Η Αυθεντικότητα των Τροφίμων και ο Ρόλος της στη Γεωργία

Η απάτη στα τρόφιμα είναι μια απειλή που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων. Το ζήτημα αυτό επηρεάζει ολόκληρο τον γεωργικό τομέα, επηρεάζοντας τις αποφάσεις, διαμορφώνοντας τις αξίες και επηρεάζοντας τη φήμη των εταιρειών. Καθώς εξερευνούμε το πολύπλοκο δίκτυο των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού, είναι σαφές ότι η διασφάλιση για την αυθεντικότητα τροφίμων, είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ.

Σε αυτό το σημείο η κατανόηση της απάτης στα τρόφιμα στη γεωργία αποκτά ζωτική σημασία.

Φανταστείτε έναν αγρότη που εργάζεται ακούραστα κάτω από τον ήλιο, καλλιεργώντας προσεκτικα τα χωράφια του. Δυστυχώς, τα προϊόντα τους μπορεί να υπόκεινται σε απάτη τροφίμων – (σκόπιμη παραποίηση των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος διατροφής). Η απάτη στα τρόφιμα αποτελεί απειλή για ολόκληρη τη βιομηχανία τροφίμων και τη γεωργία, καθώς μπορεί να επηρεάσει αποφάσεις αλλά και τη φήμη των εταιριών.

Το προσχέδιο CWA 17369:2019 (Αυθεντικότητα και απάτη στην αλυσίδα ζωοτροφών και τροφίμων – Έννοιες, όροι και ορισμοί) βρίσκεται στο τελικό στάδιο για να γίνει κανόνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN). Είναι απαραίτητο για την κατανόηση της απάτης στα τρόφιμα, με εστίαση στα χαρακτηριστικά και τους ισχυρισμούς σχετικά με τα προϊόντα τροφίμων. Το CWA 17369:2019 είναι ένα ευρωπαϊκό πρότυπο που ορίζει όρους και έννοιες που σχετίζονται με την απάτη στα τρόφιμα σε ένα ιεραρχικό σύστημα. Η τυποποίηση συντονίστηκε στο πλαίσιο των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων Authent-Net και FoodIntegrity. Το πρότυπο αυτό αποτελεί ένα κρίσιμο αρχικό μέτρο για την παγκόσμια τυποποίηση των εν λόγω όρων. Το σύστημά του προτύπου αναγνωρίζει την απάτη στα τρόφιμα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της αντιμετώπισης της αυθεντικότητας και της αυθεντικοποίησης τους. Για την προστασία της αξίας των γεωργικών προϊόντων, είναι σημαντικό να προσδιοριστεί ποια προϊόντα διατρέχουν κίνδυνο. Μετά τον εντοπισμό των κινδύνων, οι προσεκτικά επιλεγμένες αναλυτικές μέθοδοι μπορούν να απαντήσουν σε βασικά ερωτήματα σχετικά με την αυθεντικότητα. Η απόφαση σχετικά με την επιλογή των κατάλληλων μεθόδων ελέγχου βασίζεται στο αν η μέθοδος ελέγχου είναι κατάλληλη για το συγκεκριμένο προϊόν, αν είναι επίσημα διαπιστευμένη και αν το όριο ανίχνευσής της είναι επαρκές για τον εντοπισμό πιθανής νοθείας. Ένα πρόγραμμα ελέγχου γνησιότητας βασίζεται στην απάντηση αυτών των ερωτημάτων. Η ακρίβεια είναι το κλειδί για την εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος ελέγχου στα τρόφιμα και τη γεωργία. Είναι κρίσιμο να καθοριστεί πότε, πού, πόσο συχνά και για πόσο χρονικό διάστημα θα πρέπει να γίνονται αναλυτικές δοκιμές. Επιπλέον, οι αγρότες και  όσοι εμπλέκονται με τη γεωργίας πρέπει να εξετάσουν τα αποτελέσματα των δοκιμών. Αυτό περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των ενεργειών που πρέπει να γίνουν σε περίπτωση που διαπιστωθεί νοθεία και κατά πόσον τα αναλυτικά αποτελέσματα μπορούν να δώσουν πληροφορίες για το περιστατικό.

