Διαχείριση Ζιζανίων στην Καλλιέργεια Σιταριού

Η καλλιέργεια του σιταριού μπορεί να προσβληθεί από μια μεγάλη ποικιλία ειδών ζιζανίων. Αυτό συμβαίνει επειδή αναπτύσσεται κάτω από διάφορες αγροκλιματικές συνθήκες, μεθόδους άρδευσης, συστήματα άροσης και χρησιμοποιούμενες καλλιέργειες στην αμειψισπορά.

Η μείωση του ύψους των σύγχρονων ποικιλιών σιταριού και η απώλεια συγκεκριμένων ανταγωνιστικών χαρακτηριστικών έχουν οδηγήσει σε αύξηση των προβλημάτων λόγω ζιζανίων σε πολλές περιοχές. Εκτός από τον άμεσο ανταγωνισμό με τα φυτά της καλλιέργειας για πόρους, όπως ο χώρος, ο ήλιος, το νερό και τα θρεπτικά συστατικά, τα ζιζάνια μπορούν να «βλάψουν» την καλλιέργεια όντα ξενιστές για σημαντικά παράσιτα και ασθένειες (πχ, ωίδιο) καθώς και επιμολύνοντας τους συγκομισμένους κόκκους, γεγονός που υποβαθμίζει την ποιότητα. Αναλόγως την περιοχή, τα είδη ζιζανίων που επικρατούν, το μέγεθος του πληθυσμού τους, τα χαρακτηριστικά του εδάφους, την περίοδο σποράς και την πυκνότητα της καλλιέργειας, οι απώλειες απόδοσης που προκαλούνται από τα ζιζάνια κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 10 και 80%, με μέσο όρο πιο κοντά στο 20-30 % (Chhokar et al., 2012). Σε ορισμένες περιοχές-χώρες, οι απώλειες των καλλιεργειών λόγω των ζιζανίων είναι ισοδύναμες με το 20% της ακαθάριστης αξίας της καλλιέργειας σιταριού (1).

Ενώ οι μέθοδοι χημικού ελέγχου πρόσφεραν μια οικονομικά αποδοτική λύση για πολλές δεκαετίες μετά την «Πράσινη Επανάσταση», η υπερβολική χρήση ζιζανιοκτόνων και η έλλειψη εναλλαγής των διαφόρων ενεργών ενώσεων που ήταν διαθέσιμες οδήγησαν στην ανάπτυξη ανθεκτικών στα ζιζανιοκτόνα ειδών ζιζανίων σε πολλές περιοχές σε όλο τον κόσμο. Για τον αποτελεσματικό έλεγχο των πιο σημαντικών ειδών ζιζανίων, ο αγρότης πρέπει να γνωρίζει ορισμένες αρχές και να ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση εφαρμόζοντας τεχνικές ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Γνώση του εχθρού

Ανεξάρτητα από τα μέτρα που χρησιμοποιούνται, η αποτελεσματικότητα της καταπολέμησης των ζιζανίων εξαρτάται από την αναγνώριση των πληθυσμών που υπάρχουν στο χωράφι, τη θέση τους και φυσικά από έγκαιρη παρατήρηση και διαχείριση. Ο γεωργός πρέπει να διατηρεί δεδομένα σχετικά με τα είδη ζιζανίων ετησίως, ώστε να γνωρίζει ποια μέτρα πρόληψης ή καταπολέμησης πρέπει να εφαρμόσει και ποιά από αυτά απέδωσαν. Τα αρχεία καταγραφής ζιζανίων θα διευκολύνουν την επιλογή ενός κατάλληλου προφυτρωτικού ζιζανιοκτόνου και την έγκαιρη εφαρμογή μεταφυτρωτικών προϊόντων, όταν τα ζιζάνια βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και ο χημικός έλεγχος είναι πιο αποτελεσματικός.

