Επαγγελματική καλλιέργεια φασκόμηλου – Πώς να καλλιεργήσετε φασκόμηλο για κέρδος

Επαγγελματική καλλιέργεια φασκόμηλου  – Περίληψη

 

Η εμπορική καλλιέργεια φασκόμηλου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η καλλιέργεια διαρκεί από 6 έως 10 χρόνια ή και περισσότερο και μπορεί να δώσει προϊόντα που μπορούν να στοχεύσουν διαφορετικές βιομηχανίες και πελάτες. Νωπά και αποξηραμένα φύλλα προστίθενται σε λουκάνικα, κρέας, ψάρι, σαλάτες και διάφορα άλλα τρόφιμα. Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο του φασκόμηλου αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως ένα αξιοσέβαστο προϊόν που χρησιμοποιείται σε βιομηχανίες αρωμάτων, καλλυντικών, προσωπικής υγιεινής και απωθητικών. Κάτω από ειδικό χειρισμό, το φυτό μπορεί να συγκομιστεί 2 ή και 3 φορές το χρόνο (από το δεύτερο έτος και μετά), καθιστώντας την ως μια κερδοφόρα ειδική καλλιέργεια, εφόσον οι τοπικές συνθήκες είναι βέλτιστες.

Δείτε Τιμές Χονδρικής για Αιθέρια Έλαια

Κλιματικές Απαιτήσεις και Απαιτήσεις Εδάφους στην καλλιέργεια Φασκόμηλου

Το φασκόμηλο είναι ένα ανθεκτικό και ευπροσάρμοστο φυτό που μπορεί και ευδοκιμεί ακόμα και σε φτωχό έδαφος. Τα φυτά φασκόμηλου μπορούν να αναπτυχθούν και να δώσουν μέση απόδοση σε σχεδόν όλα τα καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Μπορούν να αντέξουν pH από 5,5 έως 8. Ωστόσο, οι καλύτερες αποδόσεις συχνά επιτυγχάνονται σε εδάφη με pH κοντά στο 7 και με πολύ καλή αποστράγγιση.

Το κλίμα είναι ο σημαντικότερος περιοριστικός παράγοντας κατά την καλλιέργεια του  φασκόμηλου. Το φυτό προέρχεται από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και προτιμά το μεσογειακό κλίμα, με ήπιους χειμώνες και μεγάλα καλοκαίρια. Ωστόσο, μπορεί να αντέξει το κρύο για λίγες μέρες (-10oC για περίπου μία εβδομάδα). Επιπλέον, μπορεί να ευδοκιμήσει σε υψόμετρα έως 1500 μέτρα. Το κοινό φασκομηλο ανθίζει σε ηλιόλουστες θέσεις ενώ μπορεί επίσης να καλλιεργηθεί σε οροπέδια. Η βέλτιστη θερμοκρασία του εδάφους για το φασκόμηλο είναι μεταξύ 15-21 °C.

Πολλαπλασιασμός Φασκόμηλου – Ποσότητες σποράς ανά στρέμμα

Το κοινό φασκόμηλο μπορεί να πολλαπλασιαστεί είτε α) με απ’ ευθείας σπορά στον αγρό, β)  με σπορά σε γλάστρες και μετά μεταφύτευση, και γ) με μοσχεύματα. Ο πολλαπλασιασμός με σπόρους, ξεκινά συνήθως με σπορά σε προστατευμένο εσωτερικό χώρο στις αρχές της άνοιξης (Μάρτιος) και η μεταφύτευση πραγματοποιείται μετά το πέρας του τελευταίου παγετού κατά το τέλος της άνοιξης. Ωστόσο, ορισμένοι παραγωγοί προτιμούν να μεταφυτεύουν τα φυτά το φθινόπωρο. Κατά γενικό κανόνα, οι παραγωγοί βοτάνων προτιμούν τον αγενή πολλαπλασιασμό σε σχέση με την εγγενή αναπαραγωγή (με σπόρους), διότι αυτός ο τρόπος εξασφαλίζει την παραγωγή κλώνων της μητρικής ποικιλίας. Ωστόσο, το Salvia officinalis και ορισμένα άλλα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά επίσης πολλαπλασιάζονται από σπόρους σε μεγάλη κλίμακα. Οι σπόροι φασκόμηλου γενικά είναι μεγαλύτεροι σε σύγκριση με αυτούς της λεβάντας και του θυμαριού. Βλαστάνουν με σχετική ευκολία, εφόσον εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες συνθήκες.