Η αποτελεσματικότητα ενός προγράμματος ελέγχου αυθεντικότητας  εξαρτάται από την ικανότητά του να χρησιμοποιεί μια σειρά προηγμένων αναλυτικών μεθόδων. Η διαπίστευση εξασφαλίζει ότι τα ευρήματα είναι αξιόπιστα και διεθνώς αναγνωρισμένα. Λόγω της πολυπλοκότητας των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων, οι μέθοδοι ελέγχου πρέπει να υπερβαίνουν την παροχή βασικών ποιοτικών ή ποσοτικών αποτελεσμάτων. Νέες μέθοδοι δακτυλικών αποτυπωμάτων ή μέθοδοι διαλογής, παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιούνται στις εγκληματολογικές έρευνες, μπορούν να παρέχουν πειστικά στοιχεία για την υποστήριξη ή την απόρριψη μιας υπόθεσης, όπως για παράδειγμα, για την επαλήθευση της γεωγραφικής προέλευσης των γεωργικών προϊόντων.

Η εξέλιξη της πιστοποίησης τροφίμων στη γεωργία

Τα τελευταία χρόνια, τα πρότυπα πιστοποίησης τροφίμων στη γεωργία έχουν εξελιχθεί για την καταπολέμηση της απάτης στα τρόφιμα. Οι νέες εκδόσεις των προτύπων περιλαμβάνουν πλέον ολοκληρωμένες απαιτήσεις για την αξιολόγηση του κινδύνου απάτης στα τρόφιμα, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Ασφάλεια των Τροφίμων (GFSI). Οι εταιρείες είναι πλέον υποχρεωμένες να συμπεριλαμβάνουν μέτρα ενάντια του κινδύνου απάτης στα τρόφιμα στο σχέδιο περιορισμού κινδύνων.. Η ανάλυση κινδύνου αποτελεί κρίσιμη πτυχή αυτής της προσέγγισης, μειώνοντας την πιθανότητα  περιστατικών απάτης τροφίμων. Αρχικά, ο έλεγχος της αυθεντικότητας   τροφίμων αντιμετώπιζε βασικά ζητήματα με τη χρήση της μέχρι τότε διαθέσιμης τεχνολογίας. Ωστόσο, το πεδίο έχει έκτοτε αναβαθμιστεί  και ο κλάδος έχει πλέον πρόσβαση σε πληθώρα τεχνικών, συμπεριλαμβανομένων στοχευμένων και μη στοχευμένων αναλύσεων προϊόντων, για την άμεση αντιμετώπιση των προκλήσεων.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου του συνεχώς μεταβαλλόμενου νομοθετικού πλαισίου στα τρόφιμα. Λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών των καταναλωτών και της βιομηχανίας τροφίμων σχετικά με την απάτη στα τρόφιμα, το νομοθετικό πλαίσιο για τον έλεγχο της γνησιότητας των τροφίμων υφίσταται σημαντικές και συνεχείς αλλαγές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) δημιούργησε μια τεχνική επιτροπή (TC 460 – Αυθεντικότητα τροφίμων) που ασχολείται με την τυποποίηση αναλυτικών μεθόδων για την επαλήθευση της αυθεντικότητας των τροφίμων και την αξιολόγηση των δεδομένων.

Οι επιτροπές της CEN/TC 460 αναπτύσσουν μεθόδους σταθερών ισοτόπων, μοριακές μεθόδους και μεθόδους NMR. Οι μέθοδοι που τυποποιούνται από την CEN/TC 460 μπορούν να βοηθήσουν τη βιομηχανία τροφίμων έτσι ώστε κατά τον έλεγχο των τροφίμων να αποφεύγονται αντικρουόμενα αποτελέσματα από διαφορετικές μεθόδους. Στόχος είναι η δημιουργία προτύπων για την αυθεντικότητα τροφίμων στα αγγλικά που θα αναγνωρίζονται ευρέως στα κράτη μέλη της CEN.

Οι αναλυτικές μέθοδοι ελέγχου διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της συμμόρφωσης της βιομηχανίας τροφίμων με το συνεχώς εξελισσόμενο νομοθετικό πλαίσιο, ιδίως όσον αφορά την υπεύθυνη προμήθεια, τη βιωσιμότητα, το τρίπτυχο Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση (ESG) και τις αλυσίδες εφοδιασμού χωρίς καταναγκαστική εργασία. 

