Κομποστοποίηση με γεωσκώληκες (Vermicompost): Πώς εφαρμόστηκε στην Ισπανία

Από τους Clara Bosch, Chloé Durot, & Luis LeBlanc (2022).

Αναρωτιέστε πώς γίνεται η κομποστοποίηση με γεωσκώληκες; Παρακάτω μπορείτε να μάθετε πώς εφαρμόστηκε στην περιοχή La Junquera της Ισπανίας.

Το πρώτο βήμα είναι η ενασχόληση με τους γεωσκώληκες. Ο κύριος στόχος αυτού είναι να μάθουμε πώς να τους αναπαράγουμε-εκθρέψουμε και να δούμε εάν θα διατηρούνταν ενεργοί στο περιβάλλον και στην εκμετάλλευσή μας. Η πρώτη ιδέα είναι να χρησιμοποιήσουμε τα απόβλητα του αγροκτήματος και όλου του χωριού γενικότερα, όπως η κοπριά, τα οργανικά απόβλητα από τα νοικοκυριά και τα υποπροϊόντα οινοποιείων, για να δημιουργήσουμε ένα ευεργετικό οργανικό υλικό για την λίπανση του εδάφους. Μακροπρόθεσμα, θα θέλαμε επίσης να συμπεριλάβουμε κομπόστ απο απόβλητα ενός γειτονικού χοιροτροφίου, μετατρέποντάς τα έτσι σε κάτι χρήσιμο (δεδομένου ότι αποτελούν ένα μεγάλο πρόβλημα στην Ισπανία).

Αυτή τη στιγμή, εργαζόμαστε πάνω στο να μετατρέψουμε το τρέχον συστήμα κομποστοποίησης σε παρτίδες σε ένα ανοιχτό σύστημα Windrow. Αν ψάχνετε για ένα άρθρο που εξηγεί όλους τους διαφορετικούς τύπους κομποστοποίησης με γεωσκώληκες ανατρέξτε εδώ.

Σε αυτό το άρθρο, μπορείτε να βρείτε οδηγίες βήμα προς βήμα για όλα τα υλικά που χρησιμοποιήσαμε, καθώς και για το σύστημα που εφαρμόσαμε κατά τον πρώτο χρόνο. Στο τέλος του άρθρου, μοιραζόμαστε διάφορες ιδέες και συστάσεις. Τέλος, υπάρχουν και κάποιες πληροφορίες σχετικά με την αύξηση του μεγέθους (scaling-up) της συγκεκριμένης δραστηριότητας.

INFOBOX, La Junquera

• Το αγρόκτημα συνολικής έκτασης 1100 εκταρίων βρίσκεται στην Murcia της Ισπανίας.
• Η μετάβαση σε βιολογικό έγινε το 2010, ενώ το 2015, ξεκίνησε η εφαρμογή αναγεννητικής γεωργίας.
• Ημίξηρο κλίμα (κλίμα στέπας) με χαμηλό ύψος βροχοπτώσεων (το μέσο ύψος βροχόπτωσης είναι 300mm, σε υψόμετρο 1100 μέτρων).
• Το χωριό ανανεώθηκε φιλοξενώντας διάφορα έργα (Farm, The Regeneration Academy, Ecosystem Restoration Camp Altiplano, a winery, marketing and communications agency κτλ).
• Τομείς παραγωγής: παραγωγή δημητριακών (500 εκτάρια), αμυγδάλων (ξηρική καλλιέργεια, 300 εκτάρια), φιστικιών, αρωματικών, μήλων, λαχανικών, καλλιέργεια αμπελώνων και αγελαδοτροφία.
• Συμμετέχουν στη διάδοση της γνώσης μέσω της Regeneration Academy, που στεγάζεται στο αγρόκτημα.
• Ιστοσελίδα: https://www.lajunquera.com/

1.Εγκατάσταση

Διαστάσεις και υλικά που χρησιμοποιούνται στην αρχική εγκατάσταση κομποστοποίησης με γεωσκώληκες. Έχουμε ένα δοχείο IBC που στηρίζεται σε δύο παλέτες, ένα καπάκι στο οποίο εγκαταστάθηκε σύστημα άρδευσης και τις αρχικές ποσότητες κλινοστρωμνών που χρησιμοποιήθηκαν (σε λίτρα): χαλίκι, άμμος, άχυρο και κοπριά (από κάτω προς τα πάνω). Τα λίτρα που εμφανίζονται θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν x10.

