Παράσιτα, ασθένειες και έλεγχος ζιζανίων για το Πράσο

Σημαντικά παράσιτα του πράσου

Θρίπες (Thrips tabaci, Frankliniella occidentalis)

Οι θρίπες είναι μικροσκοπικά έντομα που προσβάλλουν ένα ευρύ φάσμα φυτών παγκοσμίως και αποτελούν σημαντικό εχθρό του πράσου, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στην απόδοση. Η καταστροφική τους δραστηριότητα μπορεί να είναι είτε άμεση, με την αναρρόφηση χυμών του φυλλώματος, είτε με τη μετάδοση επικίνδυνων ιών, όπως ο IYSV, στα προσβεβλημένα φυτά. Οι θρίπες βρίσκονται συνήθως στην κάτω πλευρά των φύλλων, κοντά σε σημείο ένωσης με το στέλεχος όπου δεν εισέρχονται οι ακτίνες του ηλίου. Εκτός από την άμεση ανίχνευση του εντόμου, ο παραγωγός μπορεί επίσης να παρατηρήσει κοινά συμπτώματα, όπως τον υπόλευκο-ασημί αποχρωματισμό (σε κηλίδες) και τη συστροφή και μάρανση των φύλλων.

Υπάρχουν μέτρα πρόληψης και καταπολέμησης. Ορισμένα χρήσιμα προληπτικά μέτρα είναι τα εξής: 

• Παρακολούθηση του πληθυσμού (Πρέπει να εντατικοποιηθεί κατά τη διάρκεια της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, ώστε οι συνθήκες να είναι ευνοϊκές για το έντομο)
• Χρήση φερομονικών παγίδων
• Απομάκρυνση ζιζανίων και υπολειμμάτων από προηγούμενες καλλιέργειες (οι θρίπες διαχειμάζουν σε είδη όπως η μηδική, το τριφύλλι και τα μικρά σιτηρά).
• Φυτικά εμπόδια (ορισμένοι αγρότες φυτεύουν 2 σειρές αραβόσιτου ή 1 σειρά αραβόσιτου και 1 σειρά σιταριού γύρω από το χωράφι 30 ημέρες πριν από τη φύτευση των πράσων για να λειτουργήσουν ως εμπόδια και να εμποδίσουν τη μετακίνηση των θριπών).

Οι αγρότες που εφαρμόζουν συμβατική γεωργία κάνουν χρήση χημικών φυτοφαρμάκων, (όπως Profenofos, Carbosulfan, Malathion, Delegate ή Fipronil) πάντα σε συνεργασία με πιστοποιημένο γεωπόνο. Σε αυτή την περίπτωση, ο ψεκασμός με κατάλληλο προϊόν πρέπει να γίνεται όταν καταμετρηθούν 20-30 ενήλικα άτομα ανά φυτό ή κατά μέσο όρο 1 θρίπας ανά φύλλο (ελέγξτε 50-100 φυτά τυχαία). Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν εντομοκτόνα σε υγρή μορφή, σπρέυ. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αποφεύγεται η συνεχής και υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων (ιδίως με τον ίδιο τρόπο δράσης), καθώς οι θρίπες μπορούν εύκολα να αναπτύξουν ανθεκτικότητα σε αυτά. 

Μύγα του κρεμμυδιού (Hylemya antiqua)

Θεωρείται το πιο καταστροφικό και κοινό παράσιτο στις καλλιέργειες πράσου. Η κύρια ζημιά προκαλείται από τη διατροφική δραστηριότητα του μικρού (μήκους 1 ίντσας ή 2,5 εκατοστών) λευκού-κρεμώδους σκουληκιού-λάρβας που μπορεί να εισέλθει στο στέλεχος και τις ρίζες, δημιουργώντας χαρακτηριστικές στοές (λότζια). Τα φύλλα αρχίζουν να κιτρινίζουν, τα κλαδιά του πράσου (ψευδοστέλεχος) χάνουν την εμπορική τους αξία και τα φυτά μαραίνονται σταδιακά. Το πρόβλημα παρατηρείται σε πιο εκτεταμένη μορφή στα νεαρά φυτά του πράσου. 

