Πανσές – Φροντίδα σε κήπο και γλάστρες

Οι πανσέδες (Viola x wittrockiana) προσδίδουν χρώμα σε κήπους και κρεμαστά καλάθια, καθώς και σε κοκτέιλ και γκουρμέ πιάτα, ενώ έχουν χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο αγαπημένα χειμερινά καλλωπιστικά φυτά για πολλούς λόγους. Οι πανσέδες προτιμώνται λόγω της μεγάλης ποικιλίας πολύχρωμων λουλουδιών που παράγουν. Σήμερα, υπάρχουν εκατοντάδες (περίπου 500) ποικιλίες πανσέδων, με τα νέα υβρίδια να προσφέρουν ακόμη περισσότερες επιλογές όσον αφορά το χρώμα, τον συνδυασμό χρωμάτων, το μέγεθος του φυτού και του λουλουδιού. Τα πέταλά τους (δίχρωμα και βελούδινα) δημιουργούν δεκάδες φανταστικούς χρωματικούς συνδυασμούς, από λευκό έως κίτρινο, μωβ, μπλε και κόκκινο. Οι πανσέδες με κίτρινα άνθη φυτεύονται γενικά σε κήπους και πάρκα, μόνοι τους ή συνδυαστικά με μοβ, γιατί ξεχωρίζουν από απόσταση.

Οι πανσέδες είναι πολυετή φυτά, αλλά συνήθως αντιμετωπίζονται ως μονοετή ή διετή. Μερικές δημοφιλείς ποικιλίες πανσέ είναι οι Viola x wittrockiana, Viola tricolor, Viola bicolor, Viola cornuta.

Ποιες είναι οι βέλτιστες συνθήκες και μέρη για την καλλιέργεια πανσέδων;

Εκτός από τα καταπληκτικά λουλούδια που παράγουν, οι πανσέδες είναι μια από τις κορυφαίες επιλογές των κηπουρών για καλλιέργεια κατά τη διάρκεια του χειμώνα, χάρη στην ικανότητά τους να επιβιώνουν και να ανθίζουν ακόμη και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Πιο συγκεκριμένα, τα φυτά αντέχουν σε θερμοκρασίες έως και -10 °C (15 °F). Ωστόσο, η βέλτιστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη αυτών των φυτών κυμαίνεται μεταξύ 4-21 °C (40-70 °F). Οι δροσερές νύχτες και οι σχετικά ζεστές μέρες του φθινοπώρου μπορούν να ενισχύσουν την ανθοφορία. Συνήθως, οι πανσέδες μπορούν να φυτευτούν (ή να σπαρθούν) το φθινόπωρο και να ανθίσουν καθόλη την διάρκεια του χειμώνα και την άνοιξη. Ωστόσο, λόγω της μεγάλης ευαισθησίας τους στις υψηλές θερμοκρασίες, οι πανσέδες καλλιεργούνται ως ετήσια φυτά στις περισσότερες περιοχές, αφού συνήθως δεν μπορούν να επιβιώσουν το καλοκαίρι.

Οι πανσέδες είναι φυτά εξωτερικού χώρου και χρειάζονται επαρκή και άμεση έκθεση στο ηλιακό φως για να ανθίσουν. Μπορούν να έχουν εξαιρετική απόδοση τόσο σε κήπους, όσο και σε γλάστρες-δοχεία και κρεμαστά καλάθια. Για να διασφαλίσουμε την καλή τους ανάπτυξη και υγεία, θα πρέπει να αποφεύγουμε τη φύτευσή τους σε εδάφη με κακή στράγγιση, καθώς είναι ευαίσθητοι στην κατακράτηση νερού και μαραίνονται γρήγορα. Για τον λόγο αυτό, όταν το χώμα έχει βαριά σύσταση, μπορούμε να τους τοποθετήσουμε σε παρτέρια και να ανοίξουμε κάποιες τρύπες αποστράγγισης αν θέλουμε χρησιμοποιήσουμε γλαστράκια. Τέλος, οι πανσέδες προτιμούν ελαφρώς όξινα εδάφη με pH 5,4-6.

Πώς να καλλιεργήσετε πανσέδες από σπόρους

Στις περισσότερες περιοχές, μπορείτε να καλλιεργήσετε με επιτυχία πανσέδες από σπόρους με άμεση σπορά στο έδαφος ή σε μια γλάστρα κατά τα τέλη του καλοκαιριού ή κατά τις αρχές του φθινοπώρου. Ξεκινήστε αγοράζοντας πιστοποιημένους σπόρους για να εξασφαλίσετε καλό ποσοστό φυτρώματος, γρήγορη ανάπτυξη και υγιή φυτά. Η ιδανική θερμοκρασία για βλάστηση κυμαίνεται μεταξύ 7-18 °C (45-65 °F).

