Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους για την Καλλιέργεια Καλαμποκιού – Σπορά Καλαμποκιού

Το καλαμπόκι χρειάζεται “χαλαρά” και όχι συμπιεσμένα εδάφη, που προσφέρουν σωστό αερισμό και αποστράγγιση και συγχρόνως συγκρατούν επαρκείς ποσότητες νερού κοντά στις ρίζες. Τα πολύ βαριά ή αμμώδη και κακώς στραγγιζόμενα εδάφη δεν είναι κατάλληλα. Γενικά, το φυτό προτιμά pH υψηλότεραο από 5,5. Πιο συγκεκριμένα, το βέλτιστο pH για το καλαμπόκι είναι μεταξύ 5,8 και 6,8. Ένα pH κοντά στο 5, μπορεί να μειώσει την παραγωγή έως και 35%. Το καλαμπόκι είναι ελαφρώς ευαίσθητο σε αυξημένα επίπεδα αλατότητας.

Μετά την επιλογή και τη δοκιμή της εκάστοτε ποικιλίας, οι αγρότες πρέπει να προετοιμάσουν το χωράφι τους για σπορά. Η κατάλληλη προετοιμασία του εδάφους που θα υποδεχτεί τον σπόρο μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη βλάστησή του, την εγκατάσταση και την ανάδυση της καλλιέργειας και φυσικά την ανάπτυξή της, οδηγώντας τελικά σε υψηλότερες αποδόσεις.

Προετοιμασία εδάφους για σπορά καλαμποκιού

Στα συμβατικά συστήματα, οι αγρότες οργώνουν 1 έως 3 φορές. Συνίσταται ιδιαίτερα να αποφεύγονται τα περιττά οργώματα που που μπορούν να βλάψουν τη δομή του εδάφους και να το συμπιέσουν. Εκτός από τη συμβατική άροση, ο γεωργός μπορεί να εφαρμόσει άροση με ταυτόχρονη προσθήκη κοπριάς, μειωμένη άροση ή και μηδενική. Και τα τέσσερα συστήματα έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και ο αγρότης θα πρέπει να τα εξετάσει προσεκτικά πριν επιλέξει ποιο σχέδιο ταιριάζει καλύτερα στη δική του περίπτωση (1).

Η άροση στοχεύει στη δημιουργία μιας χαλαρής και εύθρυπτης επιφάνειας εδάφους και αποτελεί την βασική διαχείριση των ζιζανίων. Η προετοιμασία του εδάφους ξεκινά πολύ νωρίτερα από την σπορά του καλαμποκιού. Από τη συγκομιδή της προηγούμενης σεζόν, οι αγρότες συχνά τεμαχίζουν και απλώνουν ομοιόμορφα τα υπολείμματα της καλλιέργειας στην επιφάνεια του χωραφιού. Η διαχείριση των υπολειμμάτων μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση-βελτίωση της υφής του εδάφους και της υγρασίας και στη μείωση των προσβολών από ασθένειες και έντομα (Gentry et al., 2013). Είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν κάποια μέτρα καταπολέμησης των ζιζανίων πριν από τη σπορά του καλαμποκιού, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο ανταγωνισμός της καλλιέργειας με τα ζιζάνια για ηλιακό φως, χώρο, νερό και θρεπτικά συστατικά.

Σε συστήματα βιολογικής καλλιέργειας, όπου δεν μπορούν να εφαρμοστούν χημικά ζιζανιοκτόνα, οι παραγωγοί θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί ως προς το πότε θα οργώσουν. Σε αυτή την περίπτωση, οι περισσότεροι αγρότες επιλέγουν να επέμβουν δύο φορές, μία αφού αρχίσουν να αναπτύσσονται τα πρώτα ζιζάνια και μία λίγο αργότερα (περίπου 2-3 ​​εβδομάδες) για να «προλάβουν» τον δεύτερο γύρο των ζιζανίων (συνήθως λιγότερο από μία εβδομάδα πριν από τη σπορά). (3).