Για το χειμερινό σιτάρι, που συνήθως φυτεύεται στις αρχές-μέσα του φθινοπώρου, οι 2 πιο δύσκολες περίοδοι για τον ανταγωνισμό των ζιζανίων είναι κατά τη διάρκεια της εκβλάστησης και αργότερα στην αρχή της άνοιξης, όταν τα υπόλοιπα ζιζάνια (καλοκαιρινά ζιζάνια) φυτρώνουν. Για το ανοιξιάτικο σιτάρι, τα περισσότερα προβλήματα προκύπτουν κατά τα πρώτα στάδια της καλλιέργειας, όταν τα φυτά σιταριού δεν είναι τόσο ανταγωνιστικά σε σύγκριση με τα ζιζάνια. Οποιεσδήποτε αλλαγές κάνει ο γεωργός στις γεωργικές πρακτικές που χρησιμοποιεί, για παράδειγμα, μετάβαση από το συμβατικό όργωμα σε σύστημα χωρίς άροση ή από ξηρική καλλιέργεια σε άρδευση, αναμένεται να προκαλέσει μια μετατόπιση στον πληθυσμό των ζιζανίων. Η γνώση των ειδών ζιζανίων και της φυσιολογίας τους θα τον βοηθήσει να προβλέψει την μετατόπιση αυτή αρκετά νωρίς και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα.

Τα περισσότερα από τα ζιζάνια που είναι κοινά στα χωράφια με σιτάρι και θέτουν σε κίνδυνο την απόδοση της καλλιέργειας ανήκουν στις οικογένειες Asteraceae, Brassicaceae, Geraniaceae, Poaceae, Ranunculaceae και Rubiaceae. Σε επίπεδο είδους, τα πιο σημαντικά ζιζάνια παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα.

Επιστημονική ονομασία Κοινή ονομασία

Avena sativa, A. ludoviciana, Α. sterilis Άγρια βρώμη

Phalaris brachystachys Link. & P. minor Retz. Κοντή φάλαρη

Alopecurus myosuroides Huds. Μουχρίτσα

Lolium multiflorum L. και L. rigidum Ήρα, Λόλιο

Poa annua L. Bluegrass

Sinapis arvensis L. Βρούβα

Galium tricornutum L. Κολλητσίδα

Ranunculus arvensis L. Νεραγκούλα

Geranium dissectum L. Γεράνιο το δισχιδές

Cirsium arvense (L.) Scop. Κίρσιο το Αρουραίο

Rumex dentatus L Αγριάδα

Medicago denticulata Μηδική η πολύκαρπη

Amaranthus tuberculatus Αμάραντος ο χλωροστάχυς

Kochia scoparia Κόχια

Άλλα κοινά είδη ζιζανίων είναι τα: Papaver rhoeas L., Veronica persica Poir., Arthemis arvensis L., Alopecurus myosyroides, Bromus spp., Matricaria spp., Polygonum aviculare, Gallium aparine, Cirsium arvense, Malva parviflora, Capsela bursaria officinalis Chenopodium spp., Angallis spp. και Stellaria media (2, 3; Pala, & Mennan, 2017, 2021.).

Στρατηγικές πρόληψης και διαχείρισης ζιζανίων

Ο γεωργός πρέπει να εναλλάσσει και να συνδυάζει τα μέτρα διαχείρισης ζιζανίων για να επιτύχει έναν πιο αποτελεσματικό και βιώσιμο έλεγχο των διαφορετικών ειδών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Καλό είναι να οριστούν τα οικονομικά περιθώρια και να είναι γνωστή η κρίσιμη πυκνότητα ζιζανίων (ανά είδος) για να αποφασιστεί η στιγμή και ο τύπος της εφαρμογής του μέτρου ελέγχου ζιζανίων. Ειδικά η κρίσιμη πυκνότητα των ζιζανίων μπορεί να διαφέρει πολύ μεταξύ των ειδών ανάλογα με την μείωση απόδοσης που μπορούν να προκαλέσουν. Για παράδειγμα, όταν καταγράφονται στο χωράφι 4 φυτά άγριας βρώμης ανά τετραγωνικό μέτρο ή 1 φυτό βρούβας ανά τετραγωνικό μέτρο, θα πρέπει να ξεκινήσει η εφαρμογή των μέτρων (Kadioglu et al., 1998; Mennan, 2003). Ο στόχος όλων των μέτρων ελέγχου των ζιζανίων είναι να μειωθεί ο πληθυσμός τους στο χωράφι, όταν υπάρχει ήδη η καλλιέργεια και να μειωθεί ο πληθυσμός των σπόρων ζιζανίων στο έδαφος. Για το λόγο αυτό, η καταπολέμηση είναι πιο αποτελεσματική όταν γίνεται νωρίς και φυσικά πριν αρχίσουν τα ζιζάνια να παράγουν σπόρους. Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν γεωπόνο.

