Καταπολέμηση Zιζανίων στην Kαλλιέργεια Kαλαμποκιού για Yψηλότερες Aποδόσεις

Έλεγχος ζιζανίων καλαμποκιού

Ο έλεγχος ζιζανίων είναι ίσως η πιο δαπανηρή ενέργεια στην καλλιέργεια καλαμποκιού, αλλά είναι απολύτως απαραίτητη. Ο λόγος είναι ότι τα ζιζάνια ανταγωνίζονται τα φυτά αραβοσίτου στην πρόσληψη νερού και θρεπτικών συστατικών, αλλά και στην πρόσβαση στο ηλιακό φως, ειδικά κατά τα «κρίσιμα στάδια» της καλλιέργειας. Έτσι, εάν δεν γίνει σωστή διαχείριση, μπορούν να μειώσουν την τελική απόδοση του καλαμποκιού έως και 30% ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και 91% (1, 2).

Η διαχείριση των ζιζανίων, όπως και η προστασία των καλλιεργειών από φυτοπαθογόνα, θα πρέπει να λαμβάνει χώρα μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος εφαρμόζοντας μια σειρά στρατηγικών ελέγχου. Ο αγρότης έχει στη διάθεσή του πολλαπλά μέσα ελέγχου, όπως το όργωμα, την χρήση ζιζανιοκτόνων και τον βιολογικό έλεγχο. Η τελική στρατηγική διαχείρισης θα διαμορφωθεί αφού ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως:

• Το σύστημα καλλιέργειας
• Το είδος των ζιζανίων στο χωράφι
• Το μέγεθος του πληθυσμού των ζιζανίων
• Το μέγεθος του αγροκτήματος και η διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού και μηχανημάτων
• Η ποικιλία καλαμποκιού και οι αποστάσεις φύτευσης που χρησιμοποιούνται
• Οι βροχοπτώσεις πριν και μετά τη σπορά του καλαμποκιού

Σε όλες τις πρακτικές διαχείρισης, προτεραιότητα είναι η μείωση του αποθέματος των σπόρων ζιζανίων στο έδαφος, ο περιορισμός του αριθμού των ζιζανίων που έχουν εμφανιστεί στο χωράφι κατά τη διάρκεια της σποράς και τέλος η διατήρηση του χωραφιού χωρίς ζιζάνια κατά τα πρώτα κρίσιμα στάδια ανάπτυξης.

Σημαντικότερα είδη ζιζανίων στο καλαμπόκι – Αναγνώριση ζιζανίων

Το είδος ζιζανίων που αναπτύσσεται στο εκάστοτε χωράφι είναι ο κύριος παράγοντας που θα επηρεάσει τα μέτρα διαχείρισής τους που θα χρησιμοποιήσει ένας αγρότης. Συνεπώς, ο γεωργός θα πρέπει να διατηρεί αρχείο των ειδών ζιζανίων που αναπτύσσονται στο χωράφι του, καθώς και του πληθυσμού τους. Επιπλέον, διάφορα εργαλεία γεωργίας ακριβείας μπορούν να διευκολύνουν την χαρτογράφηση του χωραφιού στην οποία απεικονίζεται η κατανομή των ειδών ζιζανίων στο χωράφι. Για να αναγνωρίσετε τα ζιζάνια, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε έναν οδηγό αναγνώρισης, είτε έντυπο είτε ηλεκτρονικό (πολλές αντίστοιχες εφαρμογές για smartphone είναι ήδη διαθέσιμες). Μην υποτιμάτε τη σημασία διατήρησης τέτοιων αρχείων. Η παρακολούθηση του πληθυσμού και της εξάπλωσης των ζιζανίων σας μπορεί να σας δώσει πληροφορίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα (ή όχι) ενός μέτρου ελέγχου και να υποδείξει τις περιοχές του αγρού που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή (έλεγχος ακριβείας).

Τα είδη ζιζανίων στο καλαμπόκι ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες:

1. Στενόφυλλα – Πλατύφυλλα
2. Ετήσια – Πολυετή 

Τα είδη ζιζανίων μπορεί να διαφέρουν μεταξύ διαφορετικών περιοχών-χώρων και χωραφιών. Οι περισσότερες τοπικές αρχές δημοσιεύουν σχετικούς καταλόγους. Μερικά από τα πιο σημαντικά ζιζάνια για τον αραβόσιτο μπορείτε να βρείτε εδώ (3). Εκτός από το ιστορικό των ζιζανίων του χωραφιού, ο γεωργός θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει τα διαφορετικά είδη ζιζανίων από πρώιμο στάδιο (κοτυληδόνες ή κολεόπτυλο) για να επιλέξει το καλύτερο μέτρο ελέγχου και να το εφαρμόσει το συντομότερο δυνατό.

