Οι κύριες Καλλιεργούμενες Ποικιλίες Λεμονιάς στην Ελλάδα και τα Χαρακτηριστικά τους
Στατιστικά στοιχεία για την καλλιέργεια της Λεμονιάς στην Ελλάδα.
Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις με λεμονιές εντοπίζονται κυρίως στις Περιφέρειες Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας. Στην Πελοπόννησο καλλιεργούνται 14.171 στρέμματα που αποτελούν το 35,6% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης με λεμονιές. Αντιστοίχως στην Δυτική Ελλάδα καλλιεργούνται 12.379 στρέμματα και αποτελούν το 31,1% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης με λεμονιές. Συνολικά καλλιεργούνται 41,021 στρέμματα στην χώρα με βάση την τελευταία έρευνα από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία (2019). Οι εκτάσεις με λεμονιές ήταν 39.846 στρέμματα το 2017 και 36.784 στρέμματα το 2012. Οι λεμονιές αυξήθηκαν κατά 2,0% το 2017 σε σύγκριση με το 2012. Όμως, ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων με λεμονιές ήταν 21.690 το 2017 και 22.724 το 2012.
Ποιες είναι οι κύριες ποικιλίες λεμονιάς που καλλιεργούνται στην Ελλάδα;
- Αδαμοπούλου: καταλαμβάνει το 6% επί το σύνολο των εκτάσεων που καλλιεργούνται με λεμονιές στην Ελλάδα. Οι καρποί αυτής της ποικιλίας παρουσιάζουν ανομοιογένεια. Έχουν δηλαδή ποικιλόμορφο
μέγεθος (μέτριο έως πολύ μεγάλο). Το σχήμα τους είναι ελλειπτικό έως επίμηκες με κοντό λαιμό και αρκετά ανεπτυγμένη θηλή. Μόνο η μία πλευρά περιβάλλεται από αυλάκι. Αντιστοίχως και ο φλοιός παρουσιάζει μέτριο έως μεγάλο πάχος με τραχεία επιφάνεια. Έχει πολύ αρωματική ανθοφορία με λευκά άνθη και το χρώμα του καρπού είναι κίτρινο κατά την ωρίμανση. Η σάρκα είναι ξινή και πλούσια σε χυμό. Είναι ποικιλία λιγόσπερμη ή και άσπερμη. Θεωρείται πολύφορη καθώς ανθίζει όλο τον χρόνο και το 60%-70% της παραγωγής γίνεται τον χειμώνα. Το δέντρο είναι πλαγιόκλαδο, πολύ παραγωγικό και ανθεκτικό στην Κορυφοξήρα (Phoma tracheiphila). Καλλιεργείται σε μικρή έκταση στην Ελλάδα καθώς προτείνεται να καλλιεργείται μόνο σε νότιες περιοχές, χωρίς παγετούς.
- Μαγληνό (Μαγληνή): Είναι η πιο διαδεδομένη ποικιλία
λεμονιάς στην Ελλάδα. Το 42% των εκτάσεων λεμονιάς στην χώρα καλλιεργείται με Μαγληνό. Ο καρπός της έχει μέτριο μέγεθος, σχήμα ελλειπτικό, με κοντό λαιμό και μεγάλη θηλή. Η θηλή περιβάλλεται από αυλάκι που είναι βαθύτερο στην μια πλευρά. Ο φλοιός του καρπού είναι πολύ λεπτός και λείος, εξού και η ονομασία του. Η σάρκα είναι ξινή, πολύ αρωματική και πλούσια σε χυμούς. Αυτή η ποικιλία είναι μαλακιά οπότε και ευαίσθητη στους χειρισμούς και στις μεταφορές. Δεν διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα και δείχνει ευπάθεια στην κορυφοξήρα. Είναι ποικιλία λιγόσπερμη και πρώιμη. Είναι μονόφορη, που σημαίνει ότι παράγει λεμόνια τον χειμώνα που προέρχονται από την ανοιξιάτικη ανθοφορία. Σαν δέντρο είναι ορθόκλαδο, ακανθοφόρο και πολύ παραγωγικό – οι καρποί του θεωρούνται πολύ καλής ποιότητας. - Καρυστινό (Καρυστινή): Από όλες της ποικιλίες λεμονιάς
που καλλιεργούνται στην Ελλάδα οι εκτάσεις με το Καρυστινό καταλαμβάνουν το 8%. Ο καρπός της είναι μετρίου μεγέθους με σχήμα επίμηκες ή ελλειπτικό. Είναι πιο στενόμακρος από το Μαγληνό, με κοντό λαιμό και μικρή, οξεία θηλή. Ο φλοιός του καρπού είναι μετρίου πάχους με τραχεία επιφάνεια. Το χρώμα του είναι έντονο κίτρινο κατά την ωρίμανση. Η δε σάρκα είναι αρκετά ξινή και πλούσια σε χυμούς. Αυτή η ποικιλία είναι λιγόσπερμη ή και πολύσπερμη και μεσοπρώιμη. Χαρακτηρίζεται ως μονόφορη ποικιλία δίνοντας παραγωγή από τα τέλη του φθινοπώρου μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Το δέντρο ξεχωρίζει καθώς δεν έχει αγκάθια και είναι πλαγιόκλαδο. Θεωρείται ποικιλία εξαιρετικής ποιότητας καθώς αντέχει περισσότερο από το Μαγληνό στις μεταφορές και είναι ανθεκτικό στην Κορυφοξήρα.