Ο γεωργός πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, καθώς το έντομο έχει 3 γενιές. Εάν το έντομο εντοπιστεί να προσβάλλει τα φυτά πράσου, είναι ήδη πολύ αργά, αφού δεν υπάρχει αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης του εντόμου. Κατά συνέπεια, οι παραγωγοί πράσου μπορούν να επενδύσουν σε προληπτικά μέτρα. Η αμειψισπορά και η ισορροπημένη λίπανση (χωρίς υπερβολική οργανική ύλη) μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο προσβολής και συσσώρευσης πληθυσμών εντόμων. Επιπλέον, ο αγρότης θα πρέπει να αποφεύγει να αφήνει υπολείμματα καλλιέργειας στο χωράφι, και εάν έχουν βρεθεί σκουλήκια κρεμμυδιού στο χωράφι, μια εφαρμογή πριν από τη φύτευση με κατάλληλα εντομοκτόνα και η καλλιέργεια του χωραφιού κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου (για να σκοτωθούν τα έντομα που διαχειμάζουν) μπορεί να είναι χρήσιμη. Τέλος, είναι σημαντικό να απομακρυνθούν από τους αγρούς τα μολυσμένα φυτά πράσου για να περιοριστεί η εξάπλωση του προβλήματος. 

Σημαντικότερες ασθένειες του πράσου

Λευκή σήψη – Σκληρωτίαση (Sclerotium cepivorum)

Η λευκή σήψη είναι μια μυκητιακή, εδαφογενής ασθένεια που μπορεί να βλάψει τα φυτά πράσου (και άλλα κρεμμύδια) καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Η ασθένεια προκαλείται από τον μύκητα Sclerotium cepivorum, ο οποίος επιβιώνει στο έδαφος. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν χλώρωση των φύλλων, μάρανση και πλήρη θάνατο των φυτών. Συνήθως, ο παραγωγός μπορεί να παρατηρήσει την ανάπτυξη μιας υπόλευκης, όμοιας με βαμβάκι ανάπτυξης στο τμήμα του στελέχους κάτω από το έδαφος, με σκληρώτια (μικρά, στρογγυλά πορτοκαλοκάστανα). Λόγω των ευνοϊκών συνθηκών, ο μύκητας είναι πιο καταστροφικός νωρίς την άνοιξη και το φθινόπωρο. Σε έναν αγρό που έχει προσβληθεί από τον μύκητα, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε ομάδες φυτών (patches) και όχι σε μεμονωμένα φυτά. 

Ο έλεγχος της ασθένειας αρχίζει με κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Σε αυτά περιλαμβάνονται η καταπολέμηση των ζιζανίων, η απομάκρυνση των υπολειμμάτων της καλλιέργειας, οι ασφαλείς αποστάσεις μεταξύ των φυτών για καλύτερο αερισμό και η βελτίωση της αποστράγγισης του εδάφους. Η γενική κατάσταση των φυτών (θρεπτικά στοιχεία και επίπεδο νερού, έκθεση στον ήλιο) μπορεί επίσης να ενισχύσει την ανοχή τους. Αποφύγετε την επανεγκατάσταση καλλιέργειας Allium (όπως κρεμμύδια, σκόρδα, κλπ) εάν υπήρχαν συμπτώματα της ασθένειας στο έδαφος τα προηγούμενα χρόνια. Επιπλέον, η αμειψισπορά με καλλιέργειες όπως το μαρούλι, τα καρότα ή οι πατάτες μπορεί να είναι μόνο εν μέρει ευεργετική, καθώς ο μύκητας μπορεί να επιβιώσει στο έδαφος για πάνω από 10-15 χρόνια με τη μορφή σκληρώτιων  στον αγρό. Ο ηλιασμός του εδάφους θεωρείται σχετικά αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης. Η χημική επεξεργασία χρησιμοποιείται μόνο εάν το πρόβλημα είναι σοβαρό και πάντα υπό την επίβλεψη αδειούχου γεωπόνου. Τέλος, όλος ο εξοπλισμός πρέπει να απολυμαίνεται κατάλληλα όταν μετακινείται μεταξύ αγρών ή από ένα μολυσμένο σε ένα υγιές τμήμα αγρού για να αποφευχθεί η εξάπλωση της ασθένειας. 