Οποιαδήποτε αλλαγή στις στρατηγικές διαχείρισης ζιζανίων ή/και στα συστήματα καλλιέργειας (π.χ. η μετάβαση από το συμβατικό στο βιολογικό γεωργικό σύστημα / στη γεωργία διατήρησης) πιθανότατα θα αλλάξει το κυρίαρχο είδος ζιζανίων και το μέγεθος του πληθυσμού σε ένα χωράφι (3).

Μεταξύ όλων των ειδών ζιζανίων, το γένος Striga (Striga asiatica (L.) Kuntze) είναι ένας σημαντικός εχθρός του αραβοσίτου, προκαλώντας σημαντική μείωση απόδοσης έως και ολική καταστροφή της καλλιέργειας (4), ειδικά στην Αφρική. Για να θέσουν υπό έλεγχο τα ζιζάνια του γένους Striga, οι επιστήμονες ανέπτυξαν πρόσφατα μια αποτελεσματική τεχνολογία που περιλαμβάνει την επικάλυψη ποικιλιών αραβοσίτου ανθεκτικών στην ιμιδαζολινόνη (IR, imidazolinone-resistant) με imazapyr (5).

Η ανθεκτικότητα των ζιζανίων στα χρησιμοποιούμενα ζιζανιοκτόνα είναι ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα. Οι περιπτώσεις πιθανώς διαφέρουν ανά χώρα και ανά δραστική ουσία του ζιζανιοκτόνου. Βρείτε τις πιο πρόσφατες πληροφορίες εδώ (6).

Μερικά κοινά παραδείγματα ζιζανίων σε καλλιέργειες καλαμποκιού που έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα σε τουλάχιστον έναν τρόπο δράσης είναι:

• Λουβουδιά (Chenopodium album),
• Κύπερη (Cyperus spp.),
• Αγριοπιπεριά (Persicaria maculosa),
• Αγριοτομάτα (Solanum nigrum),
• Βλήτα,
• Αιματόχορτο (Digitaria),
• Πολυετής ήρα (Lolium perenne),
• Κόνιζα (Erigeron),
• Φεστούκα (Festuca perennis)
• Βέλιουρας (Sorghum halepense) 

Ολοκληρωμένη διαχείριση ζιζανίων στον αραβόσιτο

Ολοκληρωμένη διαχείριση ζιζανίων με απλά λόγια σημαίνει χρήση πολλαπλών τεχνικών, όπως όργωμα, χρήση ζιζανιοκτόνων και άλλες ενέργειες που μπορούν να επηρεάσουν την πυκνότητα των ζιζανίων, την επιβίωση, τον ανταγωνισμό και τα είδη. Αυτή η προσέγγιση συνιστάται ιδιαίτερα, καθώς ο συνδυασμός ή/και η συχνή εναλλαγή των μέτρων ελέγχου θα επιτρέψουν τον μακροπρόθεσμο έλεγχο των ζιζανίων με υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας και πιο σταθερά αποτελέσματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι αγρότες επιλέγουν να συνδυάσουν τα παρακάτω μέτρα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην εντατική μονοκαλλιέργεια αραβοσίτου, όπου οι αγρότες βασίζονται περισσότερο σε μια λύση όπως η εφαρμογή ζιζανιοκτόνου, λόγω του χαμηλότερου κόστους, αλλά και των ταχύτερων-καλύτερων αποτελεσμάτων που συνήθως προσφέρει.