Οι μέθοδοι αυτές παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεση, την προέλευση, τη φυσικότητα και τα χαρακτηριστικά των γεωργικών προϊόντων, επιτρέποντας στους ενδιαφερόμενους φορείς να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με τα αυστηρά πρότυπα και τους κανονισμούς. Στον χώρο του εφοδιασμού, οι αναλυτικές δοκιμές επιτρέπουν την επαλήθευση των ισχυρισμών σχετικά με την προέλευση και τις πρακτικές παραγωγής των συστατικών. Αυτή η διαφάνεια είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των ανησυχιών που σχετίζονται με την δεοντολογία, τις δίκαιες εργασιακές πρακτικές και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Χρησιμοποιώντας προηγμένες μεθόδους ελέγχου, οι εταιρείες μπορούν να πιστοποιήσουν την ακεραιότητα των εφοδιαστικών τους αλυσίδων, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη μεταξύ των καταναλωτών και των ενδιαφερομένων μερών. Επιπλέον, αξιολογώντας παράγοντες όπως το αποτύπωμα άνθρακα, η χρήση νερού και η παραγωγή αποβλήτων, οι εταιρείες μπορούν να εντοπίσουν τομείς για βελτίωση και να εφαρμόσουν στρατηγικές για την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος. Αυτή η προληπτική προσέγγιση ευθυγραμμίζεται με τις αρχές του τρίπτυχου ESG και τις αρχές της βιωσιμότητας, αποδεικνύοντας τη δέσμευση για περιβαλλοντική μέριμνα και κοινωνική υπευθυνότητα.

Συνολικά, οι αναλυτικές μέθοδοι ελέγχου για την αυθεντικότητα τροφίμων χρησιμεύουν ως ακρογωνιαίος λίθος της υπεύθυνου εφοδιασμού, της βιωσιμότητας, του τρίπτυχου Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση ( ESG ) και των αλυσίδων εφοδιασμού χωρίς καταναγκαστική εργασία, παρέχοντας στη βιομηχανία τροφίμων τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται στις εξελισσόμενες νομοθετικές απαιτήσεις, διατηρώντας παράλληλα τις ηθικές αξίες και τις κοινωνικές προσδοκίες.

Γεφύρωση του Χάσματος: Από τη Γεωργία στην Εμπιστοσύνη των Καταναλωτών

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η συγκέντρωση της προσοχής των καταναλωτών μέσω ισχυρισμών αυθεντικότητας που αφορούν τα προϊόντα τρόφιμων και τη γεωργία γίνεται όλο και πιο δύσκολη λόγω της αυξανόμενης δυσπιστίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η εφαρμογή ενός προγράμματος πιστοποίησης της γνησιότητας των τροφίμων στα τρόφιμα και τη γεωργία μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την προστασία μιας επιχείρησης. Επιτρέπει στις εταιρείες να διατηρήσουν, να ενισχύσουν ή ακόμη και να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα προϊόντα τους, παρέχοντας αποδείξεις γνησιότητας απευθείας στον καταναλωτή.

Συμπέρασμα: Ανάπτυξη Εμπιστοσύνης στη Γεωργία

Καθώς εξελίσσεται η βιομηχανία τροφίμων και η γεωργία, αυξάνεται και η απειλή της απάτης στα τρόφιμα. Για να διασφαλιστεί η αξία των γεωργικών προϊόντων, οι αγρότες, οι μεταποιητές, τα ενδιαφερόμενα μέρη και οι ρυθμιστικοί φορείς πρέπει να συνεργαστούν. Η εφαρμογή ισχυρών προγραμμάτων ελέγχου, η τήρηση διεθνών προτύπων και η συνεργασία σε παγκόσμια κλίμακα αποτελούν βασικά βήματα για την ενίσχυση της γεωργικής βιομηχανίας έναντι των δόλιων επιπτώσεων της απάτης στα τρόφιμα. Υιοθετώντας αναλυτικές μεθόδους προσαρμοσμένες στο απαιτούμενο πλαίσιο και υιοθετώντας την καινοτομία, μπορούμε να καλλιεργήσουμε την εμπιστοσύνη προς τον αγροδιατροφικό τομέα και να διασφαλίσουμε τη γνησιότητα των αγαθών που παρέχει η Γη μας.

Για περισσότερες πληροφορίες

Απάτη και Νοθεία στα τρόφιμα – Πρακτικές και Παραδείγματα Νοθείας Τροφίμων