Πώς να επιλέξετε το ιδανικό τρακτερ για την εκμετάλλευσή σας

Ο γεωργικός ελκυστήρας (τρακτέρ) είναι το σημαντικότερο μηχάνημα ενός γεωργού, με το οποίο εκτελεί πληθώρα εργασιών. Τα πρώτα τρακτέρ, ατμοκίνητα και εσωτερικής καύσης εφευρέθηκαν κατά τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση και αργότερα μαζί με την εξέλιξη της γενετικής και της χημείας οδήγησαν σε έκρηξη της αγροτικής παραγωγής. Ένα τρακτέρ είναι ικανό να έλξει παρελκόμενα μηχανήματα, να τα αναρτήσει και να δώσει ισχύ σε αυτά.

Σήμερα στην αγορά υπάρχουν πολλοί κατασκευαστές με γκάμα ελκυστήρων ως προς το μέγεθος και την ιπποδύναμη τους. Ο σύγχρονος αγρότης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του πολλές παραμέτρους πριν καταλήξει στον κατάλληλο.

Μέγεθος εκμετάλλευσης

Το μέγεθος της εκμετάλλευσης είναι ο βασικότερος παράγοντας στην επιλογή ενός γεωργικού ελκυστήρα. Στις ΗΠΑ η μέση γεωργική εκμετάλλευση είναι 180 εκτάρια με ανοδική τάση (1). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος είναι τα 16,6 εκτάρια ενώ στην Ελλάδα οι αγρότες που έχουν στη κατοχή τους καλλιεργήσιμη γη κάτω των 5 εκταρίων αντιπροσωπεύει το 77,3% του συνόλου (2). Σήμερα, υπάρχουν εργαλεία και πίνακες υπολογιστικών φύλλων με τα οποία γίνεται υπολογισμός της απαιτούμενης ισχύος ενός ελκυστήρα. Ένα τέτοιο εργαλείο δημιούργησαν οι Sumner και Williams από το πανεπιστήμιο της Τζόρτζια (3). Στο αρχείο που έχουν δημιουργήσει, βάζοντας κάποιες υποθετικές παραμέτρους όπως: μέγεθος εκμετάλλευσης (100 εκτάρια), εργαλείο κατεργασίας εδάφους (δισκοσβάρνα βαρέου τύπου), διαθέσιμες ώρες εκτέλεσης εργασίας (40 ώρες), τύπος εδάφους (αργιλώδες) καθώς και κάποιες ακόμα έδωσε ως απαιτούμενη ισχύ τους 205 ίππους.

Εικόνα 1. Τμήμα από το πρόγραμμα των Sumner και Williams όπου φαίνονται κάποιες από τις παραμέτρους που επιλέγουμε καθώς και το αποτέλεσμα ιπποδύναμης.

Κατακερματισμός γης

Σε πολλές χώρες, μεταξύ αυτών η Ελλάδα, η Μάλτα και η Ρουμανία, παρατηρείται το φαινόμενο του κατακερματισμού των αγροτεμαχίων (4, 5). Μεγάλα αγροτεμάχια ευνοούν την μηχανοποίηση των καλλιεργειών, κάνουν την εργασία των μηχανημάτων πιο αποδοτική καθώς δεν καταναλώνουν άσκοπα καύσιμα για μετακινήσεις και εξοικονομούν χρόνο. Ευνοείται δηλαδή η χρήση ογκωδέστερων μηχανημάτων. Αντίθετα η κατάτμηση της γης οδηγεί σε μικρούς αγροτικούς δρόμους, περιφράξεις που μειώνουν την κινητικότητα των τρακτέρ και σπατάλη χρόνου οπότε προτιμούνται μικρότεροι ελκυστήρες.

Απαιτήσεις ιπποδύναμης παρελκόμενων

Παρελκόμενα όπως το άροτρο, ο υπεδαφοκαλλιεργητής (ρίπερ), σπαστήρες πέτρας απαιτούν συγκριτικά αυξημένη ιπποδύναμη είτε κινητήρα είτε PTO (Power take-off). Μηχανήματα όπως λιπασματοδιανομείς, μικροί κάδοι μεταφοράς (σέσουλα), αυλακωτήρες, σκαλιστήρια απαιτούν σχετικά μικρότερης ισχύς κινητήρες.