Πρακτικές μηχανικής καταπολέμησης ζιζανίων:

Πριν από τη σπορά του σιταριού, μπορούμε να κάνουμε πρωτογενή άροση για να του δώσουμε μια καθαρή εκκίνηση-προβάδισμα. Είναι απαραίτητο να καθαρίζουμε και να απολυμαίνουμε τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται και μπορούν να μεταφέρουν νέους σπόρους ζιζανίων στο χωράφι. Παρά την αποτελεσματικότητά τους στην αρχή της καλλιεργητικής περιόδου, το βοτάνισμα με το χέρι ή το μηχανικό βοτάνισμα δεν χρησιμοποιούνται ευρέως, ειδικά σε μεγαλύτερα χωράφια. Ο κύριος λόγος είναι το πολύ υψηλό κόστος των μεθόδων, το οποίο μπορεί να είναι ακόμη και οκταπλάσιο του χημικού ελέγχου και έως και 80 φορές πιο χρονοβόρο. Επιπλέον, πολλά ζιζάνια (π.χ. P. minor και Avena ludoviciana) μοιάζουν με φυτά σιταριού στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολη τη διάκριση και την αφαίρεσή τους μέσα στις σειρές.

Η περιορισμένη άροση ή η ακαλλιέργεια έχει γίνει μια πολύ δημοφιλής τεχνική και χρησιμοποιείται ευρέως στις καλλιέργειες σιταριού. Ενώ θεωρείται ένα οικονομικά αποδοτικό και βιώσιμο σύστημα διαχείρισης ζιζανίων, η επαναλαμβανόμενη εφαρμογή του για πολλά χρόνια μπορεί να αλλάξει την ισορροπία μεταξύ των ειδών ζιζανίων, ευνοώντας ζιζάνια όπως το Rumex dentatus και το Malva parviflora. Τέλος, δεδομένου ότι τα μέτρα καταπολέμησης των ζιζανίων δεν σταματούν μετά τη συγκομιδή του σιταριού, είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα για την περαιτέρω αύξηση της αποτελεσματικότητάς τους. Τα υπολείμματα των καλλιεργειών (άχυρα) περίπου 7,5 τόνων ανά εκτάριο ή 750 κιλών ανά στρέμμα που παραμένουν στο χωράφι μπορούν να μειώσουν την προσβολή απο ζιζάνια κατά 40%. Ο αγρότης πρέπει να αποφεύγει να καίει τα υπολείμματα αυτά. Αυτή η πρακτική έχει καταστροφικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ η τέφρα μειώνει δραστικά την επίδραση ορισμένων ζιζανιοκτόνων που χρησιμοποιούνται κατά την περίοδο αυτή (pendimethalin και isoproturon) (3).

Διαχείριση καλλιεργειών (πυκνότητα φύτευσης, περίοδος σποράς, λίπανση):

Οποιεσδήποτε ενέργειες αυξάνουν την ανταγωνιστική ικανότητα του σιταριού έναντι των ζιζανίων μπορεί να είναι ευεργετικές. Με βάση τα πειραματικά αποτελέσματα, μια αύξηση στην πυκνότητα των φυτών θέτοντας μικρότερες αποστάσεις στις γραμμές (15 cm – 5,9 in) έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα στη μείωση του πληθυσμού των ζιζανίων (Mongia et al., 2005). Για παράδειγμα, η μείωση της απόστασης των σειρών από 50 cm σε 25 cm (19,7-9,8 ίντσες) στην καλλιέργεια σκληρού και μαλακού σίτου μείωσε τον πληθυσμό κόνυζας έως και 44% (4). Σε κάθε περίπτωση, χρησιμοποιήστε μόνο πιστοποιημένο και απαλλαγμένο από σπόρους ζιζανίων υλικό αναπαραγωγής για να ξεκινήσετε την καλλιέργεια σας.