• Η βασική άροση

Γίνεται στην αρχή της σεζόν, συνήθως μετά τη συγκομιδή της προηγούμενης καλλιέργειας (ή 1-2 μήνες πριν τη σπορά του καλαμποκιού) (4). Τότε, ο αγρότης μπορεί να ενσωματώσει λίγο λίπασμα στο χωράφι. Το πρόωρο όργωμα θα πρέπει να αποφεύγεται σε περιοχές με κλίση μεγαλύτερη από 8%, καθώς θα συμβάλει στην περαιτέρω διάβρωση του εδάφους που προκλήθηκε λόγω των χειμερινών βροχοπτώσεων και των ισχυρών ανέμων.

Η άροση στις αρχές της άνοιξης χρησιμεύει ως ένα πολύ αποτελεσματικό μέτρο ελέγχου των ζιζανίων. Ταυτόχρονα, συμβάλλει στην απομάκρυνση της περίσσειας νερού από το έδαφος, βελτιώνει τον αερισμό του και βοηθά στο ζέσταμα του σπόρου. Εάν ο γεωργός έχει καλλιέργεια κάλυψης στο χωράφι, όπως η μηδική, μπορεί να ενσωματώσει τα φυτά στο έδαφος κατά την πρώτη άροση.

Ανάλογα με την υφή του εδάφους, ο γεωργός μπορεί να χρειαστεί τον ακόλουθο εξοπλισμό για την πρωτογενή άροση:

• Αναστρεφόμενο άροτρο (καλύτερα να αποφεύγεται σε αμμώδη εδάφη)
• Δισκόσβαρνα (χρήσιμη σε ξηρά-σκληρά εδάφη, ενώ δεν συνίσταται για αμμώδη εδάφη)
• Σμίλη (καλύτερα αποτελέσματα σε σχετικά αποξηραμένα εδάφη)
• Καλλιεργητής (για να σπάσει η σκληρή επιφάνεια του εδάφους)

• Η δευτερεύουσα άροση.

Συνήθως εκτελείται λίγες μέρες πριν τη σπορά της καλλιέργειας. Οι αγρότες μπορούν να χρησιμοποιήσουν:

• Καλλιεργητές-Tined cultivators (για σπορόφυτα ζιζανίων και σπάσιμο της κρούστας του εδάφους, απαιτείται λίγη υγρασία για να είναι αποτελεσματική η συγκεκριμένη επεξεργασία)
• Σβάρνες – Δισκοσβάρνες (για σπάσιμο σβώλων και κρούστας εδάφους)

Σε ξηρά, αμμώδη εδάφη, οι αγρότες θα πρέπει να είναι προσεκτικοί για να μην καταστρέψουν τη δομή του εδάφους. Θα πρέπει να αποφεύγουν να περνούν το χωράφι πάρα πολλές φορές με τα παραπάνω μηχανήματα, για να μη διαταραχθεί το έδαφος.

Οι βιολογικοί παραγωγοί μπορεί να επιλέξουν να κάνουν ένα ακόμη όργωμα ακριβώς πριν από τη σπορά. Εάν ο καιρός είναι αρκετά ζεστός, μπορεί να αποφασίσουν να σπείρουν αμέσως μετά το δεύτερο όργωμα. Μπορεί να χρειαστεί επιπλέον άροση εάν υπάρχει βροχόπτωση πολύ κοντά στην ημέρα σποράς, καθώς σε αυτήν την περίπτωση, τα ζιζάνια θα φυτρώσουν πολύ πιο γρήγορα από τον αραβόσιτο και θα «πνίξουν» τα νεαρά σπορόφυτα (2).

Σε συστήματα χωρίς άροση, όταν υπολείμματα καλλιέργειας από την προηγούμενη σεζόν παραμένουν στην επιφάνεια του εδάφους, η προετοιμασία του περιορίζεται σε φύτευση με ένα πέρασμα και προσθήκη λιπάσματος, Έτσι περιορίζεται η διαταραχή της επιφάνειας του εδάφους. Σε αυτή την περίπτωση, ο αγρότης θα χρειαστεί να δημιουργήσει μια λωρίδα πλάτους 2-3 cm ή να ανοίξει μικρές τρύπες στο έδαφος για να τοποθετηθούν οι σπόροι του καλαμποκιού (Karki, 2014). Για καλύτερα αποτελέσματα, μπορεί να χρειαστεί η χρήση σπαρτικών μηχανών για ακαλλιέργεια.

Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή της ημερομηνίας σποράς του καλαμποκιού

• Δεδομένου ότι ο αραβόσιτος είναι μια καλλιέργεια που χρειάζεται ζεστό κλίμα, η μέση ημερήσια θερμοκρασία πρέπει να είναι πάνω από 15 °C (59 F) για να αναπτυχθεί. Ενώ υπάρχουν διαφορές μεταξύ των εμπορικών ποικιλιών αραβοσίτου ως προς την προσαρμοστικότητα σε διαφορετικές θερμοκρασίες, οι σπόροι του, κατά γενικό κανόνα, μπορούν να βλαστήσουν όταν η θερμοκρασία είναι πάνω από 8-10 °C. Επίσης, πρέπει να έχουν περάσει οι ανοιξιάτικοι παγετοί, καθώς τα σπορόφυτα αραβοσίτου είναι πολύ ευαίσθητα στον παγετό. Η βλάστηση είναι ταχύτερη και πιο ομοιόμορφη σε υψηλότερες θερμοκρασίες εδάφους (16-18 °C) (1). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι βιολογικοί παραγωγοί επιλέγουν γενικά να σπείρουν λίγο αργότερα (η ταχύτερη ανάδυση του φυτού καλαμποκιού δίνει ένα προβάδισμα στην καλλιέργεια ενάντια στα ζιζάνια). Εκτός από την ελάχιστη θερμοκρασία για τη βλάστηση των σπόρων, ο γεωργός θα πρέπει να λάβει υπόψη και άλλους παράγοντες για την επιλογή της καταλληλότερης ημερομηνίας σποράς για την καλλιέργεια του.
• Σε συστήματα ακαλλιέργειας (χωρίς κατεργασία εδάφους), η σπορά γίνεται μία εβδομάδα αργότερα σε σύγκριση με χωράφια που οργώνονται συμβατικά. Αυτό συμβαίνει επειδή η θερμοκρασία του εδάφους σε βάθος 4-6 cm (2 ίντσες) είναι συνήθως πιο χαμηλή (Karki, 2014).
• Ο αραβόσιτος είναι ευαίσθητος σε υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία κατά τη γονιμοποίηση των ταξιανθιών και την ωρίμανση των κόκκων. Για την αποφυγή των κινδύνων των υψηλών θερμοκρασιών (32°C – 45°C), όπως μείωση της απόδοσης, ο γεωργός μπορεί να επιλέξει πρώιμες ποικιλίες (με μικρότερο κύκλο ζωής) ή να μεταθέσει, αν είναι δυνατόν, την ημέρα φύτευσης λίγο νωρίτερα.
• Γενικά, η όψιμη σπορά θα οδηγήσει σε μείωση της απόδοσης. Αυτό συμβαίνει επειδή τα φυτά αραβοσίτου δεν έχουν τον απαραίτητο χρόνο (μονάδες βαθμού ανάπτυξης ή GDU) για να ωριμάσουν πριν από τον πρώτο φθινοπωρινό παγετό. Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο στις ποικιλίες αραβοσίτου όψιμης ωρίμανσης. Όταν η θερμοκρασία είναι στο βέλτιστο επίπεδο (πάνω από 20°C) κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, τα φυτά αραβοσίτου θα ωριμάσουν πιο γρήγορα. Το καλαμπόκι που καλλιεργείται για ζωοτροφή δεν έχει τόσο αυστηρές απαιτήσεις θερμοκρασίας.
• Η σπορά του αραβοσίτου πρέπει να γίνεται όταν η περιεκτικότητα σε υγρασία του εδάφους είναι στο βέλτιστο επίπεδο, δηλαδή κάτω από τα επίπεδα ικανότητας συγκράτησης νερού του συγκεκριμένου χωραφιού (συνήθως 2-3 ημέρες μετά από μια βροχόπτωση) (3). Φυσικά, αυτό το χρονικό διάστημα εξαρτάται και από τη δομή του εδάφους. Ο αγρότης μπορεί να αρχίσει τη σπορά όταν το έδαφος είναι στεγνό σε βάθος 4 ιντσών (10 cm) απο την επιφάνεια (iGrow corn) (2). Οι αγρότες πρέπει να αποφεύγουν τη σπορά όταν το έδαφος είναι πολύ υγρό, καθώς αυτό θα συμβάλει στη συμπίεση του εδάφους και θα επηρεάσει αρνητικά τη βλάστηση και το φύτρωμα των σπόρων.