1.1 Υλικό

Συνολικά εγκαταστάθηκαν στον αχυρώνα 10 δοχεία IBC τοποθετημένα σε 2 παλέτες με πρόσβαση σε βρύσες. Τα δοχεία αποτελούν ουσιαστικά “σπίτι” για τους γεωσκώληκες, με σκοπό να ενισχύσουν την αναπαραγωγή τους, επιτρέποντας την μελλοντική αύξηση του μεγέθους του έργου. Εγκαταστάθηκε επίσης ένας σωλήνας PVC με τρύπες, για να παρέχει αερισμό σε όλο το δοχείο.

1.2 Κλινοστρωμνή

Η κλινοστρωμνή αποτελείται από τέσσερα διαφορετικά στρώματα. Χαλίκι, άμμος, άχυρο και κομποστοποιημένη κοπριά. Το πρώτο στρώμα στο δοχείο αποτελείται από χαλίκι (10 cm). Το χαλίκι δεν έρχεται σε επαφή με τους γεωσκώληκες, αλλά χρησιμοποιείται ως φίλτρο για να διατηρηθεί η περιοχή οξυγονωμένη και να ευνοηθεί η ανάπτυξη των βακτηρίων. Πάνω απο αυτό το στρώμμα, η άμμος (10 cm) χρησιμοποιήθηκε για να διατηρήσει τα χαλίκια από το άχυρο και να γίνει ένα πιο αποτελεσματικό φιλτράρισμα. Το άχυρο (10 cm) είναι αυτό που χρησιμοποιείται ως κλινοστρωμνή για τους γεωσκώληκες. Αποτελεί επίσης πηγή μεγάλης ποσότητας άνθρακα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο για τους γεωσκώληκες, σε περίπτωση που η κοπριά περιέχει υπερβολικό άζωτο.

Ως τελευταίο βήμα στην προετοιμασία κλινοστρωμνης, εφαρμόστηκε μια παχιά στρώση κοπριάς (400L ή 40cm) σε κάθε στρώμα. Οι πέντε παχιές στρώσεις αποτελούνταν από περίπου 20% κοπριά αλόγων (περίπου 3 μηνών), 40% κοπριά αγελάδων και 40% κοπριά προβάτων. Οι άλλες πέντε αποτελούνταν από περίπου 45% κοπριά αγελάδων, 45% κοπριά προβάτων και 10% κοπριά αλόγων. Τέλος, τοποθετήθηκαν καπάκια για να καλύψουν τα στρώματα, προσθέτοντας επιπλέον μόνωση και προστασία από τα πουλιά. Το σύστημα άρδευσης, το οποίο αποτελείται από 4 περιστρεφόμενους ψεκαστήρες ανά στρώση, σταθεροποιήθηκε στο καπάκι και προσαρμοζόταν χειροκίνητα μία φορά την εβδομάδα για να διατηρηθεί σταθερή η υγρασία στις κλινοστρωμνές των γεωσκωλήκων.

Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, προσθέσαμε ένα επιπλέον στρώμα άχυρου για να μονώσουμε το δοχείο, καθώς και ένα δίχτυ για να αποτρέψουμε την είσοδο αρουραίων σε αυτό.

1.3 Εκτροφή γεωσκωλήκων

Ένα κουτί με περίπου 1000 γεωσκώληκες ενσωματώθηκε σε κάθε δοχείο την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου του 2021. Οι γεωσκώληκες που χρησιμοποιήσαμε ήταν του είδους  Eisenia fetida. Μετά από ένα μήνα, τα ενήλικα σκουλήκια αρχίζουν να παράγουν απογόνους. Τρεις μήνες αργότερα, οι απογόνοι γίνονται ενήλικες και αρχίζουν να γεννούν αυγά με την σειρά τους. Η δραστηριότητά τους επιβραδύνεται κατά την διάρκεια του χειμώνα και θα πρέπει να επανενεργοποιηθεί γύρω στον Απρίλιο. Στην περίπτωσή μας, η διαδικασία δεν σταμάτησε πλήρως, ακόμη και κατά τους πιο ψυχρούς χειμερινούς μήνες.

