Η παραγωγή σταφυλιών – αν γίνει με ορθολογικό τρόπο, κατόπιν έρευνας, και σε κλιμακωτή βάση – μπορεί να αποτελέσει καλή πηγή εισοδήματος. Ωστόσο, η αμπελοκαλλιέργεια, είτε για παραγωγή σταφυλιών που προορίζονται για ωμή κατανάλωση, είτε για παραγωγή κρασιού, δεν είναι τόσο εύκολη διαδικασία. Η καλλιέργεια αμπελιού θα δεσμεύσει εσάς και το χωράφι σας για διάστημα περίπου δύο δεκαετιών ή και περισσότερο. Για το λόγο αυτό, μια τέτοια απόφαση χρειάζεται εκτεταμένη έρευνα και ξεκάθαρο στρατηγικό σχεδιασμό προτού υλοποιηθεί.

Πρώτα απ ‘όλα, πρέπει να ξέρετε ότι σε πολλές χώρες υπάρχουν πολύ αυστηροί κανονισμοί σχετικά με την παροχή άδειας για καλλιέργεια συγκεκριμένων ποικιλιών αμπέλου, και η Ελλάδα είναι μία από αυτές. Δεύτερον και εξίσου σημαντικό είναι ότι θα χρειαστεί πιθανώς να έχετε ιδιόκτητη γη (τουλάχιστον 40-50 στρέμματα), και αυτό επειδή η καλλιέργεια σταφυλιών απαιτεί χρόνια εκμετάλλευση του αγρού. Κατά μέσο όρο, το αμπέλι ωριμάζει και δίνει μέγιστη απόδοση περίπου 7-8 χρόνια μετά τη φύτευση (νέες ποικιλίες επιτραπέζιων σταφυλιών μπορεί να δώσουν καλή απόδοση ακόμα και στο δεύτερο έτος). Αν σκέφτεστε λοιπόν να νοικιάσετε γη, το σταθερό κόστος της επιχείρησής σας θα αυξηθεί δραματικά. Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένα νομικά ζητήματα που θα χρειαστεί να εξετάσετε. Παρόλο που μπορεί να υπογράψετε σύμβαση σύμφωνα με την οποία σας επιτρέπεται η εκμετάλλευση της γης για 20-30 χρόνια, το νομικό πλαίσιο μπορεί να αλλάξει πολλές φορές μέσα σε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, μπορεί να σας επιβληθεί δικαστικά να καταστρέψετε την καλλιέργειά σας και να φύγετε χωρίς μάλιστα να λάβετε οποιαδήποτε αποζημίωση σε κάποιες περιπτώσεις.

Με λίγα λόγια, το αμπέλι είναι ένα πολυετές φυτό, που καλλιεργείται ακολουθώντας μια μεγάλη ποικιλία καλλιεργητικών τεχνικών ανάλογα με την ποικιλία, την περιοχή καλλιέργειας, το κλίμα, το έδαφος και τον τελικό σκοπό του παραγόμενου προϊόντος. Κατά γενικό κανόνα, οι ποικιλίες οινοποίησης ωριμάζουν και δίνουν καλή απόδοση περίπου 7-8 χρόνια μετά τη φύτευση. Από την άλλη πλευρά, οι σύγχρονες ποικιλίες επιτραπέζιων σταφυλιών (που προορίζονται για ωμή κατανάλωση σταφυλιών) μπορούν να φτάσουν στη ωρίμανσή τους και να δώσουν μέγιστη απόδοση μόλις δύο χρόνια μετά τη φύτευση. Μπορούν να συνεχίσουν να δίνουν καλή απόδοση για περίπου 15-17 χρόνια. Μετά το πέρας των παραγωγικών χρόνων της αμπέλου, οι περισσότεροι παραγωγοί εκριζώνουν και καταστρέφουν την καλλιέργεια εφόσον δεν είναι σε θέση πια να δώσει καλές αποδόσεις.

