Προώθηση της βιώσιμης γεωργίας και της μείωσης των αποβλήτων τροφίμων

Ο στόχος 12.3 για τη βιώσιμη ανάπτυξη επηρεάζει σημαντικά την προσπάθειά μας για ένα βιώσιμο μέλλον και αποτελεί κρίσιμο παράγοντα ως προς τη βιωσιμότητα. Κύριος στόχος του είναι η μείωση των αποβλήτων τροφίμων κατά 50% έως το 2030, αλλάζοντας τα συστήματα διατροφής μας και προωθώντας πιο βιώσιμες συνήθειες καταναλωσης και παραγωγής [6]. 

Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί το πλεόνασμα των τροφίμων που αρχικά προοριζόταν για ανθρώπινη κατανάλωση και παρέμεινε αχρησιμοποίητο.

Από την σωστή διαχείρηση των υπολειμμάτων τροφίμων, η αειφόρος γεωργία προσπαθεί να διασφαλίσει την κερδοφορία, την περιβαλλοντική ευημερία και την κοινωνική και οικονομική ισότητα και να ικανοποιήσει τις ανάγκες των σημερινών και μελλοντικών γενεών στο πλαίσιο των γεωργικών πρακτικών [8]. Η οικονομική βιωσιμότητα, η οικολογική διατήρηση και η κοινωνική και οικονομική ισότητα πρέπει να είναι ισορροπημένες για να είναι η γεωργία βιώσιμη.

Κατανόηση του φαινομένου της σπατάλης τροφίμων

Κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, από την παραγωγή έως την κατανάλωση, επηρεάζεται από την σπατάλη τροφίμων, η οποία δημιουργεί σημαντικά εμπόδια στη βιώσιμη γεωργία και βλάπτει το περιβάλλον. Μια μελέτη των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) εκτιμά ότι 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων και 1,6 δισεκατομμύρια τόνοι πρωτογενών προϊόντων σπαταλώνται ετησίως, κοστίζοντας στην παγκόσμια οικονομία περίπου 940 δισεκατομμύρια δολάρια και συμβάλλοντας έως και 10% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου [6].Περίπου το 24% των παραγόμενων θερμίδων δεν χρησιμοποιούνται ποτέ.

Η σπατάλη τροφίμων έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο νερό, στη γη, στην ενέργεια και σε ανθρώπινο δυναμικό. Η αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από τις κυβερνήσεις, τις εταιρείες αλλά και τους καταναλωτές. Στρατηγικές όπως η μείωση των απωλειών μετά τη συγκομιδή μέσω καλύτερων τεχνικών και υποδομών αποθήκευσης/διατήρησης, η θέσπιση νομοθεσίας για την παροχή κινήτρων για τη μείωση της σπατάλης, η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και η δωρεά πλεονασματων τροφίμων σε οργανώσεις θεωρούνται απαραίτητα μέτρα. Συλλογικά, οι προσεγγίσεις αυτές λειτουργούν προς την κατεύθυνση της μείωσης και της εξάλειψης της σπατάλης τροφίμων και της προστασίας του περιβάλλοντος [7].

Η λύση είναι η βιώσιμη γεωργία

Η αντιμετώπιση του φαινομένου της σπατάλης τροφίμων θα ελαχιστοποιήσει τις υπερβολικές ποσότητες βρώσιμων πόρων που πετάμε και θα συμβάλει στη δημιουργία ενός βιώσιμου και ηθικού συστήματος τροφίμων. Με τόσες πολλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα, η βιώσιμη γεωργία παρέχει μια αισιόδοξη απάντηση – μια ολιστική προσέγγιση στην παραγωγή τροφίμων που είναι κοινωνικά υπεύθυνη και φιλική προς το περιβάλλον [11].

Η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων απαιτεί να αναζητήσουμε λύσεις (στο πλαίσιο των αρχών της βιώσιμης γεωργίας), συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής κερδοφορίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της δίκαιης κοινωνικο-οικονομικής συνύπαρξης. Αυτό συμβάλλει σημαντικά στην εξάλειψη της σπατάλης των τροφίμων, διασφαλίζοντας ότι η γεωργία τροφοδοτεί τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου χωρίς να προκαλεί βλάβη στο περιβάλλον μας [2]. Η αειφόρος γεωργία εχει το ευεργετικό αποτέλεσμα της μείωσης του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος, της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, της διατήρησης υδάτινων και εδαφικών πόρων και της προστασίας της βιοποικιλότητας του πλανήτη [1]. Επιπλέον, ενισχύει τη διατροφή, βελτιώνει την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων και υποστηρίζει την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. 

Η βιώσιμη γεωργία βασίζεται σε φυσικά λιπάσματα για την ενίσχυση της υγείας του εδάφους, την πρόληψη της διάβρωσης και τη μείωση της ρύπανσης, εξισορροπώντας την παραγωγικότητα και τη προστασία του περιβάλλοντος. Τεχνικές όπως η αμειψισπορά, η χρήση καλλιεργειών κάλυψης και η μη κατερηασία του εδάφους είναι πρακτικές που ενισχύουν την υγεία του εδάφους και βελτιστοποιούν την υγεία και τις αποδόσεις των καλλιεργειών. Επιπλέον, με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προώθηση της υπεύθυνης διαχείρισης του εδάφους η βιώσιμη γεωργία προστατεύει πολύτιμους πόρους, υποστηρίζει την τοπική επισιτιστική ασφάλεια, μειώνοντας τη σπατάλη τροφίμων σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού [2,4].