2 Παρακολούθηση του πληθυσμού και διατροφή γεωσκώληκων

2.1 Τροφή για τους γεωσκώληκες

Η διατροφή των γεωσκωλήκων επιτυγχάνεται μέσα από την εφαρμογή ενός στρώματος τροφής περίπου 5 cm ανά στρώμα. Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οι ακόλουθες:

• Θρυμματισμένα ακατέργαστα φρούτα και υπολείμματα λαχανικών από τα νοικοκυριά του αγροκτήματος.
• Κομπόστ σταφυλιών και κοπριά αλόγων
• Ακατέργαστα υπολείμματα από την επεξεργασία σταφυλιών και μήλων
• Λεπτές στρώσεις απο κόκκους καφέ για να θρέψουν τους νεαρούς γεωσκώληκες, καθώς αυτοί κινούνται ευκολότερα σε αυτό το είδος υλικού
• Κοπριά από αγελάδες, πρόβατα και άλογα
• Περισσεύματα από λαχανόκηπους

Υπολείμματα λαχανικών από το χωριό. Τα λαχανικά είναι τεμαχισμένα, έτοιμα για να δωθούν ως τροφή στα σκουλήκια.

Η εισαγωγή τροφής συνέβαινε ανά 2 εβδομάδες περίπου. Ιδανικά, η εισαγωγή τροφής πρέπει να γίνεται κάθε 7 έως 10 ημέρες, αλλά πάντα ελέγχουμε πρώτα αν οι γεωσκώληκες έχουν καταναλώσει όλη την προηγούμενη τροφή. Μετά την εισαγωγή λαχανικών ως τροφή, καλύπτουμε πάντα με κοπριά.

Εκτρέφαμε τους γεωσκώληκες για 10 μήνες. Μετά, σταματήσαμε την εκτροφή και την άρδευση για περίπου 8 μήνες. Αυτή τη στιγμή, οι παρτίδες είναι πλήρως κομποστοποιημένες και είμαστε έτοιμοι να περάσουμε στο νέο σύστημα Windrow. Οι γεωσκώληκες θα συλλεχθούν διαχωρίζοντας τον χούμο. Μια άλλη επιλογή είναι να τοποθετήσουμε τις παρτίδες δίπλα στους πασσάλους Windrow, έτσι ώστε τα σκουλήκια να κινηθούν μόνα τους προς τους νέους σωρούς.

Ο χούμος θα χρησιμοποιηθεί σε φιστικιές (3 κιλά ανά δέντρο). Με παρόμοιο τρόπο θα εξεταστεί η επίδρασή του σε άλλες καλλιέργειες. Μια άλλη ιδέα είναι να εμποτιστούν οι σπόροι δημητριακών με τσάι κομπόστ, γεγονός που θα τους προσφέρει ευεργετικούς μικροοργανισμούς που θα βοηθήσουν στην εγκατάσταση του δενδρυλλίου.

