Επιλογή Κατάλληλης Ποικιλίας Ηλίανθου

Τι πρέπει να λάβω υπόψη κατά την επιλογή μια ποικιλίας ηλίανθου;

Σήμερα, οι περισσότεροι σπόροι ηλίανθου στην αγορά είναι υβρίδια. Υπό αυτή την έννοια, ένας σπόρος που συλλέγεται στο χωράφι είναι λιγότερο παραγωγικός και ο γεωργός πρέπει να αγοράζει νέους σπόρους κάθε χρόνο. Αυτό ώθησε τις εταιρείες βελτίωσης να επενδύσουν ισχυρά στην έρευνα και την ανάπτυξη υβριδίων για διαφορετικά κλίματα, με καλά αγρονομικά χαρακτηριστικά και αντοχή στο βιοτικό και αβιοτικό στρες. Η επιλογή του σωστού υβριδίου είναι βασικός παράγοντας για την επιτυχημένη καλλιέργεια ηλίανθου.

Η χρήση του τελικού προϊόντος είναι το πρώτο θέμα που πρέπει να εξετάσουν οι αγρότες. Η συντριπτική πλειονότητα των εμπορικών υβριδίων ηλίανθου είναι ελαιούχοι τύποι, ενώ τα βρώσιμα υβρίδια αποτελούν μια εξειδικευμένη αγορά. Σε πολλές περιπτώσεις, οι βιομηχανίες παραγωγής ηλιελαίου δημοσιεύουν λίστες που περιέχουν τα υβρίδια που προτιμούν και συχνά δίνεται ένα μπόνους για τα συγκεκριμένα υβρίδια. Συνήθως, πρόκειται για υβρίδια hi-oleic, τα οποία έχουν υψηλά επίπεδα μονοακόρεστων λιπαρών, ένα χαρακτηριστικό που αναζητά η βιομηχανία παραγωγής ελαίου.

Όσον αφορά τον τόπο καλλιέργειας, ο αγρότης θα πρέπει να εξετάσει αρκετά πράγματα για την επιλογή του σωστού υβριδίου. Οι κλιματικές συνθήκες της περιοχής θα επηρεάσουν κάθε στάδιο της καλλιέργειας. Περιληπτικά, η καλλιέργεια θα χρειαστεί μέση θερμοκρασία πάνω από 10oC μετά τη σπορά για καλή βλάστηση και γρήγορη ανάπτυξη. Σημαντικό είναι επίσης να μην εκτεθεί σε υπερβολική ζέστη, αλλά να υπάρχει σχετικά χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία κατά την περίοδο της ανθοφορίας, για να γίνει επιτυχώς η επικονίαση. Επίσης, ξηρές συνθήκες θα χρειαστούν και κατά τη φάση της ξήρανσης μέχρι τη συγκομιδή. Ανάλογα με τις διάφορες χρονικές στιγμές αυτών των καιρικών συνθηκών, θα πρέπει να αποφασιστεί η πρωιμότητα του επιλεγμένου υβριδίου. Οι περιοχές πιο κοντά στον ισημερινό τείνουν να επιλέγουν όψιμα υβρίδια, καθώς οι θερμές περίοδοι του έτους παρατείνονται. Βέβαια, και σε πολλές περιοχές με μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη, επιλέγονται επίσης όψιμα υβρίδια, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις η ξήρανση των σπόρων μετά τη συγκομιδή είναι απαραίτητη.

Οι συνθήκες αβιοτικού στρες θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή του σωστού υβριδίου. Ο ηλίανθος είναι ένα φυτό γνωστό για την ανθεκτικότητά του στην ξηρασία. Ωστόσο, ορισμένα υβρίδια τείνουν να έχουν πιο σταθερές αποδόσεις ακόμη και σε πολύ ξηρές περιόδους. Σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο ισχυρών καλοκαιρινών καταιγίδων, θυελλών και ισχυρών ανέμων, θα πρέπει να καλλιεργούνται κοντύτερα υβρίδια που αντέχουν αυτές τις συνθήκες. Επί του παρόντος, υπάρχουν πολλά υβρίδια ημινάνα (semi-dwarf) στην αγορά.