Απ’ ευθείας σπορά Φασκόμηλου

Αν σπείρουμε απευθείας στον αγρό μας, θα χρειαστούμε 40-50g σπόρων φασκόμηλου ανά στρέμμα (1 στρέμμα = 1000 τετραγωνικά μέτρα). Σε περίπτωση άμεσης σποράς, θα χρειαστεί να κάνουμε ξεβοτάνισμα σχεδόν κάθε εβδομάδα, καθώς θα αναπτύσσονται ζιζάνια μεταξύ των φυτών μας. Θα πρέπει επίσης να αραιώσουμε τα φυτά, έτσι ώστε τελικά να αφήσουμε τον κατάλληλο αριθμό φυτών ανά στρέμμα, κάτι που θα βελτιώσει τον αερισμό της καλλιέργειας και την καλή τους υγεία γενικότερα.

Πολλαπλασιασμός Φασκόμηλου με μοσχεύματα

Αν σκοπεύουμε να φυτέψουμε κατά τη διάρκεια της άνοιξης, τα μοσχεύματα θα πρέπει να ληφθούν περί τα τέλη του φθινοπώρου σε μήκος 10-12 cm. Η διαδικασία ριζοβολίας θα διαρκέσει φυσιολογικά περίπου 5-6 μήνες. Μπορούμε να κόψουμε μερικά φύλλα την άνοιξη όταν το φυτό θα έχει αναπτυχθεί, προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι νεαροί βλαστοί να μεγαλώσουν περαιτέρω και να αναπτύξουν δυνατότερη γεύση.

Φύτευση Κοινού Φασκόμηλου – Αριθμός  Φυτών ανά στρέμμα

Κατά τη μεταφύτευση φυτών φασκόμηλου στον αγρό, η μέση απόσταση μεταξύ των σειρών μπορεί να είναι 75-90 cm, ενώ μεταξύ των φυτών επί τη γραμμής μπορεί να είναι 60-70 cm. Οι αποστάσεις φύτευσης εξαρτώνται από την επιλεγμένη ποικιλία. Για παράδειγμα, μπορούμε να φυτεύσουμε ποικιλίες με μικρότερο μέγεθος φυτών σε περίπου 30 cm απόσταση και ποικιλίες με μεγαλύτερα φυτά σε περίπου 80 cm απόσταση. Ο  μέσος πληθυσμός φυτών φασκόμηλου είναι 1.200 – 2.400 φυτά / στρέμμα. Η πυκνότητα ποικίλει επίσης ανάλογα με τον τύπο του εδάφους. Για παράδειγμα, αν έχουμε φτωχό έδαφος, τότε κανονικά θα χρειαστεί να αυξήσουμε τον αριθμό των φυτών ανά στρέμμα ώστε να μεγιστοποιήσουμε την απόδοσή μας. Αντίθετα, εάν το έδαφος είναι πλούσιο, θα τοποθετήσουμε τα φυτά σε μεγαλύτερες αποστάσεις ώστε να τα ενθαρρύνουμε να αναπτύξουν μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια. Το υψόμετρο μπορεί επίσης να επηρεάσει τις αποστάσεις φύτευσης. Κατά γενικό κανόνα, φυτά φασκόμηλου σε μεγάλα υψόμετρα φυτεύονται πιο πυκνά, έτσι ώστε να μπορούν να προστατευτούν από τον κρύο άνεμο. Σε υγρές συνθήκες, είναι προτιμότερο να αφήνονται μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ των φυτών επί της σειράς και μεταξύ αυτών, έτσι ώστε να μεγιστοποιείται η κυκλοφορία του αέρα.

Άρδευση φασκόμηλου

Το φασκόμηλο μπορεί να καλλιεργηθεί σε περιοχές χωρίς πρόσθετη άρδευση ή λίπανση. Θεωρείται ξηρική καλλιέργεια και ορισμένοι γεωργοί έχουν αναφέρει ότι είναι σε θέση να συγκομίσουν υψηλότερης ποιότητας προϊόν σε ορισμένες ποικιλίες, όταν δεν ποτίζουν καθόλου.