Χρήση πιστοποιημένων σπόρων καλαμποκιού

Ο σπόρος που χρησιμοποιείται πρέπει πάντα να είναι πιστοποιημένος. Με αυτόν τον τρόπο, ο γεωργός μπορεί να είναι σίγουρος για ορισμένα σημαντικά χαρακτηριστικά των σπόρων αραβοσίτου:

• Ομοιομορφία και ποσοστό βλάστησης (>85%)

Η μεγάλη πλειοψηφία των σπόρων βλασταίνει ταυτόχρονα, πράγμα που σημαίνει ότι και όλα τα φυτά θα αναπτυχθούν ταυτόχρονα, οδηγώντας σε μια πυκνή καλλιέργεια, με καλή ανταγωνιστική ικανότητα ως προς τα ζιζάνια. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο είναι πιο εύκολο να καθοριστεί μια ημερομηνία συγκομιδής.

• Αυθεντικότητα, από άποψη ποικιλίας (98%), καθαρότητα (χωρίς ξένα σώματα) και υγεία σπόρων (απαλλαγμένοι από ασθένειες και προσβολές από έντομα).

Αριθμός σπόρων καλαμποκιού που σπάρθηκαν ανά εκτάριο και στρέμμα – Πληθυσμός φυτών καλαμποκιού

Ο αριθμός των σπόρων που θα σπείρουν οι αγρότες ανά εκτάριο και στρέμμα πρέπει γενικά να αντικατοπτρίζει τον τελικό επιθυμητό πληθυσμό φυτών που θέλουν να έχουν και εξαρτάται από:

• Την ποικιλία

Με βάση τα δεδομένα του FAO, ο πληθυσμός των φυτών κυμαίνεται από 20.000 έως 30.000 φυτά ανά εκτάριο (2.000-3.000 φυτά ανά στρέμμα) για όψιμες ποικιλίες και από 50.000 έως 80.000 ανά εκτάριο (5.000-8.000 ανά στρέμμα) ή και παραπάνω για πρώιμες ποικιλίες (5). Άλλα δεδομένα δείχνουν ότι οι ποικιλίες με μεγάλο κύκλο ζωής (700 FAO ή περισσότερο) έχουν συχνά μέσο βέλτιστο αριθμό φυτών κοντά στα 70.000-75.000 φυτά ανά εκτάριο (7.000-.7500 φυτά ανά στρέμμα), ενώ οι πολύ πρώιμες ποικιλίες με FAO 200 ή λιγότερο μπορούν να δώσουν 90.000-110.000 φυτά ανά εκτάριο (9.000-1.100 φυτά ανά στρέμμα).

• Την απόσταση

Η απόσταση μεταξύ των σειρών κυμαίνεται μεταξύ 0,6 και 1 m.

• Η τελική χρήση του καλαμποκιού

Γενικά, όταν το καλαμπόκι καλλιεργείται για ζωοτροφές, ο πληθυσμός των φυτών είναι υψηλότερος (συνήθως κατά 50%)

• Η ύπαρξη ή μη άρδευσης (επαρκείς ποσότητες νερού)

Στα αρδευόμενα χωράφια, οι αγρότες συνήθως σπέρνουν περισσότερα φυτά ανά μονάδα γης.

Ένας υψηλότερος από τον κανονικό αριθμό φυτών ανά εκτάριο και στρέμμα μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ψηλών φυτών, επειδή αναζητούν πρόσβαση στο φως του ήλιου. Έτσι, τα φυτά αρχίζουν να γέρνουν, επειδή το στέλεχος δεν μπορεί να τα στηρίξει. Επιπλέον, οι απαιτήσεις σε νερό και λίπανση αυξάνονται και η τελική περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη του κόκκου μπορεί να μειωθεί.

