Πώς να ποτίσετε το καλαμπόκι – Η άρδευση στο καλαμπόκι

Πώς να σχεδιάσω ένα πρόγραμμα άρδευσης για το καλαμπόκι; Ποιά συστήματα άρδευσης υπάρχουν;

Για να αποφευχθεί η καταπόνηση της καλλιέργειας, οι αγρότες πρέπει να σχεδιάσουν ένα κατάλληλο πρόγραμμα άρδευσης που να καλύπτει τις ανάγκες του καλαμποκιού σε νερό σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Η συνεχής υδατική καταπόνηση θα επηρεάσει την ανάπτυξη, την ευρωστία και την αντοχή της καλλιέργειας σε άλλες αβιοτικές και βιοτικές καταπονήσεις και τελικά θα μειώσει την απόδοση της καλλιέργειας.

Μια αρδευόμενη καλλιέργεια κατά τη διάρκεια περιόδων ξηρασίας θα απαιτεί από 5 έως 7 τόνους νερού ανά εκτάριο (500-700 κιλά νερού ανά στρέμμα), ενώ για ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο, η συνολική ποσότητα κυμαίνεται μεταξύ 6 και 9 τόνων νερού ανά εκτάριο (600 και 900 κιλών νερού ανά στρέμμα).

Προγραμματισμός άρδευσης καλαμποκιού

Η ποσότητα του νερού που παρέχεται στα φυτά μέσω του συστήματος άρδευσης εξαρτάται από τα ακόλουθα:

• Τύπος εδάφους (ικανότητα συγκράτησης νερού στο έδαφος, περιεκτικότητα εδάφους σε υγρασία)

Ο τύπος του εδάφους πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη κατά τον υπολογισμό των απαιτούμενων ποσοτήτων νερού. Για παράδειγμα, τα αμμώδη εδάφη μπορεί να απαιτούν έως και 8 φορές περισσότερο νερό από άλλους τύπους εδάφους (1)

• Περιβαλλοντικές συνθήκες και βροχοπτώσεις (θα επηρεάσουν την ένταση της εξάτμισης και θα εξισορροπήσουν την εισροή νερού που απαιτείται από την άρδευση)
• Ποικιλία και επιθυμητές αποδόσεις
• Ημερομηνία φύτευσης (οι καλλιέργειες που έχουν σπαρθεί νωρίτερα θα χρειαστούν λιγότερο νερό μέσω της άρδευσης)
• Η αποτελεσματικότητα της άρδευσης. Γενικά, είναι προτιμότερο να παράσχεται μέτρια έως μικρή ποσότητα νερού ανά πότισμα, ειδικά σε ελαφρύτερα εδάφη. Πιο συγκεκριμένα, στις οδηγίες για τους παραγωγούς καλαμποκιού, η κυβέρνηση της Αυστραλίας επισημαίνει ότι οι εφαρμογές των 25 χιλιοστών ήταν πιο αποτελεσματικές από τα μεγαλύτερης διάρκειας ποτίσματα με περισσότερο από 33 χιλιοστά νερό. (2)

Σε μήνες με υψηλές θερμοκρασίες και λιγότερες ή καθόλου βροχοπτώσεις, οι απαιτήσεις σε νερό των καλά αναπτυγμένων φυτών αραβοσίτου μπορεί να φτάσουν τα 60 mm την εβδομάδα (περίπου 2-3 ​​λίτρα την ημέρα). Ο γεωργός μπορεί να χρησιμοποιήσει την μέθοδο του ισοζυγίου για να βρει τη σωστή ποσότητα νερού που πρέπει να προστεθεί με την άρδευση και να διαμορφώσει το καταλληλότερο πρόγραμμα ανά χωράφι (Διαβάστε περισσότερα εδώ) (2).

Για την επαλήθευση ή τη διόρθωση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την μέθοδο του ισοζυγίου, ο αγρότης μπορεί να χρησιμοποιήσει αισθητήρες υγρασίας εδάφους. Τα τενσιόμετρα είναι η φθηνότερη αλλά πιο αξιόπιστη επιλογή (κοστίζουν μερικές εκατοντάδες δολάρια). Πιο συγκεκριμένα, η εγκατάσταση και συντήρηση τέτοιων αισθητήρων θα μπορούσε να κοστίσει έως και 110 δολάρια το χρόνο (περίπου 100 ευρώ) (3).