Οι περισσότεροι αμπελοπαραγωγοί ξεκινούν την καλλιέργεια με εγκατάσταση έρριζων εμβολιασμένων φυτών, αν και σε ορισμένες χώρες που δεν υπάρχει κίνδυνος προσβολών από φυλλοξήρα, προτιμούν αυτόριζα φυτά. Είναι σημαντικό να αποφευχθει η εγκατάσταση του νέου αμπελώνα στον ίδιο χώρο που αφαιρέθηκε ένας παλαιότερος, κυρίως δε εάν αυτό έλαβε χώρα σχετικά πρόσφατα . Το έδαφος εκεί, πιθανότατα θα είναι φτωχό και ενδεχομένως γεμάτο παθογόνα και εχθρούς. Η χρονική απόσταση μεταξύ της απεγκατάστασης του παλιού και της φύτευσης του νέου αμπελώνα πρέπει να είναι 2 με 5 έτη. Συμβουλευτείτε έναν εξειδικευμένο γεωπόνο για περισσότερες λεπτομέρειες.

Η επιλογή ποικιλιών είναι πολύ σημαντική διαδικασία. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να επιτύχετε καλή συμφωνία των υποκειμένων και των εμβολίων που πρόκειται να εγκατασταθούν και φυσικά να επιλέξετε ποικιλίες κατάλληλες για καλλιέργεια στην περιοχή σας. 

Γενικά, τα αμπέλια προτιμούν ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και ελαφρώς κρύους χειμώνες (όχι με έντονο παγετό), εδάφη με περιεκτικότητα σε άργιλο μικρότερη από 25%, αν και όλα αυτά εξαρτώνται και πάλι από την ποικιλία του υποκείμενου. Επαρκείς ποσότητες οργανικής ουσίας επίσης απαιτούνται. Τα υψηλά επίπεδα υγρασίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, πιθανότατα θα αυξήσουν τις μυκητολογικές προσβολές. Θερμοκρασίες μικρότερες από -3 °C κατά τη διάρκεια της άνοιξης ή χαμηλότερες από -15 °C κατά τη διάρκεια του ληθάργου προκαλούν ζημιές στο ξύλο, στους νεαρούς βλαστούς και στους οφθαλμούς. Επιπλέον, οι θερμοκρασία του εδάφους θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 5 °C, προκειμένου το φυτό να εκμεταλλευτεί στο μέγιστο την οργανική ύλη του εδάφους. Τα βέλτιστα επίπεδα pH και RH εξαρτώνται από την ποικιλία. Τα γενικά βέλτιστα επίπεδα pH κυμαίνονται μεταξύ 6,5 και 7,5, ωστόσο υπάρχουν ποικιλίες που αναπτύσσονται επαρκώς και σε επίπεδα κοντά στο 4,5 ή στο άλλο άκρο κοντά στο 8,5.

Εφόσον έχετε τελειώσει με τη γραφειοκρατία και την επιλογή ποικιλίας, θα πρέπει να ξεκινήσετε τις διαδικασίες της προετοιμασίας του χώρου εγκατάστασης της καλλιέργειας. Οι αμπελοπαραγωγοί οργώνουν βαθιά τη γη, αφαιρώντας οποιαδήποτε πιθανά απομεινάρια τη προηγούμενης καλλιέργειας. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πολύ βαθιά άροση, κυρίως όταν πραγματοποιείται σε κεκλιμένο έδαφος, μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες, όπως είναι η διάβρωση του εδάφους. Εδάφη με πολύ μεγάλη κλίση θα πρέπει να εξομαλυνθούν, σε αντίθετη περίπτωση, το νερό πιθανότατα θα ξεπλένεται από τα ανώτερα επίπεδα και θα συγκεντρώνεται σε χαμηλότερα επίπεδα προκαλώντας συνθήκες υπερβολικής νεροκράτησης.

Οι παραγωγοί αμπέλου στη συνέχεια, εγκαταστούν το σύστημα άρδευσης, όταν πρόκειται για αρδευόμενους αμπελώνες, που συνήθως είναι αυτό της στάγδην άρδευσης. Όταν είναι έτοιμοι για μεταφύτευση, κάνουν μικρές τρύπες στο έδαφος, όπου φυτεύουν τα νεαρά φυτά. Η χρήση λίπανσης, η άρδευση και η διαχείριση των ζιζανίων, αφήνεται στην κρίση του εκάστοτε παραγωγού.

