Ιστορία, Θρεπτική Αξία και Γενικές Πληροφορίες για το Κριθάρι

Ιστορία του κριθαριού

Το κοινό κριθάρι (Hordeum vulgare L.) προέρχεται από τον άγριο πρόγονο Hordeum spontaneum. Αρκετά ευρήματα από την Μέση Ανατολή δείχνουν ότι το κριθάρι εξημερώθηκε πριν από 10.000 χρόνια και θεωρείται ότι είναι μια από τις πρώτες καλλιέργειες στις ηπείρους της Αφρικής, της Ευρώπης και της Ασίας (Badr et al., 2000). Η καλλιέργεια κριθαριού λαμβάνει χώρα σε πολλά μέρη του κόσμου. Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ακριβής προέλευσή του είναι άγνωστη (Harlan, 1979), ενώ άλλοι πιστεύουν ότι προέρχεται από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (1). Γενικά, χρονολογείται γύρω στο 5.000 π.Χ. στην Αίγυπτο, στο 3.000 π.Χ. στη βορειοδυτική Ευρώπη, στο 2.350 π.Χ. στη Μεσοποταμία και στο 1.500 π.Χ. στην Κίνα. Για τους Εβραίους, τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, το κριθάρι ήταν το κύριο φυτό που χρησιμοποιούσαν για την παραγωγή ψωμιού κατά το 1.500-1.600 (16ος αιώνας) (2). Μια ενδιαφέρουσα πληροφορία είναι ότι το κριθάρι χρησιμοποιήθηκε και ως νόμισμα στην αρχαία Μεσοποταμία (3).

Γενικές πληροφορίες για το κριθάρι

Το κριθάρι ανήκει στην πρώτη τετράδα της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών μαζί με τον αραβόσιτο (Zea mays L.), το σιτάρι (Triticum aestivum L.) και το ρύζι (Oryza sativa L.) (Carena, 2009). Πιο συγκεκριμένα, το 2017, η παραγωγή κριθαριού έφτασε τους 149 εκατομμύρια τόνους ή 330 δισεκατομμύρια λίβρες (4). Η μεγαλύτερη παραγωγή κριθαριού συναντάται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ-27), ενώ ακολουθούν η Ρωσία και η Αυστραλία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η έβδομη χώρα σε παραγωγή κριθαριού στον κόσμο (5). Το 2020 στις ΗΠΑ συγκομίστηκαν 0,089 εκατομμύρια στρέμματα ή 0,89 εκατομμύρια εκτάρια κριθαριού με μέση απόδοση 519 κιλά/στρέμμα ή 77,2 μπουσέλ/acre ή 5,19 τόνους/εκτάριο, ενώ η συνολική παραγωγή την ίδια χρονιά ήταν 170,8 εκατομμύρια μπουσέλ ή 3,7 εκατομμύρια τόνοι.

Το κριθάρι είναι δημητριακό, ανήκει στην οικογένεια Poaceae και συναντάται με την κοινή ονομάσία“ κοινό κριθάρι”. Το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί σε διάφορες περιβαλλοντικές συνθήκες και εύρη θερμοκρασιών (εύκρατες, υποαρκτικές ή υποτροπικές περιοχές). Είναι ένα μονοετές, C3 φυτό (Vitkauskaite and Venskaityte, 2011) και το ύψος του κυμαίνεται από 2 έως 4 πόδια ή 0,6 έως 1,2 m (Ball et al., 1998). Έχει όρθιους μίσχους με εναλλάξ διατεταγμένα φύλλα, ενώ οι κόμποι και τα μεσογονάτια του δε φέρουν τριχίδια. Οι σπόροι του κριθαριού παράγονται σε ταξιανθίες (στάχυς) μήκους 2-10 cm (¾ έως 4 ίντσες) που φέρουν συστάδες αγάνων, που μπορούν να φτάσουν τις 6 ίντσες ή τα 15,2 cm σε μήκος (Radford et al., 1968). Ορισμένες ποικιλίες δε φέρουν άγανα.

Το κριθάρι δεν μπορεί να διακριθεί εύκολα από άλλα σιτηρά, ειδικά πριν από την ανθοφορία. Για να το ξεχωρίσουμε από άλλα δημητριακά, όπως το σιτάρι, η σίκαλη ή η βρώμη, μπορούμε να παρατηρήσουμε τον κολεό των φύλλων. Στην περίπτωση του κριθαριού, θα υπάρχουν δύο επικαλυπτόμενες επιφάνειες που συγκρατούν το στέλεχος, γνωστές ως αυτιά (Ball et al., 1998).

Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες κριθαριού, με βάση τη διάταξη των κεφαλών του σπόρου στο στάχι, το κριθάρι δύο σειρών (δίστιχο) και το κριθάρι έξι σειρών (εξάστιχο) (Carena et al., 2009).

Το κριθάρι μπορεί να καλλιεργηθεί είτε τον χειμώνα είτε την άνοιξη. Το χειμερινό κριθάρι σπέρνεται συνήθως το φθινόπωρο για να εκτεθεί σε χαμηλές θερμοκρασίες και ολοκληρώνει την ανάπτυξή του την επόμενη άνοιξη και το καλοκαίρι. Από την άλλη πλευρά, το ανοιξιάτικο κριθάρι δεν απαιτεί έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες και μπορεί να σπαρεί την άνοιξη. Οι χειμερινοί τύποι συνήθως ωριμάζουν νωρίτερα από τους ανοιξιάτικους. Γενικά, υπάρχουν τρία κύρια συστήματα που αναφέρονται στα στάδια ανάπτυξης του κριθαριού (Zadoks, Haun, Feekes). Με βάση το σύστημα Zadoks (1), τα στάδια είναι τα εξής:

Εμφάνιση καλλιέργειας
Αδέλφωμα
Εμφάνιση πρώτου κόμπου
Εμφάνιση φύλλου σημαίας
Εκκίνηση
Ανάδυση κεφαλής
Ωρίμανση

Διατροφική Αξία και Χρήσεις

Η θρεπτική αξία του κριθαριού είναι υψηλή. Πιο συγκεκριμένα, είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες, ενώ η συγκέντρωση του σε πρωτεΐνες, ασβέστιο και φώσφορο είναι σε μέτρια επίπεδα. Το κριθάρι περιέχει επίσης μικρές ποσότητες βιταμινών του συμπλέγματος Β.

Σε 100 g κριθαριού ολικής αλέσεως περιέχονται (8)

334 kcal
10,6 g πρωτεΐνες
2,1 g ολικού λίπους
60,8 g υδατάνθρακες
14,8 g φυτικές ίνες
50 mg ασβέστιο
6 mg σίδηρο
91 mg μαγνήσιο
380 mg φώσφορο
4 mg κάλιο
0,5 mg νάτριο
3,3 mg ψευδάργυρο
0,3 mg θειαμίνη (Β1)
0,1 mg ριβοφλαβίνη (Β2)
0,6 mg Βιτ. Β6
50 DFE Φολικό

Το κριθάρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί:

Για ανθρώπινη κατανάλωση. Όσον αφορά τη χρήση του για ανθρώπινη κατανάλωση, το κριθάρι αποτελεί συστατικό σε αλκοολούχα ποτά, όπως η μπύρα και το ουίσκι, αλλά και σε μη αλκοολούχα, όπως το κριθαρόνερο και το τσάι κριθαριού. Στην Ιταλία, το κριθάρι είναι επίσης ένα υποκατάστατο του καφέ, γνωστό ώς caffè d’orzo (καφές από κριθάρι). Γενικά, το κριθάρι έξι σειρών είναι πιο κατάλληλο για ζωοτροφές, καθώς έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, ενώ το δίστιχο, που έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα, είναι περισσότερο κατάλληλο για παραγωγή βύνης. Το κριθάρι καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου για πολιτιστικούς, αλλά και οικονομικούς λόγους .
Για ζωοτροφές. Το κριθάρι είναι ένα πολύ ανταγωνιστικό φυτό που ωριμάζει γρήγορα και μπορεί να συγκομιστεί για χορτονομή σε περίπου 58 έως 65 ημέρες. Δεδομένης της σύντομης καλλιεργητικής περιόδου του, το κριθάρι θα μπορούσε να φυτευτεί σε ορισμένα περιβάλλοντα ως επίσπορη. Οι ποικιλίες κριθαριού που αναπτύχθηκαν για χορτονομή δε φέρουν άγανα και μπορούν να συλλεχθούν σε μεταγενέστερο στάδιο ωρίμανσης (στάδιο γραμμής γάλακτος-ζύμης) σε σύγκριση με τις ποικιλίες σιτηρών. Οι κτηνοτροφικές ποικιλίες κριθαριού μπορεί να είναι τύπου δύο σειρών ή έξι σειρών (12).
Ως καλλιέργεια κάλυψης (9). Το κριθάρι μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί κατά της διάβρωσης του εδάφους. Αυτό συμβαίνει επειδή το χειμερινό κριθάρι αναπτύσσει ένα βαθύ ριζικό σύστημα στο έδαφος, προστατεύοντάς το από τον άνεμο και τη βροχή, παράγοντες που συμβάλλουν στη διάβρωσή του. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το κριθάρι χρησιμοποιείται συχνά ως καλλιέργεια κάλυψης. Επίσης, απελευθερώνει άζωτο στο έδαφος.
Ως καλλωπιστικό. Για αυτόν τον σκοπό χρησιμοποιείται μια νέα σταθεροποιημένη ποικιλία H. vulgare (H. vulgare variegate) (10).