Ποιες είναι οι Ξένες Ποικιλίες Λεμονιάς που καλλιεργούνται στην Ελλάδα;
- Eureka: Αμερικάνικη ποικιλία με μικρό καρπό, ελλειπτικού
σχήματος, κοντό λαιμό και μικρή θηλή, η οποία περιβάλλεται συνήθως από αυλάκι. Ο φλοιός έχει μέτριο πάχος με τραχεία επιφάνεια και ρυτίδες. Η σάρκα έχει πρασινοκίτρινο χρώμα, είναι πολύ τρυφερή και αρκετά ξινή. Έχει 10 καρπόφυλλα και ο χρωματισμός του καρπού κατά την ωρίμανση είναι έντονα κίτρινος. Είναι ποικιλία κυρίως άσπερμη ή και λιγόσπερμη, πολύφορη. Δίνει παραγωγή όλον τον χρόνο αλλά κυρίως από τα τέλη του χειμώνα έως τις αρχές του καλοκαιριού. Είναι μέσης ζωηρότητας δέντρο, πλαγιόκλαδο, αραιόφυλλο και χωρίς αγκάθια. Είναι ιδιαίτερα παραγωγικό, και δείχνει να έχει ταχεία είσοδο σε καρποφορία. Παράγει καρπούς και στις άκρες των βλαστών. Είναι βραχύβια ποικιλία και πολύ απαιτητική σε κλιματικές συνθήκες και έδαφος. Ευαίσθητη στο ψύχος, στην κορυφοξήρα, σε εντομολογικές προσβολές και στην καλλιεργητική αμέλεια. Τέλος μια σημαντική πληροφορία για τους καλλιεργητές – δεν συμφωνεί με το υποκείμενο της νεραντζιάς. - Interdonato: Είναι ιταλική ποικιλία με λίγο πιο πικρή
γεύση από τις υπόλοιπες. Καταλαμβάνει το 13% των εκτάσεων με καλλιέργεια λεμονιάς στην Ελλάδα. Ο καρπός της είναι μεγάλος με σχήμα επίμηκες ή κυλινδρικό. Έχει κοντό λαιμό με ανεπτυγμένη θηλή η οποία περιβάλλεται από αυλάκι. Ο φλοιός είναι μέτριου πάχους, πολύ λείος και τα καρπόφυλλα μετρούν από 8 έως 9. Η σάρκα είναι τραγανή χρώματος πρασινοκίτρινου ενώ ο φλοιός έχει έντονο κίτρινο χρώμα κατά την ωρίμανση. Το φύλλωμά της είναι μέτριας πυκνότητας με μεγάλα φύλλα που μοιάζουν με της κιτριάς. Είναι ιδιαίτερα ζωηρό δέντρο, αρκετά παραγωγικό και πρωϊμότατο. Είναι η πιο πρώιμη από τις ιταλικές ποικιλίες. Οι καρποί της ωριμάζουν κατά τον Σεπτέμβριο[1]Οκτώβριο, περίοδο που λείπει το λεμόνι από την ελληνική αγορά. Είναι ακατάλληλη για φορτσάρισμα καθώς καλλιεργείται κυρίως για την πρωιμότητά της. Είναι ποικιλία λιγόσπερμη χωρίς αγκάθια που παράγει λεμόνι κυρίως το φθινόπωρο και την άνοιξη. Τέλος, θεωρείται αρκετά ανθεκτική στην κορυφοξήρα. - Berna: Αυτή η ποικιλία είναι ισπανικής καταγωγής και ο
καρπός της είναι μικρού μεγέθους με σχήμα ωοειδές έως ελλειψοειδές. Ο φλοιός του έχει χαρακτηριστική κοκκώδη επιφάνεια και είναι μέτριου πάχους. Η σάρκα έχει έντονα χρώματα, μέτρια σε ποσότητα χυμού με γλυκιά γεύση. Ο καρπός έχει κίτρινο χρώμα κατά την ωρίμανση αλλά αργότερα επαναπρασινίζει. Χαρακτηριστικό αυτής της ποικιλίας είναι η δυνατότητά της να διατηρεί τους καρπούς πάνω στο δέντρο για μεγάλο χρονικό διάστημα – χωρίς αυτό να επηρεάζει την ποιότητά τους. Οι καρποί είναι επίσης ανθεκτικοί σε μεταφορές και χειρισμούς. Παρόλη την καταγωγή