Εδαφοκάλυψη: πόσο σημαντική είναι για τις καλλιέργειες

Η εδαφοκάλυψη στην καλλιέργεια των κηπευτικών, και όχι μόνο, είναι μια πρακτική που χρησιμοποιείται συχνά από τους αγρότες. Ο κύριος λόγος για την ευρεία χρήση αυτής της πρακτικής είναι τα πολλά οφέλη που μπορεί να προσφέρει. 

Τι είναι στην ουσία η εδαφοκάλυψη;

Η εδαφοκάλυψη (ή mulching) χρησιμοποιεί υλικά όπως φύλλα και πλαστικό για να καλύψει την επιφάνεια του εδάφους και να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη των φυτών.  

Ποιοι είναι οι κυριότεροι τύποι εδαφοκάλυψης;

• Οργανική
• Ανόργανη

Η εδαφοκάλυψη με οργανικά υλικά αξιοποιεί υλικά που καθώς αποσυντίθενται, παρέχουν θρεπτικά συστατικά όπως κάλιο, άζωτο, φώσφορο και ιχνοστοιχεία στο έδαφος. Έτσι το έδαφος εμπλουτίζεται, το ποσοστό οργανικής ουσίας αυξάνει και ως αποτέλεσμα, βελτιώνεται η ικανότητά του εδάφους να συγκρατεί το νερό (ματαξύ άλλων).  

Υπο-κατηγορίες οργανικών εδαφοβελτιωτικών

• Πεσμένα φύλλα
• Κομμένο γρασίδι (χόρτα)
• Άχυρο
• Κομπόστ
• Κοπριά
• Υπολείμματα ξύλου (ροκανίδια και πριονίδια) 
• Σανό
• Υπολείμματα καλλιεργειών
• Τύρφη

Όταν αναφερόμαστε σε μη οργανική εδαφοκάλυψη εννοούμε υλικά που δεν μπορούν να διασπαστούν με την πάροδο του χρόνου- και πρόκειται μερικές φορές για τεχνητά προϊόντα. Αυτός ο τύπος εδαφοκάλυψης δεν βελτιώνει σε μεγάλο βαθμό την υγεία του εδάφους επειδή δεν απελευθερώνονται θρεπτικά συστατικά. Ωστόσο, τα χαλίκια και οι πέτρες ενός ποταμού λειτουργούν καλύτερα για τα φυτά που προτιμούν θερμότητα και απαιτούν καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Σε ορισμένες λοιπον περιπτώσεις, είναι πιο κατάλληλα από τα οργανικά.

Υπο-κατηγορίες μη οργανικής εδαφοκάλυψης

• Χαλίκια, βότσαλα και πέτρες 
• Ύφασμα εδαφοκάλυψης, ή γεωύφασμα (πλαστικό-πολυπροπυαιλένιο)
• Νάυλον εδαφοκάλυψη (πλαστικό-πολυαιθυλενίου)
• Καουτσούκ
• Μεμβράνη
• Τούβλα

Ποια είναι τα οφέλη της εδαφοκάλυψης;

Διαχείριση ζιζανίων: Η εδαφοκάλυψη δεν μπορεί να μας απαλλάξει τελείως από τα ζιζάνια, αλλά μπορεί να μειώσει την εμφάνισή τους καθώς μειώνει τον χώρο και την πρόσβαση τους στο φως.. Με αυτόν τον τρόπο, οι αγρότες δαπανούν λιγότερο χρόνο στο βοτάνισμα και μειώνουν τα έξοδα της χημικής καταπολέμησης. 

Τόνωση του πληθυσμού των ωφέλιμων εντόμων: Τα στρώματα εδαφοκάλυψης παρέχουν ένα μέρος για τα ωφέλιμα έντομα και άλλα ζώα, τα οποία λειτουργούν ως φυσικοί εχθροί βασικών εχθρών των καλλιεργειών, διατηρώντας τον πληθυσμό τους σε χαμηλά επίπεδα. 