Πριν από μερικά χρόνια το κριθάρι χρησιμοποιούνταν και ως μονάδα μέτρησης (τρεις κόκκοι κριθαριού ορίζονταν ως μια ίντσα) (Long, 1842).

Βιβλιογραφία

Badr, A., Müller, K., Schäfer-Pregl, R., El Rabey, H., Effgen, S., Ibrahim, H., et al. (2000). On the origin and domestication history of barley (Hordeum vulgare). Mol. Biol. Evol. 17, 499–510. doi: 10.1093/oxfordjournals.molbev.a026330
Ball, D.M., Hoveland, C.S. and Lacefield, G.D. (1998). Southern forages. 2nd ed. Potash and Phosphate Inst. and Foundation for Agronomic Research, Norcross, GA.
Carena, M.J. (2009). Handbook of plant breeding: cereals. 1st ed. Springer, New York.
Harlan, J.R. (1979). On the origin of barley. In: Barley: origin, botany, culture, winter hardiness, genetics utilization, pests. USDA Agriculture Handbook 338. Washington, DC.
Long, G. (1842). “The Penny Cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge. Vol. 26, Ungulata – Wales”. The Penny Cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge. C. Knight. p. 436.
Radford, A.E., Ahles H. F., and Bell, C. R. (1968). Manual of the vascular flora of the Carolinas. Univ. of North Carolina Press, Chapel Hill.
Vitkauskaite, G., Venskaityte, L. (2011) Differences between C3 (Hordeum vulgare L.) and C4 (Panicum miliaceum L.) plants with respect to their resistance to water deficit. Žemdirbystė=Agriculture,vol.98,No.4,p.349‒356.

Ιστορία, Θρεπτική Αξία και Γενικές Πληροφορίες για το Κριθάρι

Αρχές για την Επιλογή της Καλύτερης Ποικιλίας Κριθαριού

Προετοιμασία Εδάφους και Απαιτήσεις Εδάφους και Σποράς στην Καλλιέργεια Κριθαριού

Απαιτήσεις και Μέθοδοι Άρδευσης στην Καλλιέργεια Κριθαριού

Απαιτήσεις και Μέθοδοι Λίπανσης στην Καλλιέργεια Κριθαριού

Ασθένειες και Παράσιτα στην Καλλιέργεια Κριθαριού

Απόδοση, Συγκομιδή και Αποθήκευση του Κριθαριού

Διαχείριση Ζιζανίων στην Καλλιέργεια Κριθαριού

Tags: Hordeum vulgare κριθάρι

Συντακτική Ομάδα Wikifarmer

Εγκεκριμένος

Το Wikifarmer είναι μια παγκόσμια διαδικτυακή πλατφόρμα που έχει ως όραμα και στόχο να στηρίξει και να ενδυναμώσει τους αγρότες, προσφέροντας δωρεάν πρόσβαση σε σχετικό εκπαιδευτικό υλικό καθώς και στην εγχώρια και παγκόσμια αγορά ώστε να πουλήσουν τα προιόντα τους σε δίκαιες τιμές.

Εντάξου στην συντακτική μας ομάδα

Γίνε μέλος της ομάδας του Wikifarmer ως συντάκτης στην μεγαλύτερη πλατφόρμα του γεωργικού κλάδου, με κείμενα που δημιουργούνται από τους ίδιους τους χρήστες και βοήθησε τους αγρότες να αναβαθμίσουν βιώσιμα την παραγωγή τους.

Υποβολή άρθρου