Τεχνικές καταπολέμησης ζιζανίων πριν από τη βλάστηση

Οι περισσότεροι αγρότες βασίζονται στον επιτυχή έλεγχο των ζιζανίων ήδη πριν από τη σπορά της καλλιέργειας τους. Ένα χωράφι σχετικά απαλλαγμένο από ζιζάνια και μια ποικιλία αραβοσίτου που βλασταίνει και αναπτύσσεται γρήγορα θα μειώσουν την ανάγκη για οποιαδήποτε μεταφυτρωτικά ενέργεια και, ως εκ τούτου, θα μειωθεί το κόστος για τον αγρότη. Τα μέτρα που χρησιμοποιούνται είναι:

Όργωμα

Η προετοιμασία του εδάφους ξεκινά πολύ πριν από τη σπορά του αραβοσίτου στο χωράφι. Ανάλογα με το σύστημα καλλιέργειας και τον πληθυσμό των ζιζανίων στο χωράφι, ο αγρότης μπορεί να χρειαστεί από 1 έως 6 αρώσεις, σε συνδυασμό με ψεκασμό ζιζανιοκτόνων στις περισσότερες περιπτώσεις.

Βοτάνισμα με φλόγα (μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο οικονομικά σε μικρότερες εκτάσεις) (7).

Ανταγωνισμός καλλιεργειών. Ο ανταγωνισμός στο καλαμπόκι μπορεί να επιτευχθεί μειώνοντας την απόσταση στις γραμμές, αυξάνοντας την πυκνότητα φύτευσης και χρησιμοποιώντας ανταγωνιστικές ποικιλίες που παρουσιάζουν δυνατότητα καταστολής των ζιζανίων.(8)

Αποστάσεις φύτευσης

Ο αγρότης θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι οι μεγαλύτερες αποστάσεις φύτευσης θα αφήσουν περισσότερο χώρο για να διεισδύσει το φως στην καλλιέργεια, διευκολύνοντας τη βλάστηση και την ανάπτυξη των ζιζανίων. Καθώς δεν υπάρχει «χρυσή συνταγή» για την εύρεση των ιδανικών αποστάσεων, ο αγρότης θα χρειαστεί να πειραματιστεί κάποιες χρονιές.

Χρησιμοποιήστε πιο ανταγωνιστικές για τα ζιζάνια ποικιλίες καλαμποκιού (με παραγωγή πολλών στάχεων ανά φυτό ή όχι, κατάλληλο ρυθμό βλάστησης και φύτρωσης κ.λπ.),

Χρήση ανταγωνιστικών ποικιλιών που παρουσιάζουν δυνατότητα καταστολής των ζιζανίων

Χημική καταπολέμηση ζιζανίων στον αραβόσιτο – Ζιζανιοκτόνα

Σε αυτή την περίπτωση, ο γεωργός πρέπει να αποφασίσει εάν θα χρησιμοποιήσει ένα ευρέως φάσματος ή ένα εκλεκτικό ζιζανιοκτόνο. Συνήθως, ο αγρότης χρησιμοποιεί ένα μείγμα ενός ζιζανιοκτόνου τριαζίνης, όπως η ατραζίνη ή η τερβουθυλαζίνη, για τον έλεγχο των πλατύφυλλων ζιζανίων και ένα χλωροακετανιλίδιο όπως το αλαχλόρ, το μετολαχλόρ και το ακετοχλόρ για τον έλεγχο των αγρωστωδών ζιζανίων (Foundation for Arable Research) (9). Οι διαφορετικοί τύποι ζιζανίων απορροφούν τις δραστικές ουσίες με διαφορετικό μηχανισμό και η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής επηρεάζεται και από εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. υγρασία του εδάφους κ.λπ.). Συμβουλευτείτε έναν πιστοποιημένο γεωπόνο και διαβάστε προσεκτικά την ετικέτα του προϊόντος πριν από τη χρήση, ώστε να αποφευχθεί η υπερδοσολογία.

Για να αποφύγετε την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στον πληθυσμό των ζιζανίων, μπορείτε να αλλάζετε συχνά τα ζιζανιοκτόνα (τρόπο δράσης). Τέλος, ορισμένα βιο-ζιζανιοκτόνα είναι διαθέσιμα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά.

Μεταφυτρωτική καταπολέμηση ζιζανίων στον αραβόσιτο

Ειδικά στην περίπτωση που ο αραβόσιτος έχει σπαρθεί νωρίς και ο ρυθμός βλάστησης ήταν χαμηλός, μπορεί να χρειαστεί συμπληρωματικές εφαρμογές καταπολέμησης ζιζανίων. Μέχρι το κλείσιμο των γραμμών της καλλιέργειας, τα στάδια που μεσολαβούν χαρακτηρίζονται ως «κρίσιμα» για την καλλιέργεια. Ο αγρότης θα πρέπει να διατηρεί τα ζιζάνια υπό έλεγχο κατά τη διάρκεια αυτών των πρώτων σταδίων καλλιέργειας για να προστατεύσει την τελική απόδοση. Αυτή η κρίσιμη περίοδος διαρκεί μέχρι 21-28 ημέρες μετά τη σπορά, όταν το φυτό έχει αναπτύξει 8-10 φύλλα (10). Τα ζιζάνια πρέπει να αφαιρούνται νωρίς (πριν φυτρώσουν 2-4 φύλλα).