Μετά τη μεταφύτευση, είναι καιρός να αποφασιστεί το σύστημα και η μέθοδος διαμόρφωσης της αμπέλου. Υπάρχουν διάφορα συστήματα διαμόρφωσης για να επιλέξετε, ανάλογα με την ποικιλία της αμπέλου, τις περιβαλλοντικές και εδαφολογικές συνθήκες, τις τεχνικές που ακολουθείτε κατά τη συγκομιδή και φυσικά τη χρήση για την οποία προορίζεται το προϊόν. Οι παραγωγοί δίνουν το επιθυμητο σχήμα στα αμπέλια τους  χρησιμοποιώντας υποστύλωση και κλαδέματα. Αυτή η διαδικασία ολοκληρώνεται περίπου σε διάστημα 2-3 χρόνων για τις οινοποιήσιμες ποικιλίες και 1-2 έτη για τις επιτραπέζιες.

Αφού έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία διαμόρφωσης σχήματος και το αμπέλι είναι πια έτοιμο να μπει σε παραγωγή, ξεκινούν οι ετήσιες  καλλιεργητικές πρακτικές που περιλαμβάνουν κλαδέματα, κορυφολογήματα, βλαστολογήματα, ξεφυλλίσματα και αραίωση των τσαμπιών και των ραγών. Οι παραγωγοί συνηθίζουν να αφαιρούν τις περισσότερες από τις μη επιθυμητές αναπτυσσόμενες κληματίδες, προκειμένου να ενθαρρύνουν το φυτό να διαθέσει τους πόρους του σε λιγότερους, αλλά ποιοτικότερους καρπούς. Φυσικά υπάρχουν αμπελοπαραγωγοί που δεν ενστερνίζονται όλες τις παραπάνω μεθόδους και συνεπώς είναι φανατικοί πολέμιοι (ειδικά της αραίωσης).

Είναι σημαντικό να παρακολουθείται συνεχώς η καλλιέργεια για την έγκαιρη πρόληψη ασθενειών και άλλων δυσάρεστων καταστάσεων. Η συγκομιδή μπορεί να γίνει  παραδοσιακά με τα χέρια, χρησιμοποιώντας ψαλίδια ή μαχαίρια, ή μηχανικά με τη χρήση ειδικά διαμορφωμένων γεωργικών μηχανημάτων. Φυσικά, για τα επιτραπέζια σταφύλια προτιμάται κατά κόρον ο χειρωνακτικός τρύγος. Κάθε μέθοδος έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Οι παραδοσιακοί αμπελώνες στην Ευρώπη, που παράγουν κρασιά υψηλής ποιότητας, συγκομίζονται με το χέρι.

Ο χρόνος συγκομιδής  των σταφυλιών είναι και πάλι δύσκολο στο να γενικευθεί. Είναι αποτέλεσμα  ενός συνδυασμού ποικιλίας μαζί με κλιματικές συνθήκες, τα χαρακτηριστικά του εδάφους και τις καλλιεργητικές τεχνικές. Σπάνια ο τρύγος του τρέχοντος έτους συμπίπτει σαν ημερομηνία ακριβώς με τον τρύγο του προηγούμενο έτους. Ακόμη και στο ίδιο αγρόκτημα, με τις ίδιες ποικιλίες αμπέλου, ο χρόνος συγκομιδής των αμπέλων μπορεί να διαφέρει. Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο βόρειο ημισφαίριο, οι περισσότερες ποικιλίες ωριμάζουν από τον Αύγουστο ως τον Νοέμβριο, ενώ στο νότιο ημισφαίριο από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο. Μετά τη συγκομιδή, οι παραγωγοί διαχωρίζουν προσεκτικά τα υγιή σταφύλια από τα άρρωστα ή χτυπημένα, τα καθαρίζουν και είτε τα πακετάρουν για να πωληθούν για ωμή κατανάλωση, είτε ξεκινούν τη διαδικασία παραγωγής κρασιού. Μετά τη συγκομιδή και την πτώση των φύλλων, το αμπέλι αρχίζει να εισέρχεται σταδιακά στην περίοδο ληθάργου.