της, καλλιεργείται στο Μαρόκο και την Αλγερία ως επί το πλείστον. Είναι όψιμη ποικιλία, ιδιαίτερα βραδείας ανάπτυξης, με βραδεία είσοδο σε καρποφορία. Είναι πολύ παραγωγική αν και έχει μέτριο μέγεθος, και τα φύλλα της είναι μακρόστενα και λίγα. Είναι ποικιλία άσπερμη ή λιγόσπερμη και μια από τις οψιμότερες της Μεσογείου. Οι καρποί της θεωρούνται κατώτεροι σε ποιότητα. - Santa Teresa: Αυτή η σχετικά νέα ιταλική ποικιλία της
Femminello Ovale θεωρείται πολλά υποσχόμενη λόγω της μεγαλύτερης αντοχής της στη Κορυφοξήρα, από οποιαδήποτε άλλη ποικιλία. Το πρώτο δέντρο ανακαλύφθηκε σε ένα περιβόλι Femminello που είχε σχεδόν καταστραφεί από την ασθένεια. Η ποικιλία φυτεύεται περισσότερο σε περιοχές της Ιταλίας όπου η ασθένεια είναι σοβαρή. Ο καρπός είναι μικρού-μετρίου μεγέθους. Η σάρκα έχει όξινη γεύση αλλά και μια νότα γλυκύτητας. Για αυτόν τον λόγο προτιμάται για την παρασκευή του Limoncello. Ο φλοιός της είναι μεσαίου πάχους με αυξημένα ποσοστά ελαίων που απελευθερώνουν έντονο άρωμα εσπεριδοειδών. Σαν δέντρο είναι ζωηρό, ορθόκλαδο με πυκνό φύλλωμα και μεγάλα, χοντρά φύλλα. Είναι όψιμη ποικιλία με υψηλή παραγωγικότητα. Είναι επίσης λιγόσπερμη και συνήθως εμβολιάζεται σε ημινάνο υποκείμενο. Συνιστάται μόνο για ζεστές περιοχές χωρίς παγετούς. - Lisbon: Ο καρπός αυτής της ποικιλίας έχει μέσο μέγεθος,
σχήμα ελλειπτικό έως επίμηκες, χαρακτηριστικά κοντό λαιμό με μεγάλη θηλή, η οποία περιβάλλεται από αυλάκι που είναι βαθύτερο στην μια πλευρά. Είναι αμερικάνικη ποικιλία και η πρασινοκίτρινη σάρκα της είναι πολύ ξινή, τρυφερή και πλούσια σε χυμό. Περιβάλλεται από φλοιό μετρίου πάχους με τραχεία επιφάνεια. Το χρώμα αυτού του λεμονιού είναι έντονο κίτρινο κατά την ωρίμανση και τα καρπόφυλλα μετρούν τα 10 σε αριθμό. Είναι μονόφορη ποικιλία, άσπερμη ή λιγόσπερμη. Σαν δέντρο είναι ζωηρό και ορθόκλαδο. Έχει μεγάλο μέγεθος, με αγκάθια και ιδιαίτερα πυκνό φύλλωμα. Είναι πολύ παραγωγική ποικιλία και η πιο ζωηρή από τις καλλιεργούμενες ποικιλίες στην Καλιφόρνια. Είναι επίσης όψιμη ποικιλία, λιγότερο απαιτητική από την Eureka, ιδιαίτερα ανθεκτική στους παγετούς, στους ανέμους και στις υψηλές θερμοκρασίες. Η καλλιέργειά της προτείνεται για νότιες περιοχές.
Βιβλιογραφία
Ποντίκης Κων/νος. (1997). Γενική Δενδροκομία. Α. Σταμούλης Βασιλακακης. (2013). Γενική και Ειδική Δενδροκομία. Δ. Γαρταγάνης https://edis.ifas.ufl.edu/publication/CH159 https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SPG06/-
http://www.gaiapedia.gr/gaiapedia/index.php/
https://www.kalliergo.gr/dentra-kipos/lemonia-kalliergeia-poikilies-exthroi-astheneies/ https://www.aphis.usda.gov/aphis/ourfocus/planthealth/plant-pest-and-disease-programs/pests-and[1]diseases/cit