Μετά την εμφάνιση της καλλιέργειας, ο αγρότης μπορεί να εφαρμόσει μία από τις παρακάτω στρατηγικές:

Καλλιέργεια μεταξύ των σειρών

Ιδιαίτερη σημασία για την επιτυχία αυτού του μέτρου έχει η σωστή στιγμή εφαρμογής του. Τα ζιζάνια πρέπει να αφαιρούνται νωρίς (πριν φυτρώσουν 2-4 φύλλα). Αυτό θα μειώσει τον ανταγωνισμό με την καλλιέργεια για θρεπτικά συστατικά, φως και νερό εγκαίρως. Το μεταφυτρωτικό όργωμα μπορεί να εφαρμοστεί όταν η καλλιέργεια έχει καθορισμένες αποστάσεις σειρών (χωρίς τυχαία σπορά), για να μειωθεί η ζημιά που μπορεί να προκληθεί στα σπορόφυτα από τα μηχανήματα ή τον αγρότη.

Χρήση εκλεκτικών (στενού φάσματος) ζιζανιοκτόνων

Ο αραβόσιτος έχει πολύ χαμηλή ανταγωνιστική ικανότητα έναντι των ζιζανίων κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης.

Η μεταφυτρωτική εφαρμογή των ζιζανιοκτόνων μπορεί να συμβεί σε συγκεκριμένες περιοχές του αγρού όπου εντοπίζεται το πρόβλημα (=ζιζάνια). Ο χάρτης ζιζανίων του χωραφιού θα είναι χρήσιμος για να το προσδιορίσετε. Όπως και στην προφυτρωτική εφαρμογή, ο γεωργός θα πρέπει να τηρεί αρχείο της αποτελεσματικότητας του μέτρου και να χρησιμοποιεί ζιζανιοκτόνα με διαφορετικό τρόπο δράσης. Αυτό θα μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικότητας των ζιζανίων σε συγκεκριμένες ενώσεις. Το 2021, το Πανεπιστήμιο της Iowa δημοσίευσε μια λίστα με τα νέα προϊόντα για τον έλεγχο των ζιζανίων στον αραβόσιτο (11). Σημειώστε ότι ορισμένα μέτρα μπορούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του αραβοσίτου έναντι των ζιζανίων. Για παράδειγμα, ένα καλά ισορροπημένο πρόγραμμα λίπανσης και άρδευσης μπορεί να ενδυναμώσει την καλλιέργεια και να επιταχύνει την ανάπτυξή της.

Συγκαλλιέργεια και αμειψισπορά για καλύτερο έλεγχο των ζιζανίων στο καλαμπόκι

Η μονοκαλλιέργεια αραβοσίτου σε ένα χωράφι για πολλά χρόνια μπορεί να επηρεάσει δραματικά τη σύνθεση και τον πληθυσμό των ζιζανίων. Η εισαγωγή άλλων φυτικών καλλιεργούμενων ειδών στο χωράφι μπορεί να κάνει τη διαφορά και να μειώσει τις απώλειες απόδοσης για τον αραβόσιτο. Ο αγρότης μπορεί να το πετύχει αυτό εφαρμόζοντας:

*Συγκαλλιέργεια.

Η καλλιέργεια δύο ειδών στο χωράφι κατά την ίδια καλλιεργητική περίοδο. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε λωρίδες (strip-cropping)

*Αμειψισπορά – Εναλλαγή καλλιεργειών.

Η αμειψισπορά σε ένα χωράφι μπορεί να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα από 2 έως και 5 ετών.

*Χρήση καλλιεργειών κάλυψης και ενδιάμεσων καλλιεργειών

Και στις τρεις στρατηγικές, ο αραβόσιτος χαρακτηρίζεται ως η κύρια καλλιέργεια. Αυτό σημαίνει ότι οι συνοδευτικές καλλιέργειες που θα επιλεγούν θα πρέπει να «βοηθήσουν» τον αραβόσιτο να αυξήσει την απόδοση της καλλιέργειας του, ακόμη και εις βάρος τους. Ο αγρότης θα πρέπει να επιλέξει τις παράλληλες καλλιέργειες μετά από ενδελεχή έρευνα. Για καλύτερα αποτελέσματα, μπορείτε να συμβουλευτείτε τον τοπικό σας γεωπόνο.