Η πρώιμη σπορά μπορεί επίσης να δώσει ένα προβάδισμα στην καλλιέργεια, ειδικά κατά του P. minor. Ωστόσο, η ημερομηνία σποράς δεν πρέπει να αποκλίνει πολύ από τον προτεινόμενο χρόνο, γιατί θα έχει ως αποτέλεσμα μείωση απόδοσης. Τέλος, μέτρα που προστατεύουν ή ενισχύουν την ευρωστία της καλλιέργειας, όπως η λίπανση και η φυτοπροστασία θα πρέπει να εφαρμόζονται όταν είναι απαραίτητο. Κατά τη διάρκεια ή πριν από τη σπορά του σιταριού, ο γεωργός θα πρέπει να εφαρμόζει λιπάσματα 2-3 cm (0,8-1,2 in) κάτω από τον σπόρο και να αποφεύγει την καθολική εφαρμογή στο χωράφι (χύμα). Γενικά, τα φωσφορικά λιπάσματα προάγουν την ανάπτυξη πλατύφυλλων ζιζανίων, ενώ το άζωτο ενισχύει τα αγριόχορτα (Chhokar et al., 2012).

Αμειψισπορά:

Η αρχή της βασίζεται στην εναλλαγή του σίτου με καλλιέργειες που είναι ισχυρότεροι ανταγωνιστές έναντι των πιο κρίσιμων ζιζανίων για το σιτάρι. Επιπλέον, η καλλιέργεια διαφορετικών ειδών στο ίδιο χωράφι με διαφορετικές στιγμές σποράς και ωρίμανσης καθιστά ευκολότερο το σπάσιμο του κύκλου ζωής ορισμένων επικίνδυνων ετήσιων ζιζανίων. Καλλιέργειες όπως το κριθάρι, η ελαιοκράμβη, το ζαχαρότευτλο, το ζαχαροκάλαμο, ο ηλίανθος, το αλεξανδρινό τριφύλλι, το καλαμπόκι, τα φασόλια και η κανόλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αμειψισπορά με καλά αποτελέσματα (Jalli et al., 2021, 5, 6). Αυτή η στρατηγική έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική στον έλεγχο του Phalaris minor. Ωστόσο, όταν το σιτάρι καλλιεργείται μετά από ρύζι, που είναι το τυπικό σχέδιο στην Ινδία, τα ζιζάνια ευνοούνται και φυτρώνουν νωρίτερα (φθινόπωρο) λόγω της επαρκής υγρασίας του εδάφους (3).

Για την προστασία της επόμενης καλλιέργειας, ο αγρότης θα πρέπει να αποφεύγει τη χρήση πολύ ανθεκτικών, υπολειμματικών ζιζανιοκτόνων που μπορούν να παραμείνουν ενεργά στο έδαφος για αρκετούς μήνες. Τα προβλήματα θα είναι εκτεταμένα, ειδικά εάν η επόμενη καλλιέργεια ανήκει στην κατηγορία φυτικού στόχου του χρησιμοποιούμενου ζιζανιοκτόνου (π.χ. πλατύφυλλα).