Ταχύτητα-Ακρίβεια εκτέλεσης εργασιών

Παράγοντας που επηρεάζει την επιλογή ενός ελκυστήρα είναι η ανάγκη ταχύτατης εκτέλεσης εργασιών. Μικρό χρονικό «παράθυρο» για εκτέλεση εργασιών, όπως σπορά, κοπή σανού και συγκομιδή απαιτούν ταχύτερη κάλυψη της γεωργικής εκμετάλλευσης συνεπώς μεγαλύτερους ελκυστήρες με μεγαλύτερα παρελκόμενα. Η κοπή σανού για παράδειγμα είναι μια διαδικασία που πρέπει να εκτελεστεί άμεσα, καθώς απαιτείται κοπή της χορτονομής, γύρισμα της και τέλος το μπάλιασμα. Πιθανός κίνδυνος που μπορεί να προκύψει είναι μια επικειμένη βροχόπτωση. Αγρότες επίσης που παράλληλα είναι και κτηνοτρόφοι έχουν περιορισμένο χρόνο σε ημερήσια βάση λόγω της φροντίδας των ζώων.

Μελλοντικές εκμεταλλεύσεις-ανάγκες

Ένας λόγος που πολλοί γεωργοί επιλέγουν μεγαλύτερα τρακτέρ από τα ενδεικνυόμενα είναι η πρόβλεψη για μελλοντικές επενδύσεις σε καλλιέργειες μεγαλύτερων εκτάσεων. Αυτό σε μια εκμετάλλευση που βρίσκεται σε ανάπτυξη είναι ορθό. Ωστόσο η επιλογή θα πρέπει να γίνεται με λογικά κριτήρια καθώς μεγαλύτερος γεωργικός ελκυστήρας απαιτεί μεγαλύτερο κεφάλαια απόκτησης, λειτουργίας και συντήρησης, απορροφώντας πιθανόν πολύτιμα κεφάλαια. Εκτός των μελλοντικών αναγκών οι γεωργοί επιλέγουν μεγαλύτερα τρακτέρ καθώς θεωρούν πως η περίσσεια ισχύος θα τους χρειαστεί σε κάποια απαιτητική στιγμή όπως ένα μεγάλο φορτίο ή μια δύσκολη εργασία.

Οικονομίες κλίμακας

Στο σημερινό μοντέλο παραγωγής, συνήθως, ο κάθε ένας αγρότης έχει το δικό του γεωργικό ελκυστήρα. Αυτό είναι λογικό καθώς δίνεται η ελευθερία κινήσεων στον παραγωγό να αλλάζει καλλιέργειες και να εκτελεί τις απαραίτητες εργασίες όταν αυτός το κρίνει. Ωστόσο, ομάδες παραγωγών και συνεταιρισμοί ακολουθώντας συγκεκριμένες καλλιέργειες έχουν την δυνατότητα να αγοράζουν μεγαλύτερους γεωργικούς ελκυστήρες κάνοντας την εργασία πιο οικονομικά αποδοτική και να πετυχαίνουν οικονομίες κλίμακος. Αντικαθιστώντας αριθμό μικρών ελκυστήρων με έναν μεγαλύτερο επιτυγχάνεται οικονομία τόσο στην απόκτηση του μηχανήματος όσο και στον κύκλο χρήσης του.

Εργολαβικές εργασίες

Πολλοί αγρότες οι οποίοι έχουν στην κατοχή τους ένα τρακτέρ επιλέγουν να αναλαμβάνουν την εκτέλεση εργασιών σε κτήματα άλλων αγροτών. Με αυτό τον τρόπο αξιοποιούν το μηχάνημα περισσότερο, κάνοντας την επένδυση πιο αποδοτική και τους δίνει ένα επιπλέον συμπληρωματικό εισόδημα. Σε χώρες δε, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν οργανωμένα συγκροτήματα που απασχολούνται πλήρως με το αντικείμενο της εργολαβίας στις καλλιέργειες. Ένας παραγωγός με τέτοια δραστηριότητα, συνήθως θα αγοράσει έναν ελκυστήρα μεγαλύτερης ιπποδύναμης.