Ο αραβόσιτος είναι μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες καλλιέργειες στα συστήματα δικαλλιέργειας και μπορεί να συγκαλλιεργηθεί επιτυχώς με:

• όσπρια (π.χ. κοινά φασόλια) (είναι ο πιο καλά μελετημένος συνδυασμός που δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα για την απόδοση του καλαμποκιού) (12),
• σόγια/φιστίκι/κεχρί (13, 14, 15),
• σιτάρι και άλλα δημητριακά (16),
• κολοκύθα (17),
• πατάτα (18).

Οι προαναφερθείσες καλλιέργειες γενικά προτείνονται και χρησιμοποιούνται σε προγράμματα αμειψισποράς αραβοσίτου. Γενικά, και στα τρία συστήματα, πρέπει να επιλέγουμε είδη που δεν σχετίζονται στενά μεταξύ τους και έχουν διαφορετικά ζιζάνια και φυτοπαθογόνους «εχθρούς». Αυτό θα μειώσει σημαντικά την πίεση επιλογής σε συγκεκριμένα είδη ζιζανίων, μειώνοντας την έντονη παρουσία τους στο χωράφι. Η αμειψισπορά είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέτρο ελέγχου για δύο σημαντικά ζιζάνια του αραβοσίτου, το Cyperus spp. και το Sorghum halepense (κοινή ονομασία: βέλιουρας).

Πηγές

1. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.193.1401&rep=rep1&type=pdf
2. https://www.cambridge.org/core/journals/weed-science/article/water-use-and-light-interception-under-palmer-amaranth-amaranthus-palmeri-and-corn-competition/C68EB350C00BAED811F876FEDFF06FE5
3. https://iimr.icar.gov.in/weed-management/
4. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378429007002456?casa_token=S3OrRyVH8nIAAAAA:54ecoKEsHK1Ibq9MXF938n3ddc0xPvq-lpzth7VE3wKYQKg_JXJzKf-rPpQJsn0V8EO6wEaVjL0
5. https://repository.cimmyt.org/bitstream/handle/10883/19063/58902.pdf?sequence=1&isAllowed=y
6. https://weedscience.org/Home.aspx
7. https://agronomy.unl.edu/documents/Integrated%20Weed%20Mana.%20in%20Corn.pdf
8. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0261219416301193
9. https://www.far.org.nz/assets/files/uploads/FAR_Focus_11_-_weeds_in_maize.pdf
10. https://www.cambridge.org/core/journals/weed-science/article/why-early-season-weed-control-is-important-in-maize/65F25F6C90B510042E033D0CB6049767
11. https://crops.extension.iastate.edu/blog/prashant-jha-ramawatar-yadav/what%E2%80%99s-new-weed-control-corn-and-soybean-2021
12. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666790820300033
13. https://www.mdpi.com/2077-0472/12/2/151/pdf
14. https://research.wur.nl/en/publications/maizepeanut-intercropping-increases-land-productivity-a-meta-anal
15. https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/511549
16. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378429001001563
17. https://edepot.wur.nl/22637
18. https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/opag-2017-0044/pdf

Ενδιαφέροντα Στοιχεία για το Καλαμπόκι

Θρεπτική Αξία Καλαμποκιού – Οφέλη Κατανάλωσης Καλαμποκιού

Γενικές Πληροφορίες για το Καλαμπόκι και την Καλλιέργειά του

Επαγγελματική Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Βασικές Αρχές για την Επιλογή της Κατάλληλης Ποικιλίας Καλαμποκιού

Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους για την Καλλιέργεια Καλαμποκιού – Σπορά Καλαμποκιού

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Πώς να ποτίσετε το καλαμπόκι – Η άρδευση στο καλαμπόκι

Λίπανση στην Καλλιέργεια Καλαμποκιού

Καταπολέμηση Zιζανίων στην Kαλλιέργεια Kαλαμποκιού για Yψηλότερες Aποδόσεις

Απόδοση, Συγκομιδή και Μετασυλλεκτικός χειρισμός του Καλαμποκιού