Χημικός έλεγχος – Ζιζανιοκτόνα:

Τα χημικά ζιζανιοκτόνα εξακολουθούν να είναι το πιο δημοφιλές μέτρο καταπολέμησης ζιζανίων στο σιτάρι. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να δοθεί προσοχή στον τύπο της δραστικής ένωσης, τη δόση, τη μέθοδο που χρησιμοποιείται και την στιγμή εφαρμογής. Να θυμάστε πάντα να εναλλάσσετε τα ζιζανιοκτόνα (τόπος δράσης) και να χρησιμοποιείτε προϊόντα που περιλαμβάνουν πολλαπλές θέσεις δράσης (αναμεμειγμένα σε δεξαμενή, προσυσκευασμένα ή με διαδοχική εφαρμογή). Όλα αυτά είναι απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή ή τον περιορισμό των προβλημάτων που προκαλούνται από την ανάπτυξη ανθεκτικότητας των ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Κάθε χρόνο νέα είδη ζιζανίων γίνονται ανθεκτικά σε πιο δραστικές ενώσεις. Καλό είναι ο αγρότης να ελέγχει τακτικά τους καταλόγους ανθεκτικών ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν πιστοποιημένο γεωπόνο της περιοχής πριν προχωρήσευε στη χρήση κάποιου ζιζανιοκτόνου.

Η χημική καταπολέμηση των ζιζανίων μπορεί να πραγματοποιηθεί με προφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα που έχουν κάποια υπολειμματική δράση και μπορούν να ελέγξουν τις πρώτες εμφανίσεις ζιζανίων κατά τα πρώιμα στάδια ανάπτυξης της καλλιέργειας. Τέτοια ζιζανιοκτόνα μπορεί να περιλαμβάνουν imazapyr, chlorsulfuron, atrazine, metsulfuron-methyl και simazine. Να είστε πολύ προσεκτικοί ή να αποφεύγετε τη χρήση ζιζανιοκτόνων με βάση το chlorsulfuron, καθώς παραμένει ενεργό στο έδαφος για πολλούς μήνες και μπορεί να βλάψει τα όσπρια και τους ελαιούχους σπόρους που μπορεί να καλλιεργηθούν μετά το σιτάρι στο χωράφι (6). Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν πιστοποιημένο γεωπόνο πριν αποφασίσετε να προχωρήσετε στη χρήση ζιζανιοκτόνου.

Μετά την ανάδυση της καλλιέργειας, μπορούμε να εφαρμόσουμε χημική καταπολέμηση ζιζανίων από όταν εμφανιστούν τα 3 πρώτα φύλλα του σιταριού έως το τέλος του αδελφώματος (Pala and Mennan, 2021). Ελέγχετε πάντα την ετικέτα του προϊόντος για να δείτε μέχρι ποιό στάδιο ανάπτυξης του σιταριού μπορεί να γίνει εφαρμογή, καθώς επίσης και τα ιδανικά στάδια ανάπτυξης ζιζανίων για βέλτιστα αποτελέσματα. Τα περισσότερα ζιζανιοκτόνα δεν πρέπει να εφαρμόζονται μετά το Στάδιο 6 του Feeke (κατά το οποίο ο πρώτος κόμπος του στελέχους γίνεται ορατός), επειδή υπάρχει υψηλός κίνδυνος τραυματισμού. Υπάρχουν πολύ λίγα ζιζανιοκτόνα που μπορούν να εφαρμοστούν μέχρι το Στάδιο 8 του Feeke (με την εμφάνιση του τελευταίου φύλλου) και περιέχουν ως δραστικές ενώσεις τις Bromoxynil Octanoate και Bicyclopyrone (7). Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν πιστοποιημένο γεωπόνο πριν αποφασίσετε να προχωρήσετε στη χρήση κάποιου ζιζανιοκτόνου.

Εντομοκτόνα σιταριού

(Chhokar et al., 2012)

Κατάλογος ζιζανιοκτόνων για την καλλιέργεια σιταριού, οι συνιστώμενες δόσεις τους και το είδος στόχος

Λάβετε υπόψη ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορούν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των ζιζανιοκτόνων. Κατά γενικό κανόνα, αποφεύγεται η εφαρμογή ζιζανιοκτόνων, όταν η θερμοκρασία είναι μικρότερη από 10 oC (50 oF) (7). Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν πιστοποιημένο γεωπόνο πριν αποφασίσετε να προχωρήσετε στη χρήση κάποιου ζιζανιοκτόνου.