Βιώσιμες γεωργικές πρακτικές

Με την αυξανόμενη ζήτηση για τρόφιμα σε παγκόσμιο επίπεδο, η βιώσιμη γεωργία αποκτά κρίσιμη σημασία σε ζητήματα που συνδέονται με την οικονομία, τις παραδόσεις/την κουλτούρα και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.  

Ένα ποικίλο έυρος καλλιεργειών σε κάθε γεωργική δραστηριότητα είναι ζωτικής σημασίας για την ανθεκτικότητα (προσαρμοστικότητα) έναντι των δυσμενών επιπτώσεων των βιοτικών και αβιοτικών καταπονήσεων [12]. Οι αγρότες θα πρέπει να χρησιμοποιούν το νερό και τα λιπάσματα με σύνεση και να υοθετούν συστήματα άρδευσης ακριβείας, βιώσιμες εναλλακτικές λίπανσης, ολοκληρωμένη διαχείρηση εχθρών, κλπ. [13]. Σθγκεκριμένα η υιοθέτηση τεχνικών κομποστοποίησης μπορεί να συμβάλλει  στην κατάλληλη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων εντός της εκμετάλλευσης και μειώνει την ανάγκη για χημικά, συνθετικά λιπάσματα. [4].

Η σύναψη συνεργασιών (πχ με γειτονικά αγροκτήματα) διευκολύνει τη συλλογική διαχείριση των οργανικών αποβλήτων και τη σωστή κατανομή των πόρων. Αυτή η προσπάθεια χρησιμεύει στην ενίσχυση της τοπικής γεωργικής κοινότητας και μειώνει τα απόβλητα των τροφίμων. 

Μέσω των πρακτικών βιώσιμης γεωργίας, τα άτομα που δραστηριοποιούνται στον αγροδιατροφικό τομέα έχουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της υπεύθυνης παραγωγής τροφίμων και στην ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του κλάδου. Οι προσπάθειες αυτές δεν αποφέρουν οφέλη μόνο στις μεμονωμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, αλλά συμβάλλουν επίσης ουσιαστικά στον γενικότερο στόχο της βιώσιμης γεωργίας, εξασφαλίζοντας τελικά τη μακροπρόθεσμη ευημερία του πλανήτη μας.

Πηγές

1. Bigdeloo, M., Teymourian, T., Kowsari, E. (2021). Sustainability and Circular Economy of Food Wastes: Waste Reduction Strategies, Higher Recycling Methods, and Improved Valorization. Materials Circular Economy. 3, 3 https://doi.org/10.1007/s42924-021-00017-3
2. Hong, P., Balasudarsun, N.L., Vivek, N. and Sathish, M., 2022. Sustainable agricultural business model: case studies of innovative Indian farmers. Sustainability, 14(16), p.10242.
3. Martin-Rios, C., Hofmann, A. and Mackenzie, N., 2021. Sustainability-oriented innovations in food waste management technology. Sustainability, 13(1), p.210.
4. Niu, Qiang & Yu, Li. (2021). Environment, Development and Sustainability a Multidisciplinary Approach to the Theory and Practice of Sustainable Development. Environment Development and Sustainability. 22. 2069-2095.
5. Tamasiga, P., Miri, T., Onyeaka, H. and Hart, A., 2022. Food waste and circular economy: challenges and opportunities. Sustainability, 14(16), p.9996.
6. United Nations Environment Programme (UNEP) (2021). Annual Report. Available at: https://www.bing.com/search?pglt=41&q=United+Nations+Environment+Programme(UNEP)+(2021)&cvid=fa9c5c51fcf64bde9a0a50d7b50defe3&aqs=edge.
7. Sahoo, A., Dwivedi, A., Madheshiya, P., Kumar, U., Sharma, R. K., & Tiwari, S. (2023). Insights into the management of food waste in developing countries: With special reference to India. Environmental Science and Pollution Research International, 1-27. https://doi.org/10.1007/s11356-023-27901-6
8. Smith, A & Serna, I. (2023) The Importance of Sustainable Agriculture. https://www.plugandplaytechcenter.com/resources/importance-sustainable-agriculture/
9. Velten, S., Jager, N.W. & Newig, J. (2021). The success of collaboration for sustainable agriculture: a case study meta-analysis. Environmental Development and Sustainability 23, 14619–14641.
10. Amede, T., Konde, A. A., Muhinda, J. J., and Bigirwa, G. (2023). Sustainable Farming in Practice: Building Resilient and Profitable Smallholder Agricultural Systems in Sub-Saharan Africa. Sustainability, 15(7), 5731.
11. Sahoo, A., Dwivedi, A., Madheshiya, P., Kumar, U., Sharma, R. K., and Tiwari, S. (2023). Insights into the management of food waste in developing countries: with special reference to India. Environmental Science and Pollution Research, 1-27.
12. Qasim, A. (2023) Crop Diversity: A Review of its Importance, Conservation, and Challenges. International Research Journal of Agricultural Science and Soil Science, 12(4) pp. 1-3,
13. Muhie, S. H. (2022). Novel approaches and practices to sustainable agriculture. Journal of Agriculture and Food Research, 10,,
14. Suman, J. & Rakshit, A., Ogireddy, S., Singh, S., & Gupta, C., & Chandrakala, J.. (2022). Microbiome as a Key Player in Sustainable Agriculture and Human Health. Frontiers in Soil Science. 2. 821589.