2.2 Παρακολούθηση των δοχείων κομποστοποίησης

Η θερμοκρασία σε κάθε δοχείο παρακολουθείται με θερμόμετρο κομποστοποίησης κάθε εβδομάδα σε βάθος περίπου 20 cm λίγο πριν από την άρδευση. Στη συνέχεια ενημερώνεται το αντίστοιχο γραφημα, δείχνοντας την εξέλιξη της θερμοκρασίας κάθε δοχείου με τον χρόνο. Μπορείτε να δείτε ένα τέτοιο γράφημα στο τέλος του άρθρου. Η υγρασία των κλινοστρωμνών ελέγχεται κάθε εβδομάδα, με σκοπό να διατηρείται σε ένα ιδανικό επίπεδο 60 έως 80%. Ελέγξαμε την υγρασία με το χέρι, πιέζοντας τις κλινοστρωμνές. Κανονικά, δεν πρέπει να στάζουν περισσότερες από μία ή δύο σταγόνες. Στη συνέχεια, γινόταν σε εβδομαδιαία βάση άρδευση στα δοχεία για 3 έως 6 λεπτά. Μετά από την άρδευση, το νερό που απομακρύνθηκε λόγω απορροής συλλέχθηκε χειροκίνητα απευθείας σε δοχεία ή διατηρήθηκε στο δοχείο για μια εβδομάδα με σκοπό να φιλτραριστεί και να συλλεχθεί απευθείας αργότερα. Το νερό της απορροής συλλέγεται σε ένα άλλο δοχείο IBC και χρησιμοποιείται για άρδευση όταν το περιεχόμενο των χουμικών και των φυλλικών οξέων γίνεται βέλτιστο ή για άλλους σκοπούς (πχ, λίπανση, αραίωση αναερόβιων λιπασμάτων). Συμπερασματικά, ιδανικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει απορροή, καθώς η χρήση αυτού του νερού είναι πολύπλοκη διαδικασία.

Εβδομαδιαία παρακολούθηση της θερμοκρασίας, της υγρασίας και της κατάστασης των γεωσκώληκων.

3. Τι μάθαμε και ποιοί είναι οι προβληματισμοί μας;

Γενικά συμπεράσματα:

• Οι γεωσκώληκες μπόρεσαν να επιβιώσουν στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Ακόμη και κατά τους πιο κρύους μήνες, όταν η θερμοκρασία έπεσε στους 5 °C μέσα στις κλινοστρωμνές και στους 0 °C έξω από αυτές, οι γεωσκώληκες παρέμειναν ενεργοί ως ένα βαθμό.
• Μόνο μία παρτίδα μπορεί να θερμανθεί λόγω των διεργασιών που απελευθερώνουν θερμότητα, όπως είναι μια πάρα πολύ φρέσκια κοπριά αλόγων. Σε κάθε περίπτωση, εμείς ωφεληθήκαμε απο αυτό, δεδομένων των χαμηλών θερμοκρασιών.
• Οι σταλάκτες που είχαμε εγκαταστήσει έφραξαν με τον καιρό, οπότε από ένα σημείο και μετά έπρεπε να αρδεύσουμε με το χέρι. Η επένδυση στην εγκατάσταση ενός καλού συστήματος άρδευσης σίγουρα θα αποδώσει σε βάθος χρόνου.
• Τέλος, από το πιλοτικό μας έργο, αναμέναμε να έχουμε περίπου 5 τόνους χούμου μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Τελικά, πήραμε μια απόδοση μεταξύ 250 και 300 kg από κάθε δοχείο, που σημαίνει συνολικά 2 έως 3 τόνοι χούμου.

Βελτιώσεις συστήματος:

• Γενικά, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι τα πλαστικά δοχεία IBC δεν είναι ιδανικά, αφού δεν επιτυγχάνεται σωστός αερισμός. Τα χρησιμοποιήσαμε για να συλλέξουμε το νερό απορροής, αλλά σε ένα σωστά διαχειριζόμενο σύστημα δεν θα έπρεπε να απορροές, καθώς αυτό σημαίνει ότι έχουμε περίσσεια νερού. Η περίσσεια νερού σημαίνει δημιουργία αναερόβιων συνθηκών και έκπλυση των θρεπτικών ουσιών από τον σωρό. Οι γεωσκώληκες και οι μικροοργανισμοί των οποίων την ανάπτυξη θέλετε να προωθήσετε χρειάζονται ένα αερόβιο περιβάλλον.
• Συνεπώς, θα συνιστούσαμε ένα πιο ανοιχτό δοχείο που επιτρέπει τον αερισμό από οποιαδήποτε πλευρά.
• Η αυτοματοποιημένη άρδευση σίγουρα πλεονεκτεί σε σχέση με την χειροκίνητη. 
• Έχοντας τις κλινοστρωμνές σε ένα ύψος, δυσκολευτήκαμε να έχουμε πρόσβαση για ελέγχους ρουτίνας.
• Όσο μεγαλύτερος είναι ο σωρός, τόσο πιο σταθερή θα διατηρείται η θερμοκρασία στο εσωτερικού του, όπου όπου οι γεωσκώληκες μπορούν να καταφύγουν κατά την διάρκεια ακραίων συνθηκών. 