Βελτίωση της ποιότητας του εδάφους: Με την πάροδο του χρόνου, η διάσπαση των θρεπτικών συστατικών ενισχύει την υγεία και την ποιότητα του εδάφους.

Βελτιώση της συγκράτηση του νερού στο έδαφος: Το εδαφοκάλυμμα συμβάλλει στη διατήρηση του νερού μειώνοντας την εξάτμισή του από την επιφάνεια του εδάφους. Στην περίπτωση αυτή, υπάρχει λιγότερη ανάγκη για συχνή άρδευση, καθιστώντας την καλλιέργεια πιο ανθεκτική σε συνθήκες ξηρασίας ή περιορισμένης διάθεσης νερού.

Προστασία του ριζικού συστήματος: Η εδαφοκάλυψη συγκρατεί τη θερμότητα το χειμώνα και βοηθά στο να παραμένει το έδαφος δροσερό το καλοκαίρι. Λειτουργεί σαν ένας φυσικός ‘’θερμοστάστης’’ της θερμοκρασίας αφού δεν επιτρέπει στο έδαφος να φτάσει σε ακραίες θερμοκρασίες που θα προκαλέσουν ζημιές στο ριζικό σύστημα των φυτών. 

Μείωση της έκπλυσης θρεπτικών στοιχείων: Η εδαφοκάλυψη συγκρατεί τα σταγονίδια της βροχής και δεν τους επιτρέπει να προσεγγίσουν την επιφάνεια του εδάφους. Ως εκ τούτου, επιβραδύνει την διάβρωση του εδάφους και την απορροή των θρεπτικών στοιχείων.

Αποφυγή της υφαλμύρωσης (αύξησης αλατότητας): Οι έντονες βροχοπτώσεις μπορεί μερικές φορές να οδηγήσουν στην υφαλμύρωση (αύξησης της ποσότητας άλατος). Πολλά λαχανικά είναι ευαίσθητα σε αυτές τις συνθήκες, γεγονός που μειώνει τις αποδόσεις τους και συχνά οδηγεί στην σήψη των καρπών.

Εξοικονόμηση πόρων: Όταν εφαρμόζεται εδαφοκάλυψη, ο αγρότης χρειάζεται λιγότερα ζιζανιοκτόνα και λιπάσματα. Τόσο τα χρήματα όσο και η εργασία που θα πρέπει ο αγρότης να καταβάλλει στην καλλιέργεια του μειώνεται.

Πώς και πότε να εφαρμόζουμε την εδαφοκάλυψη;

Γενικά, η καλύτερη στιγμή είναι την άνοιξη μετά από κάποια βροχόπτωση. 

Η πρώιμη εφαρμογή, νωρίς την άνοιξη θα προκαλέσει περαιτέρω πτώση της θερμοκρασίας του εδάφους, πράγμα το οποίο δεν είναι επιθυμητό. Στους ερασιτέχνες αγρότες (χομπίστες) συνιστάται να εφαρμόζουν εδαφοκάκυψη στους κήπους μετά την άνθηση όλων των ανοιξιάτικων βολβών. Επειδή ένας από τους πρωταρχικούς σκοπούς είναι ο έλεγχος της υγρασίας του εδάφους, η εφαρμογή λίγο μετά από μια ελαφριά βροχή θεωρείται καλή πρακτική, εφόσον το έδαφος δεν είναι πλήρως βρεγμένο. Αφού απλώσετε το εδαφοκάλυμμα, ψεκάστε απαλά την περιοχή με νερό για να το βοηθήσετε να σταθεροποιηθεί και να παραμείνει στη θέση του.