Όσον αφορά τις αποδόσεις, γενικά, από τις ποικιλίες επιτραπέζιων σταφυλιών, μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη απόδοση από ό, τι όταν καλλιεργούμε οινοποιήσιμες ποικιλίες. Αλλά ακόμη και μεταξύ των ποικιλιών κρασιού, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην απόδοση. Κάθε αμπελοπαραγωγός πρέπει να λαμβάνει αποφάσεις με βάση σωστή ενημέρωση και βασιζόμενος σε επιστημονικά δεδομένα , ώστε να καταλήξει στη  σωστή ισορροπία μεταξύ ποσότητας και ποιότητας. Ορισμένοι Ευρωπαίοι παραγωγοί σταφυλιών (με ποικιλίες Sauvignon ή Cabernet) ισχυρίζονται ότι δεν επιθυμούν τη συγκομιδή περισσότερων από 600 κιλά ανά στρέμμα, επειδή μια υψηλότερη απόδοση θα μειώσει δραματικά την ποιότητα του προϊόντος. Παρόλο που αυτή η απόδοση μπορεί να φαίνεται εξαιρετικά χαμηλή σε σύγκριση με άλλες, είναι περισσότερο από αρκετή για να προσφέρει ικανοποιητικό εισόδημα στον παραγωγό, λόγω του ότι το προϊόν μπορεί να διατεθεί στην αγορά σε μια περισσότερο προνομιακή τιμή. Από την άλλη πλευρά, οι μεσαίες και χαμηλής ποιότητας οινοποιήσιμες ποικιλίες μπορούν να δώσουν 2-4 τόνους ανά στρέμμα ή και περισσότερο, αλλά δεν μπορούν να διατεθούν στο εμπόριο σε υψηλή τιμή. Οι επιτραπέζιες ποικιλίες σταφυλιών μπορούν να δώσουν απόδοση 2-5 τόνων ανά στρέμμα.

Μπορείτε να κάνετε κλικ στους παρακάτω συνδέσμους και να διαβάσετε περισσότερα για καθεμία από τις τεχνικές καλλιέργειας σταφυλιών.

Αμπελουργία και οινολογία

Ενδιαφέροντα Στοιχεία για το Σταφύλι

Οφέλη στην υγεία μας από την κατανάλωση σταφυλιών

Το φυτό της Αμπέλου – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Καλλιέργεια Αμπελιού – Από το Α έως το Ω

Τι ποικιλία αμπέλου να φυτέψω

Εδαφικές Απαιτήσεις και Προετοιμασία εδάφους στην Καλλιέργεια Αμπέλου

Φύτευση Αμπελώνα και Αποστάσεις Πρέμνων – Αριθμός Αμπελιών ανά Στρέμμα

Συστήματα και μέθοδοι Διαμόρφωσης Σχήματος στο Αμπέλι

Κλάδεμα, Αποφύλλωση και Αραίωση Αμπελιού

Άρδευση Αμπέλου – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Λίπανση Αμπελιού – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Εχθροί και Ασθένειες της Αμπέλου

Τρύγος – Πότε και πώς γίνεται η συγκομιδή του Αμπελιού

Απόδοση Αμπέλου ανά στρέμμα

Η χρήση της τεχνολογίας στη σύγχρονη Αμπελουργία

Βιβλιογραφία:

Οι συνεργάτες μας

Ενώνουμε τις δυνάμεις μας με Μ.Κ.Ο., Πανεπιστήμια και άλλους οργανισμούς παγκοσμίως ώστε μαζί να μπορέσουμε να επιτύχουμε τους κοινούς μας στόχους για βιωσιμότητα και ευημερία των ανθρώπων.