Διατροφή γεωσκωλήκων:

• Οι τροφές πρέπει να είναι υγρές, όπως και το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Ένα ιδανικό επίπεδο υγρασίας είναι από 60% έως 80%.
• Ελέγξτε την υγρασία της τροφής και του σωρού. Εάν η τροφή είναι πάνω από την ιδανική υγρασία, μην ποτίσετε το σωρό εκείνη την ημέρα. Εάν η τροφή που διαθέτετε είναι εντελώς στεγνή, δοκιμάστε να προσθέσετε επιπλέον νερό, δημιουργώντας ένα άνετο περιβάλλον για να κινούνται οι γεωσκώληκες.
• Γενικά, συνίσταται η κομποστοποίηση της τροφής των γεωσκωλήκων. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζετε ότι δεν θα λάβουν χώρα διεργασίες που απελευθερώνουν θερμότητα και θα μπορούσαν να σκοτώσουν τους γεωσκώληκες. Αυτό βοηθάει επίσης στην θανάτωση παθογόνων και σπόρων ζιζανίων, δημιουργώντας ένα καθαρό τελικό προϊόν.
• Για να ενεργοποιήσουμε τους γεωσκώληκες όταν φαίνεται ότι η δραστηριότητά τους έχει μειωθεί, συνίσταται να τους δίνουμε φρέσκα προϊόντα, υπολείμματα λαχανικών ή κοπριά σε λεπτά στρώματα πάνω από τους σωρούς για να διαφοροποιήσουν την διατροφή τους.
• Καλό είναι να έχετε ένα σταθερό πρόγραμμα διατροφής, ακόμη και αν δεν έχετε την ιδανική διαθεσιμότητα.

Άλλες συμβουλές:

• Τοποθετήστε το όλο σύστημα σε ένα μέρος όπου έχετε πρόσβαση σε νερό και ηλεκτρική ενέργεια. Η πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια θα επιτρέψει την χρήση αντλίας (αυτόματη άρδευση) ή φωτός (οπτική παρακολούθηση το χειμώνα)
• Ο χώρος πρέπει επίσης να είναι εύκολα προσβάσιμος από οχήματα κάθε είδους
• Η τοποθέτηση του συστήματος σε ένα καλυμμένο μέρος είναι σημαντική για να αποφύγουμε να στεγνώσει
• Εάν είστε μόνοι σας και δεν έχετε ένα αυτοματοποιημένο σύστημα, να θυμάστε ότι η διατροφή και το πότισμα είναι αρκετά χρονοβόρες διαδικασίες
• Παρόλο που είδαμε ότι οι γεωσκώληκες θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε χαμηλές θερμοκρασίες, χρησιμοποιήστε κάλυψη και σύστημα θέρμανσης (σωλήνες ζεστού νερού) 

4. Αύξηση του μεγέθους του συστήματος

Ένας από τους στόχους ήταν να αυξηθούν οι πληθυσμοί των γαιοσκώληκων με άμεσο αποτέλεσμα την μεγέθυνση του συστήματος. Θέλουμε η κλιμάκωση να γίνει σε δύο φάσεις. 

4.1 Βραχυπρόθεσμο σχέδιο κλιμάκωσης (εφαρμογή σε μεγαλύτερη κλίμακα)

Θέλουμε να κομποστοποιούμε την τροφή πριν την δώσουμε στους γεωσκώληκες. Σκοπεύουμε να φτιάξουμε μια περιοχή κομποστοποίησης με πρόσβαση σε νερό και ηλεκτρική ενέργεια και ένα δάπεδο από σκυρόδεμα. Αυτή η περιοχή θα πρέπει επίσης να έχει μια στέγη, η οποία θα βοηθήσει να συλλέγουμε το νερό της βροχής, μειώνοντας την κατανάλωση νερού και να μειώσουμε τις απώλειες νερού που προκαλούνται από την άμεση έκθεση στον ήλιο και τον άνεμο.