Οι συνθήκες βιοτικού στρες είναι πιο συχνές σε περιοχές όπου καλλιεργείται ηλίανθος για πολλά χρόνια συνεχόμενα. Τα παθογόνα και τα παράσιτα διαχειμάζουν σε υπολείμματα του φυτού ή στο έδαφος και μπορούν να εξαπλωθούν σε κοντινά χωράφια μέσω γεωργικών μηχανημάτων, μέσω του ανέμου, αλλά και του νερού. Μυκητιακές ασθένειες όπως το Phomopsis, το Phoma, το Sclerotinia και το Plasmopara προσβάλλουν συχνά την καλλιέργεια και μειώνουν την παραγωγή. Σε περιοχές με ιστορικό της ασθένειας συνίσταται η επιλογή υβριδίων που έχουν καλή αντοχή στο εκάστοτε παθογόνο. Αυτό θα μειώσει το κόστος παραγωγής, καθώς θα απαιτηθούν λιγότερες ή και καθόλου εφαρμογές μυκητοκτόνων, ενώ θα αυξηθούν οι αναμενόμενες αποδόσεις.

Η οροβάγχη (Orobanche cumana) είναι, απο οικονομικής απόψεως, το πιο σημαντικό παράσιτο του ηλίανθου, καθώς μπορεί να προκαλέσει σημαντική μείωση απόδοσης. Όταν οι σπόροι του ηλίανθου φυτρώσουν, το παθογόνο προσκολλάται στα υπόγεια μέρη του ηλίανθου και τρέφεται από τον ίδιο τον ηλίανθο (ξενιστής). Εάν προσβληθεί ένα χωράφι, είναι εξαιρετικά δύσκολο να καθαριστεί, καθώς οι σπόροι μπορούν να επιβιώσουν στο έδαφος για έως και 10 χρόνια. Αρκετές φυλές οροβάγχης (Α – Η) είναι γνωστές. Για κάθε φυλή, πρέπει να υπάρχει ένα διαφορετικό γονίδιο αντίστασης στο γενετικό υπόβαθρο του υβριδίου, για να εμφανίσει το την αντίστοιχη αντοχή. Για αυτόν τον λόγο, οι καλλιεργητές μιας περιοχής πρέπει να γνωρίζουν τη φυλή της οροβάγχης που τους αφορά για να κάνουν τη σωστή επιλογή υβριδίου. Αν και η επιλογή ενός ανθεκτικού υβριδίου συχνά δεν εξαλείφει τον κίνδυνο εμφάνισης της οροβάγχης, αποτελεί ουσιαστικό μέρος της αντιμετώπισης μιας υπάρχουσας προσβολής. Η ανάπτυξη ανεκτικών στα ζιζανιοκτόνα και ανθεκτικών στα ζιζανιοκτόνα υβριδίων στις αρχές του 21ου αιώνα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο της οροβάγχης.

Όσον αφορά τις γεωργικές πρακτικές, οι αγρότες μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε απλά υβρίδια και σε ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα υβρίδια, τα οποία αντέχουν στην εφαρμογή ορισμένων μη εκλεκτικών ζιζανιοκτόνων πλατύφυλλων και χόρτων.

Υπάρχουν δύο τύποι ανθεκτικότητας στους ηλίανθους. Η τεχνολογία που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά ονομάζεται Clearfield®. Tα φυτά που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία διαθέτουν ένα ειδικό γονίδιο ανθεκτικότητας που προέρχεται από έναν άγριο συγγενή του Helianthus anuus. Η καλλιέργεια μπορεί να αντέξει την εφαρμογή οποιουδήποτε ζιζανιοκτόνου με το δραστικό συστατικό imazamox (π.χ. Pulsar). Η δεύτερη γενιά αυτής της τεχνολογίας έχει παρουσιαστεί την τελευταία δεκαετία. Τα υβρίδια Clearfield+® αντέχουν σε σημαντικά μεγαλύτερη δόση imazamox, βοηθώντας καλλιεργητές που τα χωράφια τους περιέχουν ζιζάνια, τα οποία είναι δύσκολο να ελεγχθούν.

Η δεύτερη τεχνολογία ανθεκτικότητας ονομάζεται ExpressSun® και παρέχει στα υβρίδια ηλίανθου ανθεκτικότητα στο δραστικό συστατικό των ζιζανιοκτόνων σουλφονυλουρίας, το tribenuron-methyl. Επειδή το εμπορικό σήμα ExpressSun® μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από την πρώτη εταιρεία που εισήγαγε αυτήν την τεχνολογία, οι εταιρείες που παράγουν υβρίδια ανθεκτικά στο tribenuron-methyl άρχισαν να χρησιμοποιούν τη λέξη Sulfo ως αναγνωριστικό.

