οποιουδήποτε ιθαγενούς είδους της περιοχής (ή μη), καθώς και ταξιανθίες,
• Τεμαχισμένο ζαχαροκάλαμο (μαζί με τα φύλλα),
• Τεμαχισμένα φυτά κασάβα (μαζί με τα φύλλα),
• Στάχτη ξυλόσομπας (χρησιμοποιήστε έως 1 κιλό στάχτης και αποφύγετε τα κάρβουνα).

ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ:

Εάν ο αγρότης διαθέτει φυτά ανθεκτικά σε ασθένειες, που μπορούν να αναπτυχθούν εύκολα ακόμη και σε φτωχά εδάφη, τότε συνίσταται ιδιαίτερα η προσθήκη των φύλλων τους στο μείγμα και η εφαρμογή τους ως συμπλήρωμα.

Τρόπος παρασκευής: Βήμα-βήμα

1. Τοποθετήστε όλη τη φρέσκια κοπριά στο δοχείο των 200L.
2. Προσθέστε στην συνέχεια όλο το τεμαχισμένο φυτικό υλικό.
3. Συμπληρώστε με καθαρό νερό μέχρι να γεμίσει ο όγκος του δοχείου.
4. Ανακατέψτε και σκεπάστε το δοχείο ή απλά σκεπάστε και αφήστε να ζυμωθεί.
5. Ανακατεύετε κάθε μέρα μέχρι να ολοκληρωθεί η ζύμωση, η οποία θα διαρκέσει περίπου 30 ημέρες.
6. Φιλτράρετε το τελικό προϊόν μέσα από ένα κόσκινο με λεπτό πλέγμα ή ένα βαμβακερό ύφασμα.
7. Τοποθετήστε το σε καλά πλυμμένα δοχεία με καπάκι που κλείνουν ερμητικά και αποθηκεύστε τα σε ένα δροσερό μέρος προστατευμένο από τα καιρικά φαινόμενα

Φιλτράρισμα και μεταφορά του βιολιπάσματος σε φιάλες

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το φιλτραρισμένο βιολίπασμα που έχει τοποθετηθεί σε μπουκάλι δεν πρέπει πλέον να έρχεται σε επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα. Μπορεί να αποθηκευτεί για ένα χρόνο, μέχρι την ακριβή στιγμή της χρήσης του στο χωράφι. Τότε θα αραιωθεί με καθαρό νερό, όπως αναλύθηκε προηγουμένως.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το στερεό μέρος του βιολιπάσματος (το υλικό που συγκρατείται απο το κόσκινο ή το ύφασμα μετά το φιλτράρισμα) είναι επίσης μια εξαιρετική πηγή οργανικής ύλης και θρεπτικών συστατικών για τα φυτά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί απευθείας στο καλλιεργούμενο έδαφος.

Τελικά:

Η συνεχής βιολίπανση συνδυαστικά με την εφαρμογή κομπόστ θα επιτρέψει σε κάθε παραγωγό να προσαρμόσει την παραγωγή του στις ανάγκες του, προσδιορίζοντας τα ιδανικά συστατικά, καθώς και τις αντίστοιχες ποσότητες-αναλογίες τους.

Βιοπαρασιτοκτόνα:

Εάν θέλετε ένα βιολίπασμα με φυσική αμυντική λειτουργία, απλώς προσθέστε στη δεξαμενή ολόκληρα φυτά (φύλλα, άνθη, καρπούς, ρίζες, λεπτά κοτσάνια) που είναι γνωστά για τις ιδιότητες τους ως εντομοκτόνα/βακτηριοκτόνα/μυκητοκτόνα/νηματοκτόνα/ακαρεοκτόνα κ.λπ. . Τέτοια φυτά είναι: η Tithonia diversifolia, ο κατιφές, τα φύλλα καπνού και άλλα.

• Για κήπους και γλάστρες, συνθλίψτε 5 σκελίδες σκόρδο και 5 πιπεριές και προσθέστε τα σε ένα λίτρο νερό.
• Αφήστε το διάλυμα να ξεκουραστεί για 24 ώρες.
• Στη συνέχεια διηθήστε το διάλυμα με ένα βαμβακερό πανί.
• Αραιώστε το φιλτραρισμένο διάλυμα με 5 λίτρα νερό και εφαρμόστε το με ψεκασμό στα φυτά που έχουν προσβληθεί από κάποιο παράσιτο. Εάν η προσβολή παρασίτων είναι πολύ σοβαρή, αραιώστε το διάλυμα με λιγότερο νερό. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορείτε να εφαρμόσετε το διάλυμα που προκύπτει αμέσως μετά τη σύνθλιψη του σκόρδου και της πιπεριάς ή να αυξήσετε τις ποσότητες του σκόρδου και της πιπεριάς.
• Προσέξτε το προϊόν να μην έρθει σε επαφή με τα μάτια σας.
• ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείτε φύλλα καπνού κατ’επαναλάψη, γιατί προκαλείται χημική εξάρτηση. Η χρησιμοποίησή τους θα πρέπει να γίνεται μόνο περιστασιακά.

Σας ενημερώνουμε επίσης ότι το καθαρό βιολίπασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βοήθημα στην καταπολέμηση των μυρμηγκιών και των μασητικών εντόμων. Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να περιχύσετε και να γεμίσετε τις φωλιές των εντόμων με το προϊόν μέχρι να μουλιάσουν εντελώς από μέσα προς τα έξω.

Ένας μόνιμος διάλογος και μια συνεχής αλληλεπίδραση μεταξύ των παραγωγών και των αρχών θα καταστήσει δυνατή την επίλυση όλων των δυσκολιών παραγωγής και χρήσης, καθώς και άλλων σχετικών θεμάτων.

Ένας άλλος σημαντικός σύμμαχος του αγρότη στη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων είναι ο Βιολογικός Έλεγχος και οι Συνεταιρισμοί, που θα αναλυθούν σε μελλοντικές δημοσιεύσεις.

ΒΙΟΛΙΠΑΝΣΗ (ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ):

1. Extension technical briefings on Bio fertilization in African vernacular languages (Swahili, Lingala, Kikongo, and Kiswahili) accompanied by versions in English and French named BT 114 at RI/UFLA http://repositorio.ufla.br/jspui/handle/1/48285