Στάδια ανάπτυξης και απαιτήσεις σε νερό του καλαμποκιού

Είναι πολύ σημαντικό για τον γεωργό να γνωρίζει πώς κυμαίνονται οι ανάγκες της καλλιέργειας σε νερό κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου και ποιες είναι οι πιο κρίσιμες περίοδοι. Ανάλογα με τη διαθεσιμότητα του νερού άρδευσης, ο γεωργός μπορεί να προχωρήσει σε 3 έως 9 (ή έως 11 για ελαφρά εδάφη) ποτίσματα κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου αραβοσίτου. Το πρώτο πότισμα πρέπει να γίνει πριν ή αμέσως μετά τη σπορά για να αυξηθεί η περιεκτικότητα του εδάφους σε υγρασία και να βοηθηθούν οι σπόροι να βλαστήσουν. Σε κάθε περίπτωση, 1 με 3 ποτίσματα ακόμη θα πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες του φυτού στο τέλος της βλαστικής περιόδου και της ανθοφορίας, διατηρώντας την υγρασία του εδάφους έως και 60%. Συνήθως, η παροχή νερού σταματά μετά το στάδιο της ανθοφορίας. Είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα άρδευσης δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της καλλιέργειας σε κάθε στάδιο ανάπτυξης, θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια μείωση στην απόδοση (1).

Οι ανάγκες των φυτών σε νερό αλλάζουν κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Καθώς τα φυτά αναπτύσσουν μεγαλύτερη επιφάνεια φύλλων, η ζήτηση για νερό αυξάνεται, πλησιάζοντας το μέγιστο όταν έχει αναπτυχθεί πλήρως το υπέργειο μέρος των φυτών (40-60 ημέρες μετά τη φύτευση). Ο αραβόσιτος φτάνει τελικά στη μέγιστη ζήτηση νερού και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στη λειψυδρία κατά το στάδιο της ανθοφορίας και το πρώιμο γέμισμα των κόκκων (60-95 ημέρες μετά τη φύτευση). Αυτό σημαίνει ότι ένα σοβαρό έλλειμμα νερού σε αυτό το στάδιο θα επηρεάσει αρνητικά τη γονιμοποίηση, τον αριθμό των κόκκων ανά στάχυ και, ως εκ τούτου, την τελική απόδοση του αραβοσίτου (4). Πιο συγκεκριμένα, εάν η υγρασία του εδάφους στο διάστημα αυτό παραμείνει στο σημείο μαρασμού για 1-2 ημέρες ή 6-8 ημέρες, η τελική απόδοση μπορεί να μειωθεί έως και 20% και πάνω από 50%, αντίστοιχα. Αντίθετα, ο αραβόσιτος είναι πιο ανθεκτικός στην έλλειψη νερού κατά τα πρώιμα στάδια της βλαστικής ανάπτυξης (έως 40 ημέρες μετά τη φύτευση) και στα στάδια της όψιμης πλήρωσης και ωρίμανσης των κόκκων (μετά από 110 ημέρες από τη φύτευση).

Το υπερβολικό πότισμα (waterlogging) μπορεί επίσης να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα και να επηρεάσει αρνητικά την τελική απόδοση του καλαμποκιού. Ειδικά κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, μπορεί να μειώσει την απόδοση ενός φυτού πάνω από 50% (4).

Μέθοδοι άρδευσης που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια καλαμποκιού

• Πότισμα με αυλάκια και λεκάνες

Οι δύο αυτές μέθοδοι εφαρμόζονται σε περιοχές με άφθονους υδάτινους πόρους και αποκλειστικά και μόνο σε χωράφια με κλίση μικρότερη από 0,5%. Σε περίπτωση που υπάρχει μεγάλος κίνδυνος υποβάθμισης και διάβρωσης του εδάφους, θα πρέπει να αποφεύγονται και οι δύο μέθοδοι. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται σε βαριά εδάφη, με κακή αποστράγγιση και σε χωράφια με υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα (το καλαμπόκι είναι πολύ ευαίσθητο). Τέλος, κατά τους πιο θερμούς μήνες του χρόνου, θα υπάρξει μεγάλη απώλεια νερού λόγω εξάτμισης.