Σε περιοχές όπου οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για άμεση σπορά σε εξωτερικούς χώρους, πολλοί κηπουροί επιλέγουν να σπείρουν τους πανσέδες σε δίσκους φυτών χρησιμοποιώντας μείγμα χώματος υψηλής ποιότητας ή άλλα μέσα καλλιέργειας. Οι σπόροι του πανσέ είναι πολύ ευαίσθητοι στο φως. Για το λόγο αυτό, πρέπει να καλύπτονται με αρκετό χώμα και ο δίσκος πρέπει να τοποθετείται σε δροσερό μέρος που δεν εκτίθεται άμεσα στο ηλιακό φως. Συνήθως, οι σπόροι καλής ποιότητας μπορεί να βλαστήσουν μετά από 1 έως 3 εβδομάδες, ανάλογα με τη θερμοκρασία του εδάφους. Μπορείτε να μεταφυτέψετε τους πανσέδες στην τελική τους θέση (ή σε μια μεγαλύτερη γλάστρα), όταν τα σπορόφυτα έχουν αναπτύξει 3-5 φύλλα.

Κανονικά, οι πανσέδες είναι διετή φυτά, δηλαδή ολοκληρώνουν τον κύκλο ζωής τους μέσα σε 2 χρόνια (από τη σπορά έως την γήρανσή τους). Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους, παράγουν φύλλωμα, ενώ κατά το δεύτερο έτος, ανθίζουν, παράγουν σπόρους και πεθαίνουν. Ωστόσο, τα περισσότερα υβρίδια που διατίθενται στο εμπόριο μπορούν να ανθίσουν ήδη από τον πρώτο χρόνο μετά τη σπορά.

Επιλογή και μεταφύτευση του πανσέ

Οι πανσέδες φυτεύονται συνήθως το φθινόπωρο. Οι περισσότεροι καλλιεργητές, για να έχουν κατευθείαν ανθοφόρα φυτά, αγοράζουν ώριμους πανσέδες σε γλάστρες από φυσικά ή online φυτώρια. Επιλέξτε ζωηρά φυτά με άφθονα μπουμπούκια που δεν είναι όμως πλήρως ανθισμένα.

Ξεκινήστε «καθαρίζοντας» τους πανσέδες σας, αφαιρώντας όλα τα χλωρωτικά και αποξηραμένα φύλλα, καθώς και τα ξεθωριασμένα άνθη. Αφαιρέστε τα φυτά από τις γλάστρες τους και απλώστε απαλά τις ρίζες τους. Για φύτευση πανσέ σε γλάστρα είναι κατάλληλα όλα τα μείγματα χώματος γενικής χρήσης. Ανάλογα με τον τύπο του πανσέ, τα φυτά μπορούν να εξαπλωθούν κατά 23-30 cm (9-12 ίντσες) και να φτάσουν σε ύψος τα 15-23 cm (6-9 ίντσες). Μπορείτε να τοποθετήσετε τα φυτά σε απόσταση 15-25 cm (6-10 ίντσες), αλλά οι πανσέδες μπορούν να αναπτυχθούν καλά ακόμα και σε πιο κοντινές αποστάσεις, βάζοντας 4-8 φυτά σε μια γλάστρα με διαμέτρου 15-20 cm (6-8 ίντσες). Η τρύπα φύτευσης πρέπει να είναι λίγο πιο φαρδιά από τη ρίζα και να έχει το ίδιο βάθος. Οι πανσέδες αποτελούν μια εξαιρετική επιλογή για να αναπτυχθούν μαζί με άλλα μονοετή εποχιακά φυτά (π.χ. κατιφές, τζενεράλια, γαρύφαλλο, χρυσάνθεμο κ.λπ.).

Συμβουλές για φροντίδα του πανσέ – Πώς να διατηρήσετε τους πανσέδες σας γεμάτους λουλούδια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα

Οι πανσέδες έχουν γενικά υψηλές απαιτήσεις. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την τοποθεσία που μεγαλώνουν, μπορεί να χρειαστεί να τους ποτίζουμε καθημερινά. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι πανσέδες πρέπει να ποτίζονται τακτικά (είτε μέσω βροχοπτώσεων είτε τεχνητά), για να διατηρείται το χώμα υγρό ανά πάσα στιγμή. Αν παρατηρήσετε ότι τα φυτά σας φαίνονται καχεκτικά ή ότι η ανθοφορία έχει μειωθεί ακόμα και όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι βέλτιστες, προσπαθήστε να τα ποτίζετε λίγο πιο συχνά.