Το βάθος σποράς είναι συνήθως 4 έως 7 cm (1,5-2,7 ίντσες). Όταν οι εδαφικές συνθήκες είναι ευνοϊκές ή/και αναμένονται βροχοπτώσεις, οι σπόροι μπορούν να σπαρθούν πιο κοντά στην επιφάνει,α αλλά ποτέ σε βάθος μικρότερο από 2,5-4 cm. Η πολύ ρηχή ή βαθιά σπορά θα δημιουργήσει προβλήματα στο φύτρωμα των σπόρων και την εγκατάσταση της καλλιέργειας (iGrow corn) (2). Τέλος, σε μη καλά στραγγιζόμενα εδάφη και σε εδάφη με χαμηλές θερμοκρασίες, οι αγρότες μπορούν να επιλέξουν τη σπορά σε κορυφογραμμές.

Προτείνεται, αν είναι δυνατόν, η αποφυγή της σποράς με το χέρι (άπλωμα των σπόρων, τυχαία τοποθέτηση σπόρων). Η ομοιόμορφη απόσταση μεταξύ σπόρων-φυτών μπορεί να αυξήσει την απόδοση και να διευκολύνει τον έλεγχο των ζιζανίων ακόμη και μετά την εμφάνιση των φυτών (Torres, 2012). Πριν από τη σπορά, ο αγρότης πρέπει να συντηρήσει, να βαθμονομήσει και να προετοιμάσει τη σπαρτική που θα χρησιμοποιηθεί. Ανάλογα με την έκταση του χωραφιού και την οικονομική δυνατότητα του αγρότη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σπαρτική που προσαρμόζεται στο τρακτέρ (πνευματική σπαρτική) είτε χειροκίνητη (6). Παρόλο που οι νέες πνευματικές σπαρτικές μπορούν να διατηρήσουν υψηλή ακρίβεια σποράς ακόμη και σε υψηλότερες ταχύτητες τρακτέρ, συνιστάται να διατηρείται μια μεσαία ταχύτητα για καλύτερα αποτελέσματα.

Πηγές

1. https://www.arc.agric.za/arc-gci/fact%20sheets%20library/maize%20production.pdf
2. https://extension.sdstate.edu/sites/default/files/2019-09/S-0003-13-Corn.pdf
3. Seedbed Preparation and Planting – Organic Weed Control – YouTube
4. https://www.jica.go.jp/nepal/english/office/others/c8h0vm0000bjww96-att/tm_1.pdf
5. https://www.fao.org/land-water/databases-and-software/crop-information/maize/en/
6. https://aicrp.icar.gov.in/fim/salient-achievements/sowing-and-planting-equipment/

Karki, T. B., & Shrestha, J. (2014). Maize production under no-tillage system in Nepal. World Journal of Agricultural Research, 2(6A), 13-17.

Gentry, L. F., Ruffo, M. L., & Below, F. E. (2013). Identifying factors controlling the continuous corn yield penalty. Agronomy Journal, 105(2), 295-303.

Torres, G. M. (2012). Precision planting of maize (Zea mays L.). Oklahoma State University.

iGrow Corn: Best Management Practices (pp.6)Chapter: Chapter 13Publisher: South Dakota State UniversityEditors: D.E. Clay, C.G. Carlson, S.A. Clay, E. Byamukama

Ενδιαφέροντα Στοιχεία για το Καλαμπόκι

Θρεπτική Αξία Καλαμποκιού – Οφέλη Κατανάλωσης Καλαμποκιού

Γενικές Πληροφορίες για το Καλαμπόκι και την Καλλιέργειά του

Επαγγελματική Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Βασικές Αρχές για την Επιλογή της Κατάλληλης Ποικιλίας Καλαμποκιού

Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους για την Καλλιέργεια Καλαμποκιού – Σπορά Καλαμποκιού

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Πώς να ποτίσετε το καλαμπόκι – Η άρδευση στο καλαμπόκι

Λίπανση στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Καταπολέμηση Zιζανίων στην Kαλλιέργεια Kαλαμποκιού για Yψηλότερες Aποδόσεις

Απόδοση, Συγκομιδή και Μετασυλλεκτικός χειρισμός του Καλαμποκιού