Προϊόντα Προστιθέμενης Αξίας από Παραπροϊόντα Φρούτων και Λαχανικών

Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν σημαντικό μέρος της τροφικής αλυσίδας. Κατά την επεξεργασία φρούτων και λαχανικών, παράγονται πολλά παραπροϊόντα. Ωστόσο, αυτά τα παραπροϊόντα μπορεί να έχουν μοναδική θρεπτική αξία και δεν πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε ως απόβλητα. Έτσι, τα υπολείμματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή νέων προϊόντων προστιθέμενης αξίας. Αυτό καθιστά το ξανά το προϊόν εμπορεύσιμο και ποιοτικό. Τα υπολείμματα μετατρέπονται σε χρήσιμες πρώτες ύλες σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας οφελώντας ταυτόχρονα τους παραγωγούς, τις βιομηχανίες, το περιβάλλον και τους καταναλωτές.

Ποια είναι τα προϊόντα προστιθέμενης αξίας που προκύπτουν από φρούτα και λαχανικά;

Κατά την επεξεργασία φρούτων και λαχανικών σε τελικά προϊόντα, παράγονται μεγάλες ποσότητες αποβλήτων/παραπροϊόντων με υψηλές συγκεντρώσεις πολυφαινολών και διαιτητικών ινών. Τα πιο συνηθισμένα «απόβλητα» από τις βιομηχανίες φρούτων και λαχανικών είναι: φλούδες, σάρκα, σπόροι και ίνες, τα οποία περιέχουν πολλές βιοδραστικές και θρεπτικές ενώσεις.

Παραδείγματα Προϊόντων Προστιθέμενης Αξίας από Φρούτα

Εξετάζοντας τα κορυφαία σε πωλήσεις προϊόντα φρούτων, βλέπουμε ότι η παγκόσμια παραγωγή και οι εξαγωγές εσπεριδοειδών αυξάνονται σταθερά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, αν και με βραδύτερο ρυθμό από τα ανταγωνιστικά φρούτα, όπως τα μάνγκο, τα αβοκάντο και τα πεπόνια (FAO). Μεταξύ των πιο συχνά καλλιεργούμενων ειδών, τα πορτοκάλια αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής εσπεριδοειδών και είναι τα πιο διαδεδομένα στο εμπόριο, ακολουθούμενα από τα μανταρίνια, τα λεμόνια και τα γκρέιπφρουτ (FAO). Τα τελικά προϊόντα των εσπεριδοειδών είναι συνήθως φρέσκοι πολτοί ή χυμοί. Τα υπολείμματα μετά την παραγωγή είναι οι φλούδες, η σάρκα και οι σπόροι, τα οποία αποτελούν μεγάλο μέρος του βάρους των νωπών φρούτων. Καθώς αυτά τα απόβλητα είναι πλούσια σε βιοδραστικές ενώσεις, μπορούν να παραχθούν προϊόντα προστιθέμενης αξίας, πλούσια σε φυτικές ίνες, φλαβονοειδή, πηκτίνη και λιμονένιο.  

Το παγκόσμιο εμπόριο μπανάνας τα τελευταία χρόνια έχει διευρυνθεί σε πρωτοφανή επίπεδα , με εκτιμώμενο όγκο εξαγωγών 21 εκατομμυρίων τόνων το 2019 (FAO). Κατά την επεξεργασία των προϊόντων μπανάνας, παράγονται πολλά απόβλητα από φλούδες μπανάνας. Έτσι, οι φλούδες μπανάνας με την κατάλληλη επεξεργασία, μπορούν μετατραπούν σε προϊόντα προστιθέμενης αξίας όπως τσιπς μπανάνας και σκόνη μπανάνας. Επιπλέον, οι φλούδες μπανάνας χρησιμοποιούνται σε ζωοτροφές. Οι φλούδες της μπανάνας περιέχουν διαιτητικές ίνες, πρωτεΐνες και βιοδραστικές ενώσεις, όπως φαινολικές ενώσεις γνωστές για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες.

Ένα από τα τυπικά εποχιακά φρούτα, το μάνγκο, χρησιμοποιείται για την παραγωγή χυμού, διάφορων κονσερβοποιημένων προϊόντων, ακόμη και πίκλες μάνγκο. Τα παραπροϊόντα που προκύπτουν είναι κυρίως φλούδες και πυρήνες. Αυτά τα παραπροϊόντα είναι καλές πηγές βιοδραστικών ενώσεων. Οι φλούδες μάνγκο περιλαμβάνουν λειτουργικές ενώσεις όπως πολυφαινόλες, καροτενοειδή, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, διαιτητικές ίνες και φυσικά αντιοξειδωτικά. Αντίθετα, οι πυρήνες/κουκούτσια μάνγκο είναι πηγές απαραίτητων αμινοξέων, φαινολικών ενώσεων, βρώσιμου ελαίου και υψηλών ποσοτήτων ακόρεστων λιπαρών οξέων. Επειδή τα υπολείμματα αυτά έχουν υψηλή διατροφική αξία, χρησιμοποιούνται συχνά για την παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας.