Το υλικό προς κομποστοποίηση μπορεί να είναι:

• Κοπριά από:

○ 6 άλογα (54 τόνοι/έτος)

○ Πρόβατα (30 τόνοι/έτος)

• Τα οργανικά απόβλητα από τον οπωρώνα και το χωριό (δεν έχουν ακόμη ποσοτικοποιηθεί)

Οι σωροί κομποστοποίησης θα έχουν στρωμνή 25 εκατοστών, πλάτους 3 μέτρων, μήκους 15 μέτρα μήκος και ύψους 1,5 μέτρων. Υπάρχει ανάγκη εγκατάστασης στάγδην άρδευσης και ψεκαστήρων για να διατηρούμε πιο αποτελεσματικά την υγρασία των σωρών, θεωρώντας ότι η κοπριά που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία τους έχει ήδη περάσει κάποιο χρόνο ξήρανσης και χρειάζεται επιπλέον χρόνο για να προσλάβει υγρασία.

Έξι ημέρες μετά την κομποστοποίηση της τρογής και εφόσον οι θερμοκρασίες δεν υπερβαίνουν τους 30 βαθμούς, θα εισάγουμε τους γαιοσκώληκες Eisenia fetida για να βελτιώσουν την ποιότητα του τελικού προϊόντος.

Γενικά, ο όγκος του σωρού βοηθά στην αυτορρύθμιση του συστήματος. Απο εμάς απαιτείται απλά έλεγχος της θερμοκρασίας κατά τους πρώτους δύο μήνες παραγωγής του κομπόστ. Στη συνέχεια, ελέγχουμε σε εβδομαδιαία βάση τα επίπεδα υγρασίας και την γενική εμφάνιση των γεοσκωλήκων.

Μετά από 3 έως 6 μήνες, ο χούμος από αυτόν τον σωρό θα συλλεχθεί και θα χρησιμοποιηθεί.

Κάθε 4 μήνες περίπου ο πληθυσμός των γεωσκωλήκων διπλασιάζεται. Ένας νέος σωρός χρειάζεται φρέσκια οργανική ύλη για να μπει στην θερμοφιλική του φάση και να εισαχθούν μετά οι γεωσκώληκες.

Σε αυτή την φάση πρέπει να γίνουν οι ακόλουθες ενέργειες:

• Επίστρωση δαπέδου με σκυρόδεμα για να αποφευχθεί η διαρροή νερού στο έδαφος, καθώς και για να τηρούνται οι κανονισμοί. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το τετραγωνικό μέτρο επίστρωσης με σκυρόδεμα κοστίζει 18 ευρώ, θα πρέπει να γίνει επένδυση 8.000 ευρώ.
• Οι παροχές νερού και ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να είναι κοντά στο σημείο κομποστοποίησης.
• Αντλία νερού και σύστημα άρδευσης.

Σε όλα αυτά θεωρείται ότι έχουμε ήδη ένα τρακτέρ και μια τορνευτική μηχανή.

4.2 Μακροπρόθεσμο μετάβασης σε μεγαλύτερη κλίμακα

Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένα κλιμακούμενο σύστημα σύμφωνα με τη διαθεσιμότητα πόρων και επενδύσεων κάθε αγροκτήματος (ή αγροτικής κοινότητας). Με αυτό, θα μπορούσαμε να επεξεργαστούμε μια άφθονη ποσότητα οργανικής ύλης, όπως τα απόβλητα χοίρων και να δημιουργούμε λίπασμα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς τα απόβλητα των χοιροτροφίων είναι ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στην Ισπανία. Ο αρνητικός περιβαλλοντικός και κοινωνικός αντίκτυπος της άμεσης ρίψης των αποβλήτων αυτών σε διάφορα μέρη μπορεί να μειωθεί μέσω της κατάλληλης λίπανσης του εδάφους.