Η λίπανση είναι επίσης απαραίτητη για τη διατήρηση υγιών και ανθοφόρων φυτών. Για την κάλυψη των αναγκών τους σε θρεπτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν λιπάσματα πλούσια σε άζωτο για όλες τις χρήσεις. Τα λιπάσματα 15-9-12 βραδείας αποδέσμευσης μπορούν να εφαρμοστούν και να ενσωματωθούν στα άνω 5-7,5 cm (2-3 in) του εδάφους. Γενικότερα, προτιμώνται τα διαλυτά λιπάσματα. Αυτά εφαρμόζονται μία φορά κάθε 2-4 εβδομάδες για φυτά που αναπτύσσονται σε γλάστρες. Λάβετε υπόψη ότι ελλείψεις σιδήρου και βορίου μπορεί να εμφανιστούν σε εδάφη με pH υψηλότερο από 5,8. Από την άλλη πλευρά, σε εδάφη με πιο χαμηλό pH (κάτω από 5,3), η ανεπάρκεια μαγνησίου είναι πιο συχνή. Η χλώρωση του φυλλώματος ή η περιορισμένη ανάπτυξη και η εμφάνιση καχεκτικών φυτών μπορεί να είναι μερικά κοινά σημάδια έλλειψης θρεπτικών συστατικών. Εάν εφαρμόζετε ήδη βασικά λιπάσματα, ίσως χρειαστεί να εξετάσετε το ενδεχόμενο προσθήκης ορισμένων λιπασμάτων που περιέχουν κάποια μικροστοιχεία.

Μια άλλη σημαντική πρακτική που θα βοηθήσει τους πανσέδες σας να ανθίζουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είναι να αφαιρείτε τα ξεθωριασμένα ή νεκρά λουλούδια. Προσπαθήστε να κόβετε το στέλεχος του λουλουδιού όσο πιο χαμηλά γίνεται, προσέχοντας να μην τραυματίσετε κανένα φύλλο. Για να ξεχωρίσετε εύκολα τα παλαιότερα φυτά από αυτά που θα ανοίξουν σε 1-2 ημέρες, θυμηθείτε ότι τα νεαρά άνθη τείνουν να έχουν τα πέταλά τους σε πιο κλειστή και σταθερή διάταξη. Επιπλέον, τα ώριμα-μεγαλύτερα άνθη, αφού έχουν επικονιαστεί, σχηματίζουν συνήθως μια μικρή πράσινη «μπάλα» στο κέντρο τους, που περικλείει τους σπόρους.

Κύριοι εχθροί των πανσέδων που αναπτύσσονται σε κήπους είναι τα σαλιγκάρια, οι γυμνοσάλιαγκες, αρκετά είδη κάμπιας και αφίδες. Πιο συγκεκριμένα, πολλά διαφορετικά είδη αφίδων μπορούν να προσβάλουν τους πανσέδες, κυρίως την άνοιξη, όταν εμφανίζεται νέα τρυφερή βλάστηση. Ο χημικός έλεγχος έχει χαμηλή επιτυχία και για αυτό δεν προτιμάται. Για να βοηθήσετε τα φυτά σας να αντιμετωπίσουν αυτόν τον εχθρό, καλό είναι να διατηρήσετε έναν υγιή κήπο με διαφορετικά είδη φυτών που θα μπορούν να προσελκύουν και να φιλοξενούν σημαντικά αρπακτικά (ωφέλιμα) έντομα, όπως πασχαλίτσες και παρασιτικές σφήκες. Με άλλα λόγια, μπορείτε να αφήσετε τη φύση να λειτουργήσει για λογαριασμό σας. Μπορεί να χρειαστεί ο έλεγχος των υπολοίπων (σαλιγκάρια, γυμνοσάλιαγκες, κάμπιες) να γίνει χειρονακτικά. Τέλος, ασθένειες όπως η σήψη των ριζών, το ωίδιο ή/και η σκωρίαση μπορούν να μολύνουν τόσο τους πανσέδες που φυτεύτηκαν στο έδαφος όσο και αυτούς που φυτεύτηκαν σε γλάστρες. Για να περιορίσετε την εξάπλωση του προβλήματος, μπορείτε να απομακρύνετε τα μολυσμένα φυτά, να χρησιμοποιείτε υγιή φυτά, υγιές χώμα και να βελτιώνετε την αποστράγγιση του εδάφους. Λόγω του ετήσιου χαρακτήρα και του χαμηλού κόστους των πανσέδων, οι περισσότεροι κηπουροί προτιμούν να τους ξαναφυτεύουν. Μπορείτε να συμβουλευτείτε ένα τοπικό φυτώριο και έναν εξουσιοδοτημένο γεωπόνο.

Βιβλιογραφία

• https://www.rhs.org.uk/education-learning/gardening-children-schools/family-activities/grow-it/grow/pansy
• https://hgic.clemson.edu/factsheet/pansy-diseases-insect-pests/