Παρ ‘όλα αυτά, η άρδευση προωθεί την ταχεία αναγέννηση των φυτών, γεγονός που αποτελεί ιδανική συνθήκη εφόσον αναμένουμε περισσότερες από μία κοπές – συγκομιδές ετησίως. Επομένως, αν αποφασίσουμε να ποτίζουμε λαμβάνοντας όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, μπορούμε να επιτύχουμε δεύτερη ή και τρίτη συγκομιδή ανά καλλιεργητική περίοδο. Αν και το κοινό φασκόμηλο είναι ανεκτικό στην ξηρασία, η άρδευση μπορεί να βοηθήσει τα νεαρά φυτά να εγκατασταθούν και να δώσουν φύλλα πιο γρήγορα. Η στάγδην άρδευση χρησιμοποιείται ευρέως από την πλειοψηφία των παραγωγών, αλλά μπορούν να εφαρμοστούν και άλλες μέθοδοι άρδευσης όπως για παράδειγμα οι μικροεκτοξευτήρες.

Λίπανση φασκόμηλου

Το φασκόμηλο είναι γνωστό ότι μπορεί να καλλιεργηθεί σε μη γόνιμα εδάφη που χαρακτηρίζονται ως ακατάλληλα για πολλές άλλες καλλιέργειες. Σύμφωνα με αρκετούς παλιούς και έμπειρους αγρότες, το φασκόμηλο και η λεβάντα είναι παραδείγματα καλλιεργειών που δεν χρειάζονται καθόλου λίπασμα. Ωστόσο, οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες της αγοράς για φασκόμηλο στο σημερινό ανταγωνιστικό τοπίο απαιτούν τη λήψη ορισμένων μέτρων σχετικά με την καταγραφή, τη βελτίωση και τον εμπλουτισμό των θρεπτικών συστατικών του εδάφους, έτσι ώστε τα φυτά μας να είναι σε θέση να προσφέρουν υψηλές αποδόσεις για 10-12 χρόνια. Όπως συμβαίνει σε κάθε άλλη καλλιέργεια, δεν μπορεί να υπάρξει μια κοινή πρακτική λίπανσης, επειδή κάθε έδαφος είναι διαφορετικό και έχει διαφορετικές ανάγκες. Η διεξαγωγή αναλύσεων εδάφους μία φορά το χρόνο είναι εξαιρετικά σημαντική προκειμένου να εντοπιστούν ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών και να ληφθούν διορθωτικά μέτρα υπό την καθοδήγηση ενός αδειούχου γεωπόνου.

Ορισμένοι παραγωγοί φασκόμηλου αναφέρουν ότι η προσθήκη ενός ισορροπημένου λιπάσματος (N: P: K) 5: 5: 5 σε ποσότητες 31,8 κιλά ανά στρέμμα παρουσιάζει σημαντική αύξηση της απόδοσης φυτών, ειδικά όταν αναμένουμε πολλαπλές επεμβάσεις συγκομιδής ετησίως. Κανονικά, η ποσότητα αυτή συχνά μοιράζεται σε 2 ή 3 εφαρμογές, με την πρώτη να αρχίζει αμέσως μετά την πρώτη συγκομιδή.

Όταν καλλιεργούμε φασκόμηλο για το αιθέριο έλαιό του, μπορεί να χρειαστεί να εξετάσουμε την εφαρμογή διαφυλλικών λιπασμάτων (N: P: K 20:20:20) , καθώς και να χρησιμοποιήσουμε μυκόρριζες. Σύμφωνα με τη Society of Chemical Industry (1), ένας συγκεκριμένος τύπος μυκορριζικού αποικισμού σε συνδυασμό με την εφαρμογή διαφυλλικών λιπασμάτων είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της ποιότητας και της ποσότητας του αιθέριου ελαίου φασκόμηλου που συλλέχθηκε. Παρόλα αυτά, σε άλλα πειράματα (2), τα βιο-λιπάσματα (N fixer bacteria) δεν είχαν καμία επίδραση στην απόδοση ή στη χημική σύνθεση του παραγόμενου αιθέριου ελαίου.