Προσοχή:

Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε έναν πιστοποιημένο γεωπόνο πριν προχωρήσετε στη χρήση κάποιου ζιζανιοκτόνου.
Χρησιμοποιήστε ζιζανιοκτόνα μόνο όταν είναι απαραίτητο και ιδανικά εφαρμόζοντάς τα με ακρίβεια στην προβληματική περιοχή (κατά θέσεις).
Αποφύγετε δύο συνεχόμενες εφαρμογές με ζιζανιοκτόνα που έχουν τον ίδιο τρόπο δράσης.
Μην επιλέξετε το glyphosate (ράουνταπ) για να καταστρέψετε τα ζιζάνια.

Πηγές

Chhokar, R. S., Sharma, R. K., & Sharma, I. (2012). Weed management strategies in wheat-A review. Journal of Wheat Research, 4(2), 1-21.

Jalli, M. J., Huusela, E., Jalli, H., Kauppi, K., Niemi, M., Himanen, S., & Jauhiainen, L. J. (2021). Effects of crop rotation on spring wheat yield and pest incidence in different tillage systems: a multi-year experiment in Finnish growing conditions. Frontiers in Sustainable Food Systems, 5, 214.

Kadioglu, İ., Uremis, I., Ulug, E., Boz, O., Uygur, F.N. 1998. Researches on the economic thresholds of wild oat (Avena sterilis L.) in wheat fields in Çukurova region of Turkey. Türkiye Herboloji Dergisi, 1 Mennan, H. 2003. Economic thresholds of Sinapis arvensis (wild mustard) in winter wheat fields. Pakistan Journal of Agronomy, 2(1): 34-39.(2): 18-24.

Mongia AD, Sharma RK, Kharub AS, Tripathi SC, Chhokar RS, and Jag Shoran (2005). Coordinated research on wheat production technology in India. Karnal, India: Research Bulletin No. 20, Directorate of Wheat Research. 40 p.

Pala, F., Mennan, H. 2017. Determination of weed species in wheat fields of Diyarbakir province. Bitki Koruma Bülteni, 57(4): 447-461

Pala, Fırat & Mennan, Hüsrev. (2021). Common Weeds in Wheat Fields.

Σιτάρι: Γενικές Πληροφορίες, Ιστορία, Θρεπτική αξία

Βασικές Αρχές για την Επιλογή της Καλύτερης Ποικιλίας Σιταριού

Προετοιμασία και Απαιτήσεις Εδάφους και Σποράς για την Καλλιέργεια Σιταριού

Απαιτήσεις και Μέθοδοι Άρδευσης στην Καλλιέργεια Σιταριού

Απαιτήσεις Λίπανσης στην Καλλιέργεια Σιταριού

Παράσιτα και Ασθένειες στην Καλλιέργεια Σιταριού

Απόδοση – Συγκομιδή – Αποθήκευση του Σιταριού

Διαχείριση Ζιζανίων στην Καλλιέργεια Σιταριού

Tags: ζιζάνια σιτάρι σιτάρι

Συντακτική Ομάδα Wikifarmer

Εγκεκριμένος

Το Wikifarmer είναι μια παγκόσμια διαδικτυακή πλατφόρμα που έχει ως όραμα και στόχο να στηρίξει και να ενδυναμώσει τους αγρότες, προσφέροντας δωρεάν πρόσβαση σε σχετικό εκπαιδευτικό υλικό καθώς και στην εγχώρια και παγκόσμια αγορά ώστε να πουλήσουν τα προιόντα τους σε δίκαιες τιμές.

Εντάξου στην συντακτική μας ομάδα

Γίνε μέλος της ομάδας του Wikifarmer ως συντάκτης στην μεγαλύτερη πλατφόρμα του γεωργικού κλάδου, με κείμενα που δημιουργούνται από τους ίδιους τους χρήστες και βοήθησε τους αγρότες να αναβαθμίσουν βιώσιμα την παραγωγή τους.

Υποβολή άρθρου