Συμπέρασμα

Η οργανική εδαφοκάλυψη μπορεί να καταστείλει τα ετήσια ζιζάνια και να προσφέρει ζωτικά οφέλη στα καλλιεργούμενα φυτά. Μερικά από αυτά είναι η αύξηση της οργανικής ύλης και τα θρεπτικά συστατικά που προστίθενται, η καλύτερη συγκράτηση της υγρασίας, η προστασία του εδάφους από τη διάβρωση και η διατήρηση της θερμοκρασίας του εδάφους. Επίσης, μπορεί να βελτιώσει την ανάπτυξη των καλλιεργειών και την ανταγωνιστικότητα έναντι των ζιζανίων. Από την άλλη, η μη οργανική εδαφοκάλυψη εμποδίζει τη δυνατή βροχή να εισέλθει στο έδαφος και δη στα κατώτερα φύλλα των φυτών, καθώς και να διατηρήσει τους πόρους ανοιχτούς. Τέλος, βοηθά στην αποφυγή της συμπίεσης του εδάφους σε όλο τον κήπο και τα παρτέρια.

Βιβλιογραφία:

Bhardwaj, R. L. (2013). Effect of mulching on crop production under rainfed conditions review. Agricultural Reviews, 34(3), 188-197.

Gill, H. K., & McSorley, R. (2012). Effects of different organic mulches on the soil surface arthropod community and weeds in snapdragon. International Journal of Pest Management, 58(1), 33-40.

Jordán, A., Zavala, L. M., & Gil, J. (2010). Effects of mulching on soil physical properties and runoff under semi-arid conditions in southern Spain. Catena, 81(1), 77-85.

Kader, M. A., Senge, M., Mojid, M. A., & Ito, K. (2017). Recent advances in mulching materials and methods for modifying soil environment. Soil and Tillage Research, 168, 155-166.

Kader, M. A., Singha, A., Begum, M. A., Jewel, A., Khan, F. H., & Khan, N. I. (2019). Mulching as a water-saving technique in dryland agriculture. Bulletin of the National Research Centre, 43(1), 1-6.

Kasirajan, S., & Ngouajio, M. (2012). Polyethylene and biodegradable mulches for agricultural applications: a review. Agronomy for sustainable development, 32, 501-529.

Ma, Z., Ma, Y., Qin, L., Liu, J., & Su, H. (2016). Preparation and characteristics of biodegradable mulching films based on fermentation industry wastes. International Biodeterioration & Biodegradation, 111, 54-61.

Patil Shirish, S., Kelkar Tushar, S., & Bhalerao Satish, A. (2013). Mulching: A soil and water conservation practice. Research Journal of Agriculture and Forestry Sciences ISSN, 2320, 6063.

Prosdocimi, M., Tarolli, P., & Cerda, A. (2016). Mulching practices for reducing soil water erosion: A review. Earth-Science Reviews, 161, 191-203.

Qian, X., Gu, J., Pan, H. J., Zhang, K. Y., Sun, W., Wang, X. J., & Gao, H. (2015). Effects of living mulches on the soil nutrient contents, enzyme activities, and bacterial community diversities of apple orchard soils. European Journal of Soil Biology, 70, 23-30.

Qin, X., Li, Y., Han, Y., Hu, Y., Li, Y., Wen, X., … & Siddique, K. H. (2018). Ridge-furrow mulching with black plastic film improves maize yield more than white plastic film in dry areas with adequate accumulated temperature. Agricultural and Forest Meteorology, 262, 206-214.

Sharma, R., & Bhardwaj, S. (2017). Effect of mulching on soil and water conservation review. Agricultural Reviews, 38(4), 311-315.

Wang, L. F., & Shangguan, Z. P. (2015). Water–use efficiency of dryland wheat in response to mulching and tillage practices on the Loess Plateau. Scientific Reports, 5(1), 12225.

Yang, Y., Yu, K., & Feng, H. (2018). Effects of straw mulching and plastic film mulching on improving soil organic carbon and nitrogen fractions, crop yield and water use efficiency in the Loess Plateau, China. Agricultural Water Management, 201, 133-143.