Σχετικά με την κομποστοποίηση της τροφής των γεωσκωλήκων, προτείνεται η ανάπτυξη μιας γραμμής κομποστοποίησης των αποβλήτων που παράγονται στο αγρόκτημα και τριγύρω απο αυτό. Τα παρακάτω υλικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν:

• Στερεά απόβλητα ενός κοντινού χοιροτροφίου (15 χλμ.)  
• Κοπριά από 700 πρόβατα
• Κοπριά από 27 αγελάδες 
• Κοπριά από 6 άλογα
• Οργανική ύλη από τον οπωρώνα
• Οργανικά απόβλητα από το χωριό και τα γειτονικά χωριά 
• Υπολείμματα αμυγδάλων, αμπελώνων και φιστικιών
• Τα περισσεύματα λαχανικών από την αγορά του Topares (χωριό 9 χιλιόμετρα μακριά)

Υπάρχει ανάγκη δημιουργίας μιας λειτουργίας για την επεξεργασία του υγρού κλάσματος των αποβλήτων. Ο καθηγητή José Toha από την Χιλή έχει κατασκευάσει ένα φίλτρο που αποτελείται από διαφορετικά στρώματα. Αυτές οι πληροφορίες υπάρχουν ήδη, αλλά πρέπει να προσδιοριστεί η προσαρμογή των χαρακτηριστικών και της υποδομής του αγροκτήματος. Κατ ‘αρχήν, η πεξεργασία του στερεού κλάσματος θα περάσει από τη διαδικασία κομποστοποίησης και στη συνέχεια θα αποτελέσει τροφή για τα σκουλήκια. Αναμένουμε επίσης να έχουμε και μια ποσότητα νερού από την επεξεργασία του υγρού κλάσματος που θα μπορούσε στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για άρδευση ή κομποστοποίηση.

Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της ρύπανσης στην περιοχή και παράγοντας ένα φυσικό κομπόστ που θρέφει το έδαφος, επιδιώκουμε να προωθήσουμε μια συνεργατική προσπάθεια που μετατρέπει τον αντίκτυπό μας στο περιβάλλον από επιβλαβή σε αναγεννητικό. Μια τέτοια ενέργεια θα απαιτούσε επένδυση περίπου 200.000 ευρώ και θα ήταν το κλειδί για την διαχείριση των αποβλήτων στην Ισπανία.

Παρακάτω βλέπετε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάσαμε το έργο, αναδιαμορφώνοντας κτίρια που υπάρχουν ήδη στο αγρόκτημα. Αυτή η απεικόνιση δημιουργήθηκε από τους Chema Conesa και Alfonso Bernal.

Από το πείραμά μας προκύπτει ότι στο αγρόκτημά μας η γεωργία ασκείται με βιώσιμο τρόπο. Η κλιμάκωση θα εξαρτηθεί από το χρόνο και τους πόρους που μπορούν να εξασφαλιστούν για το έργο. Εάν δεν μπορούν να επενδυθούν πόροι στο έργο, όλο αυτό θα παραμείνει ως ένα παράδειγμα αναγεννητικής πρακτικής. Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι η λίπανση των 1.100 εκταρίων είναι μία από τις δυνατότητες του έργου και μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ιδιοκτήτες.

5. Προϋπολογισμός αρχικής εγκατάστασης

6. Παράρτημα, Καταγραφή θερμοκρασιών στα δοχεία IBC]

Γράφημα της θερμοκρασίας μέσα στις δεξαμενές IBC κατά τις πρώτες 20 εβδομάδες. Μπορείτε να παρατηρήσετε ότι μία από τις δεξαμενές μπήκε σε θερμόφιλη φάση την εβδομάδα 2-4, (πράσινη γραμμή) και οι θερμοκρασίες έπεσαν στους 6 °C στις περισσότερες δεξαμενές την εβδομάδα 10.

7. Υλικό για ανάγνωση

• The Worm Farmer’s Handbook: Mid- To Large-Scale Vermicomposting for Farms, Businesses, Municipalities, Schools, and Institutions. By Rhonda Sherman
• Teaming with Microbes: A Gardener’s Guide to the Soil Food Web (Teaming #1). By Jeff Lowenfels, Wayne Lewis
• The Rodale Book of Composting, Newly Revised and Updated: Simple Methods to Improve Your Soil, Recycle Waste, Grow Healthier Plants, and Create an Earth-Friendly Garden (Rodale Classics). By Grace Gershuny (Goodreads Author) (Editor), Deborah L. Martin (Editor)
• What is Vermicompost, How to Produce and Apply it