• Πότισμα με ψεκαστήρες/μπεκ (πότισμα με εκτοξευτήρα βροχής)

Είναι μια από τις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες μεθόδους άρδευσης στον αραβόσιτο, ιδιαίτερα σε μεγάλα χωράφια. Τέτοια συστήματα απαιτούν σωλήνες που μπορούν να λειτουργήσουν σε αρκετά υψηλή πίεση (πάνω από 8 bar). Οι ψεκαστήρες συνήθως παρέχουν νερό με ταχύτητα ροής μεταξύ 18 και 30 m3 την ώρα (30.000 λίτρα την ώρα). Το πότισμα με ψεκαστήρες τροποποιεί το μικροκλίμα γύρω από το υπέργειο μέρος (την κόμη) του φυτού και μπορεί να μειώσει τη διαπνοή και τη θερμοκρασία των φύλλων (Cavero, 2016). Με βάση πειραματικά αποτελέσματα, το πότισμα με ψεκαστήρες κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να αυξήσει κατά 10% την τελική απόδοση των φυτών (Cavero, 2018).

Αυτή η τεχνική έχει τρία βασικά προβλήματα. Πρώτον, υπάρχει μεγάλη απώλεια νερού λόγω του ανέμου και της εξάτμισης. Δεύτερον, καθώς το φυτό μεγαλώνει, γίνεται πιο δύσκολη η μετακίνηση του εξοπλισμού μέσα στο χωράφι χωρίς να υπάρξει βλάβη στην καλλιέργεια. Κυρίως, εάν οι καταιονιστήρες δεν είναι εγκατεστημένοι στην επιφάνεια του εδάφους. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί ότι μια τέτοια μόνιμη εγκατάσταση έχει αρκετά υψηλό κόστος και ο αγρότης θα πρέπει να το λάβει υπόψη του πριν αποφασίσει. Τέλος, η μέθοδος αυτή αυξάνει την περιεκτικότητα της κόμης σε νερό και υγρασία, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για μυκητιάσεις.

Επιπλέον, η άρδευση με εκτοξευτήρες τεχνητής βροχής (κανόνια) μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα στην επικονίαση και τη γονιμοποίηση των φυτών αραβοσίτου, όταν γίνεται κατά την περίοδο της ανθοφορίας (την πιο κρίσιμη περίοδο με τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε νερό). Για να ξεπεράσουν ορισμένες από αυτές τις δυσκολίες, οι αγρότες μπορούν να επιλέξουν να συνδυάσουν αυτή τη μέθοδο με άρδευση με λεκάνη. Χρησιμοποιούν τους ψεκαστήρες στα αρχικά στάδια, όταν τα φυτά είναι ακόμη κοντά και αλλάζουν σε άρδευση λεκάνης σε μεταγενέστερα στάδια.

• Στάγδην άρδευση

Όλο και περισσότεροι αγρότες επιλέγουν να ποτίζουν τα χωράφια τους χρησιμοποιώντας υπέργεια στάγδην άρδευση, λόγω της μεγαλύτερης εξοικονόμησης νερού (25-55%), της αύξησης της αποδοτικότητας χρήσης νερού και, τέλος, των υψηλότερων αποδόσεων που επιτυγχάνονται με αυτό το σύστημα (10-50% αύξηση απόδοσης) (5, 2, Lamm & Trooien, 2003.). Σε σύγκριση με τους καταιονιστήρες, η στάγδην άρδευση έχει ένα επιπλέον πλεονέκτημα ότι δεν βρέχει τα φύλλα των φυτών, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο μυκητιακών ασθενειών. Το σύστημα έχει δοκιμαστεί με επιτυχία και χρησιμοποιείται για πάνω από μια δεκαετία σε διαφορετικά κλίματα (εύκρατες και υπο-τροπικές ζώνες).