Ωστόσο, αυτά είναι απλά κοινές πρακτικές που δεν πρέπει να ακολουθούνται χωρίς να κάνετε τη δική σας έρευνα. Κάθε έδαφος είναι διαφορετικό και έχει διαφορετικές ανάγκες. Τα δικά σας φυτά φασκόμηλου ίσως καταφέρουν να δώσουν υψηλότερες αποδόσεις σε αιθέριο έλαιο ή φυτικό υλικό μετά την εφαρμογή λιπασμάτων, ίσως πάλι και όχι. Μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές από έναν τοπικό αδειούχο γεωπόνο, αφού πρώτα πραγματοποιήσετε μια ανάλυση εδάφους.

Καταπολέμηση ζιζανίων στην καλλιέργεια φασκόμηλου

Δυστυχώς, τα φυτά φασκόμηλου συχνά υποφέρουν από ζιζάνια, τα οποία ανταγωνίζονται τα φυτά από άποψη χώρου, πρόσβασης στο ηλιακό φως, νερό και θρεπτικά συστατικά. Η παρουσία ζιζανίων θα έχει αρνητική επίδραση στην ποσότητα του νωπού φυτικού υλικού που συγκομίζεται καθώς και στην ποιότητα του αιθέριου ελαίου. Είναι απαραίτητη για όλους τους καλλιεργητές φασκόμηλου η ανάπτυξη μιας ορθής στρατηγική καταπολέμησης των ζιζανίων, η οποία μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών, το νομικό πλαίσιο, τα μέσα παραγωγής, τη βιομηχανία στην οποία στοχεύει το προϊόν κλπ. Η χειρωνακτική απομάκρυνση των ζιζανίων σε εβδομαδιαία βάση είναι σχεδόν απαραίτητη σε ορισμένες περιπτώσεις (βιολογική παραγωγή).

Μερικοί αγρότες φασκόμηλου καλύπτουν το τμήμα του εδάφους που βρίσκεται ανάμεσα στις σειρές των φυτών με ένα ειδικό μαύρο πλαστικό ματ. Καλύπτουν επίσης με αυτό το μαύρο κάλυμμα το διάστημα ανάμεσα στα νεαρά φυτά επί της ίδιας σειράς. Το μαύρο ματ εμποδίζει την ανάπτυξη ζιζανίων, ενώ παράλληλα αυξάνει τη θερμοκρασία του εδάφους.

Εχθροί και ασθένειες φασκόμηλου

Το κοινό φασκόμηλο συχνά υποφέρει από την παρουσία Αφίδων. Επιπλέον, το φυτό είναι ευαίσθητο στις σηψηρριζίες σε περιπτώσεις όπου το χώμα δεν είναι καλά στραγγιζόμενο και όταν υπεραρδεύουμε. Το κλειδί για την ανάπτυξη υγιών φυτών φασκόμηλου είναι η δημιουργία ενός αφιλόξενου περιβάλλοντος για τα παράσιτα. Για παράδειγμα, μπορούμε να καλλιεργήσουμε τα φυτά μας στον ήλιο. Μπορούμε να απομακρύνουμε τακτικά τυχόν λιμνάζοντα ύδατα, διατηρώντας το έδαφος επαρκώς στραγγιζόμενο. Μπορεί επίσης να χρειαστεί να απομακρύνουμε τυχόν νεκρά φύλλα ή λουλούδια. Μπορούμε επίσης να απομακρύνουμε τυχόν ανεπιθύμητα ζιζάνια που μπορούν να προσελκύσουν διάφορα έντομα. Αν έχετε λάβει όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις και το πρόβλημα παραμένει, μπορείτε να ζητήσετε συμβουλές από τον τοπικό σας γεωπόνο.

Συγκομιδή φασκόμηλου

Το Salvia officinalis συλλέγεται για τα φύλλα του (νωπό και ξηρό φυτικό υλικό) και για το αιθέριο έλαιό του. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να συγκομίσουμε τα φυτά 2 ή 3 φορές το χρόνο. Ωστόσο, η εκτέλεση πολλαπλών επεμβάσεων συγκομιδής ετησίως δεν είναι εύκολο έργο και απαιτεί εμπειρία. Μπορεί επίσης να απαιτήσει άρδευση και λίπανση μεταξύ των περιόδων συγκομιδής, έτσι ώστε να ενθαρρύνουμε τα φυτά να αναγεννηθούν γρήγορα. Μπορούμε να προχωρήσουμε σε πολλαπλές συνεδρίες συγκομιδής από το δεύτερο έτος και μετά.