Εάν επιλεχθεί ένα απλό υβρίδιο, τα πλατύφυλλα ζιζάνια μπορούν να αντιμετωπιστούν με χρήση ζιζανιοκτόνων πριν απο την σπορά ή πριν απο την φύτρωση. Μηχανικά, τα ζιζάνια ελέγχονται συνήθως με άροση σε λωρίδες μεταξύ των σειρών, απο την στιγμή που τα φυτά έχουν 4 πραγματικά φύλλα και μετά. Τα ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα υβρίδια μπορούν να προσφέρουν ασφάλεια στους αγρότες όταν εμφανίζονται ζιζάνια που είναι δύσκολο να ελεγχθούν ή οι καιρικές συνθήκες δεν είναι κατάλληλες για την εφαρμογή ζιζανιοκτόνων πριν την σπορά ή πριν την φύτρωση. Τα απλά υβρίδια αποτελούν εξαιρετική επιλογή για περιοχές με χαμηλή ή μέτρια πιθανότητα εμφάνισης ζιζανίων, όπου εφαρμόζονται συστήματα αμειψισποράς. Υπάρχουν πολλά απλά υβρίδια που δημιουργούνται τις τελευταίες δεκαετίες με εξαιρετική δυνατότητα απόδοσης και αντοχή στο βιοτικό και αβιοτικό στρες. Είναι σημαντικό να λεχθεί ότι οι τεχνολογίες Clearfield® και ExpressSun® έχουν τον ίδιο τρόπο δράσης, αναστέλλοντας τη σύνθεση ακετολακικού (αναστολείς ALS). Έτσι, η εναλλαγή μεταξύ των υβριδίων αυτών των δύο τεχνολογιών δεν εξαλείφει τον κίνδυνο της πίεσης επιλογής που θα μπορούσε να οδηγήσει στην εμφάνιση ανθεκτικών ζιζανίων.

Πηγές

1. https://agriculture.basf.us/crop-protection/products/herbicides/clearfield.html
2. Clearfield® Plus Production System for Sunflower (https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.agricol.co.za/wp-content/uploads/2017/09/Clearfield-Plus-Sunflower.pdf&ved=2ahUKEwj-5rj0uY_4AhXqS_EDHaYEAdwQFnoECAUQAQ&usg=AOvVaw2o9f2rZJBKq1MRlh1vxPNk)
3. Imazamox,Massachusetts Department of Agriculture Division of Crop and Pest Services and Massachusetts Department of Environmental Protection Office of Research and Standards, 2014 (https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.mass.gov/doc/imazamox/download&ved=2ahUKEwixubnJxZT4AhVBDewKHXPSA5MQFnoECAMQAQ&usg=AOvVaw3YpxumgGmfon2Kdc_xd1Et
4. Gulya T.J., Mathew F., Harveson R., Markell S., Block C. (2016) Diseases of Sunflower. In: McGovern R., Elmer W. (eds) Handbook of Florists’ Crops Diseases. Handbook of Plant Disease Management. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-32374-9_27-1
5. Saul, Wolf-Christian et al. (2017), Data from: Assessing patterns in introduction pathways of alien species by linking major invasion databases, Dryad, Dataset, https://doi.org/10.5061/dryad.m93f6
6. Louarn, J., Boniface, M. C., Pouilly, N., Velasco, L., Pérez-Vich, B., Vincourt, P., & Muños, S. (2016). Sunflower resistance to broomrape (Orobanche cumana) is controlled by specific QTLs for different parasitism stages. Frontiers in plant science, 7, 590

Ηλίανθος: Ιστορία, Χρήσεις και Γενικές Πληροφορίες

Επιλογή Κατάλληλης Ποικιλίας Ηλίανθου

Προετοιμασία Εδάφους και Απαιτήσεις Εδάφους και Σποράς στην Καλλιέργεια Ηλίανθου

Απαιτήσεις Άρδευσης στην Καλλιέργεια Ηλίανθου

Απαιτήσεις Λίπανσης στην Καλλιέργεια Ηλίανθου

Διαχείριση Ζιζανίων στην Καλλιέργεια Ηλίανθου

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Ηλίανθου

Απόδοση, Συγκομιδή και Αποθήκευση του Ηλίανθου