Περονόσπορος (Peronospora destructor)

Ο περονόσπορος είναι μια καταστροφική μυκητολογική ασθένεια που προκαλείται από τον μύκητα Peronospora destructor. Τα υψηλά επίπεδα υγρασίας ευνοούν τη μόλυνση. Ορισμένα κοινά συμπτώματα της ασθένειας περιλαμβάνουν λευκοκίτρινους αποχρωματισμούς των φύλλων (ωοειδείς κηλίδες). Συνήθως, υπό βέλτιστες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, οι κηλίδες αυτές καλύπτονται από την υπόλευκη-βιολετί τριχωτή ανάπτυξη του μύκητα. Το παθογόνο μπορεί να επιβιώσει για πολλά χρόνια στο έδαφος με ωοσπόρια. Τα νεαρά φυτά μπορεί να καταστραφούν και να πεθάνουν, ενώ τα παλαιότερα παραμένουν σε λήθαργο. Ομοίως, τα μολυσμένα στελέχη πράσου, τόσο στον αγρό όσο και στην αποθήκευση, μπορεί να καταστραφούν, να συρρικνωθούν και να σαπίσουν. 

Ο έλεγχος των ασθενειών αρχίζει με τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Για να διευκολυνθεί ο αερισμός, σε περιοχές με υψηλά επίπεδα υγρασίας, συνιστάται στους παραγωγούς να χρησιμοποιούν μεγαλύτερες αποστάσεις φύτευσης και να ευθυγραμμίζουν τις σειρές των φυτών με την κατεύθυνση των επικρατούντων ανέμων. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγεται η άρδευση με καταιονισμό. Άλλα προληπτικά μέτρα που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορούν επίσης να προστατεύσουν το πράσο από την ασθένεια αυτή. Ωστόσο, πολλοί αγρότες εφαρμόζουν μια σειρά τακτικών και προληπτικών ψεκασμών με μυκητοκτόνο. Είναι ζωτικής σημασίας, ωστόσο, να χρησιμοποιούνται μόνο καταχωρισμένα και κατάλληλα προϊόντα καταπολέμησης.

Σκωρίαση (Puccinia porri) 

Η ασθένεια ευνοείται από τις ήπιες θερμοκρασίες σε συνδυασμό με παρατεταμένες περιόδους υψηλής υγρασίας και υγρασίας του εδάφους. 

Τα κύρια συμπτώματα της μόλυνσης περιλαμβάνουν το σχηματισμό πορτοκαλί (σκουριάς) κηλίδων, κυρίως στην κάτω πλευρά των φύλλων και περιοδικά και στις δύο πλευρές των φύλλων. Πάνω στις πορτοκαλί κηλίδες, μπορεί να παρατηρήσουμε το σχηματισμό κονιοειδών σπορίων του μύκητα που τελικά γίνονται καφέ-σκούρο. Η διαχείριση της ασθένειας περιλαμβάνει όλα τα μέτρα καταπολέμησης που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Ωστόσο, η χημική καταπολέμηση δεν εφαρμόζεται συνήθως. Από την άλλη πλευρά, οι καλλιεργητές πράσου γνωρίζουν από την εμπειρία τους ότι η έγκαιρη φύτευση και όχι πολύ νωρίς στην εποχή μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης. 

Φυτόφθορα – Ασθένεια των λευκών άκρων (Phytophthora porri)

Η ασθένεια των λευκών άκρων είναι μια καταστροφική, μυκητολογική ασθένεια που μπορεί να εμφανιστεί σε ένα χωράφι πράσου κατά τη διάρκεια ημερών με αυξημένη θερμοκρασία (ειδικότερα κατά την περίοδο του καλοκαιριού) και επίπεδα υγρασίας ή μετά από έντονες βροχοπτώσεις. Σε περίπτωση μόλυνσης, ο γεωργός μπορεί να παρατηρήσει κηλίδες στις άκρες και τα περιθώρια των φύλλων με υδαρή εμφάνιση. Τα στελέχη μπορεί επίσης να μολυνθούν και να αρχίσουν να μαραίνονται. Η μαλακή σήψη μπορεί σταδιακά να εμφανιστεί σε όλα τα βλαστικά όργανα του φυτού. Λάβετε υπόψη ότι το παθογόνο μπορεί να επιβιώσει στα υπολείμματα της καλλιέργειας. Η διαχείριση της ασθένειας περιλαμβάνει όλα τα μέτρα ελέγχου που αναφέρθηκαν προηγουμένως σε άλλες μυκητολογικές ασθένειες. 