Επιπλέον, η χρήση της στάγδην άρδευσης προσφέρει τη δυνατότητα στον αγρότη να εφαρμόσει και λίπανση (εφαρμογή λιπασμάτων μέσω του συστήματος άρδευσης). Συνήθως, οι σταλάκτες που χρησιμοποιούνται έχουν παροχή 1 λίτρο την ώρα. Οι σωλήνες άρδευσης τοποθετούνται συνήθως σειρά παρά σειρά φυτών και οι σταλάκτες απέχουν μεταξύ τους 1,4 -1,6 μέτρα. Σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας, οι αγρότες χρησιμοποιούν με επιτυχία μια εκδοχή του συμβατικού συστήματος στάγδην άρδευσης που ονομάζεται LPS (Σύστημα χαμηλής πίεσης) που επιτρέπει την άρδευση μεγαλύτερων χωραφιών (30 εκτάρια ή 300 στρέμματα). Ο ρυθμός ροής των σταλάκτηρων σε ένα σύστημα LPS είναι 0,6 λίτρα την ώρα (6). 

Ο αγρότης θα πρέπει να λάβει υπόψη του την αποτελεσματικότητα, τη βιωσιμότητα αλλά και το κόστος κάθε αρδευτικού συστήματος για να πάρει την καλύτερη απόφαση. Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν χρήσιμο να συμβουλευτείτε κάποιον πιστοποιημένο γεωπόνο της περιοχής σας και να κρατήσετε αρχείο για την αποτελεσματικότητα του σχεδίου άρδευσης που εφαρμόζετε κάθε χρόνο. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν υπάρχει κανένας χρυσός κανόνας ή μια σταθερή συνταγή επιτυχίας που να ταιριάζει σε όλα τα χωράφια και μπορεί να χρειαστεί να πειραματιστείτε για να βρεθείι αυτό που ταιριάζει καλύτερα στο χωράφι και στην καλλιέργειά σας.

Πηγές

1. https://www.nature.com/articles/s41598-019-41447-z
2. https://industry.nt.gov.au/data/assets/pdf_file/0016/233413/tb326.pdf
3. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/frwa.2021.627551/full
4. https://www.fao.org/land-water/databases-and-software/crop-information/maize/en/
5. https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S2095311917618331?token=F1966E1077C2EA9878013C02E8B0280162EA4494CDD736C3EFC81D008A7849E2B728BB0B3E1D7248B1109B9614770EC2&originRegion=eu-west-1&originCreation=20220405075809
6. https://irrigazette.com/en/news/drip-irrigation-maize-corn-france-and-italy

Lamm F R, Trooien T P. 2003. Subsurface drip irrigation for corn production: A review of 10 years of research in Kansas. Irrigation Science, 22, 195–200

Cavero Campo, J., Faci González, J. M., & Martínez-Cob, A. (2016). Relevance of sprinkler irrigation time of the day on alfalfa forage production.

Cavero, J., Medina, E. T., & Montoya, F. (2018). Sprinkler irrigation frequency affects maize yield depending on irrigation time. Agronomy Journal, 110(5), 1862-1873.

Ενδιαφέροντα Στοιχεία για το Καλαμπόκι

Θρεπτική Αξία Καλαμποκιού – Οφέλη Κατανάλωσης Καλαμποκιού

Γενικές Πληροφορίες για το Καλαμπόκι και την Καλλιέργειά του

Επαγγελματική Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Βασικές Αρχές για την Επιλογή της Κατάλληλης Ποικιλίας Καλαμποκιού

Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους για την Καλλιέργεια Καλαμποκιού – Σπορά Καλαμποκιού

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Πώς να ποτίσετε το καλαμπόκι – Η άρδευση στο καλαμπόκι

Λίπανση στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Καταπολέμηση Zιζανίων στην Kαλλιέργεια Kαλαμποκιού για Yψηλότερες Aποδόσεις

Απόδοση, Συγκομιδή και Μετασυλλεκτικός χειρισμός του Καλαμποκιού