Ειδικές εφαρμογές ενός γεωργικού ελκυστήρα

Ορισμένες χρήσεις του γεωργικού ελκυστήρα απαιτούν ειδικές προσαρμογές ή προδιαγραφές σε αυτόν. Καλλιέργεια της γης, εκτός από τις πεδιάδες, γίνεται σε ορεινές περιοχές με επικλινή εδάφη. Σε τέτοια εδάφη μπορεί να επιλεγεί τρακτέρ που χρησιμοποιεί ερπύστριες για την κίνηση αντί των τροχών για μεγαλύτερη επαφή και πρόσφυση με το έδαφος. Οι ερπύστριες επιλέγονται και σε πεδινές εκτάσεις (τόσο σε τρακτέρ όσο και σε θεριζοαλωνιστικές μηχανές) όπου υπάρχει συχνή παρουσία λάσπης. Αλλαγή στους τροχούς απαιτείται και σε άλλες περιπτώσεις όπως για παράδειγμα στην καλλιέργεια ρυζιού όπου γίνεται χρήση λεπτών μεταλλικών τροχών πάχους μερικών εκατοστών. Σε δενδρώδεις καλλιέργειες και αμπέλια οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών σε κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ μικρές οπότε απαιτούνται ειδικά δενδροκομικά τρακτέρ τα οποία είναι στενά. Στην αγορά ο παραγωγός μπορεί να βρει τρακτέρ ικανοποιητικής και μεγάλης ισχύος (100 hp) και πλάτους μόλις 1,5 m. Ο γεωργικός ελκυστήρας μπορεί να χρησιμεύσει και σε λοιπές εργασίες ενός αγροκτήματος όπου μπορεί να γίνει χρήση μπροστινού φορτωτή. Με το πρόσθετο αυτό μηχάνημα μπορούν να μεταφερθούν υλικά, κοπριά και να γίνει φόρτωση σανού. Είναι μια λειτουργία η οποία πρέπει να προβλεφθεί από πριν καθώς απαιτούνται μπροστινά υδραυλικά στο τρακτέρ. Τέλος μια πρόσθετη δυνατότητα που έχουν οι σύγχρονοι γεωργικοί ελκυστήρες είναι η χρήση παρελκόμενων και στο εμπρόσθιο τμήμα. Για τη χρήση όμως αυτή θα πρέπει να υπάρχει εγκατάσταση επιπλέον συστήματος ανάρτησης και PTO.

Εικόνα 2.  Σύστημα PTO σε τρακτέρ όπου διακρίνονται τα «μπράτσα» ανάρτησης.

Εγγύτητα συνεργείου και Μεταπωλητική αξία

Τέλος, ένας παράγοντας στην επιλογή γεωργικού ελκυστήρα κυρίως ως προς τον κατασκευαστή και λιγότερο για το μέγεθος και την ιπποδύναμη είναι η εγγύτητα σε πιστοποιημένο και αξιόπιστο συνεργείο. Οι σύγχρονοι γεωργικοί ελκυστήρες είναι πολύπλοκες μηχανές με πολλά ηλεκτρονικά και διαφορές στο μηχανολογικό κομμάτι μεταξύ των κατασκευαστών. Για αυτό τον λόγο τα συνεργεία συντήρησης δίνατε να επισκευάζουν συγκεκριμένες μόνο μάρκες. Ο καλλιεργητής θα πρέπει να επιλέγει κατασκευαστή που γνωρίζει πως σε μικρή απόσταση από την εκμετάλλευση του θα μπορεί να βρει ανταλλακτικά, συντήρηση και επισκευή.

Η εταιρεία του κατασκευαστή επηρεάζει έναν ακόμα σημαντικό οικονομικό παράγοντα, αυτόν της μεταπώλησης. Ο παραγωγός υπολογίζοντας κατά την αγορά ενός ελκυστήρα το κόστος αγοράς, τα λειτουργικά έξοδα υπολογίζει και το κέρδος που θα έχει όταν κάποια στιγμή στο μέλλον θα το μεταπουλήσει. Πέραν της κατάστασης του μηχανήματος και των ωρών χρήσης σε μεγάλο βαθμό επιδρά η μάρκα. Αυτό συμβαίνει καθώς κάποιοι κατασκευαστές έχουν καλύτερη φήμη για τις δυνατότητες τους, την αξιοπιστία τους, την επάρκεια σε ανταλλακτικά στην αγορά καθώς και την κατανάλωση καυσίμου.

Από τα παραπάνω φαίνεται πως η επιλογή ενός γεωργικού ελκυστήρα είναι μια σύνθετη λήψη απόφασης η οποία θα πρέπει να γίνεται με τα σωστά κριτήρια εργονομίας και οικονομίας και όχι με βεβιασμένους υπολογισμούς.

Βιβλιογραφία

1. https://www.nass.usda.gov/Publications/Todays_Reports/reports/fnlo0222.pdf
2. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/
3. https://s3.amazonaws.com/na-st01.ext.exlibrisgroup.com/
4. https://www.researchgate.net/figure/
5. https://www.researchgate.net/figure/Example-of-land-fragmentation-Romanian-village

Διαβάστε περισσότερα:

Πώς να επιλέξετε το ιδανικό τρακτερ για την εκμετάλλευσή σας

Παρελκόμενα μηχανήματα τρακτέρ: Eίδη και Xρήσεις τους