Διαχείριση ζιζανίων στο πράσο

Τα πράσα είναι πολύ ευαίσθητα στα ζιζάνια, ιδίως κατά τους δύο πρώτους μήνες της ανάπτυξής τους. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να εκτελείτε ένα κατάλληλο και αποτελεσματικό πρόγραμμα διαχείρισης ζιζανίων για να προσφέρετε ένα καθαρό ξεκίνημα (σπορείο χωρίς ζιζάνια) για την ανάπτυξη του πράσου, αλλά και αργότερα κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου για να πετύχετε τη μεγιστοποίηση της απόδοσης. 

Πριν από τη φύτευση, πολλοί παραγωγοί πράσου οργώνουν τα χωράφια τους (σε βάθος έως 40 cm) ή/και εφαρμόζουν την τεχνική του σταλακτήρα/στρώματος. Ανάλογα με τη χώρα και την τοπική νομοθεσία, οι αγρότες μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν ένα κατάλληλο και εγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εάν η καλλιέργεια πράσου έχει σπαρθεί απευθείας στο χωράφι. Επιπλέον, η επιχωμάτωση του εδάφους γύρω από τα πράσα που καλλιεργούνται σε τάφρους μπορεί να προσφέρει επαρκή καταστολή των ζιζανίων. Τα καλλιεργητικά μέτρα μπορούν επίσης να εφαρμοστούν μεταξύ των γραμμών των φυτών καθώς η καλλιέργεια πράσου αναδύεται και αναπτύσσεται. Ωστόσο, οι αγρότες πρέπει να θυμούνται ότι τα φυτά πράσου έχουν ινώδεις και ρηχές (ή επιφανειακές) ρίζες που μπορούν εύκολα να καταστραφούν εάν βρίσκονται πολύ κοντά στα φυτά. 

Ορισμένοι αγρότες καλύπτουν το τμήμα του εδάφους που βρίσκεται μεταξύ των γραμμών των φυτών με ένα ειδικό μαύρο στρώμα ή εδαφοκάλυψη (πάχους 3-4 ιντσών ή 7,5-10 cm). Καλύπτουν επίσης το χώρο μεταξύ των νεαρών φυτών μέσα στη σειρά με αυτό το μαύρο στρώμα. Η κάλυψη αυτή εμποδίζει την ανάπτυξη ζιζανίων, ενώ παράλληλα αυξάνει τη θερμοκρασία του εδάφους και διατηρεί την υγρασία του εδάφους στα επιθυμητά επίπεδα. Τέλος, η αμειψισπορά, ειδικότερα με καλλιέργειες υπό κάλυψη ειδών που δεν σχετίζονται με τα Allium Μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του πληθυσμού των ζιζανίων στον αγρό.

Βιβλιογραφία:

https://extension.umn.edu/vegetables/growing-leeks#controlling-weeds-234411

https://www.agric.wa.gov.au/leeks/growing-leeks-western-australia?page=0%2C3

http://www.omafra.gov.on.ca/english/crops/facts/91-004.htm#Nutrition

https://www.dpi.nsw.gov.au/agriculture/horticulture/vegetables/commodity-growing-guides/leeks

Παράσιτα, ασθένειες και έλεγχος ζιζανίων για το Πράσο

Συγκομιδή, Απόδοση και Αποθήκευση Πράσου

Λίπανση Πράσου: όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Άρδευση Πράσου: πώς το ποτίζετε & ποια μέθοδο πρέπει να ακολουθήσετε

Εδαφικές απαιτήσεις Πράσου, προετοιμασία εδάφους και φύτευση

Επαγγελματική καλλιέργεια Πράσου

Πώς να καλλιεργήσετε Πράσο στον κήπο σας

Διατροφική αξία του Πράσου & Οφέλη για την υγεία

Πράσο: Γενικά στοιχεία και Ποικιλίες

15 Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το Πράσο