Έχει αναφερθεί ότι 10 κιλά συγκομισμένου μανγκοστίν παράγουν περίπου 6 κιλά περικάρπια (Mohammad et al., 2014). Αυτά τα περικάρπια περιέχουν βιοδραστικές ενώσεις με φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε συμπληρώματα διατροφής. Ένα άλλο παραπροϊόν είναι οι σπόροι του mangosteen που περιέχουν λιπαρά σε ποσοστό 21,18% με απαραίτητα και μη απαραίτητα λιπαρά οξέα (Ajayi et al., 2006). Είναι ευεργετικά για την καρδιά και το συκώτι και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή βρώσιμων ελαίων.

Στη βιομηχανία μεταποίησης μήλων, το συμπιεσμένο παραπροϊόν (πούλπα μήλου που λαμβάνεται μετά την επεξεργασία μήλου (apple pomace,  AP)) είναι το κύριο παραπροϊόν και αποτελεί το 25-35% των συνολικών υπολειμμάτων. (Dijlas et al., 2009). Τα παραπροϊόντα της επεξεργασίας μήλου  περιλαμβάνουν επίσης τις φλούδες, τους σπόρους, και τους ποδίσκους/κοτσάνια. Οι φλούδες είναι καλές πηγές πολυφαινολών, πηκτίνης, πρωτεϊνών και βιταμινών. Η κύρια χρήση της φλούδας του μήλου είναι η εκχύλιση πηκτίνης, η οποία μπορεί να εξαχθεί επίσης και  από το συμπιεσμένο παραπροϊόν.

Παραδείγματα Προϊόντων Προστιθέμενης Αξίας από Λαχανικά

Τα κύρια παραπροϊόοντα που παράγονται στη βιομηχανία επεξεργασίας τομάτας είναι οι σπόροι, οι φλούδες και ο πολτός. Αυτά τα υπολείμματα είναι καλές πηγές πρωτεϊνών και λιπών. Επιπλέον,  είναι πλούσια σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, καθιστώντας το σπορέλαιο ντομάτας κατάλληλο για χρήση ως βρώσιμο έλαιο. Ένα ζωτικής σημασίας καροτενοειδές, το  λυκοπένιο βρίσκεται επίσης σε μεγάλες ποσότητες στα παραπροϊόντα τομάτας.

Τα υπολείμματα της βιομηχανίας επεξεργασίας καρότου  για την παρασκευή χυμών είναι φλούδες και η συμπιεσμένη πούλπα καρότου (carrot pomace).  Αυτά τα υπολείμματα περιέχουν πολύτιμα καροτένια, ουρονικά οξέα, σάκχαρα, φυτικές ίνες και ενώσεις πηκτίνης. Γίνονται μελέτες για την ανάκτηση αυτών των ινών από τα υπολείμματα καρότου, καθώς έχει αναφερθεί ότι έχουν επίδραση στη μείωση της χοληστερόλης με αποτέλεσμα να μπορεί προστατεύσει από στεφανιαίες καρδιακές παθήσεις. Επίσης, γίνονται διάφορες προσπάθειες για την ενσωμάτωσή τους στην παραγωγή λειτουργικών τροφίμων και ποτών.

Το λάχανο είναι επίσης ένα λαχανικό με υψηλή απόδοση παραγωγής. Ωστόσο, τα παραγόμενα υπολείμματα είναι ελάχιστα, καθώς καταναλώνεται κυρίως σε ωμή και φρέσκια μορφή. Τα κύρια υπολείμματα είναι τα εξωτερικά φύλλα του, τα οποία απορρίπτονται κατά τη συγκομιδή. Τα φύλλα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν κυρίως για την παραγωγή βιοκαυσίμων με τη διαδικασία της αναερόβιας πέψης.

Χρήση Υποπροϊόντων Φρούτων και Λαχανικών στη Βιομηχανία Τροφίμων

Τα παραγόμενα υπολείμματα από τις μονάδες επεξεργασίας τροφίμων δεν μπορούν να ενσωματωθούν χωρίς μεταποίηση στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο όρος «παραπροϊόντα τροφίμων» κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερη δημοτικότητα. Υπογραμμίζει ότι αυτά τα «υπολείμματα τροφίμων» μπορούν να χρησιμεύσουν ως ζωτικής σημασίας πρώτες ύλες για την ανάκτηση λειτουργικών ενώσεων και τη δημιουργία νέων προϊόντων με υψηλή αγοραστική αξία.

Συνεπώς, αναπτύσσονται νέες προοπτικές σχετικά με τη χρήση αυτών των υπολειμμάτων ως πρώτες ύλες οι οποίες μέσω περαιτέρω επεξεργασίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πρόσθετων τροφίμων ή συμπληρωμάτων με υψηλή διατροφική αξία. Τα υπολείμματα φρούτων και λαχανικών είναι προϊόντα υψηλής αξίας και η αξιοποίηση τους μπορεί να αποφέρει οικονομικά οφέλη.

Μπορεί να βρείτε επίσης ενδιαφέρον:

Εξερευνώντας Βιώσιμες Λύσεις Αξιοποίησης των λοβών του κακάο

Πως μπορούν να αξιοποιηθούν τα τσόφλια των αυγών στην κυκλική οικονομία;

Αξιοποίηση των φλούδων φρούτων και λαχανικών

Πώς να χρησιμοποιήσετε παραμορφωμένα φρούτα και λαχανικά για την παραγωγή χυμών και smoothies