Κάποια πειράματα (3) έδειξαν ότι η βέλτιστη ποιότητα και ποσότητα αιθέριου ελαίου επιτυγχάνεται όταν συγκομίζουμε κατά το στάδιο άνθησης και όχι κατά το βλαστικό στάδιο.

Σύμφωνα με άλλα πειράματα (4), η δεύτερη κοπή (συνήθως αργά το καλοκαίρι – Αύγουστο) δίνει σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις σε ξηρή μάζα και αιθέριο έλαιο από την πρώτη συγκομιδή, η οποία πραγματοποιείται αργά την άνοιξη – Μάιος. Γενικά, πρέπει να περιμένουμε το φυτό να σχηματίσει πολλά φύλλα πριν το συγκομίσουμε για πρώτη φορά.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι αγρότες συγκομίζουν φασκόμηλο κόβοντας με ψαλίδι ακριβώς κάτω από την πρώτη συστάδα φύλλων. Το φασκόμηλο μπορεί επίσης να συλλεχθεί μηχανικά μέσω μηχανών που είναι προσαρμοσμένα σε μικρά τρακτέρ. Αυτά τα μηχανήματα κόβουν τους μίσχους σε προκαθορισμένο μήκος ώστε να προωθήσουν τη νέα ανάπτυξη.

Τα φύλλα φασκόμηλου υπό κανονικές συνθήκες, αφυδατώνονται σχετικά γρήγορα, επειδή έχουν μικρή συγκέντρωση νερού. Μπορούν να χρειαστούν 2-3 εβδομάδες αν πρόκειται να διατεθούν ως φρέσκα βότανα και έως αρκετοί μήνες για τη διάθεσή τους σε αποξηραμένη μορφή. Μετά τη συγκομιδή, μπορούμε να αφυδατώσουμε τα κομμένα τμήματα σε σκιαζόμενη περιοχή ή σε ειδικό αφυγραντήρα. Το κάνουμε αυτό για να εμποδίσουμε τον αποχρωματισμό και να διασφαλίσουμε την υψηλή ποιότητα και τη συγκέντρωση του αιθέριου ελαίου.

Αποδόσεις φασκόμηλου σε φυτική μάζα και αιθέριο έλαιο

Το αιθέριο έλαιο που μπορείτε να εξαγάγετε από την ξηρή μάζα του φασκόμηλου εξαρτάται από την ποικιλία, τις μεθόδους καλλιέργειας (λίπανση, άρδευση κ.λπ.) και την ημερομηνία συγκομιδής.

Η μέση απόδοση ξηρής μάζας (φύλλα) για δύο συγκομιδές ανά έτος (για φυτά ηλικίας δύο ετών και άνω) είναι 700 kg ανά στρέμμα.

Από αυτό το φυτικό υλικό, μπορείτε να περιμένετε 0,8 έως 2 kg αιθέριου ελαίου ανά στρέμμα (1 στρέμμα = 1000 τετραγωνικά μέτρα). Αυτή η απόδοση είναι ετήσια (συνολική απόδοση ανά έτος) και κατανέμεται συνήθως μεταξύ δύο ή τριών συγκομιδών (τέλη άνοιξης έως αρχές φθινοπώρου). Τα στοιχεία αυτά προϋποθέτουν υγιή και ώριμα φυτά φασκόμηλου που διαχειρίζονται από έμπειρους καλλιεργητές.

Βιβλιογραφία

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/jsfa.3871

https://www.researchgate.net

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10412905.1997.9699457

http://www.hortorumcultus.actapol.net/volume2/issue2/abstract-85.html

https://www.rhs.org.uk/plants/details?plantid=6145

Οι συνεργάτες μας

Ενώνουμε τις δυνάμεις μας με Μ.Κ.Ο., Πανεπιστήμια και άλλους οργανισμούς παγκοσμίως ώστε μαζί να μπορέσουμε να επιτύχουμε τους κοινούς μας στόχους για βιωσιμότητα και ευημερία των ανθρώπων.